Morgunblaðið - 20.07.1984, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JÚLÍ 1984
Níutíu ára:
Þorlákur G. Ottesen
í dag á Þorlákur Guðmundsson
Ottesen nfutíu ára afmæli. Hann
þekkja fjöldamargir Reykvíkingar
og aðrir landsmenn fyrir störf að
verkstjóramálum og hesta-
mennsku.
Þorlákur fæddist að Galtarholti
í Skilmannahreppi 20. júlí 1894,
sonur Guðmundar Jónssonar
Ottesen bónda þar og víðar, síðast
að Miðfelli i Þingvallasveit, og
konu hans, Ásu Þorkelsdóttur.
Hann flutti til Reykjavíkur
1917, fór fljótlega að vinna hjá
Reykjavíkurhöfn og vann þar
óslitið þar til hann fór á eftirlaun
1964 og var þar af 39 ár verkstjóri.
Hann haut óskoraðs trausts hafn-
arstjóranna Þórarins Kristjáns-
sonar og Valgeirs Björnssonar,
sem hann vann með f áratugi.
Honum var umhugað um hag og
aðbúnað verkamanna sinna, og
völdust til hans röskir og kjark-
miklir starfsmenn er oft unnu
langar vaktir, þegar standa þurfti
að stórviðgerðum, sem bundnar
voru því að vinna á fjöru, hvenær
svo sem hún var sólarhringsins.
Enda þótt oft þyrfti að afkasta
mikiu og menn að leggja sig fram,
kunni Þorlákur að segja þannig til
verka að allt vannst haganlega, og
vel var hann liðinn af þeim sem
hjá honum unnu.
Þorlákur hefur alltaf verið fé-
lagslyndur maður. Hann átti sæti
í stjórn Byggingarfélags alþýðu, í
stjórn Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar og í stjórn Verk-
stjórafélags Reykjavikur. Var
formaður Verkamannafélags Is-
lands 1949—1951. Hann sat í
stjórn KRON í áratugj og sat fyrir
þeirra hönd ársfundi SÍS. Hann
var varabæjarfulltrúi um skeið.
Fyrir öll þessi störf hefur hann
verið margvíslega heiðraður.
Þorlákur giftist Þuríði Frið-
riksdóttur árið 1918. Hún var
dóttir Friðriks Gunnarssonar
bónda á Þorgrímsstöðum í
V-Húnavatnssýslu. Hún var hug-
sjóna- og baráttukona og stóð
framarlega í flokki vinstri manna
á árunum fyrir og um siðustu
heimsstyrjöld. Hún bjó manni sín-
um fallegt heimili, lengst af á
Bollagötu 6. Þau áttu fjögur bðrn,
þrjár dætur og einn son, og dóttur
Þuríðar gekk Þorlákur í föðurstað.
Konu sína missti Þorlákur um
aldur fram árið 1954.
Þorlákur ólst upp að Galtarholti
og síðan að Ingunnarstöðum í
Brynjudal hjá afa sínum, Jóni
Bergmann. Hann vann öll störf er
þá voru tíðkuð til sveita, þótti
gaman að umgangast og hirða
skepnur, en snemma urðu honum
hestarnir kærir. Þorlákur hefur
lýst því að fyrsta ferðalagið á
hestbaki hafi hann farið 5 ára þá á
leið til afa síns og var það fyrir
síðustu aldamót.
Hann eignaðist sinn fyrsta hest
sex ára gamall og átti hesta þar til
hann fór til Reykjavíkur 17 ára.
Þá varð hann að láta hestinn sinn.
í þá daga höfðu unglingar enga
möguleika á því að halda hest í
bænum. Þorlákur ætlaði sér ekki
að verða hesteigandi á ný, og þáði
ekki að koma á hestbak þótt boðið
væri af kunningjum, hafði sagt
skilið við hestamennskuna.
En örlögin koma mönnum
stundum á óvart. 25 árum síðar
hafði faðir Þorláks, er þá bjó á
Miðfelli í Þingvallasveit, loksins
keypt brúnan fola, sem honum
hvarf síðan. Er hesturinn var
loksins handsamaður eftir strokið
var hann fluttur til Reykjavíkur
til Þorláks, þar sem hann hafði
aðstöðu til að hýsa hann á at-
hafnasvæði Reykjavíkurhafnar
fyrir ofan Múla við Suðurlands-
braut. Það dróst að fá hentuga
ferð fyrir hestinn austur og fór þá
hirðirinn að hreyfa þann brúna og
síðan að temja og laga. Reyndist
þetta hinn ágætasti reiðhestur og
fór svo að Þorlákur eignaðist hest-
inn, gleymdi sínu forna heiti og
hóf hestamennsku að nýju, og
varð það bæði honum og svo öllum
hestamönnum á Reykjavíkur-
svæðinu til hinnar mestu gæfu.
