Morgunblaðið - 27.05.1984, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MAÍ 1984
Frá upplausn til ábyrgðar
„BRÁÐUM KEMUR
BETRI TÍÐ MEÐ
BLÓMÍHAGA ...
• Alþingi, 106. löggjafarþingi íslendinga, er
lokið. Það var haldið á 1053. og 1054. ári frá
stofnun íslenzks þjóðþings. Samtals vóru
315 fundir haldnir í Sameinuðu þingi og
þingdeildum, auk mikils fjölda funda í þing-
flokkum og þingnefndum.
• Miðað við dálkalengd Alþingistíðinda
(ræðusafn þingsins) hafa þingmenn talað
50% meira á nýliönu þingi en að meðaltali sl.
tíu þing og 25% meira en þegar mest var
skeggrætt áður, 1978—1979.
• Alls urðu 110 af 187 frumvörpum, sem
lögð vóru fram, að lögum. 25 af 110 tillögum
vóru afgreiddar sem þingsályktanir. 127
fyrirspurnum af 148 var svarað. Þingmál
urðu 370 talsins. Prentuð þingskjöl fóru yfir
1100, sem er þingmet. Máladauði var all-
nokkur, sem af framangreindu má sjá.
Arðsemi og gagn-
semi Alþingis
Alþingi er æðsta stofnun ís-
lenzka lýðveldisins og elzta lög-
gjafarþing heims. Það ræður
mestu um framvindu mála í þjóð-
félaginu og miklu um almanna-
hag. Land skal með lögum byggja,
sem þjóðþingið setur. Það myndar
ríkisstjórnir, sem stefnu móta í
helztu málaflokkum og fara með
framkvæmdavald, og það ræður
og ráðstafar skattheimtu um
skatta- og fjárlög. Það starfar í
umboði kjósenda, sem stokka
þingið upp og endurnýja á fjög-
urra ára fresti, eða oftar.
Hér verður ekki farið ofan í
sauma á gagnsemi Alþingis eða
arðsemi þeirra fjármuna, sem það
kostar. En undirstrika verður að
það er ekki og á ekki að vera hafið
yfir málefnalega gagnrýni. Það á
að starfa fyrir opnum tjöldum í
„almannagjá" þjóðlífsins.
Þingræði, þ.e. þjóðkjörið þing,
er leið til landsstjórnar, sem hefur
sína annmarka, en er engu að síð-
ur sú bezta -og æskilegasta sem
fyrirfinnst I veröldinni.
Starfshættir þingsins gætu
engu að síður breytzt til hins
betra. Það þarf að deila verkefn-
um þess betur á þingtímann allan,
svo starfskraftar þess nýtist betur
og óafgreidd mál hrannizt ekki
upp á síðustu vikum fyrir þing-
lausnir. Fjöldi samþykktra mála
skiptir engu höfuðmáli í sjálfu sér.
En Alþingi á að afgreiða mál, sem
þinglega eru fram borin, eftir
nauðsynlega skoðun; fella þau
fremur en svæfa þing eftir þing.
Ríkisstjórnir, sem styðjast við
góðan þingmeirihluta, vita hvað
þær vilja, hafa kortlagt stefnumið
og stjórnsýslu til nokkurra miss-
era fram í tímann, geta sett fram
starfsáætlanir, sem gera þing-
haldið markvissara. Alþingi á
sjálft að ráða ferðinni, satt er það
og rétt, en „happa og glappa" að-
ferð hentar því ekki.
Fagna ber endurskoðun þing-
skapa, sem nú stendur yfir og
hlýtur að leiða til þess að umræð-
um utan dagskrár, fyrirspurnum
og tillögum til þingsályktunar,
sem þrengja æ meir að sjálfu
löggjafarstarfinu, verði sett skýr-
ari mörk.
Þjóðarþrotabú 1983 —
Framtíðarsýn 1984.
