Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 23. MAl 1984
í tilefni greinarinnar: „Úrslitatilraun bjartsýnismanns“:
Kosningarnar í E1
voru engin lausn
Salvador
— eftir Ragnar
Stefánsson
Kosningasýningunni sem Reag-
an setti á fjalirnar í E1 Salvador
viröist nú lokið. Þegar mánudag-
inn 6. maí lýsti Duarte, frambjóð-
andi Kristilegra demókrata því yf-
ir að hann hefði sigrað með 53% á
móti 47%. Miðvikudaginn 8. maí,
lýsti d’Abuisson svo yfir því, að
hann væri sigurvegarinn með 52%
gegn 48%. Auðvitað skipta þessar
yfirlýsingar engu. Sá aðili sem
kostaði kosningarnar og stjórnaði
þeim, Bandaríkjastjórn, ákveður
hvað sé rétt og hvað rangt í þessu
máli. Hún ákvað reyndar fyrir
löngu að í þetta sinn skyldi það
verða Duarte.
Þessi uppstillta kosningasýning
varð Guðmundi Magnússyni,
blaðamanni Morgunblaðsins, til-
efni greinarinnar „Úrslitatilraun
bjartsýnismanns", sem birtist
sunnudaginn 13. maí. Hefur því-
líkt og annað eins ekki sést á
prenti frá því snemma á dögum
Víetnamstríðsins.
Guðmundur virðist telja þessar
kosningar marktækar, sem er
nánast einsdæmi í heiminum, ef
undan eru skildir þeir sem bein-
línis er borgað fyrir að segja það.
Erlendir blaðamenn sem hafa
fylgst með þessum kosningum
hafa næstum allir lýst þeim með
orðunum falskosningar eða
skrípaleikur.
Það veit hver sem vill skilja, að
sá sem tæki þátt í kosningabar-
áttu nú í E1 Salvador með það að
markmiði að framkvæma raun-
verulegar breytingar á því hrika-
lega óréttlæti sem þar ríkir, væri
að leggja sjálfan sig á höggstokk-
inn. Þjóðfrelsishreyfingin hefur
engan möguleika eins og ástatt er,
til að taka þátt í kosningum. Þjóð-
frelsishreyfingin hefur árum sam-
an lagt fram tillögur um samn-
inga, um bráðabirgðastjórn á
breiðum grundvelli, sem einhverja
möguleika hefði til að efna til
raunverulegra kosninga.
Kosningastjórarnir í E1 Salv-
ador gefa sjálfir ekki upp nema
rúmlega 1,2 milljónir sem heildar-
atkvæðatölu, þar sem 2,5 milljónir
eru á kjörskrá í landi þar sem íbú-
arnir eru 4,5—4,7 millljónir. (I
kosningunum til stjórnlagaþings
1982 þótti sannað að helrningi
færri hefðu kosið en stjórnvöld
gáfu upp, m.a. kom í ljós að miklu
færri atkvæðaseðlar höfðu verið
prentaðir en sem nam uppgefnu
hei ldaratk væðamagn i.)
Kjósendur áttu yfir höfði sér
sektir sem námu vikulaunum ef
þeir kysu ekki og hefndaraðgerðir
af hálfu dauðasveitanna. Blaða-
menn lýstu því að þeir sáu fólk
rekið með byssukjafta í bakið að
kjörstöðunum.
Blaðamenn lýstu því að þeir sáu
gegnum kjörkassa úr glæru plexi-
gleri hvað kjósendur kusu.
Markmiðið að efla
stríðsreksturinn
Kosningasigur Duartes er sann-
arlega ekki byrjunin á fram-
kvæmd lýðræðislegrar umbóta-
stefnu eins og Guðmundur gefur í
skyn. Nei, þetta er eingöngu þátt-
ur í sýningu sem Bandaríkjastjórn
hefur sett á svið til að eiga auð-
veldara með að halda áfram þjóð-
armorði í landinu. Til að geta
fengið Bandaríkjaþing tilað sam-
þykkja gífurleg hernaðarframlög
til einhvers óhugnalegasta stríðs-
reksturs sem um getur. Kjör Du-
artes mun líka gera það auðveld-
ara að senda bandaríska hermenn
í stórum stíl inn í landið ef „þörf
krefur".
Þessar kosningar eru ekki upp-
haf að lýðræðislegum umbótum
eins og Guðmundur Magnússon
heldur fram. Þær voru beinlinis
haldnar til að geta magnað stríðið,
gegn lýðræðislegri umbótastefnu.