Þorlákur G. Ottesen og Hesta-
mannafélagið Fákur eiga langa
sameiginlega sögu. Hún hófst árið
1945 er hann gekk í félagið, ný-
byrjaður á seinni þætti hesta-
mennsku sinnar. Hann var kosinn
sem meðstjórnandi í stjórn Fáks
árið 1947 og sat til 1949.
Árið 1953 var afdrifaríkt fyrir
Hestamannafélagið Fák. Nokkur
deyfð var yfir starfseminni, félög-
um fór fækkandi og ekki var sam-
staða í stjórninni um rekstur fé-
lagsins. Hesthús voru leigð að
Laugalandi fyrir rúmlega 30 hesta
og voru þau tæplega nýtt, vegna
mikils fóðurkostnaðar. Stjórn-
armenn vildu helst allir losna, en
höfðu þó áhyggjur af framtíð fé-
lagsins.
En allt virtist byggja á því, hver
treysti sér til að taka við for-
mennskunni. Stöðvast var við
nafn Þorláks. Var mér ásamt Ing-
ólfi Guðmundssyni frá Ferju-
bakka falið að hitta hann og
leggja að honum að koma til liðs
við félagið. Eftir miklar umræður
síðla vorkvölds á leið niður með
Elliðaánum lét Þorlákur til leiðast
eftir að hafa varist lengi. En með
því skilyrði þó, að meðan hann
gæfi kost á sér, yrðum við Ingólfur
að vera reiðubúnir kalli hans til
þeirra starfa í stjórn eða utan sem
hann kynni til að nefna. Við urð-
um að ganga að þessu. Þorlákur
tók við formennsku á aðalfundi
1953 og var formaður óslitið á
meðan hann gaf kost á sér, þ.e. til
aðalfundar 1967.
Fljótlega eftir að hin nýja
stjórn tók við var hafist handa um
að endurbæta aðstöðu hesta-
manna í Reykjavík. Lagfæring á
gamla skeiðvellinum og viðbótar-
bygging hesthúsa að Laugalandi
var það fyrsta. Síðan hófust samn-
ingar við borgaryfirvöld um nýjar
hesthúsbyggingar við Elliðaárnar,
sem þá var stærsta átak sem
hrundið hafði verið í framkvæmd
á vegum hestamanna. Þorlákur
stóð fyrir þessum málum af dugn-
aði og lipurð, honum var sérstak-
lega lagið að fá hina ólíklegustu
menn til að vinna saman að fram-
gangi mála. Stuttu eftir að þessum
áfanga lauk komu fram hugmynd-
ir um félagsheimili við Skeiðvöll-
inn gamla. Þótti þá mörgum í of
stórt ráðist og erfitt yrði um út-
vegun fjármagns til framkvæmd-
anna. En Þorlákur var ódeigur og
tók á sig alla ábyrgð á því málið
kæmist í höfn.
Hann fór á fund bankastjóra og
annarra er stutt gátu málið. Allir
báru strax við fyrstu kynni mikið
traust til Þorláks og honum tókst
að útvega þá fjármuni er til þurfti
og félagsheimilið reis á stuttum
tíma og hefur orðið Fáki hin
mesta lyftistöng. Ekki skal því
haldið fram að Þorlákur hafi kom-
ið öllum þessum málum í höfn
einn og óstuddur. En eins og áður
var á minnst, gekk hann ótrauður
í broddi fylkingar og stjórnaði liði
sínu af festu og lipurð, sameinaði
allra krafta þannig að hinn mikli
árangur náðist. Margar góðar
minningar koma fram i huga
þeirra er unnu með Þorláki á þess-
um árum og þakklæti fyrir
ánægjulegt samstarf og vináttu.
Framtíðaruppbygging og efling
félagsins hefur alla tíð verið hug-
sjón Þorláks Ottesen.
Margra annarra þátta í sam-
skiptum hestamanna við Þorlák
þyrfti að minnast. Hann sat
stofnfund Landssambands hesta-
mannafélaga árið 1949 og hefur
verið fulltrúi Fáks á öllum árs-
þingum þess síðan, verið þar virk-
ur þátttakandi í tillögugerð og
umræðum, verið afdráttarlaus og
jákvæður í þeim málum er helst
stefndu til framfara.
Ferðalög á hestum hafa ef til
vill átt hug hans mestan. Hann
hefur frá því að hann hóf hesta-
mennsku á ný, eins og fyrr var
getið, komið því við allt fram und-
ir síðustu ár að fara sumarferð á
hestum sínum. Og hann er einna
viðförlasti maður núlifandi um
byggðir og óbyggðir Islands á
hestbaki. Norður, suður, austur og
vestur hefur hann farið og væri
stórkostlegt ef sú saga væri skráð.
En alltaf sat í fyrirrúmi umhyggj-
an um hestana og að þeim liði eins
vel og kostur var, þótt oft væri
mikið á þá reynt. En þeir voru vel
upp aldir og vel þjálfaðir. „Ef þú
eignast fola, þá skaltu teyma hann
og reka með fyrstu tvö árin. Eftir
það getur þú farið að leggja að
honum." Þetta voru heillaráð, sem
Þorlákur kenndi mér og fleiri
samferðamönnum. Enda minnast
menn þess frá fyrstu kynnum, hve
hestar Þorláks entust honum vel.
