Morgunblaðið - 09.05.1984, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MAÍ 1984
41
Velta Kaupfélags Borgfírð-
inga 818 milljónir á árinu 1983
Kaupfélagsstjóri boðar hert aðhald að viö-
skiptareikningum vegna slæmrar lausafjárstööu
sumir að Framsókn ætli að láta
kommunum í KRON blæða út í
gegnum Miklagarð, sem sagður er
rekinn með tapi, vegna lágs vöru-
verðs. En það tap ábyrgist Dags-
brún að hluta með sjóðum sinum
að sögn Þrastar Ólafssonar við
opnunina.
SÍS virðist einnig hafa nokkuð
frjálsar hendur til að taka erlend
lán. Tæp 40% af heildarskuldum
þess 1982 eru í erlendum gjaldeyri.
Önnur innlend fyrirtæki fá oftast
ekki leyfi til að taka löng erlend
lán eða sæta allskyns takmörkun-
um, sem hefur í för með sér að
aðeins brot af skuldum meðalfyr-
irtækja eru erlendar skuldir. Af-
leiðingin er stöðugt almennt fjár-
svelti, þar sem ónógt framboð
lánsfjár er jafnan á innanlands-
markaði.
Sambandið hefur einnig greið-
ari aðgang að innlendu lánsfé en
aðrir. Árið 1982 jók það skuldir
sínar í innlendum bönkum um
150%. Þetta er mun meira en öðr-
um fyrirtækjum tókst. Raunar
hefur þessi þróun verið auðsæ af
reikningum Sambandsins alla tíð;
það eykur innlendar skuldir sínar
mun meira en nemur verðbólgu.
Og hefur þannig haft ómældan
verðbólgugróða. Hins vegar hefur
það núna ekki lengur sama hag af
verðbólgu, þegar svo mikill hluti
skuldanna er kominn í erlend lán.
Kann þetta að skýra þau sinna-
skipti Framsóknarflokksins í
verðbólgumálum í þessari ríkis-
stjórn, að hverfa frá niðurtaln-
ingu og taka upp leiftursókn.
Niðurlag
Að miklu leyti má rekja völd og
umsvif samvinnuhreyfingarinnar
til misvægis atkvæða í landinu.
En á íslandi ríkir, sem kunnugt er,
ekki lýðræði í skilningi þess orðs,
fremur en í þeim löndum sem
binda kosningarétt hörundslit,
trúarbrögðum eða tekjum. Sumir
kjósendur hafa fjórum til fimm
sinnum meiri atkvæðisrétt en aðr-
ir, allt eftir búsetu. Og sagt er, að
þegar að byggðastefnunni kemur,
sem er samofin kaupfélögunum og
SÍS, þá verði allir landsbyggðar-
þingmenn framsóknarmenn. Hvað
halda menn t.d. að skilji á milli
Matthíasar Bjarnasonar, Þorvalds
Garðars og Steingríms Her-
mannssonar þegar málefni Vest-
flokksídeólógía?
Því verða R-kjördæmin
(Reykjavík, Reykjanes), eðli máls-
ins samkvæmt, áhrifaminni, sem
birtist í því að hlutur Reykvíkinga
í útgerð landsmanna hefur fallið
úr helmingi niður í sjötta part á
Framsóknaráratugnum 1970—
1984. Og nú síðast með kvótaskipt-
ingunni er þorskkvóti Reykvík-
inga fallinn niður í 7% af heild og
togari BÚR leigður til Bolungar-
víkur þar með. Það er ekki nóg, að
það sé bara Albert, sem sé vinur
litla mannsins á mölinni, heldur
þurfa þéttbýlismenn greinilega
jafnan fjölda þingmanna og hinir
eigi þeir að halda jöfnu. Það fer
nefnilega eftir magni þingmanna
fremur en gæðum, hvort jöfnuður
næst fram.
