Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. MAl 1984
43
Minning:
Elínborg Magnásen
Bogadóttir, Skarði
bæði í samtímabókmenntum og
eldri bókmenntum. Jónas var fé-
lagsmálamaður, hann tók þátt í
starfi samtaka iðnaðarmanna, Al-
þýðuflokksins og Lionshreyfingar-
innar, svo eitthvað sé nefnt.
Ég veit, að engum mun blandast
hugur um það, að þegar Jónas
hverfur hefur hann lagt sitt á vog-
arskálarnar til eflingar þjóðfélag-
inu og lagt sinn skerf til uppbygg-
ingar atvinnulífi í Hafnarfirði.
Jónas átti margt ógert, aðeins
62 ára gamall, þegar lífsstarfi
hans lauk, hann var fullur dugn-
aðar og orku, verkefnin biðu til
þess að tekist yrði á við þau, en þá
kom kallið.
Ég er þess fullviss, að hinni
ágætu konu hans, Þórunni Jó-
hannsdóttur, börnum, tengda-
börnum og barnabörnum muni
verða veittur styrkur við þessa
erfiðleika, þar sem hér er kvaddur
góður drengur, sem skilaði lífs-
starfi sínu með sóma.
Ég og fjölskylda mín sendum
eftirlifandi eiginkonu og aðstand-
endum okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur, um leið og við þökk-
um Jónasi samfylgdina.
Stefán Rafn
Skjótt skipast veður í lofti. í
einu vetfangi er frá okkur tekinn
ástkær faðir og afi, sem við gátum
alltaf leitað til, studdi okkur þegar
á reyndi og gladdist með okkur,
þegar vel gekk. Slíkur missir verð-
ur ekki bættur eða söknuði með
orðum lýst, en minningarnar
munu lifa meðan við lifum.
Ég kynntist tengdaforeldrum
mínum, Jónasi og Þórunni, fyrir
rúmum tíu árum. Varð ég fljótt
daglegur gestur á heimili þeirra
og átti þar margar ángæjustundir.
Þar var oft mikið um að vera og
rætt af kappi um margvísleg mál-
efni. Jónas hafði gjarnan frum-
kvæði að slíkum umræðum, eink-
um hvað snerti daglega viðburði í
þjóðlífinu, þýðingu þeirra í nútíð
og framtíð. Hann hafði einstakt
lag á að vekja og skerpa umræður
með frumlegri afstöðu til mála og
lét sér aldrei nægja yfirborðs-
kenndar skýringar, heldur sóttist
eftir kjarnanum. Hann studdi mál
sitt jafnan gildum rökum, sem
báru vott um skynsemi og reynsiu.
Það var mér því drjúgur lærdóm-
ur að rökræða við hann, og sá ég
oftast hlutina í víðara samhengi á
eftir. Mér eru minnisstæð ótal
kvöld, sem við sátum við taflborð-
ið og tal okkar beindist að stjórn-
málum, háskólanámi eða sögu-
legum atburðum. Við nánari kynni
komst ég að raun um, að Jónas
hafði í sínum huga krufið margar
gátur lífsins til mergjar og þannig
öðlast vissa lífsspeki, sem hann
tók jafnan mið af. Sterkasti þátt-
ur þessarar lífsspeki var, að menn
væru sinnar gæfu smiðir og ættu
að setja sér verðug markmið og
vinna að þeim af dugnaði á hvaða
vettvangi sem vera skyldi.
Jónas var mjög ánægður í starfi
sínu, hafði gaman af smíði og öllu
því, sem verkstæðinu við kom. Þau
tengsl, sem starfið skapaði honum
við samstarfsmenn og aðra Hafn-
firðinga, voru honum mikils virði.
Hann hafði áorkað miklu á löng-
um starfsferli, en var lítillátur
bæði í orði og lífsvenjum. En þótt
starfið væri honum mikilvægt,
helgaði hann líf sitt fyrst og
fremst fjölskyldu sinni. Hann var
máttarstólpinn, sem af forsjá bjó
konu sinni og börnum örugga
framtíð. Með fordæmi sínu í orði
og verki hafði hann mikil áhrif á
börn sín og mótaði lífsviðhorf
þeirra. Þannig ræktaði hann garð
sinn af elju og byggði hús sitt á
bjargi.
Jónas var hamingjusamur í
einkalífi, þótt hann færði slík mál
sjaldan í tal. Þau hjón ferðuðust
mikið saman, bæði innanlands og
utan, og voru einkar frændrækin.
Þau unnu landi sínu, náttúru þess
og sögu, en höfðu jafnframt gam-
an af að kvnnast nýjum löndum og
þjóðum. A seinni árum snerist líf
þeirra æ meir um barnabörnin.
