Morgunblaðið - 05.07.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ1984
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1984
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Askrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 25 kr. eintakiö.
Erlendar
skuldir
Fá mál vekja nú meiri at-
hygli og umræður á al-
þjóðavettvangi en skuldir
ríkja rómönsku Ameríku við
stórbanka í Bandaríkjunum.
Þau vandamál, sem leitt
hafa af þessari miklu
skuldasöfnun, hafa jafn-
framt orðið til þess að undir-
strika hin sterku innbyrðis
tengsl, sem nú eru milli
þjóða heims, a.m.k. í fjár-
hagslegum efnum. Ríki róm-
önsku Ameríku skulda svo
mikið, að Henry Kissinger,
fyrrum utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, staðhæfir í
nýlegri blaðagrein, að þau
hafi enga möguleika á að
borga nokkuð af höfuðstól
skuldanna næstu 10 árin.
Þessar miklu skuldir leiða
svo til þess, að vaxtahækk-
anir í Bandaríkjunum auka
vaxtaútgjöld þessara ríkja
um 3—4 mílljarða Banda-
ríkjadala við hvert prósentu-
stig sem vextir hækka um.
Viðskiptabankar þessara
ríkja, sem eiga mikið fé inni
hjá þeim, eiga ekki margra
kosta völ. Þeir geta ekki
gengið að þessum ríkjum.
Það er einfaldlega ekki hægt.
Hvað á að taka upp í skuld-
ir? Þeir hafa enga möguleika
á að knýja fram greiðslur. Ef
þeir afskrifa skuldirnar er
framtíð bankanna sjálfra
stofnað í verulega hættu.
Raunar er gengi hlutabréfa í
helztu bönkum vestan hafs
nú mjög lágt m.a. vegna
slæmrar skuldastöðu þeirra í
rómönsku Ameríku. Ef stór-
ir bankar í Bandaríkjunum
yrðu greiðsluþrota vegna
greiðsluerfiðleika skuldu-
nauta þeirra í þessum
heimshluta mundi það hafa
gífurlega neikvæð áhrif á
allt efnahagslíf á Vestur-
löndum. Ríki rómönsku Am-
eríku gera sér vel grein fyrir
þessu og þess vegna er ekki
út í hött að segja, að skuld-
unautarnir hafi lánardrottn-
ana í greipum sér. Það er
nauðsynlegt, að Vesturland-
abúar geri sér glögga grein
fyrir því, að skuldavandi
ríkjanna í rómönsku Amer-
íku er ekki einangrað vanda-
mál þeirra ríkja heldur getur
hún haft mikil áhrif á af-
komu og lífskjör fólks á
Vesturlöndum á næstu ár-
um.
Enginn vafi er á því, að
sum þeirra ríkja, sem hér
um ræðir, eru mjög auðug að
náttúruauðlindum. Má þar
til nefna Brasilíu, Mexíkó og
Venezúela. Þess vegna verð-
ur að ætla, að vandamál
þeirra ríkja nú séu tíma-
bundin. Þegar fram í sækir
muni sú fjárfesting, sem þau
hafa lagt í, skila sér í aukn-
um tekjum. Og raunar hefur
útflutningur frá Brasilíu
aukizt geysilega mikið það
sem af er þessu ári.
Fyrir nokkrum misserum
var mikið rætt um skuldir
Austur-Evrópuríkja við
Vesturlönd. Á þessu hefur
orðið mikil breyting að und-
anförnu. Fjármálasérfræð-
ingar fara viðurkenningar-
orðum um frammistöðu
þessara ríkja við að greiða
niður skuldir, þ.á m. um
Pólverja, enda er vafalaust
auðveldara fyrir ríkisstjórn-
ir A-Evrópuríkjanna að
grípa til harkalegra efna-
hagsaðgerða heldur en lýð-
ræðislega kjörnar ríkis-
stjórnir, eins og t.d. hina
nýju lýðræðisstjórn í Arg-
entínu.
