Morgunblaðið - 23.05.1984, Blaðsíða 45

45
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 1984
Hannes Elísson
Minningarorð
Fæddur 19. aprfl 1892
Dáinn 25. aprfl 1984
Mig langar með nokkrum orðum
að minnast vinar míns og sam-
starfsmanns um nær tuttugu ára
skeið, Hannesar Elíssonar fv. hús-
varðar við Breiðagerðisskólann í
Reykjavík.
Hann andaðist að Hrafnistu,
Hafnarfirði, þann 25. apríl sl.,
rúmlega 92 ára að aldri.
Hannes var fæddur 19. apríl
1892 að Berserkseyri í Eyrarsveit,
Snæfellsnesi, og voru foreldrar
hans hjónin Elís Guðnason og
Gróa Herdís Hannesdóttir, sem
lengi bjuggu við sæmd og góða af-
komu að Berserkseyri. Börn þeirra
voru átta, fimm bræður og þrjár
systur. Nú eru aðeins tveir bræður
á lífi, þeir Bæring og Ágúst, sem
var yngstur.
í þessum glaða og þróttmikla
systkinahópi undir handleiðslu
góðra foreldra ólst Hannes heit-
inn upp og náði góðum andlegum
og líkamlegum þroska. Á þessum
árum var lífsbaráttan hörð og
börnin máttu snemma fara að
hjálpa til við dagleg störf, sem
voru ærin, ekki síst þar sem út-
ræði var eins og víða er á Snæ-
fellsnesi.
Þegar Hannes var liðlega tví-
tugur hitti hann fyrir glæsilega og
vel gefna heimasætu, Guðrúnu
Guðbjörnsdóttur frá Sveinsstöð-
um (utan Ennis). Foreldrar henn-
ar stýrðu þar góðu búi og var það
menningarheimili að sögn gam-
alla Snæfellinga sem til þekktu.
Þau gengu í hjónaband 12. október
1913. Guðrún reyndist honum
mikil heilladís og þau lifðu rúm
sextíu ár í farsælu hjónabandi,
eða allt til hún lést 11. apríl 1974.
Hannes syrgði hana mjög, hluti af
hans sterka lífsbáli var síokknað.
Þau Guðrún og Hannes eignuð-
ust átta börn, þrjár dætur og
fimm syni. Þau urðu fyrir því mót-
læti að tveir synir þeirra létust á
æskuskeiði og árið 1954 andaðist
Elís sonur þeirra frá ungum börn-
um og eiginkonu í blóma lífsins.
Hann var lögregluþjónn hér í borg
og þótti hinn efnilegasti maður.
Hin börnin fimm eru öll búsett í
Reykjavík. Þau eru: Helga, gift Jó-
hanni Sigurðssyni; Berta, maður
hennar var Garðar Guðmundsson
lögregluþjónn og síðar húsvörður í
Laugalækjarskóla. Hann lést,
mjög um aldur fram, fyrir nokkr-
um árum og þótti öllum sem til
þekktu mikill mannskaði; Reynar,
kvæntur Sigríði Sigfúsdóttur;
Hallveig, gift Magnúsi Guðmunds-
syni og Richard, kvæntur Ingi-
björgu Ásmundsdóttur.
Allt þetta fólk, bæði börn og
tengdabörn, er hið mannvænleg-
asta eins og það á kyn til svo og
barnabörnin sem munu vera orðin
22 að tölu.
Þau Guðrún og Hannes hófu
búskap nær heimahögum sínum á
Snæfellsnesi, fyrst að Fjarðar-
horni síðan að Vaðstakksheiði,
auk þess sem Hannes annaðist um
tíma póstferðir um Snæfellsnes.