Þegar núverandi ríkisstjóm tók
við völdum fyrir réttu ári var
þjóðarbúið að þrotum komið. Óða-
verðbólga, sem var 130% í maí
1983, stefndi f hæðir. Viðskipta-
halli við útlönd var 10% 1982. Er-
lendar skuldir fóru í 60% af
þjóðarframleiðslu 1983. Greiðslu-
byrði þeirra rýrir útflutningstekj-
ur þjóðarinnar nú og í næstu
framtíð um 22—24%. Viðvarandi
taprekstur atvinnuvega og fjár-
magnskostnaður (hávextir) höfðu
hrakið fjölda fyrirtækja að
rekstrarstöðvun með viðblasandi
atvinnuleysi. Viðskiptahallinn,
þ.e. þjóðareyðsla umfram þjóðar-
tekjur, var gerður að skattstofni
ríkissjóðs 1981—1983 (tollar, vöru-
gjald, söluskattur). Þrátt fyrir
þessa öfugþróun fóru ríkisútgjöld
langt umfram fjárlagaheimildir
1981, 1982 og 1983. Mjög umrætt
fjárlagagat 1984 var verulega
minna en gat liðins árs.
Þessi þrotabús-vandi var kór-
ónaður með verulegum samdrætti
þjóðarframleiðslu og þjóðartekna
1982, 1983 og 1984. Kreppuein-
kennin áttu fyrst og fremst rætur
í samdrætti sjávarfangs og sjáv-
arvöruframleiðslu. Þannig fara
áætluð útflutningsverðmæti
þorskafurða 1984 niður fyrir hálf-
virði framreiknaðs verðmætis
þorskafurða 1981. Meðfylgjandi
skýringarmynd af þjóðarfram-
leiðslu á mann, viðskiptakjörum,
þjóðartekjum, þjóðarútgjöldum,
einkaneyzlu, samneyzlu, fjárfest-
ingu og kaupmætti ráðstöfunar-
tekna 1971—1984 segir allt sem
segja þarf um þetta efni, tengsl
þessara þjóðhagsstærða og þróun.
Ríkisstjórn sú, sem nú situr,
hefur bæði plúsa og mínusa. Hún
má gjarnan njóta þess, sem hún
hefur vel gert: í hjöðnun verð-
bólgu, lægri viðskiptahalla, föstu
gengi sem styrkt hefur útflutn-
ingsframleiðslu okkar og komið á
stöðugleika i verðlagi, lækkun
vaxta og fjármagnskostnaðar og
atvinnuöryggi. Framtíð hennar
veltur nú á því að hún haldi áfram
almannatrúnaði með stefnumörk-
un, þ.e. kerfisbreytingu, í stjórn-
sýslu og peningamálum — og ný-
sköpun atvinnulífs, er tryggi
framtfðaratvinnuöryggi og aukinn
skiptahlut í þjóðarbúskapnum,
þ.e. bætt lífskjör. Það er hinsvegar
mínus á ásýnd stjórnarinnar, að
þessi framtíðarstefnumörkun,
sem þjóðin gerir kröfu til, hefur
ekki enn verið tíunduð.
Ríkisstjórnin hefur gengið veg-
inn frá upplausn til ábyrgðar, eins
og Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, komst að
orði í þingsjá. Henni tókst að
halda uppi lítt breyttum samfé-
lagslegum lífskjörum, þrátt fyrir
stórskertar þjóðartekjur. Henni
tókst að styrkja stöðu atvinnu-
vega, sem vóru á heljarþröm. Hún
stefnir i félagslegt markaðskerfi
með það að meginviðfangsefni, að
sækja bætt lífskjör almennings
um nýja verðmætasköpun og
auknar þjóðartekjur. Þessa leið
þarf að kortleggja frammi fyrir
alþjóð. Fyrirbyggja verður trún-
aðarbrest milli ríl'isstjórnar og al-
mennings.
Yfirlit nokkura þjóðhagsstærða 1970-1983
Vfsitölur 1970=100
Þjóðarframleiðsla á mann
Viöskiptakjör
Þjóðartekjur á mann
Þjóðarútgjöld á mann
Einkaneysla á mann
Samneysla á mann
Fjárfesting á mann
Kaupmáttur
ráðstöfunartekna á mann
Hvernig verða lífskjör til?
