Morgunblaðið - 10.05.1984, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 1984
Kæru ráðherrar
og alþingismenn
— eftir Dagrúnu
Kristjánsdóttur
Hafið þið, lesendur góðir, gert
ykkur grein fyrir sannleiksgildi
þessara orða? Ef ekki, lítið þá í
kringum ykkur. Hvar finnið þið
þann mann, sem kemst í eina vel
launaða stöðu, að hann leiti sér
ekki eftir fleirum til að auka tekj-
ur sínar? Hvar finnið þið ríkan
mann, sem ekki er óður í að verða
enn ríkari?
Lítið í kringum ykkur, lesið
blöðin, hlustið á viðtöl. Hve marg-
ir eru ánægðir með „kjör“ sín, þá á
eg ekki við þá sem hafa ástæðu til
þess að vera það ekki, heldur hina
sem virðast frá láglaunasjónar-
miði séð, hafa ríflegar tekjur.
Hvenær fá menn nógu há laun?
Aldrei. Hve háar upphæðir þarf
að fá í laun, svo að engin leið sé til
að eyða þeim? Eg hygg að hægt sé
að teygja þá upphæð nokkuð langt
upp í skýin, áður en mannskepnan
stendur ráðþrota að eyða henni, ef
viljinn er fyrir hendi.
Hefur nokkur heyrt getið um
nokkurn sem hefur sagt nei takk,
ef peningar eru í boði, eða önnur
tekjuaukandi hlunnindi? Ef ein-
hver hefur orðið var við önnur
eins býsn, þá er það nokkuð öruggt
að það hefur enginn gert, sem á
vel nóg fyrir sig og sína. Spyrja
má: Hversvegna ekki? Svarið er að
finna í fyrirsögn þessarar greinar:
„Ágirnd vex með eyri hverjum."
Þetta virðist vera lögmál, þó það
stríði gegn heilbrigðri skynsemi,
því — hversvegna á sá sem á nóg,
að sækjast eftir meiru en hann
hefur þörf fyrir — í raun, og mið-
að við þá sem lítið hafa og ekki
neitt?
„Hitt er aftur á móti
ekki hægt, aö þið hækk-
ið ykkar kaup og ykkár
hlunnindi á kostnað
hinna sem lítið eða ekk-
ert hafa. Það eru nefni-
lega láglaunaþegnar
þessa lands, sem standa
undir þessum litlu laun-
um ykkar.“
Eg er ekki frá því að þarna sé
kjörið verkefni fyrir sálfræð-
ingana að glíma við. Það er stað-
reynd, að komist einhver í þokka-
lega aðstöðu til að ota sínum toga,
þá á eg við bæði laun og völd, þá
halda honum engin bönd, sá hinn
sami skeytir lítt um annað en aö
komast enn lengra, svo að pyngjan
þyngist jafnt og þétt þar til hún er
orðin að klafa sem rænir þá
dómgreind sinni á kjörum náung-
ans, sem lítið hefur.
Þetta er skrifað í kjölfar allrar
umræðu og hástemmdra ummæla
allra þeirra sem um kaup og kjör
fjalla, þar sem að síðustu er ætíð
klikkt út með þeirri útslitnu, en
algjörlega merkingarlausu klausu,
„en auðvitað verður að hugsa fyrst
og fremst um að bæta kjör þeirra
verst launuðu". Áður er búið að
útlista vel og vandlega, að engin
leið sé að hækka kaupið. Það er
rétt, að það virðist ekki vera nein
leið til að hækka kaup þeirra sem
lökust hafa kjörin, en það virðast
alltaf vera leiðir opnar til að gera
ríka ríkari. Dæmi: Hækkun bif-
reiðastyrkja, hækkun fæðiskostn-
aðar, hækkun ferðakostnaðar og
fleira og fleira mætti telja. Hverj-
ir njóta þessa? Jú, það eru tekju-
hæstu menn þjóðarinnar. Fátækl-
ingur fær ekki bifreiðastyrk, þó að
hann þurfi að keyra langa leið {
vinnu. Fátæklingur fær ekki auka-
lega nokkurn skapaðan hlut, fyrir
utan sín lágu laun sem varla
hrökkva fyrir nauðsynjum, hvað
þá meir. Fátæklingur fær ekki
laun i marga mánuði eftir á, ef
hann neyðist til að hætta að vinna
af óviðráðanlegum orsökum. Fá-
tæklingur getur ekki lifað góðu lífi
tugi ára eftir að hann hættir að
vinna, á roklaunum úr alls konar
sjóðum og háum eftirlaunum, auk
— ekki má nú gleyma ellilífeyrinum!