Jónas naut þess að vera afi og var
sérstaklega ræktarsamur við
barnabörnin. Það var þvi alltaf
sérstakt tilhlökkunarefni að fá afa
og ömmu í heimsókn. Jónas var
óvenju hraustur og þrekmikill af
rúmlega sextugum manni að vera
og lék oft klukkustundum saman
við drengina. Það grunaði því eng-
an á þessum fallegu vordögum, að
máttur örlaganna myndi svo
skjótt binda enda á jarðneskar
samvistir okkar. Það er mannleg-
um einstaklingum um megn að
skilja eða skýra slíka atburði. Við
munum öll sárt sakna Jónasar og
oft óska þess, að við gætum aftur
leitað til hans og notið gleðistunda
með honum. En þegar frá líður
mun björt minning verða okkur að
leiðarljósi um ókomin ár.
Steinn Jónsson
Kveðja frá systurbörnum.
Okkur langar í örfáum orðum
að minnast frænda okkar, Jónasar
0. Hallgrímssonar, sem lést af
slysförum í Bandaríkjunum 12.
maí síðastliðinn.
Það er erfitt að sætta sig við, að
hann, sem alltaf var svo gaman að
hitta og rabba við, er nú ekki leng-
ur á meðal okkar.
Margar myndir koma upp í hug-
ann, þegar svo snögglega er klippt
á lífsþráðinn.
Ungur að árum lærði Jónas hús-
gagnasmíði og ber fallegt heimili
hans og eiginkonu hans, Þórunnar
Jóhannsdóttur, þess glögglega
merki, hve vandvirkur hann var.
Systrum sínum og okkur var
hann góður og umhyggjusamur.
Okkur litlum gaf hann rúm og lítil
barnahúsgögn, sem hann smíðaði.
Þau hafa börnin okkar síðar notað
og síðastliðinn vetur lagfærði
hann eitt rúmið upp á nýtt handa
nýfæddri frænku.
Aldrei stóð á hjálpsemi hans, er
við leituðum til hans á verkstæðið,
og alltaf hafði hann tíma til
skrafs og ráðagerða, þótt mikið
væri að gera.
Fyrir allt þetta og miklu meira
viljum við þakka.
Unna mín, við sendum þér og fjöl-
skyldunni innilegar samúðar-
kveðjur.
Fædd 28. júní 1894
Dáin 13. maí 1984
Við kveðjum frú Elínborgu frá
Skarði. Skarð er elsta ættaróðal á
íslandi í 1100 ár. Hún var fædd og
uppalin við fegurð fjalla og
Breiðafjörðinn svo undurfagran.
Elínborg var dóttir Kristínar
Jónasdóttur og Boga Magnúsen. 6.
sept. 1913 giftist hún Kristni Indr-
iðasyni. Hann var fæddur að Hvoli '
í Saurbæ í Dalasýslu. Kristinn var
karlmannlegur á velli og oft glað- (
astur, talaði einatt af mesta fjöri •
og andlitið ljómaði. Hann var
hreppstjóri, sjómaður, bóndi og
flest var honum til lista lagt og
höfðingi sinnar sveitar. Þau hjón-
in eignuðust þrjár dætur: Boga
Kristín, húsfreyja á Skarði II, gift
Eggerti ólafssyni, bónda og.
hreppstjóra; Guðborg, sem látin er
fyrir mörgum árum, hennar mað-
ur var Þorsteinn Karlsson, bóndi;
Ingibjörg Kristrún, sem búsett er
á Skarði, hennar maður er Jón G.
Jónsson, bóndi, hann er frá Stykk-
ishólmi.
Elínborg og Kristinn bjuggu all-
an sinn búskap á Skarði enda
mesta hlunnindajörð. Frú Elín-
borg var merkiskona og margfróð.
Skarð hefur verið rómað fyrir
músík og söng enda sungu hjónin í
kirkjunni við messur, þá var
Kristinn forsöngvari. Börn sem
hafa verið sumarlangt á Skarði
muna eftir því þegar Kristinn var
með þeim við mjaltir þá var kátt á
hjalla og sungið við raust í fjós-
inu. Skapið hans var svo gott og
hressandi, en hann lést 1978.
Elínborg húsfreyja á Skarði var
elskuleg heim að sækja. Það var
þáttur í lífi hennar að hitta vini
sína og tala við þá um ýmis mál
því hún fylgdist vel með þjóðmál-
um þó fullorðin væri. Þá var hún
líka í essinu sínu og gjarnan tók
hún þá upp tóbakskorn úr silfur-
dósinni sinni og sjálfsagt var að
þiggja korn í nefið. En vel fór hún
með það, þurrkaði með klútnum
svo ekkert sæist. Gestasamt var á
Skarði og gestrisni í hávegum
höfð. Miðstöð sveitarinnar og í
mörg horn að líta. Það hefur kom-
ið sér vel farsæla og yndislega
hjónabandið þeirra Elínborgar og
Kristins, falslaust og einlægt, því
göfugmenni voru þau og saman
gengu í blíðu og stríðu. Hvorugt
gat án hins verið. Elínborg var
trygg vinum sínum, prúðmennska
og hjartahlýja hennar varð til
þess að gott var að vera í návist
hennar.