Og þarna verður engin breyting
á. „Allir flokkar hafa nefnilega
svikið í kjördæmamálinu nema
Framsóknarflokkurinn. Hann hef-
ur aldrei haft réttlætið á stefnu-
skrá sinni, þannig að hann hefur
ekki svikið neitt," sagði kunningi
minn, framsóknarmaður, á dögun-
um. Þingmönnum finnst greini-
lega þægilegra að spyrja þjóðina
beint um aukaatriði eins og
bjórmálið, en hafa ákvarðanir um
lýðræði hjá sér sjálfum.
Áfram höldum við því, við sí-
vaxandi völd og umsvif samvinnu-
hreyfingarinnar, sem hlýtur á
endanum að sigra allt annað
framtak á landinu f spilinu. Því
„það er nefnilega vitlaust gefið"
eins í Steinn sagði.
Kannski kemur því sá dagur að
samvinnuhreyfingin geti með
stolti nælt gyllta samvinnumerkið
í pilsfaldinn á Fjallkonunni 17.
júní.
SÍS-land lifi — Húrra!
Reykjavík 13. apríl 1984,
Halldór Jónsson er verkfræóingur.
Borgarnesi, 30. apríl.
AÐALFIJNDIJR Kaupfélags Borgfirö-
inga var njlega haldinn í Borgarnesi.
Kundurinn stóð yfir í tvo daga art
venju. Um 80 fulltrúar sóttu fundinn
frá öllum félagsdeildum þess en fé-
lagssvæöið er Borgarfjarðarsýsla norð-
an Skarðsheiðar, Mýrasýsla og Snæ-
fellsnes sunnanvert. Á aðalfundinum
var haldið upp á 80 ára afmæli Kaupfé-
lags Borgfirðinga.
I upphafi fundarins gerði Ólafur
Sverrisson kaupfélagsstjóri grein
fyrir starfsemi kaupfélagsins á ár-
inu 1983 og lagði fram reikninga
þess. Fram kom að halli varð á
rekstri félagsins, um 2,7 milljónir
kr. Er þá búið að gjaldfæra fyrn-
ingar að upphæð 10,2 milljónir og
tekjufæra reiknaða verðbreytingu
skv. skattalögum að fjárhæð 16,5
milljónir. Velta KB á síðastliðnu ári
var 818,6 milljónir. Verslun með
landbúnaðarvörur er sem fyrr
stærsti hluti veltunnar, 43,4%, smá-
söluverslunin kemur skammt á eftir
með 40,4%, iðnaður er með 10,2%
veltunnar og þjónusta 6%. Á launa-
skrá komust 758 manns alls á árinu
en fastir starfsmenn voru 267 í árs-
lok, hafði fækkað um 5 frá árs-
byrjun. Útkoman úr rekstri ein-
stakra deilda var misjöfn. Af versl-
unardeildum var tap af útibúum við
Borgarbraut í Borgarnesi (435 þús.),
á Hellissandi, í Ólafsvík (1722 þús.)
og að Vegamótum. Hagnaður varð á
öðrum verslunardeildum, mestur í
kjörbúð, 3,4 milljónir. Sérvörudeild-
irnar voru þó flestar eða allar rekn-
ar með mun minni hagnaði en áður
og athygli vekur að Esso-stöðin sem
oft hefur verð ein drýgsta tekjulind
kaupfélagsins var rekin með nærri
helmingi minni hagnaði en árið áð-
ur. Tap varð af kjötvinnslu um 1395
þús. en önnur iðnfyrirtæki voru ná-
lægt núlli. Bifreiðastöð var rekin
með 1.522 þús. tapi.
I sláturhúsi KB var sl. haust
slátrað 75.182 dilkum og fullorðnu
fé sem er 3.524 færra en árið á und-
an. Flest var féð úr Stafholtstung-
um, 6.840 stk. Meðalþyngd dilka var
13,43 kg og var meðalþyngdin mest í
Eyjahreppi 14,14 kg og Andakíls-
hreppi 14,11 kg en lökust í Álftanes-
hreppi 12,40 kg. Aðeins fóru 192
átti 35 ára afmæli 8. mars síðastliðinn.