NEI, ÞAÐ ER EKKI HÆGT,
segja þessir menn sem vita ekki
hvað það er að skorta flesta hluti.
ÞAÐ ER EKKI HÆGT. JÚ, ÞAÐ
ER HÆGT, EF ÞIÐ VILJIÐ OG
EIGIÐ TIL EINHVERJA SÓMA-
TILFINNINGU OG RÉTTLÆT-
ISKENND.
Hitt er aftur á móti EKKI
HÆGT, að þið hækkið ykkar kaup
og ykkar hlunnindi á kostnað
hinna sem lítið eða ekkert hafa.
Það eru nefnilega láglaunaþegnar
þessa lands, sem standa undir
þessum LITLU launum ykkar.
Hvar tækjuð þið peninga til að
borga sjálfum ykkur laun, ef allt
láglaunafólk hyrfi einn góðan veð-
urdag af vinnumarkaði? Hvað yrði
um vinnslu á sjávarafurðum?
Hvað yrði um iðnaðinn? Hvernig
ætlið þið að halda þjóðfélaginu
gangandi ef svarið við þessu vilja-
leysi ykkar yrði allsherjar verkfall
ALLRA sem fá ekki laun sem
nægja fyrir nauðsynjum? Þið yrð-
uð víst ansi ráðalitlir. í því tilviki
yrði engum þjónað neins staðar,
Dagrún Kristjánsdóttir
hvorki i mat eða drykk, þið yrðuð
að sætta ykkur við að vaða óhrein-
indin i ökkla, ef svo bæri undir.
Fleira færi vist úrskeiðis, sem
ykkur þætti ekki of gott að sætta
ykkur við.
En þið getið hæglega forðast
þennan háska og á þann eina hátt
sem yrði ykkur til sóma á allan
hátt og það er að vinda bráðan bug
að þvi að jafna launin í landinu,
lækka hæstu launin, hækka lægri
launin. Það vinna nefnilega fleiri
en þið í þessu landi og margir
vinna erfiðari störf líka, og vinna
einnig langan vinnudag, fyrir utan
það að láglaunafólkið vinnur þau
störf SEM ÞJÓÐFÉLAGIÐ
STENDUR Á. Ef allir láglauna-
hóparnir hyrfu af vinnumarkaðn-
um, þá hryndi þjóðfélagið til
grunna. Yfirbyggingin, stjórn
landsins, forseti, bankastjórar,
forstjórar, framkvæmdastjórar,
dómarar, fógetar, sýslumenn og
aðrir í svipuðum stöðum, — en
með svipuð laun, — þið og allt,
báknið mundi þá hanga í lausu
lofti — án undirstöðu. Þokkaleg
útkoma það, og ekki mundi niður-
koman verða ykkur notaleg.
Fleira langar mig til að minnast
á til bjargar. Það mætti öllum að
meinalausu minnka fjáraustur i
algeran óþarfa og það sem ekki
væri nein brýn nauðsyn að gera.
