Morgunblaðið - 17.07.1984, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 1984
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 1984
29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoóarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakiö.
Frjáls samkeppni
í olíuviðskiptum
Nú á tímum frjálsrar
samkeppni og vax-
andi samkeppni á nær öll-
um sviðum viðskiptalífsins
hlýtur það að vera orðið
tímabært að taka skipulag
olíuinnflutnings og olíu-
sölu til gagngerrar endur-
skoðunar. Olíuviðskipti
eiga ekki að vera undan-
þegin frjálsri samkeppni
frekar en önnur viðskipti.
Um þessar mundir er
olíuverð til fiskiskipa um
48% hærra hér en í Bret-
landi. Hvernig í ósköpun-
um stendur á þessu? Út-
gerðin er á heljarþröm og
augljóst, að róttækur upp-
skurður hlýtur að fara
fram á öllum útgerðar-
rekstri í landinu. Það er
skiljanlegt, að útgerðar-
mönnum hugnist ekki sá
hái olíukostnaður, sem
þeir búa við. Eiríkur Tóm-
asson, útgerðarstjóri í
Grindavík, segir í viðtali
við Morgunblaðið sl.
sunnudag, að „olíueyðslan
er orðin eiginlega það eina,
sem menn hafa áhuga á,
þegar skip kemur úr veiði-
ferð. Menn eru hættir að
spyrja um aflann."
Kristján Ragnarsson,
formaður LÍÚ, segir í við-
tali við Morgunblaðið sl.
sunnudag: „Olíuverð til
fiskiskipa í Bretlandi er nú
um 6 krónur lítrinn, en
verð hér er 8,90 kr. eða
48% hærra. Vegna þessa
hafa olíufélögin fallizt á að
taka upp viðræður við út-
gerðarmenn um verðlagn-
ingarkerfið hér án tilstillis
hins opinbera. Þær við-
ræður eru nýhafnar og við
væntum þess, að þær verði
að minnsta kosti til þess að
skýra eitthvað af þessum
verðmun. Menn skilja ekki
í dag, að hann þurfi að
vera svona mikill."
Olíufélögin þurfa að
gefa viðhlítandi skýringu á
því. En hvað sem þeim líð-
ur er orðið tímabært, að
fyrirkomulag olíuviðskipta
verði tekið til endurskoð-
unar. Hið eðlilega er, að
olíufélögin kaupi olíu af
viðskiptaaðilum sínum er-
lendis án íhlutunar ríkis-
valdsins. Olíufélögin geta
keypt olíu af Sovét-
mönnum, ef þeir bjóða
bezta verðið en þau eiga að
hafa fullt frelsi til að
kaupa olíuna, þar sem þau
telja hagkvæmast.
Þótt olíufélögin hafi í
áratugi búið við skipulag,
sem kallar ekki á sérstakt
framtak af þeirra hálfu,
má ganga út frá því sem
vísu, að þau búi yfir nægi-
legri þekkingu á olíuvið-
skiptum til þess að stunda
þau við aðstæður frjáls
markaðar. Olíukostnaður
er orðinn svo stór þáttur í
heildarkostnaði útgerðar-
innar, að sparnaður á þeim
lið getur haft mikil áhrif á
afkomu útgerðarinnar í
heild. Auðvitað er það rétt
hjá útgerðarmönnum, að
það eru fáránlegir við-
skiptahættir, að þeir, sem
kaupa mikið magn af olíu,
skuli greiða fyrir það
nákvæmlega sama verð og
hinir sem kaupa lítið
magn.
Samkeppni í olíuinn-
flutningi og olíusölu mundi
hafa mikil og jákvæð áhrif
í viðskiptalífinu almennt
og í útgerðarrekstri sér-
staklega. Vafalaust er
mikill stuðningur við það
hjá olíufélögunum sjálfum
að taka upp frjálsræði í
olíuviðskiptum. Tvö af
þremur eru rekin af aðil-
um, sem teljast talsmenn
frjálsrar samkeppni, og
samvinnuhreyfingin, sem
rekur þriðja félagið, hefur
jafnan talið það eitt helzta
hlutverk sitt að veita
einkaframtakinu harða
samkeppni.