Af því tilefni hélt félagið fræðslufund
fyrir almenning í Norræna húsinu hinn
19. mars. Kundarefnið var tvfþætt, ann-
ars vegar var gerð grein fyrir fræðslu-
starfi félagsins og reykingavarnastarfi
þess í grunnskólum sérstaklega, en
hins vegar flutt erindi um veirur og
krabbamein. Kundurinn var vel sóttur
og hinn ánægjulegasti.
Aðalfundur Krabbameinsfélags
Reykjavíkur var svo haldinn 26.
mars. Var þar skýrt frá starfsemi
féiagsins á siðasta starfsári. Fram
kom að félagið hélt tvo fræðslufundi
aðra á þessu tímabili, annan um
brjóstakrabbamein og hinn í sam-
vinnu við Manneldisfélag íslands um
fæðu og krabbamein. Báðir voru þeir
mjög fjölsóttir.
Krabbameinsfélag Reykjavíkur
tók upp þá nýjung í vetur að bjóða
kvenfélögum fræðsluerindi og
kvikmynd um orsakir krabbameina
og forvarnir gegn þeim. Hafa félögin
sýnt mikinn áhuga á þessari
fræðslu.
Einnig hefur félagið gefið fram-
haldsskólum og sérskólum kost á
námskeiðum um sama efni. Eru þau
ýmist þrjár eða tíu kennslustundir.
Þegar hafa 24 slík námskeið verið
haldin í 7 skólum á vegum félagsins
en í nokkrum skólum hafa kennarar
sjálfir staöið fyrir námskeiðum með
aðstoð félagsins. Ýmiss konar önnur
dilkar í stjörnuflokk sem er 0,3% af
dilkafjöldanum. í 1. flokk fóru tæp
80% dilkafjöldans og í lakari flokk-
ana tæp 20%. Um áramót hafði
Kaupfélagið greitt bændum fyrir
sauðfjárinnlegg 1983 auk fjárflutn-
inga sem nam að meðaltali tæpum
83% grundvallarverðs. Kaupfélagið
greiddi ekki fullt grundvallarverð
fyrir sláturafurðir frá árinu 1982 og
munaði þar um 6,59% auk þess sem
ekki voru greiddir fullir vextir af
verðeftirstöðvunum.
Litilsháttar aukning varð í inn-
lagðri mjólk frá árinu áður, eða
0,03% á meðan aukningin á landinu
öllu var 1,8%.- Heildarmjólkurinn-
legg hjá Mjólkursamlaginu var
9.224 þús. ltr. Framleiðendur voru
210 talsins með 3080 kýr. Mesta
mjólkurframleiðslan var í Reyk-
holtsdal, 1188 þús. ltr. en þar eru
jafnframt flestir framleiðendur, 22
talsins með 376 kýr. Meðalfita í inn-
lagðri mjólk var 4,02%. Meðalinn-
legg á hvern framleiðanda var
43.923 ltr. og reyndust bændur í
Andakílshrepp vera með mest inn-
þjónusta er veitt framhaldsskólum
og sérskólum og einstökum nemend-
um þeirra, einkum í sambandi við
ritgerðir og verkefni um krabba-
mein.
Fræðslustarfið ( grunnskólum
landsins er einn veigamesti þáttur-
inn í starfsemi Krabbameinsfélags
Reykjavíkur. Það tekur í vetur til
nær allra nemenda í 5.-9. bekk
skólanna á höfuðborgarsvæðinu og
margir skólar úti á landi hafa verið
heimsóttir að vanda. Nemendum er
leiðbeint um mikilvægi heilbrigðra
lífshátta og sérstök áhersla lögð á
reykingavarnir. Fastir starfsmenn
félagsins sjá að mestu um fræðslu-
starfið í skólunum en nokkrir 4. árs
læknanemar hafa einnig komið við
sögu í vetur eins og á undanförnum
árum.