Margur hjálparþurfi hefur
fengið að eiga samastað á Skarði.
Húsfreyjan á Skarði var trúuð
kona. Ekki kveið hún brottför
sinni. Aldrei gekk Elínborg svo til
rekkju að hún bæði ekki fyrir fjöl-
skyldu sinni, vinum og þeim sem
eiga við vanheilsu að stríða. Það
hefur verið heitt beðið og margur
fengið styrk frá henni. Eftir bænir
sínar söng hún alltaf sálm.
Nú er komið að leiðarlokum eft-
ir langa göngu. Söngurinn hennar
hljóðnaður. En söngfuglarnir taka
við og syngja yfir svefnreitum El-
ínborgar og Kristins í heimahög-
um þeirra í friði og ró.
„í kvöld er allt svo hreint og hátt
ég hníg í faðm þinn græna jörð
og sveitin fyllist sunnan átt
og sólfar hlýtt um Breiðafjörð."
(Stefán frá Hvítadal)
Ég votta fjölskyldu hennar sam-
úðar.
Ég óska vinkonu minni góðrar
ferðar inn í kyrrlátan svefn í Guðs
friði.
Hólmfríður Bjarnadóttir
„Er nú skað Skarði.
Skjöldungs hofgarði
fallið fyr varði
fyrir Skjaldbarði."
Þannig kvað Matthías Joch-
umsson skáld í einu erindi sínu í
eftirmælum urn afa Elínborgar,
Kristján sýslumann á Skarði.
Eiga þessi orð skáldsins vel við
ennþá, þegar minnst er sonardótt-
ur sýslumannsins.
Þegar ég húgsa til frænku
minnar, Elínborgar, koma fram í
huga minn bjartar og ljúfar
endurminningar frá glaðværum
áhyggjulausum æskudögum og
ánægjulegum samverustundum
fullorðinsáranna. Fáguð hæverska
og töfrandi látleysi voru höfuð-
einkenni þessarar hugljúfu konu,
glaðværð sem yljaði samferða-
mönnunum og létti þeim byrðina
og hjartagæska til alls og allra,
ekki síst til þeirra sem eitthvað
höfðu orðið undir í lífsbaráttunni
eða máttu sín minna. Hún var ein
þeirra fórnfúsu kvenna, sem alltaf
eru reiðubúnar til að hjúkra og
hjálpa meðbræðrum sínum hve-
nær sem þörf krefur.
Elínborg fæddist á Melum á
Skarðsströnd 28. júní 1895. Voru
foreldrar hennar Bogi Magnúsen
Kristjánsson sýslumanns á Skarði
og konu hans, Ingibjargar Ebenez-
erdóttur sýslumanns í Vestur-
ísafjarðarsýslu, og Kristín B. Jón-
asdóttir prests á Staðarhrauni og
konu hans, Elínborgar Kristjánsd-
óttur sýslumanns á Skarði. Elínb-
org giftist frænda sínum, Kristni
Indriðasyni Gíslasonar alþing-
ismanns á Hvoli, og konu hans,
Guðrúnar Eggertsdóttur Stef-
ánssonar prests á Ballará. Elínb-
org og Kristinn giftust 6. septemb-
er 1913. Gaf faðir minn, síra
Sveinn Guðmundsson, brúðhjónin
saman að Skarði. Var mikil brúð-
kaupsveisla haldin á Skarði og
vorum við eldri systkinin boðin að
vera viðstödd. Voru margar ræður
haldnar og mikið var sungið, því
þeir bræður Kristinn og Sigvaldi
voru miklir söngmenn og voru
höfðinglegar veitingar fram born-
ar.
Kristín móðir Elínborgar var
sjúklingur en tók samt þátt í veisl-
unni. Seinna um haustið 1913
veiktist hún alvarlega. Var flutt út
í Stykkishólm til læknisaðgerðar.
Dó hún þar eftir uppskurðinn.
Tóku þau þá við búsforráðum á
Skarði ungu brúðhjónin, Kristinn
og Elínborg.
Skarð var erfið bújörð, bæði til
sjós og lands, en Kristinn var dug-
legur og áræðinn og lærði fljót-
lega að rata og stýra um hinn
straumþunga og skerjótta Breiða-
fjörð milli hinna mörgu eyja.
