Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 1984
Minning:
Jónas O. Hallgrímsson
húsgagnasmíðameistari
Fæddur 3. júní 1921
Dáinn 12. maí 1984
Það er stundum óvænt og stutt
skrefið vfir landamæri lífs og
dauða. Osjaldan brennur spurn-
ingin í huga, af hverju þurfti að
stíga þettá skref núna, hvaða til-
gangi þjónaði það?
Já, það er oft auðveldara að
spyrja en svara og í þessum efnum
verður oftast lítið um svör. Lífs-
gátan er og verður löngum torráð-
in dauðlegum mönnum.
Skrefið er stutt og óvænt. Góður
vinur, hlýr og glaðvær félagi er
allt í einu horfinn úr hinni jarðn-
esku veröld okkar. Við stöndum
eftir höggdofa og undrandi. Okkur
fannst að það hlyti að vera svo
langt þangað til leiðir okkar í
þessum heimi skildu.
Hugrenningar af þessu tagi flugu
um huga minn, þegar ég frétti að
góður vinur minn og félagi, Jónas
Hallgrímsson, hefði orðið fyrir bíl
í Houston í Texas með þeim afleið-
ingum að nokkrum klukkustund-
um síðar var hann allur.
Um það var ekkert að villast.
Góður drengur, frábær félagi og
traustur vinur, var horfinn yfir
móðuna miklu. Sorgin var óvænt
og sár. En minningin um hann og
samverustundirnar með honum er
hlý og notaleg. Og þegar lengra
líður frá verður það minningin
ein, sem eftir situr.
Jónas Oddur Hallgrímsson hét
hann fullu nafni. Hann var fædd-
ur í Hafnarfirði 3. júní 1921. í
Hafnarfirði ólst hann upp, þar
stofnaði hann heimili og þar
stundaði hann atvinnu sína allt til
dauðadags. Hann var Hafnfirð-
ingur frá vöggu til grafar og hann
Iét sig alltaf miklu skipta hag,
heill og heiður Hafnarfjarðarbæj-
ar.
Jónas var sonur hjónanna Jón-
ínu Jónsdóttur og Hallgríms
Jónssonar, verkamanns í Hafnar-
firði. Þau Hallgrímur og Jónína
áttu lengi heima á Urðarstíg 1 og
þar ólst Jónas upp ásamt systrum
sínum, Margréti og Sigurlaugu.
Eins og svo margir Hafnfirð-
ingar lagði Jónas leið sína í
Flensborgarskólann að loknu
barnaskólanámi og þaðan lauk
hann gagnfræðaprófi.
Strax þá var hann ákveðinn í
vali á starfi. Húsgagnasmiður
vildi hann verða. Þess vegna gerð-
ist hann nemi í húsgagnasmíði hjá
Þóroddi Hreinssyni, húsgagna-
smíðameistara.
Það fór strax vel á með þeim
Þóroddi og Jónasi, sem m.a. sést af
því að eftir að Jónas hafði lokið
prófi í húsgagnasmíðinni vann
hann hjá Þóroddi í 9 ár. Líkaði
Þóroddi afbragðs vel við þennan
unga mann og segir Jónas hafa
verið „afbutða smið bæði að hand-
bragði og hugsun". Allir sem til
þekkja vita að fáir eru dómbærari
í þessum efnum en Þóroddur
Hreinsson.
Árið 1948 stofnuðu þeir Jónas
og Stefán Rafn eigið fyrirtæki,
Húsgagnavinnustofu Stefáns og
Jónasar. Tíu árum síðar breyttu
þeir félagar nafni fyrirtækisins í
Húsgangaverslun Hafnarfjarðar
og undir því nafni hafa þeir rekið
það fram á þennan dag. Þykir það
gott og traust fyrirtæki og vandað
í verkum.
Og öll þessi ár hefur félagsskap-
ur þeirra Jónasar og Stefáns
Rafns staðið traustum fótum, allt
frá því að þeir voru að nema hús-
gagnasmíði hjá Þóroddi Hreins-
syni og til þess að dauðinn skildi
þessa athafnamenn að. Þar sem
annars staðar, sem Jónas 0. Hall-
grímsson kom nálægt var allt
traust og vel til vandað.
Hinn 31. júlí 1954 gekk Jónas að
eiga eftirlifandi konu sína Þór-
unni Jóhannsdóttur og eignuðust
þau hjónin fjögur börn, Jónínu
Björgu, Hallgrím, Jónas Þór og
Eddu Jónu.