Þannig má telja víst, að
frelsi í olíuviðskiptum
mundi valda miklum fögn-
uði í höfuðstöðvum olíufé-
laganna. Raunar er ein-
kennilegt, að þau skuli
ekki hafa tekið upp harða
baráttu fyrir því fyrir
löngu.
Frelsi í olíuviðskiptum
er ein af þeim nýju leiðum,
sem fara á til að bæta
stöðu útgerðarinnar. Þetta
ætti að vera ríkisstjórn-
inni kappsmál enda er hún
skipuð ráðherrum úr
flokkum, sem báðir segjast
talsmenn frjálsrar sam-
keppni. Er þá eftir nokkru
að bíða að hefjast handa?
Ákvöröun samráðsnefndar ASÍ um að hætta samfloti
Krafist 7 % grunnkaups-
hækkunar í haust
f DAG er Ijóst aó tii þess að ná þeim kaupmætti í árinu
sem stefnt var að með samningum á síðastliðnum vetri
þarf kauphækkun 1. september næstkomandi að vera um
7%.
Innan aðildarsamtaka Alþýðusambandsins og á fund-
um fulltrúa landssambanda og svæðasambanda hefur að
undanförnu verið rætt um það hvernig standa skuli að
samningaviðræðum og mótun kröfugerðar.
Á fundi fulltrúa landssambanda og svæðasambanda
föstudaginn 13. júlí 1984 varð niðurstaðan sú að stefna
ekki að allsherjarsamfloti að þessu sinni. Við núverandi
aðstæður taldi fundurinn réttara að taka á samningamál-
um á vettvangi hvers sambands eða félags eftir atvikum.
Launakerfin eru ólík, félagslegar forsendur mismunandi
og aðstaðan til átaka breytileg. Það er eðlilegt að áhersl-
ur á kröfugerð endurspegli þær forsendur sem eru á
hverju sviði og fylki félagsmönnum þannig til sóknar
fyrir bættum kjörum. Verkalýðshreyfingin hlýtur að haga
starfsháttum sínum í samræmi við það hvað má ætla
árangursríkast hverju sinni. Allherjarsamflot eiga ekki
alltaf við og nú metum við stöðuna svo, að hagsmunum
heildarinnar sé betur borgið með því að einstök sambönd
og félög taki ákvarðanir með tilliti til þeirra aðstæðna
sem þau búa við.
Fundur fulltrúa landssambanda og svæðasambanda
innan ASÍ treystir því að samböndin og félögin veiti hvert
öðru gagnkvæman stuðning eftir því sem aðstæður leyfa í
þeirri baráttu sem framundan er. (Frétutiikynni.e m así)
Guðjón Jónsson,
formaður Málm- og
skipasmíðasambandsins:
Þörf á sam-
floti nú
„Maður hefði nú haldið að staðan væri
þannig núna að það væri nauðsynlegt að
vera í samfloti og kannski frekast núna, en
það eru skiptar skoðanir um þetta innan
Alþýðusambandsins og þar af leiðandi
varð ekki samstaða um það að standa
þannig að málunum og niðurstaðan varð
þessi,“ sagði Guðjón Jónsson, formaður
Málm- og skipasmíðasambandsins.
„Sennilega er ástæðan fyrir því að
þessi leið er valin nú, að Verkamanna-
sambandið telur sig þurfa að fjalla
eitthvað sérstaklega um sin mál og það
gætu öll samböndin raunar gert líka, því
öll hafa þau sín sérmál og ef eitt sam-
bandið fer út í slíkt, má búast við að
önnur geri það líka. Eiginlega hefði
maður haldið að þetta yrðu samningar
þar sem reynt yrði að fá almenna leið-
réttingu á hinum skerta kaupmætti
launa. Samkvæmt þessu sýnist manni
það að tillögur og hugmyndir Verka-
mannasambandsins snúist um annað og
meira en það og þeir vilji standa sér að
þeim málum sínum,“ sagði Guðjón.
Guðjón sagðist búast við að það yrði
ofan á að samningunum yrði sagt upp í
flestum tilvikum. Hann sagði að þeir
hefðu þegar beint því til aðildarfélaga
að afla sér heimildar, en fundur yrði á
miðvikudag með sambandsstjórn og
formönnum féiaganna, þar sem nánari
ákvarðanir yrðu teknar.