Þar mundu sparast nokkur hundr-
uð milljónir í það minnsta og þær
væru betur komnar til þess að
gefa þeim verst stöddu von og trú
á landið og framtíðina. Það er
meiri þjóðarauður falinn í því að
veita þegnunum kjark og baráttu-
gleði, en að beita þeim bolabrögð-
um að þeir fyllist vonleysi og sjái
ekkert framundan nema enda-
lausa erfiðleika, án árangurs.
Einnig finnst mér það þjóðráð, í
atvinnuleysinu, að enginn gegni
meira en EINU STARFI, sé það
sæmilega launað. Það er eitt af því
sem á ekki að viðgangast að sumir
fái ekki vinnu eða starf, en aðrir
gegni kannski tveim, þrem eða
fleiri störfum, hátt launuðum, en
geti engu sinnt af nokkurri mynd.
Það er rangt og óréttlátt.
Og að lokum. Láglaunafólk
verður ekki mett af þvj einu að
heyra ykkur staglast stöðugt á því
að það þurfi að rétta kjör hinna
láglaunuðu. Það getur ekki greitt
skuldir sínar og síhækkandi reikn-
inga á opinberum gjöldum með
þessum söng, þess vegna væri það
tímabært að þið færuð að GERA
EITTHVAÐ og það strax. Það er
hægt, ef vilji er fyrir því og það er
hægt ef fjármunum er úthlutað
réttlátlegar til þegnanna en er.
Það þarf ekki annað til en að
hætta að einblína á hvað aðrar
þjóðir gera og geta og hætta að
keppast við að gera allar sömu
rándýru vitleysurnar og þær. Þá
mundu sparast stórar fúlgur sem
hægt væri að nota til brýnni þarfa
náunganum til góða.
En fyrst: Lækkið laun ykkar há-
tekjumannanna, þið hafið enga
þörf fyrir þau og það sem verra er,
þau eyðileggja ykkur, þau gera
ykkur dómgreindarlausa og al-
gjörlega ófæra um að setja ykkur í
spor þeirra sem sjá litla eða enga
leið til þess að LIFA. Annað:
Hækkið laun þeirra verst settu,
látið réttlætiskenndina ráða
meiru í gerðum ykkar. Hættið að
haga ykkur eins og þið séuð þeir
einu sem rétt hafið til að lifa í
þessu landi. Gefið meiri gaum að
náunganum og þá mun ykkur vel
farnast í starfi.
Dagrún Kristjínsdóttir er hús-
mæðrakennari.
Neytendur, útflutnings-
bætur og stjórnmál
— eftir Agnar
Guðnason
Það er undarleg staða, sem
komin er upp í landbúnaði víða i
heiminum í dag. Yfirþyrmandi
vandamál hafa skapast vegna of
mikillar framleiðslu búvöru. Það
er aðeins í Austur-Evrópu og
þróunarlöndunum, sem reynt er
með ýmsu móti að auka fram-
leiðsluna, en án verulegs árang-
urs.
Á síðari árum hafa umræður
manna á meðal beinst i síauknum
mæli að því að finna leiðir til að
draga úr framleiðslunni í stað
þess, sem áður var, að finna leiðir
til að miðla matvælum til svelt-
andi þjóða. Það gera sér flestir
grein fyrir því að full þörf er fyrir
alla þessa matvælaframleiðslu, en
jafnframt er það viðurkennt að
þeir, sem helst þurfa á matnum að
halda, hafa ekki efni á að kaupa
hann. Víða þar sem veruleg um-
framframleiðsla er á búvörum, þá
hefur verið gripið til þess ráðs að
gefa hluta af umframbirgðum til
þróunarlandanna, þetta á m.a. við
um Bandaríkin og Efnahags-
bandalag Evrópu. Að öðru leyti
eru búvörur seldar milli landa á
verði, sem í flestum tilvikum er
langt undir framleiðslukostnaði
þeirra.
íslenskir bændur
og umframframleiðsla
Síðastliðin 20 ár hefur verið
nokkur útflutningur héðan á bú-
vörum á verði, sem er nokkuð
lægra en innlenda heildsöluverðið.
