Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 23

MORGÚNBLÁÐÍÐ, MIDVlkUDÁGÚR 23. MAÍ 1984
23‘"
Friðarsinni
í svartholið
Moskvu, 22. tnaí. AP.
SOVÉSKUR friðarsinni, Alexander
Rubchenko, fékk óblíðar viðtökur
hjá sovésku leynilögreglunni KGB,
er hann hitti útsendara hennar á
götu úti fyrir skömmu. Hann var við
þriðja mann að safna undirskriftum
meðal Moskvubúa, en KGB var ekki
á því að láta það óátalið og varpaði
honum í svarthol að minnsta kosti í
15 daea, „meðan málið væri rann-
sakað“.
Rubchenko og félagar voru að
safna undirskriftum undir áskor-
un til sovéskra stjórnvalda að
slaka á klónni og setjast að samn-
ingaborði með Bandaríkjastjórn
um fækkun í kjarnorkuvopnabúr-
um stórveldanna. Rubchenko einn
hafði fengið 300 nöfn á pappír
sinn, hinir færri, en nokkur þó.
Félögunum var sleppt, en Rub-
chenko talinn forsprakki og læst-
ur inni. Var vinum hans ráðlagt að
freista þess eigi Iengur að safna
undirskriftum, það myndi hafa
það í för með sér að þeir yrðu
reknir frá Moskvu, sendir eitt-
hvert í útlegð. Einn félaganna
fullyrti á hinn bóginn að þeir
myndu halda áfram að safna und-
irskriftum, tilgangurinn væri þess
virði að fórna frelsi sínu fyrir
hann.
Bítillinn
íslendingur íhópi yfirhershöfðingja
Eins og kom fram í ræðu Geirs
Hallgrímssonar, utanríkisráð-
herra, á Alþingi á fimmtudag
sátu fulltrúar íslands fund í her-
málanefnd Atlantshafsbanda-
lagsins þriðjudaginn 15. maí.
Myndina hér að ofan tók ljós-
myndadeild bandalagsins af
fundarmönnum. Annar frá
hægri er Þórður Einarsson,
varafastafulltrúi íslands hjá
NATO, sem var í forsvari fyrir
islensk stjórnvöld á fundinum.
íslendingar voru áheyrnar-
fulltrúar eins og Frakkar en
fulltrúi þeirra situr einmitt við
borðsendann vinstra megin við
Þórð Einarsson. Á þeim fundi
sem hér um ræðir voru auk
fastafulltrúa aðildarríkja NATO
í hermálanefndinni yfirhers-
höfðingjar frá þeim 14 ríkjum
sem að jafnaði taka þátt í störf-
um nefndarinnar.
er slæmur
á taugum
Lundúnum, 22. maí. AP.
GEORGE Harrison, fyrrum Bítill,
sagði í samtali við fréttamenn í
dag, að hann lifði í stöðugum ótta
við að einhver geðsjúklingur fyndi
hjá sér hvöt til að myrða sig í
tengslum við morðið á félaga hans
John Lennon árið 1980.
„Ég er stjarfur af hræðslu og
alltaf taugastrekktur. Ég vil
koma sem minnst fram opinber-
lega og mér er meinilla við að
láta ljósmynda mig,“ sagði hinn
41 árs gamli fyrrum Bítill. Hann
hefur jafnan tvo risavaxna líf-
verði með sér þegar hann er á
ferð fyrir utan heimili sitt í
Henley í Oxfordshire. Þar hefur
hann þó ekki lífverði, heldur
fullkomið varnarbjöllukerfi og
Enn sprengjuregn
í Pansjherdalnum
George Harrison
allt annað en gestrisna hunda.
„Það er aldrei að vita hver er á
ferli eða í hvaða tilgangi," segir
Harrison.
Nýju Delhi, 22. mái. AP.
SOVÉTMENN hafa aö mestu hreiðrað um sig í hinum
hernaðarlega mikilvæga Panjsherdal í Afganistan, en
fullnaðarsigur stendur þó á sér. Síðustu daganna hafa
Aðalástæðan fyrir því að Sov- aðstoð milliliða.
étmenn og afganski stjórnarher-
inn hafa ekki getað unnið lokasig-
ur í Panjsher er sú, að andspyrnu-
leiðtoginn kunni, Ahmad Shah
Masoud, hefur ekki náðst, en Sov-
étmenn hafa mikið reynt að hafa
hendur í hári hans, en án árang-
urs. Þeir hafa í staðinn gripið til
þess ráðs að reyna að ná sambandi
við hann til samningaskrafs, með
Ekki er vitað
hvaða boðskap Sovétmenn vilja
koma til Masouds, en varla er
hann aðlaðandi, því vestrænir
diplómatar á þessum slóðum full-
yrða að Sovétmönnum hafi ekkert
orðið ágengt. Masoud slapp úr
höndum Rússa í Panjsher á dög-
unum. Hefur Masoud stjórnað
vörnum andspyrnunnar frá leyni-
legu aðsetri sínu.
Hver er skýringin á
lækkun málmyerðsins?
sovéskar herþotur og þyrlur varpað sprengjum og skotið
eldflaugum á stöðvar andspyrnumanna í afdölum
Panjsher. Hvorir tveggja stríðsaðilar hafa orðið fyrir
miklu mann- og hergagnatjóni.
Sovétmenn eru ekki einir um að
gera árásir, andspyrnumenn sátu
fyrir skömmu fyrir mikilli vöru-
flutningalest í Khandahar og
beittu þungum hríðskotabyssum,
sprengjuvörpum og handsprengj-
um. Eyðilögðu andspyrnumenn
fjórðung bifreiðanna ásamt varn-
ingi þeirra, auk þess sem þeir
drápu marga sovéska og afganska
hermenn. Sovétmenn gerðu loft-
árásir á nærliggjandi þorp daginn
eftir í hefndarskyni. Þá gerðu
andspyrnumenn árás með
sprengjuvörpum á flugvöllinn í
Kabúl fyrir nokkrum dögum, einn-
ig helsta herflugvöll stjórnarhers-
ins skammt fyrir norðan Kabúl.