Magnús Geirsson,
formaður
RafíðnaÖarsambandsins:
Höfum farið
illa út úr
samflotunum
„Við höfum um árabil verið sér á báti og
höfum ekki verið með í samningum Al-
þýðusambandsins allt frá 1980,“ sagði
Magnús Geirsson, formaður Rafíðnaðar-
sambands íslands.
„Okkur hefur fundist við vera betur
settir með því að semja einir og sér. Það
hafa orðið geysimiklar breytingar í
okkar starfsgrein. Við höfum breytt
miklu, meðal annars tekið upp endur-
menntunarkerfi og gert breyttingar á
námi og svo framvegis og í þesssum
stóru samflotum hefur ekki verið hægt
að koma að neinum sératriðum, atriðum
sem fámennir hópar hafa þurft að ræða
og þess vegna höfum við kosið að vera
sér. Því kemur sú ákvörðun samráðs-
nefndar ASl að vera ekki í samfloti í ár
okkur ekkert á óvart og ég tel hana ekk-
ert stórmál. Þrátt fyrir að við höfum
verið sér, höfum við haft mjög góða
samvinnu við þau félög sem hafa sam-
ninga við álverið í Straumsvík, við
málmblendiverksmiðjuna á Grundar-
tanga og við ríkisverksmiðjurnar og
sömuleiðis um virkjanasamninga, þann-
ig að við höfum ekki stundað neina ein-
runarstefnu.
er alveg sannfærður um að sam-
böndin semja sér svona af og til í fram-
tíðinni, því það er mjög nauðsynlegt.
Það hefur verið tilhneiging hjá sumum
hópum innan Alþýðusambandsins að
halda öðrum hópum niðri. Það er ekkert
launungarmál og kemur fram til dæmis
í viðtali við Guðmund J. í útvarpinu í
gærkveldi, þegar hann segir að hann
vilji ekki sjá neina flata prósentuhækk-
un. Það hlýtur þá að þýða það að hann
ætlar umbjóðendum sínum eitthvað
meira en aðrir eiga að fá. Á árunum
1974 og framundir 1980 var mikið um
smáskammtalækningar. Það var mjög
mikið um krónutöluhækkanir, láglauna-
hækkanir og þess háttar. Við rafiðnað-
armenn sem erum með má segja enga
ákvæðisvinnu, einungis með lltilsháttar
bónuskerfi, fórum tiltölulega illa út úr
þessu timabili og höfum verið að reyna
að lagfæra ýmislegt síðan sem þá hall-
aðist á, því þær hækkanir sem um var
samið á þessum tíma áttu oft ekki að
ganga upp í gegnum launastiga Alþýðu-
sambandsins. Nú er tiltölulega lítill
munur á launum innan Alþýðusam-
bandsins, sérstaklega á tímakaupi,"
sagði Magnús Geirsson, ennfremur.
Magnús Gunnarsson,
framkvæmdastjóri VSI:
ASÍ fallið frá
stuðningi við
þá sem verst
eru settir
„ÞE1TA fyrirkomulag samninga er í sjálfu
sér ekkert nýtt. ÞaA hefur stundum verið
samið í samfloti og stundum hafa félög eða
landssamtök samið sérstaklega. Það er
ekki meginatriði hvernig staðið er að
samningum. heldur hver niðurstaða þeirra
verður," sagði Magnús Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasambands ís-
lands, í samtali við Morgunblaðið.
„Eins og málin standa í dag eru ein-
ungis fimm verkalýðsfélög búin að segja
upp samningum og ég vona með tilliti til
stöðu efnahagsmála og helstu atvinnu-
greina landsmanna, að samningum
verði ekki sagt upp. Eg vil biða og sjá
hver framvindan verður. Það er ljóst að
sjávarútvegurinn og fiskvinnslan eru á
engan hátt í stakk búin til að taka á sig
launahækkanir og þenslan í þjóðfélag-
inu liggur fyrst og fremst í byggingar-
og þjónustugreinum, en þeirri þenslu er
haldið uppi að meginhluta til með er-
lendum lántökum, en stafar ekki af
auknum framleiðsluverðmætum. Við
verðum að horfast í augu við það, að
þegar meginatvinnuvegir okkar eru
svona illa komnir, er mjög erfitt um vik
að hækka launin.