Þetta viðurkenndi m.a. Stone,
sérlegur sendifulltrúi Reagans í
málum Mið-Ameríku. Hann vildi
fá kosningunum frestað til að
freista þess að ná samningum um
vopnahlé. En varð auðvitað að
segja af sér.
Bandaríkin eiga um tvær leiðir
að velja í E1 Salvador, samninga
við þjóðfrelsisöflin eða að stór-
auka hernaðaríhlutun sína. Kosn-
ingarnar nú voru liður 1 síðari
valkostinum. Þessu gerði Stone
sér grein fyrir og mótmælti því
kosningunum nú einsog margir
aðrir bandarískir stjórnmála-
menn.
„Midjumadurinn
Duarte“
Annars gengur grein Guðmund-
ar mest út á það að reyna að sýna
fram á að Duarte sé maður þriðju
leiðarinnar. Hann reynir eins og
Reagan að nota sér fyrri sögu
Kristilega Demókrataflokksins og
Duartes til að sýna fram á að
hann sé baráttumaður fyrir um-
bótum og mannréttindum.
Víst er það rétt að Kristilegum
Demókrötum tókst á sínum tima
að ná þó nokkrum stuðningi al-
þýðu fólks út á yfirlýsta umbóta-
og mannréttindastefnu. En úr
framkvæmdinni hefur orðið
minna. Flokkurinn hefur líka
breyst við það að stór hluti hans
klauf sig út úr honum snemma árs
1980 og gekk til liðs við Þjóðfrels-
ishreyfinguna, þegar flokkurinn
var að ganga inn í ógnarstjórnina,
og hálfu ári áður en Duarte varð
forseti hennar.
Guðmundur viðurkennir að ekki
hafi Duarte nú komið miklu til
leiðar í þessari stjórn sinni en gef-
ur í skyn að hann hafi viljað vel.
Duarte, forseti
ógnarstjórnarinnar
Sannleikurinn er sá að Duarte
neitaði harðlega öllum friðarvið-
ræðum við Þjóðfrelsishreyfing-
una, öllum tilraunum til pólitískr-
ar lausnar. Á sama tíma og ríkis-
stjórnir Mexícó og Frakklands
lýstu því yfir að Þjóðfrelsishreyf-
ingin FMLN/FDR yrði að vera
þátttakendur í viðræðum til að
leysa deiluna og reyndu að þrýsta
á Bandaríkin til þess að sam-
þykkja það, lýsti þessi Duarte
andstöu sinni við allt slíkt. Um
Duarte sagði Robert White, fyrr-
verandi sendiherra Bandaríkj-
anna í E1 Salvador, að þegar allt
kemur til alls þá er hann (Duarte)
hlynntur stríðslausninni, en ekki
samningum. Annars hefði hann
aldrei látið hafa sig í að hylma
yfir afbrot eins blóðugasta hers
heimsins.
Duarte hafði sig ekki einu sinni
í það að láta sækja til saka þá sem
myrtu bandarísku nunnumar 4,
sem frægt varð, hvað þá þegar
fórnarlömbin voru innfædd.
Vides Casanova, yfirmaður ör-
yggissveitanna og einn aðalmað-
urinn bakvið dauðasveitirnar gefa
Duarte líka bestu einkunn þegar
þeir ferðuðust saman um Banda-
ríkin 1981, og sagði að Duarte færi
aldrei út af línunni.
Það þýðir ósköp lítið, Guðmund-
ur minn, að vera að pæla í því
hvað stjórnmálamönnum kunni að
finnast innst inni, ef það kemst
aldrei upp á yfirborðið.
í reyndinni er meginlina d’Abu-
isson, Duartes og Reagans sú
sama, að vinna hernaðarsigur á
þjóðfrelsisöflunum. Reagan fær
hins vegar ekki stuðning fyrir
stríðsstefnu sína nema með því að
hylja ógeðfellda nekt hennar með
fíkjublaðinu Duarte.
Fyrst bandaríkjastjórn hafnar
samningum er hennar eina leið að
dæla vopnum inn í landið og reyna
með hermdarverkum, morðum og
ógnunum að halda þeim meiri-
hluta þjóðarinnar sem krefst um-
bóta og réttlætis í skefjum. Um
markmið og þessa aðferð er engin
grundvallarmunur á stefnu Reag-
ans og d’Abuisson, þótt Reagan
geti ekki nú notað foringja dauða-
sveitanna opinskátt af því hann er
blóðugur upp fyrir axlir.
Verkalýðshreyfíngin
taldi kosningar nú
enga lausn
Guðmundur segir að stærsta
verkalýðssambandið, sem í séu 'Æ
milljón félaga hafi lýst yfir stuðn-
ingi við Duarte.