Kvikmyndir eru mikið notaðar í
fræðslustarfinu og fást einnig að
láni. Margar nýjar kvikmyndir hafa
bæst í safn félagsins að undanförnu
og sumar eru nú til á myndböndum.
Tíundi bæklingurinn í flokknum
„Fræðslurit krabbameinsfélagsins"
kom út í október. Er það „Krabba-
mein í eggjastokkum" eftir Kristján
Sigurðsson, yfirlækni. Sjö fyrri
bæklingar voru endurprentaðir. Er
heildarupplag allra bæklinganna nú
komið upp í tæp 160 þúsund eintök.
Bæklingarnir eiga að liggja frammi
á heilsugæslustöðvum um land allt
og eru auk þess sendir til allra fé-
lagsmanna í Krabbameinsfélagi
legg á hvern innleggjanda að meðal-
tali. Afurðamestu kýrnar eru aftur
á móti í Þverárhlíð, þar sem þær
mjólkuðu að meðaltali 3.549 ltr. á
árinu en meðaltalið pr. kú á öllu
samlagssvæðinu var 2.995 ltr. pr. kú.
Meðalgrundvallarverð á svæði
Kaupfélags Borgfirðinga varð 12,10
kr. á lítra en það er nokkru lægra en
meðalgrundvallarverð fyrir allt
landið, sem var 12,23 kr.
í ræðu sinni sagði kaupfélags-
stjóri að lausafjárstaða fyrirtækis-
ins hefði versnað mikið á árinu 1983
og hefði hún verið mjög slæm um
áramót. Þess vegna væri ekki hægt
að ráðast í neinar stórframkvæmdir
á sumri komanda. Sagði hann að
hagur viðskiptamanna hefði versn-
að mjög á árinu og það sem af er
þessu ári, svo mjög að félagið risi
ekki undir og hljóti að sporna við.
Boðaði hann hert aðhald að við-
skiptareikningum viðskiptamanna,
sérstaklega varðandi áburðarkaup.
Sagði hann að gengið yrði eftir því
að menn greiddu áburð sinn með
peningum eða afurðum og að fullar
Reykjavíkur og fleiri krabbameins-
félögum jafnóðum og þeir koma út.
Tvö litprentuð tölublöð af blaðinu
Takmark komu út á starfsárinu.
Blaðinu, sem fjallar einkum um bar-
áttuna gegn reykingum, er dreift til
grunnskólanema um allt land og
fjölmargra annarra, bæði eintakl-
inga og stofnana.
Krabbameinsfélag Reykjavíkur
veitti á síðasta starfsári sem endra-
nær nokkrum aðilum styrki tii utan-
ferða á fundi og ráðstefnur um
krabbamein og málefni krabba-
meinssjúklinga, þar á meðal Stóma-
samtökunum. Það átti margvíslegt
samstarf við Samhjálp kvenna, m.a.
varðandi heimsókn Else Lunde frá
Norska krabbameinsfélaginu í
fyrravor en hún heimsótti hér
sjúkrahús, flutti erindi og leiðbeindi
á námskeiði um aðstoð við konur
sem fengið hafa krabbamein í brjóst.
Ársgreiðsla félagsins til Krabba-
meinsfélags íslands fyrir árið 1983
nam um 4 milljónum króna að með-
töldum styrk til örtölvukaupa og
framlagi í byggingarsjóð félaganna.
Þetta fé er að langmestu leyti af-
rakstur af Happdrætti Krabba-
meinsfélagsins. Krabbameinsfélag
Reykjavíkur sér um rekstur happ-
drættisins og ágóði af happdrættinu
stendur einnig að mestu undir
kostnaði við fræðslustarf féiagsins.
Félagið flutti um miðjan mars-
mánuð skrifstofur sínar til bráða-
birgða frá Suðurgötu 24 að Tjarnar-
tryggingar yrðu settar fyrir eftir-
stöðvum. Þá boðaði hann að inn-
lánsdeildir kaupfélaganna myndu
innan tíðar birta yfirlýsingu um
vaxtakjör sín sem væntanlega yrðu
ekki lakari en aðrar innlánsstofnan-
ir bjóða nú.