Umræðurnar um skulda-
stöðu ríkja rómönsku Amer-
íku hljóta að verða okkur ís-
lendingum nokkurt íhugun-
arefni. Fyrir nokkrum dög-
um birtist í hinu virta
fjármálablaði Wall Street
Journal yfirlit yfir skuldir
ríkja heims og var þá annars
vegar miðað við skuldir sem
hlutfall af þjóðarframleiðslu
og hins vegar erlendar
skuldir á mann. í yfirliti
þessu kemur í ljós, að erlend-
ar skuldir íslendinga eru
orðnar hlutfallslega mjög
miklar og engin spurning er
lengur um það, að meðal
fjármálamanna erlendis
vekja skuldir okkar íslend-
inga nú nokkra athygli, þótt
við höfum hingað til ekki átt
í nokkrum erfiðleikum með
að standa í skilum.
Það er hins vegar hættu-
legt fyrir litla þjóð að verða
háð erlendum bönkum um of.
Þess vegna á það að vera
okkur kappsmál að draga
verulega úr erlendum skuld-
um okkar. Umræður á al-
þjóðavettvangi um skuldir
annarra þjóða ættu að verða
okkur hvatning til þess.
Umfangsmikil könnun á viðhorfum íslenskra kjósenda til öryggis- og utanríkismála:
Allur þorri kjósenda styð-
ur Atlantshafsbandalagið
Meirihluti telur að Atlantshafsbandalagið megi ekki dragast
aftur úr Varsjárbandalaginu í hernaðarlegu tilliti.
ÖRYGGISMÁLANEFND sendi í gær frá sér ritgerð, sem ber heitið Viðhorf Islendinga til öryggis- og utanríkismáía
og er höfundur hennar Ólafur Þ. Harðarson lektor í stjórnmálafræði við Háskóla íslands. Þar er að finna
niðurstöður könnunar á viðhorfum íslenskra kjósenda til aðildar íslands að Atlantshafsbandalaginu, varnarliðsins,
gjaldtöku af varnarliðinu, kjarnorkuvopnalausra svæða á Norðurlöndum, friðarhreyfinga o.fl. þátta öryggis- og
utanríkismála. Ritgerðin er hluti af viðameiri athugun höfundar á viðhorfum til stjórnmálaflokka og ýmissa þátta
stjórnmála, sem hann nefnir Kosningarannsókn 1983, og segir í fréttatilkynningu frá Öryggismálanefnd, að hér sé
um að ræða fyrstu fræðilegu rannsóknina sem veiti upplýsingar um afstöðu íslenskra kjósenda til öryggis- og
utanríkismála.
Gagnaöflun hófst eftir alþingis-
kosningarnar í fyrra, en veturinn á
undan var rannsóknin undirbúin,
spurningalisti saminn og forpróf-
aður. Spyrjendur voru alls 29 og var
Gunnar Helgi Kristinsson, stjórn-
málafræðingur, ólafi Þ. Harðarsyni
til aðstoðar við hönnun og fram-
kvæmd könnunarinnar. Samtals
urðu þátttakendur 1003 kjósendur
og var rætt beint við um þriðjung
þeirra, en aðrir svöruðu í síma eða
pósti. Úrtakið var valið úr þjóðskrá
af Reiknistofnun Háskólans með
svonefndri slembiaðferð.
Allir þátttakendur voru spurðir
þriggja spurninga. Ein var um af-
stöðu til Atlantshafsbandalagsins,
önnur um afstöðu til varnarliðsins
og hin þriðja um gjaldtöku af varn-
arliðinu. Að auki var 329 manna
hópur á höfuðborgarsvæðinu spurð-
ur um mikilvægi varnarstöðvarinn-
ar f Keflavík, um mat á stefnu
stjórnmálaflokkanna í öryggis- og
utanrikismálum, með hvaða heims-
hluta íslendingar eigi samleið,
hvort styrjaldarlíkur hafi aukist,
um kjarnorkuvopnalaus svæði á
Norðurlöndum, og um afstöðu til
friðarhreyfingar, þróunaraðstoðar,
vígbúnaðar og hervarna á íslandi.
þeirra til bandalagsins. Þó eru kjós-
endur á aldrinum 24—39 ára and-
snúnari aðildinni en aðrir og eins er
andstaðan meiri meðal þeirra sem
hafa lengri skólagöngu. Yfirgnæf-
andi meirihluti kjósenda fjögurra
stjórnmálaflokka er hlynntur aðild
að Atlantshafsbandalaginu, sé ein-
ungis litið á þá sem afstöðu tóku.
