Morgunblaðið - 11.05.1984, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. MAÍ1984
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Figueiredo
Maluf
Chaves
Hægfara þróun til
lýðræðis í Brazilíu
l’INGIÐ í Brazilíu hefur fellt tillögu andstæðinga stjórnarinnar um að
forseti landsins verði kosinn beinni kosningu á þessu ári. Tillagan þurfti
tvo þriðju atkvæða og aðeins skorti 22 til þess að hún næði fram að
ganga. Rúmlega 50 stjórnarsinnar greiddu atkvæði með stjórnarandstæð-
ingum.
Atkvæðagreiðslan fylgir í
kjölfar þeirrar ráðstöfunar
Jose Figueiredo forseti að lýsa
yfir takmörkuðu neyðarástandi
vegna mikilla mótmælaaðgerða
milljóna manna, sem hafa kraf-
izt beinna forsetakosninga á
þessu ári. Kjörmannasamkunda
á að kjósa nýjan forseta 15.
janúar 1985 og Figueiredo lætur
af störfum í marz.
Figueiredo hét því að gera
Brazilíu að lýðræðisríki á ný
skömmu eftir að hann tók við
embætti 1979 og hefur aftur
komið á flestum mannréttindum
(sem nú hafa verið skert um
tíma). En hann hefur sagt að
beinar kosningar séu „ekki eina
lausnin" á vandamálum landsins
og hvatt til sátta og málamiðl-
unar.
Stefnt hefur verið að því að
forseti verði kosinn beinni kosn-
ingu 1990, en vegna mótmæl-
anna að undanförnu hefur Figu-
eiredo lagt fyrir þingið breyt-
ingarfrumvarp þess efnis að
beinar kosningar fari fram 15.
nóvember 1988 og kjörtímabil
forseta verði fjögur ár í stað sex
nú. Ef sigurvegarinn fær ekki
hreinan meirihluta verður nafn
þess frambjóðanda, sem fær yfir
40% atkvæða, lagt fyrir þingið.
Ef hann fær ekki 50% atkvæða
og einu atkvæði betur í þinginu
kýs þjóðin um þá tvo frambjóð-
endur, sem fengu flest atkvæði.
Mótmælin í Brazilíu hófust
skömmu eftir að Raul Alfonsin
var kjörinn forseti Argentínu í
októberlok 1983. Mótmælin eiga
rætur að rekja til vaxandi
óánægju almennings með 40%
atvinnuleysi og 230% verðbólgu.
Meirihluti verkamanna fær inn-
an við 4.500 kr. í laun á mánuði.
Samkvæmt skoðanakönnunum
nýtur krafan um beinar forseta-
kosningar stuðnings 80 af
hundraði landsmanna, sem eru
131 milljón.
Forseti var síðast kosinn í
Brazilíu 1960. Sigurvegarinn,
Janos Quadros, sagði af sér ári
síðar og varaforseti hans, Joao
Goulart, tók við. Herinn steypti
Goulart af stóli 1964 og síðan
hafa fimm herforingjar setið á
forsetastóli.
Bæjarfulltrúar, flestir borgar-
stjórar, fylkisþingmenn, fylkis-
stjórar, fulltrúadeildarþing-
menn og öldungadeildarmenn
eru nú kosnir beinni kosningu,
en hvorki forsetinn né varafor-
setinn. Borgarstjórar í fylkishöf-
uðborgum og mikilvægum bæj-
um nálægt landamærum og
hernaðar- og iðnaðarmannvirkj-
um eru heldur ekki kosnir beinni
kosningu.
Brazilíumenn eru skuldugasta
þjóð heims. Skuldir þeirra við
erlendar lánastofnanir nema
rúmum 100 milljörðum dollara
og eru að sumu leyti sök leiðtoga
þeirra, sem sáu ekki fyrir olíu-
kreppu og samdrátt í heiminum.
En þeir skella einnig skuldinni á
vestræna banka, sem lögðu fast
að þeim að taka lán í stað þess
að fjárfesta, og á efnahagsstefnu
Reagans.
Hætt hefur verið við margar
stórframkvæmdir, sem kosta
marga milljarða dollara, m.a.
lagningu vegar gegnum frum-
skóginn til Perú. Brazilíumenn
væru gjaldþrota ef erlendir
bankar héldu ekki áfram að lána
þeim, en þótt dregið hafi úr ugg
um að þeir komist í greiðsluþrot
munu þeir hafa mikla þörf fyrir
ný lán og fyrirgreiðslu á næstu
árum.
Ef horft er til lengri tíma gæti
framtíð Brazilíu orðið björt.