Miðað við þessar aðstæður er það
mjög svo ótímabært að efnt sé til átaka
á vinnumarkaði. Við erum kannski fyrst
núna að sjá árangur af baráttunni gegn
verðbólgunni og fyrirtæki eru að aðlaga
sig breyttum forsendum i efnahags-
lífinu. Það er ekki hægt að ætlast til
þess að fyrirtækin hafi aðlagað sig á
þessum skamma tíma eftir svona mikla
kúvendingu,“ sagði Magnús.
Magnús sagði 3% launahækkunina 1.
september, sem um var samið í samn-
ingnum frá því í vetur, nægja til þess að
halda kaupmætti fjóröa ársfjórðungs
1983, eins og stefnt hefði verið að í
samningunum, en ASl segir 7% launa-
hækkun þurfa að koma til. Sagði Magn-
ús þær forsendur sem gengið hefði verið
út frá hafa haldið að mestu og mismun-
urinn stafaði af mismunandi túlkunum
ASl og VSl.
„Ég geri mér vonir um að eftir því
sem sundrungin verður meiri innan
ASl, þeim mun öflugri verði samstaðan
*hjá atvinnurekendum, því á því byggist
hvort varanlegur árangur næst í efna-
hagsmálum, sem hlýtur að verða laun-
þegum og fyrirtækjunum til hagsbóta í
framtíðinni.
Ég tel að með því að ákveða þetta
fyrirkomulag samninga, hafi það ekki
tekið ASl í reynd nema 6 mánuði að
falla frá stuðningi sínum við þá sem
verst eru settir, sem þó átti að vera
kjarni samninganna í vetur, því til sam-
flotanna hefur verið stofnað fyrst og
fremst til þess að reyna að verja hags-
muni þeirra,“ sagði Magnús Gunnarsson
að lokum.
Magnús L. Sveinsson
formaður VR:
Höfum ekki
ákveðið að
segja samning-
unum lausum
„Ólíkar aðstæður á mörgum sviðum
urðu þess valdandi að talið var rétt að
samningar færu fram á vegum hinna ein-
stöku aðildarfélaga Alþýðusambandsins
en ekki yrði um heildarsamninga að ræða
fyrir öll aðildarfélögin," sagði Magnús L.
Sveinsson, formaður Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur, í samtali við Morgun-
blaðið.
„Inn í þessa ákvörðun spilar fjöl-
margt, til dæmis misjafnt atvinnu-
ástand eftir landshlutum og bónus-
ákvæði sem sumir fá og aðrir ekki.
Einnig er talsvert um yfirborganir að
ræða og í ýmsum atvinnugreinum hefur
átt sér stað launaskrið."
Þá sagöi Magnús að það lægi fyrir að
eftir gerð heildarkjarasamninganna í
febrúar á þessu ári hefðu vinnuveit-
endasamtökin gert sér samninga við
nokkra aðila.
„Verzlunarmannafélag Reykjavíkur
tók þátt í viðræðum sem fram fóru með-
al aðildarfélaga Alþýðusambandsins
þar sem menn báru saman bækur sínar
og ræddu stöðu mála. Það kom í ljós að
viðhorf aðildarfélaganna til kröfugerðar
voru talsvert misjöfn og félögin lögðu
mismiklar áherslur á að ná ýmsu fram f
sínum kröfum. Það varð síðan samdóma
álit allra þeirra sem þátt tóku i þessum
viðræðum að miðað við aðstæður væri
rétt að samningaumleitanir færi fram á
vegum hinna einstöku aðildarfélaga eft-
ir atvikum."
Magnús sagði að hjá Verzlunar-
mannafélagi Reykjavfkur hefði enn ekki
verið tekin um það ákvörðun hvort
samningunum yrði sagt lausum 1.
september eða hver kröfugerðin yrði.
Sagði hann að fundur yrði haldinn f
trúnaðarmannaráði f næstu viku og
einnig yrði haldinn stjórnarfundur
bráðlega þar sem um þetta mál yrði
fjallað.
„Aðildarfélögin verða nú að gera það
upp við sig hvort þau ætla að segja
samningunum lausum eða að fara ein-
hverja aðra leið. Það er til dæmis mögu-
leiki að aðildarfélögin hefji viðræður við
sína viðsemjendur nú þegar um það sem
á milli ber.
Það er von mfn og trú að þessi mál
verði leyst án þess að til átaka komi á
vinnumarkaönum og það sem fyrir
okkur vakir á þessu stigi málsins er að
sá kaupmáttur náist sem stefnt var að
með samningunum f febrúar fyrr á
þessu ári.