Nánast allir kjósendur Sjálfstæðis-
flokksins styðja aðildina og
85—90% kjósenda Alþýðuflokks,
Framsóknarflokks og Bandalags
jafnaðarmanna gera það líka. Mikill
meirihluti kjósenda Alþýðubanda-
lagsins er andvígur aðild, en athygli
vekur að þegar einungis er tekið mið
af þeim sem afstöðu tóku — eins og
hér að ofan — segist tæpur fjórð-
ungur kjósenda flokksins (23%)
vera hlynntur aðild að Atlantshafs-
bandalaginu. Af kjósendum
Kvennalistans, sem afstöðu taka,
eru 54% hlynntir Atlantshafs-
bandalaginu og 46% andvígir.
Mikill stuöningur
við varnarliðið
Spurningin um afstöðu kjósenda
til varnarliðsins var í nokkrum lið-
um og neituðu fjórir að svara og 29
mál. Sé einungis litið á þá sem eru
með varnarliðinu eða á móti því
kemur í ljós að 71% kjósenda Al-
þýðuflokks eru varnarliðinu hlynnt-
ir, 62% kjósenda Bandalags jafnað-
armanna, 59% kjósenda Framsókn-
arflokks, og 23% kjósenda Kvenna-
listans.
Gjaldtaka af varnarliðinu
á mikinn hljómgrunn
Þriðja spurningin sem lögð var
fyrir alla þátttakendur var I formi
staðhæfingar sem þeir voru beðnir
að taka afstöðu til. Fullyrðingin var
þessi: „íslendingar ættu að þiggja
gjald fyrir veru bandaríska herliðs-
ins hér á landi." Af þátttakendun-
um 1003 sögðu 3,7% „veit ekki" og
0,8% neituðu að svara. Tæpur helm-
ingur eða 49% kváðust „alveg sam-
mála“ staðhæfingunni, 14% „frekar
sammála", 9% kváðust „blendnir",
7% „frekar ósammála “og 22% „al-
gjörlega ósammála." Þetta þýðir að
meðal um % kjósenda á gjaldtaka
af varnarliðinu mikinn hljómgrunn.
Andstaðan við gjaldtöku er miklu
meiri meðal andstæðinga Atlants-
hafsbandalagsins en annarra. Þó er
þriðjungur andstæðinga bandalags-
Ólafur Þ. Harðarson stjórnmálafræð-
ingur.
ar nokkrar spurningar um öryggis-
og utanríkismál fyrir 329 kjósendur
á Reykjavíkursvæðinu. Höfundur
tekur fram að vegna þess hve þátt-
takendur eru fáir séu skekkjumörk
hærri en I könnuninni sem náði til
landsins alls og auk þess sé t.d.
varhugavert að skipta svarendum
eftir því hvaða flokk þeir kusu í al-
þingiskosningunum 1983, eins og
gert hefur verið hér að framan.
Fyrsta spurningin í þessum hluta
könnunarinnar fjallaði um afstöðu
kjósenda til þess hversu mikilvægt
mál varnarstöðin í Keflavík væri f
samanburði við mál er snerta sam-
skipti ríkis og verkalýðshreyfingar,
byggðastefnu og verðbólgu. Þrjátíu
prósent kjósenda sögðu að mál
varnarstöðvarinnar væri „gífurlega
mikilvægt”, 51% „frekar mikil-
ÓLAFUR Þ HAROARSON
VIÐHORF ÍSLENDINGA TIL
ORYGGIS- OG UTANRÍKISIV
ORYGGISMALANEFND
RITGERÐIR 2
Forsfða ritgerðarinnar sem geymir
niðurstöðu könnunarinnar.
styrjaldarhættan hefði aukist og
var helmingur þeirra á þessari
skoðun.
Spurt var um afstöðu til hug-
myndar um kjarnorkuvopnalaust
svæði á Norðurlöndunum og kváð-
ust 86% svarenda styðja hana. And-
staðan við fullyrðinguna kom helst
fram hjá körlum, „sem styðja aðild-
ina að Atlantshafsbandalaginu, sem
hlynntir eru Keflavíkurstöðinni, og
„hægri“ mönnum," eins og það er
orðað í ritgerðinni.
