Morgunblaðið - 27.06.1984, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 1984
Örlög og
Erlendar
bækur
Siglaugur Ðrynleifsson
Germaine Greer:
Sex and Destiny.
The Politics of Human Fertility.
Secker & Warburg 1984.
Germaine Greer er áströlsk,
fædd í Melbourne. Stundaði þar
nám og skrifaði doktorsritgerð
sína um fyrri gamanleiki Shake-
speares. 1970 birtist fyrsta bók
hennar The Female Eunuch, sem
vakti gífurlega athygli. Höfundur-
inn réðst í þeirri bók á karlaveldið
á Vesturlöndum og þá mótun sem
konur urðu að sæta, eins og hún
útlistaði það. Hún hélt áfram
árásum sínum á karlaveldið og
hvatti konur til uppreisnar og þess
að taka, sér „hlutverk" karla í
samfélaginu.
í þessari bók kveður heldur bet-
ur við annan tón. Greer hefur
greinilega áttað sig á öllu femín-
istablaðrinu og á því að skoðanir
karl-ynjanna eru meira og minna
reistar á skökkum og bjöguðum
forsendum og að sú allsherjar
kúgun kvenna fyrr á öldum sé ekki
sú staðreynd sem femínistar álíta.
Þær „hreyfðu vögguna og stjórn-
uðu heiminum". Það er fyrst nú á
dögum þegar staðlaðir fram-
leiðsluhættir og framleiðsluform
hafa verið tekin upp sem hugsjón
markaðssamféiagsins og þræla-
samfélaga vítt um heim, að kúgun
kvenna og karlmanna hefur verið
stöðluð og réttlætt af ófreskju
okkar tíma, „samfélagslegri nauð-
syn“. Þegar tekið er að líta á karla
og konur sem hrein vinnudýr sem
beri að nýta til framleiðslunnar og
aukinnar framleiðni og skammta
þeim jafnframt tilbreytingu og
móta smekk þeirra að þörfum
skammtanaiðnaðarins og aðlaga
uppeldið fræðsluiðnaðinum, þá er
vegurinn ruddur f faðm „stóra
bróður“. Greer álitur nútima
iðnvædd samfélög mörkuð feigð og
dauða og dregur þá ályktun af þvi
að þau séu mannfjandsamleg og
barnafjandsamleg. Gleðin yfir
frjósemi og börnum sé horfin.
Fólk sem lætur sig hafa það að
leita til félagsráðgjafa til
„fjölskylduráðgjafar" sé dautt
fólk, sterílt fólk, sem láti mata sig,
hafi ekkert frumkvæði og lifi engu
lífi, sem líf megi kallast. Ást og
hryggð séu dauð í þessum túbum.
Það reikni út eða láti reikna út
hvernig það geti lifað sem áhættu-
minnstu lífi og notið þeirra
nautna og tilbreytinga sem mark-
aðurinn og eigin sljóar tilfinn-
ingar krefjast og þegar þessar
túbur eldast er þeim dengt á
stofnanir, þar sem þær eru af-
skiptar og yfirgefnar.
Lýsingar Greer á nútímasam-
félögum minnir nokkuð á útmálun
Eggerts Ólafssonar í Búnaðar-
málki i þeim hluta hans sem nefn-
ist: „Eymdar Óður eðr Óvætta
Dvöl og ógéðs Æfi“. Þar segir:
Veiklegt afkvæmi við þó hjarni,
vilja þau helst að deyi strax,
að herrann gefi ei björg með barni,
beggja meining er sama slags,
og svíkjast um að eiga börn,
engu þó síður lostagjörn.
Hér er lýst viðhorfi nútima-
fólks, samkvæmt skoðunum
Greers. Hún fjallar um fóstureyð-
ingar og útburð barna eða barna-
morð í sjöunda kafla ritsins mjög
ítarlega. Greer telur að getnaðar-
varnir, sem nú séu notaðar séu
beinlínis stórhættulegar fyrir
konur, þær séu fyrst reyndar á
konum þriðja heimsins og gangi
þær þar, sé þeim „troðið" inn á
konur í þróuðum samfélögum. Það
sé eitt dæmið um afstöðu þróaðra
þjóða til þriðja heimsins.