GuÖmundur J. Guðmundsson,
formaöur
V erkamannasambandsins:
Fer eftir eðli
málsins hvor
aðferðin
er notuð
„Það er ekkert heilagt að Alþýðusam-
bandið sé allt saman í einni fylkingu, það
hefur gengið upp og niður hvort hefur orð-
ið ofaná. Það hafa unnist stórir sigrar þeg-
ar samfylkt hefur verið og ekki sfður þegar
hinn hátturinn hefur verið hafður á og sér-
samböndin hafa samið sjálf, hvert fyrir sig.
Það fer allt eftir eðli málsins, hvorri að-
ferðinni er beitt,“ sagði Guðmundur J.
Guðmundsson, formaður Verkamanna-
sambands íslands og verkamannafélags-
ins Dagsbrúnar, f samtali við Morgunblað-
ið.
„Þróunin er nú sú að þegar samflot
hafa verið lengi, þá leitar þetta aftur út
til sérsambanda og aðildarfélaga og ef
félög og sambönd hafa verið lengi sér,
leitar þetta aftur í samflotshorfið. Síð-
astliðin ár á Norðurlöndunum hefur það
verið þannig að sérsamböndin hafa
samið sjálf,“ sagði Guðmundur enn-
fremur.
Guðmundur sagði að þessi ákvörðun
hefði verið tekin f bróðerni á fundi sam-
ráðsnefndarinnar. Hins vegar mætti
segja að Verkamannasambandið og
Landssamband iðnverkafólks hefðu dá-
lítla sérstöðu miðað við önnur sambönd,
því dagvinnutekjutryggingin væri hærri
en yfir 90% af töxtum þessara tveggja
sambanda.
Hann sagði að kröfur VMSl væru þær
að dagvinnutekjutryggingin yrði lág-
markstaxti og hún hækkaði úr 12.913 f
14 þúsund krónur eða um 8% í stað
þeirrar þriggja prósenta hækkunar sem
verið hefði fyrirhuguð 1. september. Það
að taxtarnir væru lægri en dagvinnu-
tekjutryggingin gerði það að verkum, að
álag vegna eftir- og næturvinnu skertist
til mikilla muna. Hið sama gilti um bón-
us, þar sem hann væri einnig reiknaður
út frá taxta, en ekki lágmarkskaupi.
Önnur afleiðing sem þetta hefði einnig
væri að aldurshækkanir hyrfu og byrj-
endur og þeir sem væru búnir að vinna
árum saman ynnu á sama kaupi.
„Þessir hlutir allir valda alveg urg-
andi óánægju og við leggjum alveg gff-
urlega áherslu á að þetta leiðréttist hið
fyrsta," sagði Guðmundur. Hann sagðist
búast við því að langflest aðildarfélög
Verkamannasambandsins segðu upp
samningum og myndu uppsagnirnar nú
fara að streyma inn til Vinnuveitenda-
sambandsins.
„Ég legg til að rikisstjórnin hætti
þessum sífelldu yfirlýsingum sfnum og
Þorsteinn Pálsson fari á berjamó með
Vörð án þess að vera með nokkrar yfir-
lýsingar, Vinnuveitendasambandið
hætti þessum sifelldu hótunum sfnum
og við setjumst niður í byrjun ágúst og
notum timann til að semja," sagði Guð-
mundur J. Guðmundsson að lokum.
„Sjósetningar-
búnaður gúmmí-
björgunarbáta“
Athugasemd við frétt í Mbl. 14. júlí sl.
Vegna fréttar í Morgunblaðinu
hinn 14. júlí sl., þar sem fram kem-
ur að Siglingamálastofnun hafi
bannað uppsetningu á sjósetn-
ingarbúnaði frá Vélaverkstæði Ol.
Olsen í Njarðvík, sér siglingamála-
stjóri sig knúinn til að gera eftir-
farandi athugasemd:
Frétt Mbl. er röng og villandi
og er stofnuninni allsendis
ókunnugt um heimildir frétta-
manns að fréttinni. Vegna þessa
þykir rétt að gera nokkra grein
fyrir helstu staðreyndum máls-
ins.