Skoðanir voru skiptari um full-
yrðingu um að friðarhreyfingar eins
og þær hafa sprottið upp í Banda-
ríkjunum og Evrópu væru spor í
rétta átt. Um tveir þriðju svarenda
voru því sammála, en hinir „frekar
ósammála" og „algjörlega ósam-
mála“. Stuðningur við friðarhreyf-
taka afstöðu til eftirfarandi fullyrð-
ingar: „Atlantshafsbandalagið má'
ekki dragast aftur úr Varsjár-
bandalaginu hernaðarlega ef
tryggja á frið.“ Tæpur helmingur
eða 46% kvaðst „alveg sammála" og
25% svarenda kváðust „frekar sam-
mála“. 12% sögðu „bæði og“, 7%
sögðust vera „frekar ósammála"
fullyröingunni og 10% „algjörlega
ósammála". Þctta þýðir að 70%
kjósenda eru sammála því að
Atlantshafsbandalagið megi ekki
dragast aftur úr Varsjárbandalag-
inu I hernaðarlegu tilliti. Ekki er
mikill munur á afstöðu kynjanna,
en þeir yngri og þeir sem lengri
hafa skólagöngu voru andvígir full-
yrðingunni í ríkari mæli en hinir.
Álíka margir voru sammála
(45%) og ósammála (43%) þeirri
fullyrðingu, að íslendingum væri
nauðsynlegt að hafa einhvers konar
hervarnir í landinu. Nánast allir
andstæðingar Atlantshafsbanda-
lagsins voru ósammála staðhæfing-
unni, en það voru lfka 16% þeirra
sem eru hlynntir varnarstöðinni I
Keflavík og fjórðungur þeirra sem
styðja aðildina að Atlantshafs-
bandalaginu.
ólafur Þ. Harðarson, lektor, segir
í niðurlagi ritgerðar sinnar: „Heild-
arniðurstöður þessarar athugunar
eru skýrar. Meirihluti íslenskra
kjósenda styður tvo meginþætti
þeirrar utanríkisstefnu, sem tslend-
ingar hafa fylgt undanfarna ára-
tugi; aðildina að Atlantshafsbanda-
laginu og Keflavíkurstöðina. I huga
margra kjósenda eru þessi tvö mál
hins vegar ekki fast spyrt saman —
Afstaða íslendinga til áframhaldandi
veru íslands í Atlantshafsbandalaginu.
Meðmæltir 53%
Andvígir 13%
Engin skoðun 34%
Samtals 100%
Af þeim sem taka afstööu: Meömæltir 80%
Andvígir 20%
......«.........................-J
sögðu „veit ekki“. Af þeim sem svör-
uðu kváðust 23% vera „afgerandi
hlynntir" varnarliðinu, 31% kváð-
ust vera „frekar hlynntir" því, 15%
sögðu að varnarliðið „skipti ekki
máli“, 15% kváðust „frekar andvíg-
ir“ og enn önnur 15% kváðust „af-
gerandi andvígir". Ef hópurinn sem
telur varnarliðið ekki skipta máli er
ekki tekinn með reynast 64% kjós-
enda hlynntir varnarliðinu og 36%
andvígir.
Andstaðan við varnarliðið er mun
meiri en við aðildina að Atlants-
hafsbandalaginu og segir höfundur
ljóst „að umtalsverður hópur kjós-
enda telur að hér sé um tvö að-
greind mál að ræða“. Sáralítill
munur er á afstöðu kynjanna til
varnarliðsins, en andstaða við það
er hins vegar heldur meiri meðal
þeirra sem yngri eru og þeirra sem
lengri skólagöngu hafa að baki.