Þau Elínborg og Kristinn eign-
uðust þrjár dætur, en þær eru:
Boga, gift Eggert ólaíssyni, búa
þau á Skarði 2; Guðborg dó ung, en
hún giftist Þorsteini Karlssyni í
Búðardal; Ingibjörg er gift Jóni G.
Jónssyni bónda á Skarði 1. Það er
talið sennilegt að sama ættin hafi
búið á Skarði frá landnámstíð og
þar hafa búið friðsamir höfðingj-
ar, sem oftast leiddu hjá sér stór-
deilur annars staðar á landinu.
Á Skarði var oftast mannmargt
og mörg gamalmenni, sem þá
oftast höfðu unnið á heimilinu í
mörg ár, nutu þar aðhlynningar
góðra húsráðenda. Á Skarði var
mjög gestkvæmt enda hjónin sam-
valin í að taka vel á móti gestum
og gera þeim stundina sem
ánægjulegasta.
Ég skrifaði stutt eftirmæli um
Kristin þegar hann féll frá. Tek ég
hér upp nokkrar línur úr þessum
eftirmælum:
„Kristinn var mikill gæfumað-
ur. Eignaðist ágætan lífsförunaut,
þar sem eiginkonan var, sem aldr-
ei vék frá honum í veikingum hans
nú síðasta árið, hjúkraði honum af
ástúð og fórnfýsi. Sambúð þeirra
var þeim uppspretta óþrotlegrar
hamingju. Svo langri og innilegri
samfylgd verður ekki slitið án
þungrar sorgar og varanlegs
trega. Þau bjuggu í nær 60 ár á
Skarði og bættu jörðina á ýmsan
hátt.“
Eftir dauða bónda síns bjó El-
ínborg hjá Ingibjörgu dóttur sinni
og manni hennar. Naut hún þar
mikillar umönnunar dætra sinna
og annarra úr fjölskyldunni. Hún
óskaði alltaf eftir því að fá að lifa
og deyja á þeim stað sem hún lifði
sín æsku- og manndómsár og
henni varð að ósk sinni.
Ekki veit ég konu geta öðlast
fegurra hlutskipti, en að vera sólin
í húsi og hjarta manns sem hún
elskar.
Við lifum öll í skugga dauðans
og öll lútum við sama lögmálinu.
Við stöndum bjargþrota gagnvart
hinu óræða afli og leitum huggun-
ar í minningunum um hinn látna.
Óskum aðeins að andblærinn
mjúki, hin tæra lind himinsins —
andi Guðs — græði sárin.
Ég kveð frænku mína og þakka
samfylgdina.
Kr. Sveinsson
SVAR
MITT
eftir Hillv (iraham
Ökuhraði
Ég er sölumaður og ferðast mikið í bfl. Stundum átta ég mig
á því, að ég er farinn að brjóta umferðarreglurnar. Eg er
kristinn og veit því, að þetta er rangt, en hvers vegna lítilsvirði
ég reglurnar um ökuhraða? Er orsökin andleg eða sálræn?
Tímarnir einkennast af miklum hraða og hárri
spennu. Jafnvel einlægum, kristnum manni hættir
til að smitast af þessum sjúkdómi sem heitir
„hraði“.
Ég finn það, að ég er farinn að flýta mér, þó að
mér liggi ekkert á. Allt stafar þetta af eirðarleysinu,
sem heimurinn er haldinn af.
Heimurinn hefur orðið viðskila við Guð, og eitt
einkenni þess er eirðarleysið og taugaveiklunin.
Annað er lögleysið. Páll ritaði Efesusmönnum, sem
kunna að hafa ekið vögnum sínum á of miklum
hraða, að þeir hefðu áður lifað samkvæmt aldar-
hætti þessa heims, að vilja anda þess, sem starfi í
sonum óhlýðninnar (Efes. 2,2).
Kapp er best með forsjá, og því er hægt að flýta
sér, án þess að geisast áfram. Kristinn maður verður
að spyrna á móti spennu og miklum hraða, reyna að
líkjast himneskum föður okkar, sem vinnur verk sitt
í þolinmæði, þar sem hvað tekur við af öðru sam-
kvæmt áformum hans. Einhvern tíma sagði Chest-
erfield: „Sá sem er að flýta sér, hefur reist sér hurð-
arás um öxl. Það þarf tíma til að iðka mannasiði.
Ekkert er eins dónalegt og flýtir.“ Davíð sagði:
„Vona á Drottin," og það er gott ráð, einkum fyrir
okkur nútímamenn, sem bíðum ekki eftir neinu, ekki
einu sinni Guði.
Þegar ég sit við stýri, reyni ég að aka samkvæmt
einkunnarorðunum: „Aktu í návist annarra eins og
þú vilt, að þeir aki í návist þinni."