Á seinni árum hefur sigið á
ógæfuhliðina og munurinn orðið
sífellt meiri milli heildsöluverðs-
ins hér á landi og þess verðs, sem
„Nokkrir alþingismenn
hafa lagt til að kjör
bænda verði skert veru-
lega til að leysa þann
vanda, sem þeir sjálfir
hafa orðið til að skapa.
Þeir vilja skerða út-
flutningsbætur og
minnka niðurgreiðslur
án þess að annað komi í
staðinn.“
fæst fyrir vörurnar erlendis. Þetta
á við fyrst og fremst um mjólkur-
vörur og kindakjöt. Enda hefur
verið reynt að draga úr fram-
leiðslu á þessum afurðum. Heim-
ild handa bændasamtökunum
fékkst ekki fyrr en árið 1979 til að
grípa til ráðstafana til samdráttar
i framleiðslunni.
Undanfarin ár hefur fram-
leiðsla á dilkakjöti minnkað um
tæp 18% og mjólkurframleiðslan
um 16%. Nú hefur á ný orðið
aukning á mjólkurframleiðslu svo
gert er ráð fyrir að umframfram-
leiðsla verði um 9% í ár. Þá er
einnig framleitt meira af hrossa-
kjöti, svína- og alifuglakjöti og
eggjum en markaðurinn tekur við
með góðu móti. Enda hefur fram-
leiðslustjórnun ekki verið beitt i
þessum búgreinum.
Nú þarf á ný að grípa til ráð-
stafana til að draga úr mjólkur-
framleiðslunni og einnig minnka
framleiðslu á kindakjöti. Ef full-
nægja á þörfum fyrir þessar af-
urðir innanlands svo ekki komi til
tímabundinn skortur má gera ráð
fyrir að við þurfum alltaf að flytja
eitthvað smávegis út.
í ár er gert ráð fyrir að flytja út
4.300 tonn af dilkakjöti, 400 tonn
af ærkjöti og um 700 tonn af inn-
mat. Af mjólkurvörum þarf að
flytja út sem svarar vinnsluvörum
úr 6—7 millj. 1 af nýmjólk. Verðið,
sem fæst fyrir þessar vörur er-
lendis, er 30—55% af heildsölu-
verði hér innanlands.
Þetta er ekkert einsdæmi með
íslenskar landbúnaðarafurðir,
þetta á við almennt i milliríkja-
viðskiptum með búfjárafurðir.
Stjórnmálamenn
og útflutningsbætur
Nokkrir alþingismenn hafa lagt
til að kjör bænda verði skert veru-
lega til að leysa þann vanda, sem
þeir sjálfir hafa orðið til að skapa.
Þeir vilja skerða útflutningsbætur
og minnka niðurgreiðslur án þess
að annað komi f staðinn. Þessir
sömu menn hefðu alveg eins getað
lagt til að atvinnurekendur héldu
eftir um 10—20% af launum lág-
tekjufólks, sem yrði einhverskon-
ar launþegaskattur.
Alþingi getur sett lög, sem miða
að því að draga úr þörfinni fyrir
útflutningsbætur án þess að
skerða kjör bænda. Auðvitað geta
þingmenn skapað gott fordæmi
með því að greiða 20% eða svo af
sínum launum upp í þetta marg-
umtalaða „fjárlagagat".
Það er ekki margra kosta völ til
að draga úr þörfinni fyrir útflutn-
ingsbætur. Það er fyrst og fremst
samdráttur i framleiðslu hefð-
bundinna búvara. Það verður þá
samtimis að skapa fólki, sem lifir
af landbúnaði, sambærilega lífs-
afkomu og öðrum þegnum þessa
lands, t.d. með nýjum búgreinum.