Þriðji heimurinn er heimur
Greers. Hún segist heldur vilja
fæðast inn í allslausa stórfjöl-
skyldu á Indlandi en í evrópska
eða bandaríska kjarnafjölskyldu
nútímans. Lýsing hennar á stór-
fjölskyldum þriðja heimsins
minnir á lýsingu Móður Theresu á
lífsviðhorfum fátæklinganna í fá-
frjósemi
tækrahverfum stórborga Ind-
lands, en hún taldi að það fólk
ætti fyllra líf og lífshamingju en
allsnægta fólk iðnvæddra samfé-
laga.
Þessar iðnvæddu þjóðir virðast
ekki þola öðrum þjóðum að lifa
sínu lífi, þær krefjast þess að fá-
tækar þjóðir taki upp samskonar
lífsvenjur og þær búa við, iðnvæð-
ist, njóti „nútíma fræðslu“, lifi á
pakkamat eða frystum, stundi
hreinlæti og aðlagist á allan hátt
sínum lífsvenjum og síðast en ekki
síst dragi stórkostlega úr mann-
fjölguninni með notkun getnaðar-
varna eða steriliseringu. Greer
telur að áhugi iðnvæddra þjóða á
mannfækkun stafi af eigin duldu
hatri á börnum og náttúrulegu
lífi. Þær þola ekki öðrum það sem
þær telja andstætt eigin skoðun-
um, sem Greer telur markast af
eigin feigð, þær heimta að allur
heimurinn deyi með sér.
Greer lýsir af mikilli snilld
grunnfærnislegum aðferðum fé-
lagsfræðinga sem sendir eru til
þriðja heimsins til þess að rann-
saka lífskjör og hegðunarhætti
þjóðanna. Gífurlegu fé er ausið í
þessa leiðangra og afraksturinn
eru skýrslur og línurit, prósentu-
tölur og margvíslegar tölfræði-
legar upplýsingar sem sanna það
að mannfjölgunin er alltof mikil.
En það vill svo til í þessum lönd-
um að eina skjól einstaklingsins er
stórfjölskyldan og samheldni
hennar, því stærri, því meira ör-
yggi. Nútíma framleiðsluhættir
hafa reynst illa í þriðja heiminum
vegna þess að ekkert tillit er tekið
til aðstæðna og mats íbúanna
sjálfra, hvorki trúarbragða eða
ættarkenndar.
Misræmið milli nýrra hátta og
erfðavenja stórfjölskyldnanna,
fornra framleiðsluhátta og massa-
framleiðslu magnar öryggisleysi
og uppgjöf. Og svo er mæðrum
þriðja heimsins selt mjólkurduft
og ýmiskonar barnamatur og
„kennt“ að annast hvítvoðunga
samkvæmt evrópskum og banda-
rískum hætti, þar sem allar for-
sendur skortir til þess að nýta
gervifæðið á þann hátt að komi að
gagni.
Inntak kenninga Greers er að
„konunni sé áskapað og eðlilegt að
eiga börn og einnig að elska og
annast börn og að hvert barn auki
á lífshamingju hennar og fjöl-
skyldunnar“. Hún telur að ást á
börnum sé einkennið innan stór-
fjölskyldna þriðja heimsins og „að
aukast og margfaldast" sé tilgang-
urinn þegar allt kemur til alls.
Greer telur að gleði móðurinnar sé
tekin frá henni í iðnvæddum ríkj-
um, tengsl móður og barns séu
skert þegar eftir fæðingu og í
____________________________43_
staðinn hljóti hún nautn samfar-
anna, sem Greer telur að geti ekki
komið í stað móðurgleðinnar.
Kenningar Greers stangast
heldur betur á við fyrri kenningar
hennar og viðteknar skoðanir fem-
ínista, enda ráku þær upp rama-
kvein þegar bókin kom út í mars
sl.
Þetta er mjög skemmtileg bók,
höfundurinn notar háðið óspart,
hún skopast að viðteknum frösum,
sem bullukollarnir hafa hver eftir
öðrum, „nútíma fólk“, „samfé-
lagsleg nauðsyn", „mannsæmandi
kjör“ o.fl., o.fl. af nógu er að taka.
Hún lýkur skrifum sínum með
þessum orðum: „Margfalt fleiri
óæskileg börn fæðast meðal auð-
ugra þjóða en fátækra."
Auk þess að vera mjög
skemmtileg er bókin náma upplýs-
inga og opnar svið og afstöðu
ólíkra heima og skoðanir fólks,
sem hefur ennþá samband við
uppspretturnar.

I
i