Margar auðlindir eru ónýttar,
t.d. báxít, kol, dálítið af gulli,
geysimikið fosfat, úraníum og
pottaska. Verðmæti útflutnings
á pottösku nemur einum millj-
arði dala á ári. Brazilíumenn
framleiða 500.000 tunnur af olíu
á dag og þeir gætu orðið sjálfum
sér nógir eftir 10 ár. Þeir fram-
leiða einnig kaffi, sykur og silki.
Framleiðsla þeirra á háþróuðum
tæknibúnaði er í vexti.
Um 50 milljónir landsmanna
eru vannærðar. Glæpir hafa
aukizt og hálfgert stjórnleysi
hefur ríkt í nokkrum borgum.
Færzt hefur í vöxt að menn taki
lögin í sínar hendur. í norðaust-
urhéruðunum hafa milljónir
manna misst uppskeru sina og
atvinnuna og búa við hungur.
Þrír menn keppa að kjöri for-
seta á kjörmannasamkundunni í
marz. Oánægjan með ástandið
bitnar á þeim manni, sem
stjórnin styður, Marioa Andre-
azza. Hann lætur af starfi inn-
anríkisráðherra í september og
talið er að úrsögn hans úr
stjórninni muni veikja stöðu
hans. Það háir honum líka að
hann hefur verið sakaður um að
hafa verið viðriðinn meiriháttar
fjármálahneyksli. Þó kveðst
hann hafa tryggt sér fleiri full-
trúa á kjörmannasamkundunni
en keppinautarnir.
Paulo MaluU fyrrverandi fylk-
isstjóri Sao Paulo, er talinn sig-
urstranglegri. Hann kveðst einn-
ig hafa tryggt sér flesta kjör-
menn. Hann nýtur stuðnings
ýmissa áhrifamanna, en forset-
inn og hluti stjórnarflokksins
munu vera honum andsnúnir.
Maluf, sem er af líbönskum
ættum, hefur barizt gegn út-
þenslu ríkisbáknsins og er talinn
njóta stuðnings Bandaríkja-
manna. Stjórnarandstæðingar
segja að hann sé samvizkulaus
og óttast að hann gæti orðið ein-
ræðisherra.
Þriðji frambjóðandinn, Aur-
eliano Chaves varaforseti, hefur
áhuga á beinum kosningum og
hefur tryggt sér töluverðan
stuðning meðal almennings, þótt
hann þyki skorta hæfileika til að
ávinna sér lýðhylli. Hann er
hófsamur og almennt talinn
heiðarlegur, en það kann að
mæla gegn honum að hann hefur
gegnt starfi varaforseta undir
forystu forseta, sem er hershöfð-
ingi.
Chaves nýtur stuðnings þess
arms stjórnarflokksins, sem er
undir forystu Geisels fyrrum
forseta, og er talinn andvígur
Bandaríkjamönnum. Þar sem
dregið hefur úr sigurlíkum
Andreazza að undanförnu getur
farið svo að Figueiredo forseti
neyðist til að styðja Chaves.
Stjórnarflokkurinn hefur klofn-
að í stuðningsmenn og andstæð-
inga hans.
Beinar kosningar njóta ekki
stuðnings allra leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar. Ef þær verða
teknar upp telja margir að
vinstrisinnaður fylkisstjóri fylk-
isins Rio de Janeiro, Leonel
Brizzola, mundi hagnast mest á
því. Margir herforingjar óttast
að reiði almennings geti leitt til
þess að beinar kosningar komi
vinstrisinnuðum manni á borð
við hann til valda. Þeir óttast að
hann kynni að feta í fótspor Alf-
onso, forseta Argentínu, sem
hefur skorið upp herör gegn
mannréttindabrotum þarlendra
herforingja.
Ef stjórn Figueiredos tekst
ekki að tryggja kjör Andreazza
er talið að hún geti sætt sig við
Maluf, sem hefur lofað því að
ekki þurfi að koma til uppgjörs
við fortíð herforingjastjórnar-
innar. Hins vegar veldur Chaves
hernum áhyggjum. Stuðningur
sá, sem hann hefur hlotið meðal
almennings, á rætur að rekja til
samanburðar, sem hann hefur
gert á ástandinu í Brazilíu og
Argentínu. Þótt sá samanburður
hafi ekki verið réttur hefur hann
haft áhrif.
Endurbygging nauð-
synleg í Reykjadal
Hjólað í þágu þeirra sem geta ekki hjólað
Á MORGUN, laugardag, er hjól-
reiðadagur á vegum Kvennadeildar
Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra
og verður „hjólað í þágu þeirra sem
geta ekki hjólað“. Morgunblaðinu
hefur borizt eftirfarandi grein af
þessu tilefni.