Bjarni Arason formaður stjórnar
Kaupfélags Borgfirðinga greindi frá
úthlutun úr Menningarsjóði Kauþ-
félagsins sem nýlega átti sér stað.
Úthlutað var 125 þús. kr. til ýmissa
menningarmála. Þrír ungir Borg-
nesingar fengu 15 þús. til þátttöku í
alþjóðlegu körfuknattleiksmóti,
Ungmennasamband Borgarfjarðar
fékk 30 þúsund, Félagsheimilið
Lyngbrekka fékk 20 þús. vegna
hljóðfærakaupa, Samkór verkalýðs-
félaganna í Borgarnesi fékk 15 þús-
und, íþróttafélag Miklaholtshrepps
fékk 15 þúsund til skíðakaupa,
Ungmennafélag Reykdæla fékk 15
þúsund vegna útgáfu afmælisrits og
Héraðssamband Snæfells- og
Hnappadalssýslu fékk 15 þúsund.
Magnús Sigurðsson á Gilsbakka
og Jakob Jónsson á Varmalæk gáfu
ekki kost á sér til endurkjörs við
stjórnarkjör og voru þau Guðrún
Þórhallsdóttir á Klöpp og Guð-
mundur Ingimundarson í Borgar-
nesi kosin í þeirra stað. _ i.Ri
götu 4 en mun í sumar flytjast var-
anlega i hið nýja hús krabbameins-
félaganna við Skógarhlíð.
Formaður Krabbameinsfélags
Reykjavíkur er Tómas Á. Jónasson
læknir en aðrir í stjórn Baldvin
Tryggvason, sparisjóðsstjóri, Erla
Einarsdóttir, gjaldkeri, Jón Þ. Hall-
grímsson, læknir, Páll Gíslason, yf-
irlæknir, Sigríður Lister, hjúkrunar-
fræðingur, og Þórarinn Sveinsson,
yfirlæknir. Framkvæmdastjóri fé-
lagsins er Þorvarður Örnólfsson.
Hér fara á eftir ályktanir aðal-
fundar:
1. Tóbaksvarnir: Aðalfundur
Krabbameinsfélags Reykjavíkur
haidinn 26. mars 1984 væntir þess
eindregið að frumvarp til laga ,um
tóbaksvarnir verði samþykkt á al-
þingi þvi sem nú situr. Þótt kannan-
ir hafi sýnt að helstu nýmæli frum-
varpsins njóti almenns stuðnings
meðal landsmanna telur fundurinn
brýnt að kynna þau rækilega til að
stuðla að lipurri framkvæmd lag-
anna. Fundurinn telur að ríkisfram-
lag til tóbaksvarna þurfi að auka
verulega frá því sem nú er og bendir
á að varið er á fjárlögum þessa árs
einungis sem svarar 2 aurum á
hvern seldan pakka af sígarettum til
baráttunnar gegn þessum mikla
skaðvaldi.
2. Krabbameinslækningar. Aðal-
fundur Krabbameinsfélags Reykja-
víkur fagnar stofnun krabbameins-
lækningadeildar við Landspítalann
um leið og fundurinn þakkar Alþingi
og heilbrigðismálaráðherra fyrir að
hafa tryggt K-byggingu Landspítal-
ans framkvæmdafé á þessu ári.
Byggingin mun m.a. bæta úr brýnni
húsnæðisþörf krabbameinslækn-
ingadeildar og gera mögulegt að
kaupa til landsins nýtt geislalækn-
ingatæki, línuhraðal.
Krí aftalfundi Kaupfélags Borgfirðinga.
Morgunblaöið/ HBj.
Krabbameinsfélag Reykjavíkur:
Fræðsla í fyrirrúmi
KRABBAMEINSKÉLAG Reykjavíku