Árið 1940 flytja þau búferlum til
Reykjavíkur, enda heimsstyrjöld-
in síðari þá í algleymingi og „allir
á leið suður".
hratt enda varð þetta á fáum ár-
um einn fjölmennasti skóli borg-
arinnar, kennt í tveim leiguhúsum
auk nýja skólahússins, sem lengi
bar í byggingu eins og gerðist á
þessum árum. Við slíkar aðstæður
reynir mjög á allt starfslið, leysa
þarf úr mörgum vanda og þoka
málum fram, og á það ekki síst við
um skólastjóra og húsvörð.
Þegar Hannes réðst til starfa
við Breiðagerðisskóla var hann
nær hálfsjötugur, kominn á þann
aldur sem menn nú á tímum fara
margir hverjir að huga að því að
minnka við sig störf, enda fá ár i
viðurkenndan gamalmennisaldur.
Við stofnun Breiðagerðisskóla
var Hjörtur Kristmundsson ráð-
inn skólastjóri og gegndi því starfi
í nær tvo áratugi. Hann hafði áður
kennt mörg ár við Laugarnesskóla
og var kunnur maður úr félags-
samtökum og stéttabaráttu reyk-
vískra barnakennara. Hannes
þjónaði ekki undir annan skóla-
stjóra þann rúmlega hálfan annan
áratug sem hann gegndi húsvarð-
arstörfum í Breiðagerðisskóla og
mun Hjörtur aldrei hafa iðrast
þess að eiga hlut að þeirri ráðn-
ingu. Koma Hannesar að skólan-
um reyndist til mikilla heilla fyrir
skólann og styrktar okkur sem
fyrir vorum. Hann reyndist frá-
bær starfsmaður enda fór saman
hjá honum ábyrgð og metnaður að
ráða hverjum hlut sem best.
Ágætúr samstarfsmaður var hann
og skemmtilegur félagi því þrátt
fyrir nokkurn aldur var lífsþrótt-
ur hans óbilaður, hafði áhuga og
ánægju af fólki, og kímnigáfu svo
af bar. Þá var hann einnig vel Ját-
inn af starfsfólki því sem hann
átti yfir að ráða og naut einnig
trausts yfirboðara sinna, skóla-
stjóra og þeirra sem með þessi
mál fóru á vegum borgarinnar.
Samskipti hans við börnin í
skólanum voru með ágætum. Ró-
legt og höfðinglegt fas hans og
framkoma vakti hjá þeim virðingu
og væntumþykju, enda þótt hann
gerði strangar kröfur um að geng-
ið væri vel um skólahúsin og ekki
framin skemmdarverk á húsmun-
um. Ég hygg að Hannes hafi haft
svo til óbundnar hendur við störf
sín í Breiðagerðisskóla og ráðið
því sem hann vildi ráða, jafnah
með góðu samþykki skólastjórans.
Það sem einkenndi Hjört Krist-
mundsson og skólastjórn hans
öðru fremur var hve hann var haf-
inn yfir smámunalega afskipta-
semi gagnvart starfsfólki sínu.
Hann var maður velviljaður og
réttsýnn og hafði þá trú að menn
næðu betri árangri í störfum ef
þeir fengju ráðrúm og frið til að
vinna þau á þann hátt sem hverj-
um og einum er eðlislægast. Ég
held að mörgum hafi fallið þetta
vel og orðið hvatning til að menn
lögðu sig fram um að rækja störf
sín sem best enda réðst á þessum
árum margt ágætt starfsfólk að
skólanum og starfar sumt þar enn
við góðan orðstír.
Hjörtur Kristmundsson lést síð-
sumars á liðnu ári. Ég er þess full-
viss að hefði hann verið ofar
moldu og haft krafta til hefði
hann minnst húsvarðar síns á
verðugan hátt og af þeirri orðsins
list sem hann var þekktur fyrir.