„Að eiga fatlað barn er dásam-
leg lífsreynsla, en jafnframt er
það mikið álag á fjölskyldu barns-
ins, sem verður að vera samhent
um að sinna þörfum þess, jafnt á
nóttu sem degi. Þess vegna er
staður eins og Reykjadalur nauð-
synlegur. Þangað hafa foreldrar
fatlaðra barna getað sent þau að
sumrinu, sér og þeim til hvíldar og
hressingar.
Dóttir mín hefur dvalið þar í
mánuð í senn, síðastliðin sumur.
Þar hefur samhent og gott fólk
lagt sig fram um að láta henni líða
vel. Á hverjum degi er farið með
börnin út í leiki og gönguferðir.
Sund er einnig stundað daglega og
nokkrum sinnum er farið með þau
er það geta á hestbak. Þarna koma
líka sjúkraþjálfarar og þjálfa
börnin, en það er mjög þýð-
ingarmikill þáttur í starfinu.
Nú er svo komið að húsin og
aðstaðan í Reykjadal eru orðin lé-
leg, svo nauðsynlegt er að endur-
byggja staðinn og stækka svo
hægt sé að leyfa öllum, sem þess
óska, að dvelja þar einhvern tíma
á sumri hverju. Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra hefur ákveðið
HJÖLAÐ I ÞAGU ÞEIRRA
SEM GETAEKKl HJÓLAO

1384
að hefja framkvæmdir í Reykjadal
í vor og munu allir peningar, sem
safnast á hjólreiðadaginn, renna
til þeirra framkvæmda.
Með sameiginlegu átaki okkar
allra verður hægt að búa fötluðum
börnum á íslandi góðan og
skemmtilegan sumardvalarstað.
E.B.“
Háskólafyr-
irlestur
álaugardag
TIMO Airaksinen, prófessor í
heimspeki við háskólann í Hels-
inki, flytur opinberan fyrirlestur í
boði heimspekideildar Háskóla
íslands laugardaginn 12. maí
1984 kl. 14:00 í stofu 101 í Lög-
bergi.
Fyrirlesturinn nefnist
„Exploitation and Coercive
Offers" og fjallar um þau sið-
ferðilegu vandamál er upp rísa
þegar fólk er kúgað eða notað í
einhverju skyni. Hann verður
fluttur á ensku.
Öllum er heimill aðgangur.
(Frétl frá Háskóla falanda).
Mæðrakaffi
í Kópavogi
Kvenfélagasamband Kópavogs
býður að venju til mæðrakaffis á
alþjóðlega mæðradaginn, sunnu-
daginn 13. maí frá klukkan
15—18. f sal Félagsheimilis
Kópavogs verður sýning á verk-
um Gerðar Ilelgadóttur er fjöl-
skylda hennar gaf Kópavogsbæ.
Kaffinu fylgir happdrætt-
ismiði og verður dregið um
fjölda smávinninga á hálftíma
fresti. Einnig verða merki seld í
bænum föstudag, laugardag og
sunnudag. Allur ágóði rennur
til hjálparstarfs Mæðrastyrks-
nefndar.
Dregið í happ-
drætti Frið-
arviku ’84
DREGIÐ hefur verið í Listaverka-
happdrætt: Friðarviku ’84.
Vinningar, sem allt eru verk
eftir íslenska myndlistarmenn
komu á eftirtalin númer: 862 —
627 - 812 - 1108 - 2335 - 1429
- 2492 - 15 - 2003 - 1909 -
2351 - 658.
Vinninganna má vitja á
skrifstofu Bandalags íslenskra
leikfélaga, Hafnarstræti 9,
Reykjavík, sími 16974.
Húnavaka
ÚT ER kominn 24. árg. Húnavöku. í
ritinu eru að vanda þættir með fróð-
leik úr héraði, fornum og nýjum, auk
skáldskapar í lausu máli og bundnu.
Meðal ritgerða má nefna Spak-
mæli í Grettlu eftir Hermann Páls-
son, prófessor í Edinborg. Minnst
er Húnvetninga sem létust á liðnu
ári. Ennfremur er þarna saman-
tekt um menn og málefni líðandi
stundar undir fyrirsögninni Fréttir
og fróðleikur. Fjölmargar myndir
eru í ritinu.
Húnavaka er 242 bls., útg.
Ungmennasamband Austur-Hún-
vetninga, ritstjóri Stefán Á.
Jónsson. Ritið er prentað í Prent-
verki Odds Björnssonar hf. á Ak-
ureyri.
Kápumynd er af minnisvarða
um Gretti Ásmundarson á Bjargi í
Miðfirði.
1 i jrl
s Askriftarsíminn er 83033