Morgunblaðið - 24.06.1984, Blaðsíða 38

86
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 1984
I r firiMI rvrMYNDANNA
Háskólabíó:
í eldlínunni
Því veröur vart neitað að
efniviöur lístamanna kemur í
skrykkjóttum hringjum, og á
það við listamenn á öllum
sviöum. Tökum kvikmynda-
gerðarmenn og rithötunda
sem dæmi, því þeirra svið
liggja í nánum faðmtögum: f
byrjun áttunda áratugarins
reit maður að nafni Mario
Puxo bók sem hann nefndi
„Guðfaðirinn“. Menn í heimi
kvikmyndanna sáu sér leik á
borði og samnefnd kvikmynd
þaut með blóðugum hraða yf-
ir allar breiddar- og lengdar-
gráöur heimskringlunnar.
Nokkrum árum síðar beindu
menn augum sínum að sjón-
um og öllum þeim aragrúa
ókinda sem þar leynast. Onn-
ur hver kvikmynd fjallaði um
skrímsli í sjó. Stuttu síðar
breytti áttaviti þeirra manna
um stefnu og geimurinn átti
hug allra. Um svipað leyti var
enginn maður með mönnum
ef hann kunni ekki að dansa,
samanber Travolta-myndirnar
og nú síðast riðurœllinn
(breakdance). En inn á milli
slæðast myndir sem fjalla um
alvarlegri málefni. Það gerist
þegar merkir leikstjórar taka
sig til og beina linsum sínum
að alvöru lífsins: Coppola reið
á vaðiö þegar hann gerði
mynd um Víetnam-stríðið
(Apocalypse Now) og Costa-
Gavras gerði „Missing" um
blóðbaðið í Suöur-Ameríku.
Nú virðist almenningur hafa
meiri áhuga á verkum leikstjóra
sem hafa ákveðnar pólitískar
skoöanir. Costa-Gavras hefur
vart gert mynd sem ekki er lituö
pólitískum skoöunum hans og
hver veit nema þaö sé honum aö
þakka aö fjöldinn sýnir framandi
málefnum meiri gaum. Ný hetja
eöa andhetja hefur komiö fram í
dagsljósiö. Áriö 1981 geröi þjóö-
verjinn Volker Schlöndorff mynd
um borgarastyrjöldina í Beirút,
Die Falschung. Þá geröi pólski
flóttamaöurinn, Jerzy Skolim-
owskí, mynd um hörmungina i
Póllandi og nefnist sú mynd
„Moonlighting“. A síöastliöinu ári
voru nokkrar kvikmyndir svipaös
eölis geröar: Ástralski leikstjór-
Joanna Cassidy leikur útvarps
fréttakonuna Claire.
inn Peter Weir geröi mynd um
byltingarástandiö í Indónesíu ár-
iö 1956, The Year of Living
Dangerously" meö Mel Gibson
og Lindu Hunt í aöalhlutverkum
og hlaut sú síöarnefnda Óskars-
verölaun fyrir aukahlutverk. Dav-
id Puttnam, sem framleiddi
„Chariots of Fire“ hefur undan-
farna mánuöi staöiö i gerö mynd-
„í eldlínunni" sést hvað verður um mannlegar tilfinningar í miðri grimmd borgarastyrjaldar.
ar um lífiö í Kambódíu eftir aö
Rauöu kmerarnir og þeir blóö-
ugu morðingjar tóku völdin áriö
1975 og nefnist sú mynd „The
Killing Fields".
Enn eln mynd er ónefnd: Und-
er Fire, sem fjallar um ástandiö í
Nicaragua, byltinguna sem sand-
inistar geröu þar í landi áriö
1979. Þaö var Roger Spottis-
wood sem geröi þá mynd og í
aöalhlutverkum eru Nick Nolte
og Gene Hackman. Sú mynd
þykir draga taum marxistanna,
sem nefna sig sandinista. Þessi
mynd var útnefnd til Óskarsverö-
launa í apríl sl., sem besta mynd
ársins, en beiö lægri hlut fyrir
annarri mynd, eins og kunnugt
er. Under Fire, í eldlínunni, var
frumsýnd í Háskólabíói sl. föstu-
dag.
Nick Nolte í hlutverki fífldjarfa Ijósmyndarans, sem freistast til að
aðstoöa Sandinistana. Framleiðandi myndarinnar segir myndina
ekki vera beint gegn Bandaríkjunum, heldur gegn Somoza. Enn-
fremur gegn öllum eínræöísherrum, hverju nafni sem þeir nefnast.
Regnboginn:
Hiti og ryk
Þaö fer ekki framhjá
heimsbyggðinni aö Indland
er til á landakortinu. Þaö er
ekki bara að Indverjar brytji
hver annan í spað í hroða-
legum trúarbragöadeilum,
heldur hafa sjónlistamenn
þeirra vakið meiri athygli á
Vesturlöndum með hverju
árinu. Um þessar mundir er
sýnd í Regnboganum mynd
sem nefnist Hiti og ryk (Heat
and Dust) sem bandaríski
sjónlistamaöurinn James
Ivory geröi, en hann hefur
dvalist á Indlandi meira eöa
minna síöastliöin tuttugu ár-
in. Þegar minnst er á James
Ivory þá er annað nafn sem
ætíö fylgir í kjölfariö, en þaö
er nafn fjármálaspekúlants-
ins Ismail Merchant; þeir hafa
unnið saman í bráöum tutt-
ugu ár.
Hiti og ryk, sem hefur fariö
sannkallaöa sigurgöngu um ger-
Julie Christie
valla heimsbyggöina, er byggö á
skáldsögu indversku konunnar
Ruth Prawer Jhabvala, en jafn-
framt samdi hún kvikmynda-
handritiö.
Sagan gerist á tveimur plön-
um; í nútímanum er ung vestræn
kona, sem heillast af lífi frænku
sinnar, sem liföi ævintýralegu lífi
á Indlandi á þriöja tug aldarinnar.
Þannig lætur James Ivory ekki
aöeins andstæöur gamla og nýja
tímans skerast heldur einnig
vestriö og austriö.
Greta Schacchi í rómantískum hita.
Þekktasti leikarinn í myndinni
er aö sjálfsögöu Julie Christie, en
á undanförnum árum hefur hún
foröast glamurrullurnar sem
geröu hana fræga. En mesta at-
hygli hefur önnur leikkona, Greta
Scacchi, hlotiö fyrir hlutverk
Oliviu. Fram aö þeim tíma er hún
lék í Hita og ryki, þá hafði hún
mestan partinn leikiö í þýskum
kvikmyndum.
Erlendis hefur Hiti og ryk hlot-
iö flesta þá dóma gagnrýnenda
sem sjónlistamenn vildu gjarnan
fá í hvert mál. Einn gagnrýnandi
kallaöi myndina Perlu Indlands.
En þaö er ekki einvöröungu er-
lendis, sem myndir fá góöa
dóma; hérlendis eru gagnrýn-
endur einnig yfir sig hrifnir. Ólaf-
ur M. Jóhannesson sagöi meöal
annars í grein sinni i Morgun-
blaöinu um myndina síöastliöinn
fimmtudag:
„Tel ég þessa kvikmynd hik-
laust skipa sess á bekk meö úr-
valsmyndum kvikmyndasögunn-
ar ... í fyrsta lagi þá er engu
atriöi ofaukiö í þessari mynd.
Hvergi veröur vart stiröleika þá