Ég minnist þeirra beggja með
þökk og virðingu, sérstaklega
þakka ég þeim fyrir það hve þeir
gerðu okkur samstarfsmönnum
oft glatt í sinni með kímni sinni og
glaðværð. Áttu þeir þar ómetan-
légt samspil, þar sem hvorugan
mátti vanta, því enda þótt þeir
væru í mörgu ólíkir áttu þeir það
sameiginlegt að hafa gaman af
samferðarmönnum sínum. Þeir
voru meistarar í viðræðum og allri
frásögn og höfðu sérlega glöggt
auga fyrir hinu fáséða.
Þau húsvarðarhjónin fengu til
íbúðar fallega tveggja herbergja
íbúð á efstu hæð skólans. Þau
hreiðruðu þar um sig af mikilli
smekkvísi enda Guðrún frábær
listakona í hannyrðum og öllu
heimilishaldi. Búseta þeirra var
skólanum til mikillar verndar
fyrir miður æskilegum utanað-
komandi áhrifum og léði honum
hlýjan og heimilislegan blæ, en
ekki er ólíklegt að stundum hafi
verið ónæðissamt og tekið á taug-
arnar er tugir barna voru að leik
með og hávaða allt í kringum skól-
ann.
Hannes gerðist meðhjálpari í
Grensássókn við stofnun hennar,
en fyrstu árin fór safnaðarstarfið
fram í Breiðagerðisskóla. Hann
gegndi starfi meðhjálpara í mörg
ár og vann sér hylli og þakklæti
safnaðarins og prestanna sem
hann starfaði með, og vísa ég til
einkar hlýlegrar greinar er séra
Jónas Gíslason reit í Morgunblað-
ið er Hannes varð áttræður.
Er Hannes lét af störfum við
Breiðagerðisskólann fluttu þau
hjónin að Bergþórugötu 37, þar
sem þau reistu sér notalegt heim-
ili í aðlaðandi húsakynnum og
bjuggu þar við góða reisn meðan
bæði lifðu. Starfslöngunin var enn
sú sama og starfaði Hannes hluta
úr degi við ýmis störf næstu árin
meðan heilsan leyfði. En síðasti
áratugurinn varð honum erfiður,
hans ágæta eiginkona lést og
sjúkdómar sóttu að. Þrátt fyrir
ástríki og umönnun barna og
barnabarna var tvísýnt um að
hann gæti verið áfram á heimili
sínu á Bergþórugötunni en þá vildi
honum það til happs að til hans
réðst mikilhæf ágætiskona, Guð-
rún Einarsdóttir, og annaðist hún
heimilið og hann sjálfan af alúð og
nærgætni allt þangað til þau fóru
að Hrafnistu 1981.
Við hjónin áttum því láni að
fagna að hljóta vináttu þeirra
Guðrúnar og Hannesar og fyrir
það erum við innilega þakklát. Við
þökkum ánægjustundir á heimili
þeirra, gestrisni og hlýju sem
seint gleymist.
Blessuð sé þeirra minning.
Gunnar Gudröðarson
Flestir hlutir eiga sér bakhlið.
Okkur mönnum virðist meðfædd
löngun til ferðalaga, að kynnast
nýjum stöðum og nýju fólki. Það
auðgar mannlega tilveru og eykur
fjölbreytni mannlífsins. En ferða-
lög eiga einnig sína bakhlið, eins
og flest annað, jafnvel þótt allt
gangi að óskum. Við verðum þess
vör, að eigum aldrei víst að hitta
aftur alla vinina, sem við kvödd-
um við brottförina að heiman.
.Góðir vinir hafa kvatt mannlega
tilveru. Endurfundirnir verða ekki
fyrr en heima — hjá Guði á himn-
um.