Þarna er ég hræddur um að
Guðmundur hafi talið vitlaust
núllin í tölu sem var honum
ofviða. Því miður eru aðeins 25%
verkamanna í E1 Salvador skipu-
lagðir í verkalýðsfélög, aðeins 250
þúsund manns. Það verkalýðssam-
band sem Guðmundur á við er
UPD, sem er talið verkalýðssam-
band Kristilega Demókrataflokks-
ins. Það er svo sem ekkert lítið,
með 20—30 þúsund meðlimi,
tveggja bændasamtaka og tveggja
verkalýðsfélaga í borgum, stofnað
1980. Forystumenn UPD halda því
að visu fram að í sambandinu séu
rúmlega 30 þúsund en það hefur
verið dregið í efa.
En meira að segja þetta verka-
lýðssamband, nátengt Kristi-
legum demókrötum setti Duarte
það skilyrði fyrir stuðningi sínum
að hann tæki upp samningavið-
ræður við þjóðfrelsisöflin um póli-
tíska lausn, nokkuð sem Duarte
getur ekki staðið við. Hann hefur
reyndar þegar lýst því yfir að
hann semji ekki við þjóðfrelsisöfl-
in nema þau afvopnist fyrst, sem
jafngildir sjálfsmorði og er auð-
vitað útilokað.
Sannleikurinn er að öll helstu
verkalýðssamtök landsins hafa i
nafni heildarhreyfingarinnar
MUSYGES lýst því yfir að kosn-
Ragnar Stefánsson.
„Gegn þessari fjölda-
hreyflngu stendur fá-
mennisveldi sem með
kjafti og klóm og mikl-
um bandarískum stuðn-
ingi verst kröfum fjöld-
ans um mannréttindi og
þjóðfélagslegt réttlæti.
Helstu kúgunartæki
þessarar valdaklíku eru
herinn, öryggislögreglan
og dauðasveitirnar.“
ingar þær sem fram fóru í mars og
nú í mai geti ekki orðið nein lausn
á vanda E1 Salvador, en kröfðust í
staðin samninga við Þjóðfrelsis-
hreyfinguna um friðsamlega
lausn.
Fjöldahreyfing gegn
ógnarstjórn
Það felst í aðferð Guðmundar að
stilla Duarte upp sem umbóta-
sinna, sem eigi hug fjöldans, en
hins vegar eru litlir öfgahópar
sem spilla árangri hans. Guð-
mundur passar vel upp á það að
nefna skæruliða og dauðasveitirn-
ar alltaf hlið við hlið í textanum.
Guðmundi er mjög í mun að fá
fólk til að trúa því að andstaðan
gegn ógnarstjórninni sé mjög fá-
liðuð og talar um að skæruliða-
hreyfingin sé um 10 þúsund
manns, og lætur i það skína að
þetta sé nú öll andstaðan.
Kannski er þetta það fákænasta
af öllu í grein Guðmundar. Hvern-
ig á skæruliðahreyfing upp á 10
þúsund manns að halda velli í
iandi sem er Vs hluti íslands gegn
her sem telur mili 30 og 40 þúsund
manns, búnum öllum nýtísku
vopnum, flugher með napalm-og
fosfórsprengjur auk alls annars.
Og þessir skæruliðar halda ekki
bara velli. Bandaríkjastjórn rök-
styður sjálf stórfellda íhlutun sína
með því að ef þeir hættu henni
væru dagar ógnarstjórnarinnar
taldir.
Auðvitað er ekkert vit í þessu.
Auðvitað er Guðmundur bara að
reyna að villa mönnum sýn, en
bara á ósköp klunnalegan hátt.
Skæruliðasveitir Þjóðfrelsisafl-
anna FMLN/FDR eru reyndar að-
eins taldar vera 6 þúsund manns.
Vera má að ef taldar eru með
vopnaðar varðsveitir vinnandi
manna á frelsuðu svæðunum nái
talan 10 þúsundum.
Skæruliðasveitirnar eru ungar
og vaxtarhraðinn takmarkast auð-
vitað af því hve hratt þeim tekst
að komast yfir vopn, en þau koma
öll frá her stjórnarinnar. Vaxt-
arhraðinn takmarkast líka af því
öðru sem sinna þarf. Það þarf að
sinna uppbyggingu nýs þjóðfélags
og framleiðslu á frelsuðu svæðun-
um sem spanna nú a.m.k. Vs hluta
landsins, sumir segja V4.