Margir afganskir stjórnarher-
menn féllu og þrjár sovéskar
MIG-þotur eyðilögðust. Fallbyssu-
skothríð hefur heyrst í Kabúl að
næturþeli sem bendir til þess að
miklir bardagar standi yfir.
Vísbending um væntanlegan sam-
drátt eða nýtt stöðugleikatímabil
EINS og fram kom í Morgunblað-
inu í gær hefur álverð lækkað
nokkuð á frjálsum markaði eða
um 10%. Þessi lækkun kemur þó
ekki til með að hafa áhrif á af-
komu álversins í Straumsvík nema
hún vari citthvað áfram og stafar
það af því, að fastir samningar
gilda um alla sölu þess. í breska
blaðinu Financial Times frá 19.
þ.m. fjailar John Edwards um
þessi mál, cinkum ál og kopar, og
það sem hann kallar „hina órann-
sakanlegu vegi málmmarkaðarins
í heiminum". Verður stiklað hér á
mjög stóru í grein hans.
Hvers vegna hefur málmverð-
ið verið að lækka síðustu dag-
ana? spyr Edwards og tínir síð-
an til ýmislegt, sem heldur ætti
að leiða til áframhaldandi hækk-
unar en lækkunar. Eftirspurn
eftir málmum er mikil og í
fyrsta sinn í mörg ár eru nú
horfur á aukinni fjárfestingu í
málmbræðslum og vélafram-
leiðslu ýmiss konar, sem hefur
langmest áhrif á eftirspurnina
eftir málmum. Sem afleiðing af
þessu hafa svo álbirgðir minnk-
að mjög.
Þrátt fyrir allt þetta lækkaði
málmverðið mjög skyndilega í
fyrra mánuði og í síðustu viku
var álverðið t.d. lægra en það
hefur verið í heilt ár. Framleið-
endur og málmkaupmenn vilja
trúa því, að verðlækkunin sé að-
eins tímabundin og stafi af
tæknilegum markaðsatriðum, en
í raun og veru stafar hún fyrst
og fremst af þróun mála að und-
anförnu. Charles Parry, forseti
Alcoa, hefur í því sambandi bent
á, að álframleiðendur hafi verið
of fljótir að kynda undir kötlun-
um að nýju í verksmiðjum, sem
hafði verið lokað, og gert það í
von um meiri verðhækkanir en
raunin hefur orðið á.
Eftirtektarvert er, að Japanir
hafa hætt rekstri málm-
bræðslna, sem nota mikla orku,
eins og t.d. álbræðslur, og reiða
sig þeim mun meira á innflutn-
ing. Hvað koparinn varðar hefur
það ýtt undir þessa þróun, að
mikill skortur er á kopargrýti,
hráefninu, sem bræðslurnar
þurfa, og Japanir vilja heldur
flytja koparinn inn en greiða það
háa verð, sem nú er sett fyrir
kopargrýtið.
Það, sém hefur ekki ráðið hvað
minnstu um breytt ástand á
málmmörkuðunum, er nýjasta
vaxtahækkunin í Bandaríkjun-
um og ótti manna við enn frekari
vaxtahækkun. Háir vextir auka
birgðakostnaðinn og þess vegna
reyna kaupendur að eiga sem
minnst fyrirliggjandi, ekki síst á
tímum lítillar verðbólgu þegar
verð fullunninna vara er stöðugt.
Málmframleiðendur hafa
bundið miklar vonir við nýjan
uppgang í efnahagslífi iðnríkj-
anna en verðfallið að undan-
förnu bendir til, að þeir verði
e.t.v. fyrir vonbrigðum. Þótt
verðið hækki eitthvað í haust
verður það líklega aðeins um
stundarsakir. Margir efnahags-
sérfræðingar telja nefnilega, að í
stað uppgangs taki við nýr sam-
dráttur á næsta ári og að þá
muni eftirspúrn eftir málmum
minnka jafnt í iðnríkjunum sem
í þróunarríkjunum.
Önnur skýring eða framtíð-
arspá er þó til. Eftir fyrri sam-
dráttarskeið hefur jafnan orðið
verðsprenging á málmmörkuð-
unum þegar aftur fór að rofa til
í efnahagslífinu en það gerðist
ekki að þessu sinni. Það getur
stafað af því, að upp sé að renna
nýr tími stöðugleika vegna
minni verðbólgu og minni aukn-
ingar eftirspurnarinnar.
17 ára gamall
flóttamaður
Miinchen, 22. maí. AP.
PÓLSKUR láningur, 17 ára gamall,
smaug fram hjá tékkneskum varð-
flokkum á landamærum Tékkóslóv-
akíu og Vestur-Þýskalands í dag og
baðst hælis sem pólitískur flótta-
maður. 18 ára félagi hans var
gómaður af tékkneskum landa-
mæravörðum og hnepptur í prísund.
Tékknesku hermennirnir skutu
ekki á eftir piltinum þó þeim hefði
verið það í lófa lagt. Voru piltarn-
ir á einskismannslandi er Tékk-
arnir komu auga á þá og hófst
mikill eltingarleikur. Var annar
piltanna stórum fótfrárri en hinn
og gerði það gæfumuninn. Yfir-
völd í Vestur-Þýskalandi hafa
ekki gefið upp nafn eða heimabæ
piltsins, til þess að hlífa fjölskyldu
hans og vinum.