Þetta var ég rækilega minntur
á, er ég frétti hingað til útlanda
lát míns gamla og góða vinar,
Hannesar Elíssonar. Auðvitað
þurfti mér ekki að koma andlát
hans á óvart. Hann var mikið
veikur og orðinn lasburða, er við
hjónin kvöddum hann á Hrafnistu
einum eða tveimur dögum áður en
við fórum af landi brott. Þá hafði
liðið langur tími frá seinustu sam-
fundum. Það er svo margt, sem
veldur því, að það tognar á göml-
um vináttuböndum, veikindi og
annir. En mér líður seint úr
minni, það sem Hannes sagði sein-
ast við mig, er við kvöddumst: Þú
kastar á mig rekunum, þegar þar
að kemur! Og auðvitað lofaði ég
því. Þrátt fyrir allt vonaðist ég til,
að ég fengi aftur að hitta hann í
okkar jarðnesku tilveru, áður en
hann kveddi. Nú er það um seinan.
Og sárast þykir mér að hafa ekki
getað uppfyllt þessa hinztu bón
hans.
Kynni okkar Hannesar hófust
haustið 1970. Ég kom þá heim til
prestsþjónustu í Grensássöfnuði.
Þar var Hannes þá meðhjálpari,
— hafði verið það frá stofnun
safnaðarins. Ég man enn, hve mér
fannst hann fríður og vörpulegur,
er við hittumst fyrst, fullur af
hjartahlýju og elskulegur í við-
móti, ofurlítið varfærinn í skipt-
um við nýjan og ókunnugan prest.
En ég hlakkaði strax til sam-
starfsins við hann. Og mér er ljúft
að leiðarlokum að geta sagt með
sanni: Aldrei féll minnsti skuggi á
samstarf okkar, og var þó hvorug-
ur okkar skaplítill maður.
Hannes tók meðhjálparastarf
sitt með fyllstu alvöru. Hann
hafði víst upphaflega lent í því
vegna þess, að hann var húsvörður
í Breiðagerðisskóla, er nýstofnað-
ur Grensássöfnuður fékk þar inni
með helgar athafnir sínar. Seinna
þótti sjálfsagt, að hann fylgdi
söfnuðinum í annað húsnæði.
Ég kynntist Hannesi vel og við
töluðum um flest það, sem ber á
góma í mannlegri tilveru, jafnt
það, sem snerti helga þjónustu, og
hitt, sem snerti mannlífið í heild.
Hannes var fróður maður og
áhugasamur um mannleg málefni.
Hann hafði ákveðnar skoðanir,
sem hann fór ekkert dult með. Ég
fann fljótt, að ég gat margt af
honum lært. Ég er nú þakklátur
fyrir mörgu stundirnar, er hann
rifjaði upp liðna ævi og leyfði mér
að skyggnast inn í fortíðina og lifa
með honum fjölmargt það, sem á
daga hans hafði drifið. Við áttum í
huganum marga förina vestur á
Snæfellsnes, þangað sem hann
átti rætur og hafði slitið barns-
skónum.
Þá var ekki síður ógleymanlegt
að kynnast eiginkonu hans og
hinu bráðmyndarlega heimili
þeirra, þar sem óvenjulegar hann-
yrðir frúarinnar settu sterkt
svipmót á allt. Guðrún kona hans
átti þá við vaxandi vanheilsu að
stríða, en ekki leyndi sér ástríkið í
sambúð þeirra. Það var Hannesi
mikið áfall, er hann missti konuna
fyrir áratug. Mér fannst hann
aldrei verða fyllilega samur og
jafn, þótt hann bæri missi sinn
með karlmannlegri ró.
Og svo kom, að hann fór að tala
um, að brátt yrði hann að hætta
meðhjálparastörfum vegna elli og
einkum sjóndepru, er þá var mjög
farin að ágjörast. Ég man, að ég
hugsaði til þess með kvíða, ef ég
missti Hannesar við. Mér fannst
ég vera orðinn algjörlega háður
samstarfinu við hann. Allt var svo
öruggt í höndum hans. Mér leið
svo vel að vita hann sem þátttak-
anda í helgri athöfn í húsi Guðs.
Það var sjaldan, sem hann gat
ekki mætt, en þá fannst mér ég
nánast sem vængbrotinn.