En aðalstyrkur þjóðfrelsis-
hreyfingarinnar er ekki hinar
vopnuðu sveitir, þótt nauðsynleg-
ar séu. Styrkur hennar er að hún
er uppreisn heillar þjóðar. Hinn
pólitiski armur hreyfingarinnar
FDR, lýðræðislega byltingar-
hreyfingin, er víðtækasta stjórn-
málafylking í allri sögu E1 Salva-
dor, samanstendur af flokki sósí-
aldemókrata, klofningsflokki mik-
ils hluta Kristilega demókrata-
flokksins, mikils meirihluta
verkalýðsfélaganna, heildarsam-
tökum stúdenta svo eitthvað sé
nefnt. Að FDR standa og eiga full-
trúaaðild nánast öll félagsleg og
pólitísk öfl í E1 Salvador sem ekki
teljast öfgasinnuð hægri öfl.
Gegn þessari fjöldahreyfingu
stendur fámennisveldi sem með
kjafti og klóm og miklum banda-
rískum stuðningi verst kröfum
fjöldans um mannréttindi og þjóð-
félagslegt réttlæti.
Helstu kúgunartæki þessarar
valdaklíku eru herinn, öryggis-
lögreglan og dauðasveitirnar.
Aðferð þessarar valdaklíku er
sú að halda fólki í stöðugum ótta
um líf sitt og limi með morðum,
pyntingum og hótunum. Þessi að-
ferð valdaklíkunnar breytist ekki
þótt Duarte sitji á toppnum, eins
og reynslan hefur sýnt.
FMLN, sem er hernaðararmur
Þjóðfrelsishreyfingarinnar hefur
vaxið upp til varnar gegn þessari
hrikalegu ógnarstjórn. Þessar
skæruliðasveitir leynast ekki í
fjöllum eða dölum þessa litla
lands. Hennar fjöll og hennar dal-
ir er einlægur stuðningur yfir-
gnæfandi meirihluta salvadorsku
þjóðarinnar. Það er í þessu sem
styrkur skæruliðasveitanna ligg-
ur, Guðmundur, en ekki í að þær
séu fjölmennar eða vel vopnaðar.
15. maí, 1984.
Kagnar Stefínsson er jarðskjálfta-
fræðingur á Veðurstofu íslands.
Allar aðgerðir nú leiða
til skerðingar þiónustu

U
— Annarri deild Kristness lokað í rúman mánuð
Akureyri, 15. maí.
„SANNLEIKURINN er sá, að það er nú farið að sverfa svo að ríkisspítölun-
um í sparnaði, að við erum hætt að fjalla um sparnaðinn sem slíkan, heldur
leiða allar aðgerðir nú til skerðingar á þjónustu," sagði Bjarni Arthursson,
forstöðumaður Kristneshælis í Eyjafirði, þegar blm. Mbl. spurði hann um
fyrirhugaða lokun hælisins í sumar, en þar dvelja nú að langmestum hluta
langlegusjúklingar og aldrað fólk.
„Við verðum nú að grfpa til þess
ráðs, sem aldrei hefur þurft áður,
að við lokum hluta hælisins frá 29.
júní til 10. ágúst. Þarna er um að
ræða deild með um 30 sjúklingum,
eða um helming vistfólks okkar, og
er þetta sú deild, þar sem allir
sjúklingar hafa verulega fótavist og
geta að verulegu leyti bjargað sér
sjálfir. Við raunum að sjálfsögðu
ekki láta neinn sjúkling frá okkur
fara, nema séð verði fyrir því að
aðrar stofnanir eða aðstandendur
geti haft umsjón með þeim á meðan
lokað er hjá okkur.
Þessi ákvörðun okkar stafar
einnig af hjúkrunarfræðingaskorti.
Okkur hefur ekki tekist að fá til
starfa hjá okkur þann fjölda hjúkr-
unarfræðinga, sem heimild er fyrir
að ráða, þrátt fyrir ítrekaðar aug-
lýsingar okkar. Við verðum að loka
nú, svo að þeir sem þó eru f starfi
hjá okkur geti fengið sín sumarleyfi
á eðlilegan hátt,“ sagði Bjarni
Arthursson.
Samkvæmt upplýsingum sem
Mbl. aflaði sér mun ein megin-
ástæðan fyrir skorti á starfsfólki
við Kristnes vera sú, að þetta nær
60 ára gamla sjúkrahús hefur ein-
hvern veginn orðið útundan f allri
endurskipulagningu í sambandi við
vinnu starfsfólks og má í því sam-
bandi nefna, að á nýjum hjúkrun-
ardeildum, sem teknar hafa verið f
notkun á undanförnum árum, mun
vera um 300% fleira starfsfólk á
hvern sjúkling en þarna er. Leiðir
þetta af sjálfu sér til óeðlilegs álags
á starfsfólk Kristneshælis.
GBerg.