Fyrir finnska þinginu liggur
frumvarp til laga frá ríkisstjórn
Agnar Guðnason
Finnlands um mjólkurkvóta. Á
síðasta ári námu útflutningsbæt-
ur þar í landi fyrir útfluttar
mjólkurvörur u.þ.b. 5.300 milljón-
um isl. kr., þar af voru greiddar úr
ríkissjóði 4.350 milljónir kr.
Mjólkurframleiðsla i Finnlandi
var 30% umfram neyslu þar í
landi á siðasta ári en hér hjá
okkur var hún 6% umfram neyslu.
íslenskir neytendur
og útflutningsbætur
í síðustu viku heyrði ég á tal
starfstúlkna i verslun einni hér í
borg. Ein þeirra hafði orð á því að
ódýrasti matur í Færeyjum væri
íslenskt dilkakjöt. Þetta sagði hún
að allir vissu. Ég gat ekki stillt
mig og spurði því hvort hún vissi
hvað danskir kjúklingar kostuðu í
Færeyjum. Við þessu fékkst ekk-
ert svar, enda ókurteisi af mér að
blanda mér í þessar umræður. Nei,
það er svo sem ekkert einsdæmi
þótt innfluttar kjötvörur væru
ódýrari en innlendar. Þó þarf það
ekki að vera, því oft eru innfluttar
búfjárafurðir hátt tollaðar svo
þrátt fyrir lágt innkaupsverð get-
ur smásöluverðið verið nokkuð
hátt sbr. verð á íslensku dilkakjöti
i Danmörku.
Fluttar eru hingað til landsins
ýmsar búvörur, sem greiddar hafa
verið niður erlendis. Síðustu dæm-
in um slíkt eru kartöflur frá
Finnlandi, korn og fóðurvörur frá
Svíþjóð og sykur frá Danmörku.
Við höfum oft notið góðs af mikl-
um niðurgreiðslum á hveiti og
öðru korni frá Bandaríkjunum.
Það hafa fáir hér á landi leitt
hugann að þvi hvernig þessi milli-
ríkjaviðskipti ganga fyrir sig. Þau
eru svo margslungin að fáir botna
yfirleitt í þeim. Kanadamenn geta
keypt nautakjöt frá Bandaríkjun-
um á lægra verði en bandariskir
neytendur þurfa að greiða fyrir
það. Bandaríkjamenn geta keypt
niðursoðið svínakjöt frá Dan-
mörku á lægra verði en Kaup-
mannahafnarbúinn borgar fyrir
sömu vöru. Danir geta keypt
sænska osta á lægra verði en
sænskir neytendur. Aftur á móti
er hugsanlegt að Danir geti fengið
danska osta i Málmey á lægra
verði en þeir eru seldir í Kaup-
mannahöfn. Meira að segja er ekki
ótrúlegt að Norðmenn geti rekist á
norskan Jarlsbergost i Japan á
lægra verði en þeir greiða fyrir
sambærilegan ost í Osló. Þannig
mætti endalaust halda áfram.
Þessi verslun með búvöru hlýtur
að breytast á næstu árum. Það
gera sér sffellt fleiri ljóst að þann-
ig er ekki hægt að versla. Nú verð-
ur sett lágmarksverð á ýmsar bú-
vörur í milliríkjaviðskiptum, sem
ekki hefur tíðkast á seinni árum.
Þær raddir hafa heyrst hér á
landi að við ættum að leggja niður
landbúnað og nýta okkur þá
möguleika, sem felst í þessu fá-
ránlega kerfi. Hér eigum við að
geta lifað sældarlífi á ódýrum inn-
fluttum kjúklingum, hollensku
svínakjöti, argentinsku nautakjöti
og kindakjöti frá Nýja-Sjálandi.
Þessi skoðun er sem betur fer
fremur sjaldgæf. Slæmt yrði
ástandið í heiminum ef margir
hugsuðu þannig.
Agnar Guðnason er blaðafulltrúi
bændasamtakanna.