öll var fjölskyldan samhent og
samhuga, enda þótt hver og einn
hefði sjálfstæðar skoðanir á
hverju og einu og stæði fast á
þeim.
Ég hefi orðið fyrir ýmsum góð-
um höppum um ævina og eitt
þeirra var að fá að kynnast þeim
hjónunum Þórunni og Jónasi, ger-
ast félagi þeirra og njóta vináttu
þeirra og samvista við þau.
Við Jónas kynntumst fyrst í
starfi fyrir Alþýðuflokkinn og
jafnaðarstefnuna og hugsjónin
fyrir betra og réttlátara þjóðfélagi
var drjúgur hlutur í kjölfestunni
sem tengdi nokkur saman á1 sigl-
ingunni um ólgusjó lífsins.
Jónas var alltaf boðinn og búinn
til starfa fyrir jafnaðarstefnuna
og framgang hennar og gegndi
fjölmörgum trúnaðarstörfum
fyrir Alþýðuflokkinn. Um árabil
var hann í stjórn Alþýðuflokksfé-
lags Hafnarfjarðar, var lengi í
fulltrúaráði flokksins í Hafnar-
firði og sat á nokkrum þingum Al-
þýðuflokksins.
Þá var hann í fjölda mörg ár í
stjórn Alþýðuhússins, var fulltrúi
Alþýðuflokksins í framtalsnefnd
bæjarins um langt skeið og nú á
yfirstandandi kjörtímabili starf-
aði hann í byggingarnefnd, sem
fulltrúi Alþýðuflokksins. í öllum
þessum störfum var hann traustur
og velvirkur, studdur af ágætri
skynsemi sinni og raunsýni.
Jónas Hallgrímsson unni land-
inu sínu og kunni vel að meta
náttúrufegurð þess og sérkenni.
Hann hafði yndi af útiveru og
ferðalögum, en athafnaþráin og
starfslöngunin voru jafnframt
sterkir eðlisþættir hans.
Því var það, að enda þótt Jónas
nyti þess af lífi og sál að ferðast
um og skoða og sjá land og mann-
lif, bæði hérlendis og erlendis, þá
leið aldrei langur tími þar til hug-
ur hans tók að hvarfla að verkefn-
unum, sem biðu hans heima, til
óunnu starfanna, sem biðu eftir
höndunum til að vinna þau og
ljúka þeim. Þannig var Jónas í
senn fagurkeri og náttúruunn-
andi, en þó um leið hinn áhuga-
sami og ötuli starfsmaður í dags-
ins önn.
Oft hitti ég Jónas að máli, en þó
alltof sjaldan. Alltaf var margt til
hans að sækja og ósjaldan kom
hann mér á óvart.
Hann hafði lesið þetta og hann
hafði lesið hitt, — heyrt, séð og
tekið eftir ýmsu sem oft og tíðum
hafði farið fram hjá mér. Og Jón-
as þurfti að spyrja, spá og spekúl-
era af hverju þetta var svona og
hitt öðruvísi. Og var það nú víst,
þegar betur var að gáð, að hlutirn-
ir væru raunverulega eins og útlit-
ið benti til?
Mér fannst Jónas alltaf vera
leitandi og spyrjandi bæði sjálfan
sig og aðra. Lífð og tilveran í kring
um hann skipti hann máli. Það er
ánægjulegt og þroskandi að eiga
samneyti við slíka menn.
Það sem mér finnst hafa verið
einkennandi fyrir Jónas Ha-
llgrímsson, þegar ég lít nú yfir
farinn veg, er hlýr hugur hans,
heilbrigð og rökviss hugsun og
trúnaður við allt sem hann unni,
hvort heldur sem í hlut áttu menn
eða málefni. Hann var alltaf hinn
gætni og góði félagi, traustur sem
bjarg, hiklaus, stefnufastur og
gamansamur. Maður sér eftir slík-
um mönnum úr hópi vina sinna og
kunningja. Veröldin er fátækari
en áður, þegar þeir hverfa af sjón-
arsviðinu.
Ég kveð Jónas O. Hallgrímsson
að leiðarlokum með þökk í huga.
Ég er þakklátur fyrir samveru-
stundirnar með honum, þakklátur
fyrir vináttu hans, þakklátur fyrir
framlag hans til framgangs jafn-
aðarstefnunnar, fyrir betra bæj-
arfélagi og réttlátara og skyn-
samara þjóðfélagi.
Eiginkonu hans Þórunni, börn-
um þeirra, tengdabörnum, barna-
börnum, ættingjum hans og vin-
um sendi ég hugheilar samúðar-
kveðjur á sorgar- og skilnaðar-
stund.