Hinn 14. júní sl. voru starfs-
menn stofnunarinnar við skoðun
á sjósetningarbúnaði frá Vél-
smiðju 01. Olsen. Skoðaðir og
reyndir voru fimm sjósetn-
ingarbúnaðir, reyndust þeir allir
virkir en gormar í tveim þeirra
brotnir. Þessir búnaðir höfðu
allir verið um borð í skipunum í
um níu mánuði. Ekki hafa áður
fundist brotnir gormar í búnaði
þessum en stofnunin hefur nú
skoðað um tuttugu slfka búnaði.
Hinir brotnu gormar voru sendir
í rannsókn hjá Iðntæknistofnun
Islands hinn 15. júní og skýrsla
barst um rannsóknina hinn 5.
júlí sl.
Brotin eru rakin til tæringar á
gormunum og er sérstök plast-
himna sem sett var á gormana
til ryðvarnar, en hefur síðar orð-
ið fyrir hnjaski, talin eiga
stærsta þátt í því hversu hratt
tæring hefur orðið á þessum
gormum. Gormar þessir og frá-
gangur þeirra henta því ekki til
langtíma notkunar f þessum
búnaði.
Það er álit sérfróðra aðila er
stofnunin hefur leitað til að ekki
eigi að vera vandamál að finna
hentugan gorm í þennan búnað,
sem fullnægir kröfum stofnun-
arinnar um styrk og endingu og
því hefur stofnunin krafist þess
af framleiðanda búnaðarins að
fyrir 1. október nk. leggi hann
fram fullnægjandi gorm fyrir
nýjan búnað og skipti um gorma
i öllum gömlum búnaði. Fram að
þeim tíma hefur framleiðandi
því heimild til að setja upp bún-
að með hinum gamla gormi, sem
síðan verður skipt út með nýjum
viðurkenndum gormi fyrir
fyrstu búnaðarskoðun viðkom-
andi skips eftir 1. október 1984.
"Þess má geta að framleiðandi
hefur þegar lagt fram til athug-
unar hjá Iðntæknistofnun ís-
lands nýjan gorm og skýrist
væntanlega fljótlega hvort sá
gormur uppfyllir kröfur.
Magnús Jóhannesson,
siglingamálastjóri.
Aths. ritstj.:
Það er ljóst, af athugasemd
siglingamálastjóra, að frétt
Morgunblaðsins sl. laugardag er
röng. Blaðið taldi sig hafa óyggj-
andi heimildir fyrir þessari
frétt. Siglingamálastjóri var
spurður um það sl. föstudag,
hvort rétt væri, að stofnun hans
hefði bannað umræddan búnað
eða stöðvað uppsetningu hans.
Hann vildi engar upplýsingar
gefa um málið. Morgunblaðið
hefði metið það mikils, ef sigl-
ingamálastjóri hefði þá þegar
upplýst blaðið um hið rétta í
málinu. Morgunblaðið biður þá
aðila, sem hlut eiga að máli, af-
sökunar á þessu ranghermi.
Metum mikils stuðning
íslendinga við NATO
„Aðalumræðuefnið var staða ís-
lands innan Atlantshafs-
bandalagsins, hlutverk landsins þar
og hvað bandalagið hygðist gera í
ýmsum málaflokkum eins og t.d.
afvopnunarmálum. Þessi heimsókn
Lugars öldungadeildarþingmanns
er liður í því að fá fram viðhorf
manna gagnvart Bandaríkjunum og
Atlantshafsbandalaginu."
Þetta kom m.a. fram í máli
Geirs Hallgrímssonar utanríkis-
ráðherra, er hann ræddi við
fréttamenn eftir fund hans og
Richard G. Lugars, öldungadeild-
arþingmanns frá Bandaríkjunum
sl. laugardag. Lugar, sem er frá
Indiana-ríki, á m.a. sæti i utan-
ríkismálanefnd og landbúnaðar-
nefnd öldungadeildar Banda-
ríkjaþings. Hann kom til íslands
að aflokinni heimsókn til allra
hinna Norðurlandanna, þar sem
hann átti viðræður við utanríkis-
og varnarmálaráðherra þessara
landa.