Nánast allir kjósendur Sjálfstæð-
isflokksins eru hlynntir varnarlið-
ínu (93%) og nánast allir kjósendur
Alþýðubandalagsins eru henni and-
vígir (93%). Kjósendur annarra
flokka greinir hins vegar á um þetta
Afstaða íslendinga tll
Keflavfkurstöðvarinnar:
Afgerandi hlynntir 23%
Frekar hlynntir 31
Skiptir ekki máli 15%
Frekar andvígir 15%
Afgerandi andvígir 15%
Samtals 99%
Af þeim sem eru stöðinni hlynntir eða andvígir:
Hlynntir 64%
Andvígir 36%
ins hlynntur gjaldtöku. Mikill mun-
ur er á afstöðu manna til þessa at-
riðis eftir áhuga á stjórnmálum og
skólagöngu. Þeir sem mikinn áhuga
hafa á stjórnmálum eru mun and-
snúnari gjaldtöku en hinir sem lít-
inn áhuga hafa. Sömuleiðis er and-
staðan við gjaldtöku miklu meiri
meðal þeirra sem langa skólagöngu
hafa að baki. Tæp 60% þeirra sem
stundað hafa háskólanám eru and-
víg gjaldtöku. Afstaða til gjaldtöku
er hins vegar ekki mjög breytileg
eftir aldri og kyni.
Ef tekið er mið af stjórnmála-
flokkum eru 69% kjósenda Alþýðu-
flokks hlynntir gjaldtöku af varn-
arliðinu, 67% kjósenda Framsókn-
arflokks, 67% kjósenda Sjálfstæðis-*J
flokks, 45% kjósenda Alþýðubanda-
lags, 59% kjósenda Bandalags jafn-
aðarmanna og 44% kjósenda
Kvennalistans.
Verdbólgumálið
mikilvægara en deilur
um varnarliðið
Sem fyrr segir voru að auki lagð-
Yfirgnæfandi meiri-
hluti styður
Atlantshafsbandalagið
Spurningin um Atlantshafs-
bandalagið var þessi: „Ýmsir telja
að ísland ætti að vera áfram {
Atlantshafsbandalaginu, á meðan
aðrir telja að íslendingar ættu að
segja sig úr því. Hver er þín skoð-
un?“ Af svarendunum 1003 neituðu
24 að svara, en af þeim sem svöruðu
kváðust 53% vera hlynntir aðild,
13% andvígir og 34% kváðust enga
skoðun hafa á málinu. Ef aðeins er
tekið mið af þeim sem afstöðu tóku
reynast 80% vera hlynntir aðild og
20% andvigir.
Höfundur segir að athygli veki að
þriðjungur svarenda hafi enga skoð-
un á þessu máli, en telur ltklegt að
form spurningarinnar ráði þar ein-
hverju um. Fleiri konur en karlar,
eða tæpur helmingur þeirra, kváð-
ust ekki hafa skoðun á aðildinni að
Atlantshafsbandalaginu.
Aldur manna og skólaganga virð-
ist ekki breyta miklu um afstöðu
vægt“, 8% „ekki mjög mikilvægt" og
12% töldu það ekki skipta máli. Til
samanburðar má nefna að 50%
töldu verðbólgu „gifurlega mikil-
vægt“ mál og 46% „frekar mikil-
vægt“.
Svarendur voru mjög einhuga um
að íslendingar ættu mesta samleið
með Norðurlöndunum, þegar þeir
voru beðnir um að gera upp á milli
fimm heimshluta. Mikill meirihluti
var líka einhuga um að íslendingar
ættu næstmesta samleið með
Vestur-Evrópu og að Norður-
Ameríka kæmi í þriðja sæti.
Minnsta samleið töldu svarendur að
íslendingar ættu með Austur-
Evrópu og smáríkjum þriðja heims-
ins.
Stuðningur við kjarn-
orkuvopnalaust svæði
á Norðurlöndum
Rúmur þriðjungur svarenda taldi
að styrjaldarlíkur hefðu aukist sl.
4—6 ár, en meirihlutinn taldi að
þær hefðu lítið breyst. Konur töldu
í mun ríkari mæli en karlar að
Afstaða íslendinga til gjaldtöku
fyrir Keflavíkurstöðina.
Alveg sammála 49%
Frekar sammála 14%
Blendin(n) 9%
Frekar ósammála 7%
Algjörlega ósammála 22%
Samtals 101%
ingar var mun meiri meðal kvenna
en karla. Skýr munur var á stuðn-
ingsmönnum og andstæðingum að-
ildar að Atlantshafsbandalaginu;
nánast allir andstæðingar banda-
lagsins voru fullyrðingunni sam-
mála, en rúmur helmingur þeirra
sem styðja aðildina. Af þeim sem
sögðust vera vinstri sinnar í stjórn-
málum voru 92% sammála staðhæf-
ingunni og 50% þeirra sem sögðust
vera hægri sinnar.