Minningin um Jónas 0. Hall-
grímsson, mannkosti hans og
manngildi stendur sem traustur
og óbifanlegur bautasteinn í hug-
um okkar, sem þekktum hann
best.
Guð blessi góðan dreng og
minninguna um hann.
Hörður Zóphaníasson
í dag verður kvaddur frá Hafn-
arfjarðarkirkju Jónas Oddur Hall-
grímsson, húsgagnasmíðameistari
í Hafnarfirði, 62ja ára að aldri.
Jónas lést af slysförum í Banda-
ríkjunum 12. maí sl., en hann var
þar í heimsókn ásamt eiginkonu
sinni hjá dóttur þeirra hjóna,
tengdasyni og barnabörnum. Kall-
ið kom óvænt, starfsorkan og
lífsviljinn óþrjotandi, en enginn
veit sinn næturstað, eins og ein-
hvers staðar stendur skrifað.
Jónas starfaði með Stefáni
Rafni, húsgagnasmíðameistara í
Hafnarfirði, í fjóra áratugi. Sam-
starf þeirra var náið og bar þar
hvergi skugga á. Ég hefi veitt því
athygli, að sjaldgæft er, að sam-
starf tveggja manna í svo um-
fangsmiklum atvinnurekstri hafi
staðið svo lengi. í flestum tilfell-
um hafa fyrirtækin skipst upp,
eftir að þau hafa komist sæmilega
á legg. Það er stuðningur fyrir at-
vinnulífið að fyrirtæki megi starfa
áfram án þess að til komi rígur á
milli eigenda, sem endi með
starfsslitum. Þetta tel ég hafa lýst
þeim félögum vel, enda eru það
atorkusemi, tillitssemi og hæfi-
leiki til þess að nýta sem best
hæfileika hvors fyrir sig, sem leitt
hafa til þess, hverjum árangri þeir
náðu sameiginlega.
Sem drengur man ég eftir þeim
félögum sem ungum mönnum, sem
voru að hasla sér völl í atvinnulíf-
inu í Hafnarfirði, og voru þeir orð-
lagðir fyrir dugnað og útsjónar-
semi.
Jónas Hallgrímsson og Stefán
Rafn stofnuðu trésmíðafyrirtæki í
Hafnarfirði, eftir að þeir báðir
höfðu lokið námi í húsgagnasmíði
hjá Þóroddi Hreinssyni. Það fyrir-
tæki er enn við lýði og er staðsett
að Hjallahrauni 8, Hafnarfirði.
Húsgagnaverslun ráku þeir um
árabil, fyrst að Strandgötu 1 og
síðast að Reykjavíkurvegi 64. Var
hún ein af myndarlegustu hús-
gagnaverslunum á landinu. Þá
ráku þeir um árabil húsgagna-
bólstrun. Um tíma ráku þeir útibú
í Vestmannaeyjum. Þá byggðu
þeir félagar og seldu á tímabili
íbúðir í Hafnarfirði. Stórt og
myndarlegt verslunar- og inðað-
arhúsnæði reistu þeir félagar við
Reykjavíkurveg 64.
Þá byggðu þeir félagar húseign-
ina Strandgata 1 og voru for-
svarsmenn að stofnun veitinga-
hússins Skiphóls.
Húsgagnaverslun Hafnarfjarð-
ar, en svo nefndu þeir einnig
trésmíðaverkstæði sitt, var orð-
lögð fyrir vandaða og góða vinnu,
enda voru verkefni þar ætíð mikil.
Jónasi Hallgrímssyni kynntist
ég líka náið á öðrum sviðum.
Hann var sterkgreindur og vel les-
inn og fylgdist vel með því, sem
gerðist í þjóðfélaginu og í heims-
málum og hafði sínar skoðanir á
ölium eða flestum hlutum og var
óhræddur að lýsa þeim, þótt þær
féllu ekki alltaf í kramið. Hann
var mjög nákvæmur í öllum hlut-
um og varð yfirleitt að fá ná-
kvæmar sannanir fyrir því, að
hann hefði rangt fyrir sér, ætti
hann að breyta um skoðun. Jónas
var málafylgjumaður og var gott
að hafa hann sér við hlið, þegar
unnið var að ákveðnum markmið-
um.
Jónas var líka félagsmálamað-
ur. Hann var um árabil í framtals-
nefnd Hafnarfjarðar og sat í
hyggingarnefnd. Hann starfaði
mikið í Alþýðuflokknum og gegndi
þar ýmsum trúnaðarstörfum.