Á tveimur mannsöldrum „stökk" ísland frá fátskt og frumbýlingshætti fyrri
alda inn í velmegun. Það, sem gerði þetta „stökk“ mögulegt, var tæknivæðing
atvinnuvega, aukin almenn menntun og þekking, sem margfölduðu þjóðartekj-
ur á mann er ráða lífskjörum, hér sem annars staðar. Lífskjör verða ekki til við
samningaborð, heldur í verðmætasköpun. Ef skipta á fleiri fiskum en aflast
þarf að fá að láni. Ef samið er um fjármuni, sem ekki eru til, þjóðarcyðslu
umfram þjóðartekjur, verður útkoman verðbólga (smærri krónur) og eriendar
skuldir, eins og dæmin sanna. Skýringarmyndir þær, sem þessu bréfi fylgja,
sýna þróun þjóðhagsstærða, sem eru rammi um lífskjör í landinu. Það sem
mest á ríður nú er að njörva niður þann stöðugleika í efnahagsmálum, verðlagi
og gengi, sem náðst hefur. Það er forsenda þeirrar nýsköpunar í atvinnulífi,
aukinnar framleiðni og verðmætasköpunar, sem cr undanfari bættra lífskjara.
Lífskjör, sem undir nafni rísa, verða hvergi til nema í þjóðarbúskapnum, í
þjóðartekjum umfram kostnað við að afla þeirra. Þar gildir sama efnahagsregF
an um þjóðarheimilið eins og hvert annað heimili.
Sex ára böm gróðursettu tré við Árbæjarskóla:
Gert ráð fyrir að það
verði árviss viðburð-
ur í framtíðinni
SEX ára börn í Árbæjarskóla gróðursettu birki við skólann á föstudagsmorg-
un, eina hríslu hvert, sem gert er ráð fyrir að geti verið þeirra planta f
gegnum skólagöngu þeirra. Það er Foreldra- og kennarafélag Árbæjarskóla
sem með aðstoð Skógræktarfélags Reykjavíkur stendur fyrir þessum gróð-
ursetningum.
Börnin bera ábyrgð á vexti og
viðgangi sinnar plöntu og endur-
nýjun plöntunnar ef þess er þörf,
og viðkomandi gróðurreitur er á
ábyrgð bekkjarins í heild sagði
Sigurður Sigurðsson, formaður
Foreldra- og kennarafélagsins, í
samtali við blm. Morgunblaðsins.
Gerð hefur verið áætlun til 10 ára
um svæði rétt við skólann með að-
stoð arkitekts heildarsvæðisins,
Reynis Vilhjálmssonar.
Sigurður sagði að gert væri ráð
fyrir að þessar gróðursetningar
yrðu árlegur viðburður í framtíð-
inni. „Við erum að þessu til þess
að stuðla að því að tengsl nemenda
við gróðurinn og trén verði meiri
og nánari en ella,“ sagði Sigurður
ennfremur.
Unnið að gróðursetningu á föstudagsmorgun. Morgunblaíia/KEE.
Grafíksýn-
ing í Mikla-
garði
SÝNING á verkum fimm graffklista-
manna verður opnuð f Miklagarði
30. maí nk. Sýningin er á vegum
Miklagarðs og Listamiðstöðvarinnar
hf. og verkin eru eftir Einar Hákon-
arson, Ingiberg Magnússon, Ingunni
Eydal, Jón Reykdal og Rfkharð Valt-
ingojer.
I fréttatilkynningu kemur með-
al annars fram, að verkin séu um
40 talsins og verði þau öll til sölu.
Ennfremur segir að fyrirhugað sé
að einhverjir úr hópi grafíklista-
manna verði með kynningu á
vinnslu grafíkmynda, áhugafólki
til fróðleiks.
Sýningunni lýkur mánudaginn
4. júní.