Tæpur helmingur svarenda (46%)
vildi að íslendingar stórykju þróun-
araðstoð, en 36% voru því ósam-
mála. Konur og andstæöingar Atl-
antshafsbandalagsins voru hlynnt-
ari aukinni aðstoð en karlar og
stuðningsmenn bandalagsins. Eins
voru vinstri sinnar meiri stuðnings-
menn þróunaraðstoðar (63%) en
þeir sem kváðust hægri sinnar
(39%).
Atlantshafsbandalagið
dragist ekki aftur úr
Varsjárbandalaginu
Þá voru þátttakendur beðnir að
og nokkur munur er á afstöðu kjós-
endanna til þeirra ... Þá er einnig
Ijóst að mikill meirihluti ibúa á höf-
uðborgarsvæðinu telur að NATO
megi ekki dragast aftur úr Varsjár-
bandalaginu hernaðarlega ef
tryggja á frið.“
Ölafur bendir hins vegar á, að
enda þótt stuðningur kjósenda við
meginþætti hinnar hefðbundnu
utanrikisstefnu sé skýr, fari önnur
viðhorf þeirra „kannski nokkuð á
skjön við hana“ og visar til mikils
stuðnings við gjaldtöku af varnar-
liðinu, kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum og friðarhreyfingar.
Ennfremur bendir hann á að mun
meiri andstaða komi fram gegn full-
yrðingu um nauðsyn hervarna á Ís-
landi en gegn varnarstöðinni i
Keflavík.
Ritgerðin er í fjölriti og er 81 bls.
að stærð. Hún er til sölu í bóka-
verslunum og einnig má fá hana á
skrifstofu Öryggismálanefndar að
Laugavegi 170.
Fjórðungsmót hesta-
manna á Kaldármelum
ÞESSl mynd var tekin af hestum og
hestamönnum á leið á fjórðungsmót
hestamanna á Austurlandi, sem
haldið var á Fornustekkum f Horna-
firði um síðustu helgi.
Nú liggur straumur hesta-
manna að Kaldármelum á Snæ-
fellsnesi, þar sem fjórðungsmót
hestamanna á Vesturlandi fer
fram. Dagskrá mótsins hefst i dag
kl. 13.00 með þvi að kynbótahryss-
ur verða dæmdar. Siðar um dag-
inn verða B-flokks-gæðingar
dæmdir og keppt verður í eldri
flokki unglinga.
„Ástandið allt-
af að versna“
— segir Jón Ingvarsson formaður
stjórnar SH um stöðu fiskvinnslunnar
„ÁSTTANDIÐ er alltaf að versna. Ég held að þess hljóti að gæta i öllum
sjávarútvegsfyrirtækjum, sérstakiega þeim sem eru með togaraútgerð. Þær
breytingar sem nýlega voru gerðar á fískverðinu eru eingöngu tilfærsla frá
fískvinnslu til útgerðar," sagði Jón Ingvarsson, framkvæmdastjóri ísbjarnarins
hf. í Reykjavik og formaður stjórnar Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna þegar,
hann var spurður um rekstrarvanda fískvinnslunnar, en miklir rekstrarerfíðleik-
ar eru hjá fískvinnslufyrirtækjum um land allt og samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins liggur við að þau stöðvist
„Ég get ekki ímyndað mér arinað
en að fyrirtækin fari að stöðvast
sjálfkrafa," sagði Jón þegar hann
var spurður hvað ástandið væri al-
varlegt. „Á sama tfma og aðkeyptar
vörur og þjónusta hafa stórhækkað
hafa tekjur fiskvinnslunnar staðið i
stað. Það er augljóst að ekki er hægt
að leysa veröbólguvandann á Islandi
með þvf einu að frysta gengi og lau-
nahækkanir. Hagur veiða og vinnslu
hefur farið stöðugt versnandi og það
getur ekki endað með öðru, ef ekkert
verður að gert, en að einhverjir
stöðvist og það fyrr en seinna."
Telur þú að svigrúm sé í þjóðfé-
laginu til að leysa úr þessum vanda-
málum?
„Ég get ekki séð annað en að það
hafi átt sér stað stórkostleg til-
færsla á fjármunum frá sjávarút-
vegi til annarra atvinnugreina.