„Ég gerði utanríkisráðherra Is-
lands grein fyrir þeim viðræðum,
sem ég hef átt við starfsbræður
hans á Norðurlöndum," sagði
Lugar við fréttamenn. „Ég hef
kynnt mér viðhorf bandalagsríkj-
anna gagnvart NATO en einnig
viðhorf hlutlausu ríkjanna. Við
Bandaríkjamenn metum mikils
hinn mikla stuðning tslendinga
segir bandaríski
öldungadeildar-
þingmaðurinn
Richard G. Lugar
við NATO, sem kemur fram með
svo mörgum hætti. Við metum
einnig þá einlægu vináttu, sem
ríkir með þjóðum okkar."
Lugar sagði ennfremur, að
Rainbow-málið svonefnda hefði
verið til umræðu. Sagðist hann
hafa reynt að beita sér fyrir
lausn þessa máls. Af hálfu lög-
gjafarvaldsins í Bandaríkjunum
kvaðst hann vilja leggja áherzlu
á farsæla lausn þess, því að hér
væri um viðkvæmt mál að ræða
bæði fyrir íslendinga og Banda-
ríkjamenn.
Lugar sagðist álíta, að það yrði
haldin ráðstefna í Vínarborg í
haust um afvopnunarmál með
þátttöku Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna og yrði þar að
minnsta kosti fjallað um geim-
vopn. Hér væri um mjög flókið en
mikilvægt mál að ræða. Eins og
kunnugt væri, þá hefðu Banda-
ríkjamenn mikinn hug á að hafa
dagskrá þessarar ráðstefnu víð-
tækari og ræða jafnframt um
fækkun kjarnorkuvopna bæði í
Evrópu og í heiminum í heild.
Sovétmenn hefðu hins vegar
lýst sig andvíga því að hafa
dagskrá þessarar ráðstefnu svo
víðtæka, heldur ætti hún aðeins
ná til geimvopna.
Reagan forseti hefði mjög mik-
inn áhuga á því, að af þessari
ráðstefnu gæti orðið. Það væri
markmið forsetans að keppa að
því að fækka vopnum af öllum
tegundum, hvort sem það yrði
gert hratt eða smám saman. „Við
erum þeirrar skoðunar, að dregið
yrði úr ófriðarhættunni í heimin-
um, ef Sovétríkin og Bandaríkin
gætu náð samkomulagi á þessu
sviði og því munum við halda
áfram að vinna að því, að slíkt
samkomulag geti náðst,“ sagði
Lugar.
Að lokum var Lugar öldunga-
deildarþingmaður spurður að því,
hvort hann áliti, að Reagan yrði
endurkjörinn sem forseti Banda-
ríkjanna. Svaraði hann því á
þann veg, að samkvæmt skoðana-
könnunum virtist sem Reagan
hefði nú nær 10% forskot fram
yfir Walter Mondale. En búast
mætti við, að þetta forskot ætti
eftir að minnka, er nær drægi
kosningunum. Demókratar I
Bandaríkjunum væru miklu fleiri
Mynd þessi var tekin f ráðherrabústaðnum f Reykjavík á laugardag. Á henni eru talið frá vinstri: Hans G. Andersen,
sendiherra íslands í Washington, Richard G. Lugar, öldungadeildarþingmaður frá Indiana i Bandaríkjunum, Geir
Hallgrímsson, utanríkisráðherra, og Marshall Brement, sendiherra Bandaríkjanna á fslandi.
en repúblikanar. Því yrði senni-
lega mjórra á munum, eftir því
sem nær drægi kosningunum, því
að þá tæki fólk að færast nær
flokki sfnum.
Lugar kvaðst samt vera þeirrar
skoðunar, að Reagan myndi sigra
og að repúblikanar héldu meiri-
hluta sínum í öldungadeildinni en
sennilega ættu demókratar eftir
að halda meirihluta í fulltrúa-
deildinni. Því myndi stjórnmála-
staðan sennilega ekki breytast
mikið frá því, sem nú er. „Ég tel
hins vegar, að árið 1985 verði
viðburðaríkt ár í bandarískum
stjórnmálum og að þá verði lögð
mikil áherzla á að draga úr þeim
halla, sem verið hefur á fjárlög-
um Bandaríkjanna. Það mun svo
hafa í för með sér lægri vexti og
áframhaldandi bata í bandarísku
efnahagslífi, sem vonandi á einn-
ig eftir að efla efnahags- og at-
vinnulíf í öðrum löndum," sagði
Richard G. Lugar öldungadeild-
arþingmaður að lokum.