Hann starfaði í samtökum iðnað-
armanna og Lions-hreyfingunni
og tók þar einnig að sér trúnaðar-
störf.
Jónas fæddist 3. júni árið 1921.
Foreldrar hans voru hjónin Jónína
Jónsdóttir og Hallgrímur Jónsson,
verkamaður, sem vann um árabil
hjá Bæjarútgerð Hafnarfjarðar.
Eftirlifandi kona Jónasar er
Þórunn Jóhannsdóttir og eiga þau
4 mannvænleg börn, sem öll eru
uppkomin.
Við hjónin sendum Þórunni,
börnum hennar, tengdabörnum og
barnabörnum okkar innilegustu
samúðarkveðj ur.
_ Hrafnkell Asgeirsson
í dag er Jónas 0. Hallgrímsson
kvaddur frá Hafnarfjarðarkirkju.
Það var sárt að nema þá fregn, að
Jónas væri allur, á einu augnabliki
frá okkur hrifinn í umferðarslysi.
Sannaðist hér enn að enginn má
sköpum renna.
Jónas var sonur hjónanna Jón-
ínu Jónsdóttur og Hallgríms Jóns-
sonar verkamanns, sem bjuggu á
Urðarstíg 1 í Hafnarfirði. Jónas
fæddist í Firðinum, ólst þar upp
og starfaði þar allt sitt líf. Hann
gekk í Flensborgarskólann og
lærði síðan húsgagnasmíði hjá
Þóroddi Hreinssyni. Það var þar
sem ég kynntist Jónasi fyrst. Við
strákarnir í hverfinu þurftum oft
að líta við á verkstæði Þórodds.
Þar var margt að sjá og læra.
Stundum stóðum við drjúglangar
stundir við bekkendann hjá lærl-
ingunum Jónasi og Stefáni Rafni,
horfðum á handarverk þeirra og
fræddumst um smíðar og fleira,
því barnshugurinn er spurull. Svo
einn daginn þegar ég var líklega á
níunda ári var Stefán farinn af
verkstæðinu og nokkru síðar Jón-
as sömuleiðis. Þeir höfðu stofnað
til sameiginlegs rekstrar, sem enst
hefur allar götur síðan.
Síðan fylgdist ég með því úr
fjarlægð í nærfellt tvo áratugi,
hvernig reksturinn dafnaði í
höndum þeirra félaganna. Upp úr
1970 lágu leiðirnar saman á ný,
einkum í sameiginlegu starfi fyrir
Alþýðuflokkinn, ellegar ferðalög-
um á hans vegum. Og alloft rak ég
inn nefið á verkstæðið til Jónasar,
ýmist til að spjalla, spyrja ráða í
húsbyggingarstússi eða skiptast á
skoðunum við hann um stjórnmál-
in.
Hvar sem við hittumst hafði ég
af því ánægju, því að Jónas var
sérlega skýr og greinargóður.
Hann hafði einatt krufið mál frá
nýju sjónarhorni og hann kom
beint framan að hlutunum, vafn-
ingalaust. í sinni grein, húsgagna-
smíðinni, kunni hann öðrum betur
til verka. En hann var líka fjöl-
fróður um marga aðra hluti úr
sögu og bókmenntum og þá ekki
síst um landið okkar, enda unni
hann íslenskri náttúru. Umfram
allt var Jónas þó traustur að allri
gerð. Öll mál voru í öruggum
höndum, ef hann tók þau að sér og
úr þeim var leyst vel og greiðlega,
en flausturslaust og á yfirvegaðan
hátt.
Jónas var félagslega sinnaður.
Hann tók virkan þátt í félagsskap
iðnaðarmanna í Hafnarfirði og í
Lionshreyfingunni. Hann sat í
stjórn Alþýðuflokksfélags Hafn-
arfjarðar, í fulltrúaráði flokksins
og var flokksþingsfulltrúi. Á sviði
bæjarmálanna gegndi hann störf-
um í framtalsnefnd um langa hríð
og síðar í byggingarnefnd, Jónas
var mjög virkur í Alþýðuflokksfé-
laginu og oft voru honum falin
margvísleg verkefni, sem hér
verða ekki talin, en mörg voru er-
indin sem til hans var leitað með.
Alls þessa minnumst við nú með
þakklæti um leið og við kveðjum
félagann ágæta.