Manni sýnist spennan hér á höfuð-
borgarsvæðinu í iðnaði og þjónustu
vera mikil og nóg fjármagn virðist
vera til. Samt berst undirstaðan,
sem við höfum meginhluta okkar
lífsviðurværis af, stöðugt i bökkum
og hefur gert í mörg ár. Allir kostn-
aðarliðir sjávarútvegsins hafa
stórhækkað en afurðaverðið eitt
helst óbreytt með þessu fasta gengi.
Ég er ekki að segja að fella eigi
gengið, menn eru ekki tilbúnir til að
fara aftur inn á gengisfellingar-
brautina með öllu sem því fylgir. En
með einhverjum hætti verður að
auka tekjur sjávarútvegsins og
lækka tilkostnaðinn.“
Þú ert ekki með neina allsherjar-
lausn?
„Nei, hana hef ég ekki. Enda skul-
um við vona að þetta séu tíma-
bundnir erfiðleikar hjá sjávarútveg-
inum. Þeir stafa auðvitað fyrst og
fremst af geysimiklum aflasam-
drætti. Mér finnst það ekki óeðlilegt
þegar svona timabundnir erfiðleikar
eru í sjávarútvegi, sem í gegnum ár-
in hefur með sinni gjaldeyrisöflun
staðið að miklu leyti undir þeim
lifskjörum sem þjóðin hefur búið
við, að einhverjar tímabundnar
millifærsluleiðir verði farnar. Því
það eru f raun og veru ekki til nema
tvær leiðir þegar svona staða kemur
upp. Annaðhvort er að lækka gengið
til þess að auka tekjurnar með þeim
hætti eða að fara millifærsluleið.
Við vitum alveg hvaða áhrif það
hefur á útgerðina þegar gengið er
fellt. Hún missir ávinninginn um
leið aftur i auknum tilkostnaði. Ég
held líka að fólk sé ekki tilbúið til að
fara aftur út í þennan verðbólgu-
dans.
Annars vildi ég segja það vegna
þeirrar umræðu sem verið hefur um
sjávarútveg að undanförnu að það
er verið að gera mikla atlögu að
þessari atvinnugrein," sagði Jón
Ingvarsson að lokum. „Þetta eru
auðvitað miklir erfiðleikar en það
verður líka að meta það hvað sjáv-
arútvegurinn hefur lagt í þjóðarbúið
á undanförnum áratugum. Þegar
menn eru farnir að tala um það í
alvöru hvort það borgi sig nokkuð að
gera út vaknar spurningin: Á hverju
ætlar þessi þjóð að lifa?“
Sumarblíða á Kirkju-
bæjarklaustri
KirkjubejarklaiMtri, 2. júli.
UNDANFARNA 5 daga má segja aö hafí verið „sólarlandaveður" á Kirkjubæj-
arklaustri, um og yfír 20 stig. Eins og vfða á landinu er svipur ferðamannatímans
að færast yfír staðinn. Þó Hótel Edda starfí allan ársins hring á Klaustri eru
mjög aukin umsvif yfir sumarið og þá aöalstarfsemin fíutt í heimavistarskólann.
Að sögn Margrétar ísleifsdóttur hótelstjóra er eins og undanfarin sumur mikið
um pantanir fyrirfram.
Tjaldsvæðið á Kleifum, sem er 0,9
km frá Klaustri, var opnað í byrjun
júní. Fyrir utan venjulega þjónustu
er það nýmæli að fólki er gefinn
kostur á að fá bíla sína þvegna og
bónaða. Er ekki að efa að þessi
nýbreytni á eftir að mælast vel
fyrir.
Þá hefur einnig hafið starfsemi
upplýsingaþjónusta fyrir ferðamenn
í Félagsheimilinu Kirkjuhvoli. Þar
er umboð fyrir hestaleigu, bílferðir,
gistingu á einkaheimilum, veiðileyfi,
svefnpokapláss o.fl. Umsjón með
þeirri þjónustu hefur Valgeir Ingi
Ólafsson og hefur hann einnig
opnað „mini-golf“ á Klaustri. Áhugi
fólks á því hefur greinilega farið
vaxandi og nýtur mikilla vinsælda.
- HSH