Svo fór, að við hættum báðir
samtímis störfum fyrir Grensás-
söfnuð, hann til þess að njóta
næðis í ellinni, en ég hvarf til ann-
arra starfa í þjónustu kristinnar
kirkju. En böndin milli okkar
slitnuðu ekki að heldur. Ég minn-
ist margra indælla stunda heima á
Bergþórugötunni, er við létum
hugann reika og ræddum um flest
milli himins og jarðar.
En kraftar hans fóru smáþverr-
andi. Þá var hann svo lánsamur,
að til hans réðst önnur Guðrún til
að annast hann og heimiii hans
næstu árin, er heilsu hans tók all-
mikið að hraka. Hún annaðist
hann af einstakri nærgætni í veik-
indum hans. Seinustu árin áttu
þau vist að Hrafnistu í Hafnar-
firði, þar sem vel var um Hannes
hugsað á allan hátt.
Ég sakna þess að hafa ekki get-
að kvatt Hannes við brottför hans
héðan af heimi, eins og til hafði
staðið, en mér þykir vænt um að
mega kveðja hann með þessum fá-
tæklegu orðum að leiðarlokum. Ég
veit, að honum er ekkert að van-
búnaði að halda heim, til fundar
við Drottin sinn og frelsara, sem
hann um margra ára skeið hafði
þjónað og tilbeðið í heilögu húsi
hans við heilaga guðsþjónustu.
Hannes hafði trú sína ekki alltaf í
hávegum, en hann vissi, hvert
mannlegri för er að lokum stefnt.
Hann átti hina góðu heimvon
kristins manns, sem hefur þjónað
Guði á langri ævi og byggt alla
von sína á þeirri náð Guðs, sem
okkur mönnum veitist óverðskuld-
að fyrir trúna á Drottin Jesúm
Krist.
Um leið og við hjónin flytjum
þakkir fyrir allt það, sem Hannes
veitti okkur persónulega öll árin,
sem leiðir okkar lágu saman,
blessum við minningu hans og fel-
um hann góðum Guði á vald.
P.t. Heidelberg á Þýzkalandi,
11. maí 1984,
Jónas Gíslason
Fyrsta áratuginn eftir að suður
kom vann Hannes við verslunar-
störf, eða allt fram til 1953 að
hann hóf störf við skóla borgar-
innar.
Það mun hafa verið á haustdög-
um árið 1956 að leiðir okkar
Hannesar lágu saman, en þá var
hann ráðinn húsvörður við Breiða-
gerðisskólann í Reykjavík en und-
anfarna tvo vetur hafði hann
starfað sem bað- og dyravörður
við Laugarnesskólann og fengið
þannig nokkra reynslu og innsýn í
þau margvíslegu og vandasömu
störf sem tengd eru skólahaldi.
Breiðagerðisskólinn var þá á
bernskuskeiði, allt var þar í upp-
byggingu og mótun, gilti það jafnt
um skólahúsnæði og innri starf-
semi skólans. Nemendafjöldi óx
Flugferöir — Sólarflug______________
Vesturgata 17, símar 10661, 15331 og 22100
HVITASUNNUFERÐ
París — Amsterdam — London
9 dagar: Brottför föstud. 8. júní — aöeins fimm vinnudagar. Þrjár girnilegar og skemmtilegar
stórborgir og ekið um fögur hóruö Frakklands, Belgiu, Hollands og Suöur-Englands.
Einstaklega hagstætt verö frá kr. 17.400. Innifaliö flug, gisting morgunverður. Bílferö meö islensk-
um fararstjóra og skoðunarferöir i París, Brússel, Amsterdam og London. (Fararstjóri Guöni
Þóröarson).
Aörar ferðir okkar: Meö eöa án Lundúnaviökomu. Mallorca, Tenerife, Malta, Grikkland, flug og
bill o.fl.