í júlímánuði 1954 gekk Jónas að
eiga sína ágætu eiginkonu Þór-
unni Jóhannsdóttur. Þau eignuð-
ust fjögur börn, sem nú eru upp-
komin, Jónínu, Hallgrím, Jónas og
Eddu.
Á þessari stundu færi ég þeim
dýpstu samúðarkveðju mína og
minna, svo og systrum Jónasar og
öðrum ættingjum. Sömuleiðis
votta ég Stefáni Rafni og öðrum
starfsfélögum Jónasar hluttekn-
ingu mína. Ég minnist með þakk-
læti margra góðra stunda fyrr og
síðar. Þótt sárt sé að kveðja, yljar
minningin um góðan dreng og
traustan mann.
Kjartan Jóhannsson
Þegar ég settist niður og ætlaði
að skrifa nokkrar línur til að
kveðja starfsfélaga minn, Jónas
Hallgrímsson, átti ég ennþá erfitt
með að trúa því að hann væri far-
inn yfir móðuna miklu, sem við
förum öll, þegar okkar tími kem-
ur.
En tími Jónasar var ekki kom-
inn, hann átti svo mikið eftir af
starfsþreki sínu, en sá sem öllu
ræður hefur þurft á hans starfs-
þreki að halda og við verðum að
sætta okkur við það.
Þegar ég lít til baka til þeirra
ára, þegar við störfuðum saman á
Húsgagnaverkstæði Hafnarfjarð-
ar, þakka ég fyrir að hafa verið
það lánsamur að hafa fengið að
starfa með honum. Jónas var vel
gefinn og fróður maður. Hann var
einstaklega nægjusamur. Reynsl-
an hafði kennt honum, að það
þurfti að hafa fyrir lífinu.
Jónas og faðir minn störfuðu
saman í áratugi. Fóru þeir í gegn-
um margan erfiðleikann, en gleði-
stundirnar voru einnig margar.
Veit ég að hann kveður Jónas með
söknuði.
Ég þakka Jónasi samfylgdina og
góða vináttu.
Guð blessi fjölskyldu hans.
Mannsi
í dag er vinur minn og starfsfé-
lagi, Jónas O. Hallgrímsson, hús-
gagnasmíðameistari í Hafnarfirði,
borinn til grafar.
Jónas lést af slysförum í Banda-
ríkjunum 12. maí sl., en hann var
þar staddur í heimsókn hjá dóttur
sinni, tengdasyni og barnabörn-
um.
Það eru sterk sannindi í því, að
enginn viti ævina, fyrr en öll er.
Jónas hélt utan á skirdag og ætl-
aði sér að koma aftur þremur vik-
um síðar. Áður en hann hélt utan
ræddum við um starfsemi fyrir-
tækis okkar, meðan hann væri í
burtu. Hann var nákvæmur að
vanda og fullur af eldmóði. Það
var ekki hægt að sjá eða ímynda
sér að þetta yrði síðasti fundur
okkar.
Ég var því óviðbúinn fregnum
um lát Jónasar og á enn erfitt með
að átta mig á því,- að hann sé
okkur horfinn í þessu lífi.
Við þennan atburð leitar hugur
minn til baka. Vinskapur okkar og
samvinna hófst árið 1942, er ég
hóf nám í húsgagnasmíði hjá
Þóroddi Hreinssyni, húsgagna-
smíðameistara í Hafnarfirði, en
Jónas var þar lærlingur í sömu
iðngrein. Þar sem báðir voru
fæddir Hafnfirðingar höfðum við
þekkst áður.
Frá þessum tíma hefur sam-
vinna okkar verið óslitin, og eftir
því sem árin hafa liðið hefi ég bet-
ur gert mér grein fyrir því, hversu
mikilsverð þessi samvinna og vin-
átta hefur verið mér. Ef ég ætti
eftir að lifa þessi ár aftur, myndi
ég ekki vilja vera án þeirra ára,
sem við Jónas áttum saman.
Það kom strax fram í námi,
hversu verklaginn og duglegur
Jónas var. Hann hékk ekki yfir
hlutunum, heldur var hann fljótur
að koma þeim frá. Jónas var mjög
kröfuharður við sjálfan sig og þess
vegna gerði hann miklar kröfur til
þeirra, sem unnu með honum.
Hann var útsjónarsamur og var
fljótur að átta sig á málum, sem í
fyrstu virtust erfið úrlausnar.
Reikningsglöggur var hann með
afbrigðum og átti það til að koma
þeim, sem höfðu lengra skólanám
að baki en hann sjálfur, á gat i
þeim efnum. Jónas var vel lesinn.