Hann átti þá árum saman og
suma á þriðja áratug. Við minn-
umst gæðinganna Brúns og Golsa,
Barkar og Stjörnufáks, Mána og
Lats, svo nokkrir séu nefndir.
Þorlákur reið í fararbroddi, jafnt f
fámennum hópi félaga eða stórum
hestaflota Fáksmanna.
Þá þýddi lítt að etja kappi við
hann. Þorláki var þá lítið gefið um
að hleypa manni fram fyrir sig.
Foringinn skyldi í fylkingarbrjósti
ríða.
Einnig voru samskipti við hest-
ana í húsi að vetrarlagi Þorláki
mikils virði. Síðan við kynntumst
fyrst hefur hann hirt hesta sína
sjálfur. Oft var það sérstakt
ánægjuefni að heimsækja Þorlák í
hesthúsinu og sjá umgengni og al-
úð hans við að sinna þörfum hinna
ferfættu vina sinna.
Síðasta áratug hefur Þorlákur
búið einn í gömlu húsi í Selási.
Þegar hann fluttist þangað var
þar strjálbýlt, rúmgóð lóð og
bílskúr sem hann breytti f hest-
hús. Húsið var eins og sniðið að
þörfum Þorláks, þegar hann var
hættur störfum, en umgengni við
hestana var lífsfylling hans. Von-
andi fær hann að vera þarna enn
um stund og hafa hestana við
eldhúsgluggann.
Það er enn ótalmargs að minn-
ast, en hér verður staðar numið.
Um leið og ég tek mér það leyfi
að þakka Þorláki öll þau ómetan-
legu störf sem hann hefur unnið
Hestamannafélaginu Fáki svo og
öllum hestamönnum landsins færi
ég honum fyrir hönd okkar allra
hugheilar hamingjuóskir á þess-
um merku tímamótum í lífi hans.
Þorlákur tekur á móti vinum og
velunnurum í Félagsheimili Fáks
milli kl. 3 og 6 í dag, 20. júlf.
Haraldur Sveinsson
Spurningin varðar
tæknileg atriði
r r *
— segir Asmundur Stefánsson, forseti ASI, um tilmæli VSI
um viðræður um mismun á útreikningum á kaupmætti launa
„MÉR fínnst ósköp eðlilegt að
VSÍ beini fyrirspurn til okkar
þessa efnis. Spurningin sýnist
mér varða tæknileg atriði, sem
mér finnst eðlilegt að tækni-
menn okkar geri grein fyrir og
ræði,“ sagði Ásmundur Stef-
ánsson, forseti ASÍ, aðspurður
um þá málaleitan VSÍ að viðræð-
ur verði hafnar um mismun á
útreikningum ASÍ og VSÍ á
kaupmætti launa og kaupmáttar-
þróuninni á árinu.
Aðspurður um tillögu Magnús-
ar Gunnarssonar, framkvæmda-
stjóra VSl, sem fram kom í Mbl.
í gær, varðandi skattalækkanir
sem mögulega leið til kjarabóta,
sagði Asmundur: „Samkvæmt
mínum upplýsingum hefur
skattbyrðin, þ.e.a.s. það hlutfall
tekna á árinu sem fer til þess að
greiða skatta til ríkis og sveitar-
félaga, hækkað frá fyrra ári. Ár-
ið 1983 var þetta hlutfall 12,1%,
en í ár má vænta þess að hlut-
fallið verði 13,1% af tekjum. Ef
ekki hefði komið til þeirra fé-
lagslegu aðgerða, sem fylgdu
samningum í vetur, hefði skatt-
byrðin í ár orðið 13,8%. Það er
náttúrulega augljóst að úrbætur
í skattamálum skipta máli og
hljóta að verða metnar í samn-
ingum hverjir svo sem hlut eiga
að máli. Þar með er ekki sagt að
öll mál verði leyst með skatt-
breytingum, og sú staðreynd sem
við okkur blasir, er að skattarnir
hafa hækkað.
Það er alveg ljóst, að hvort
sem það kemur til átaka á vinnu-
markaði í haust eða ekki, ákvarð-
ast það ekki eingöngu af verka-
lýðsfélögunum, heldur af við-
brögðum vinnuveitenda. Það er
því ábyrgð vinnuveitenda, að
gera allt til þess að komast hjá
átökum," sagði Ásmundur enn-
fremur.
Ásmundur var einnig spurður
út í 5. grein kjarasamningsins
frá því 21. febrúar í vetur, en
hana gerir Magnús einnig að um-
ræðuefni í viðtalinu í Morgun-
blaðinu og telur hana vænlega til
árangurs, en hún segir að báðir
aðilar skuli beita sér fyrir að-
gerðum sem miði að aukinni
framleiðni og verðmætasköpun á
öllum sviðum íslensks atvinnu-
lífs.
„Ég treysti mér ekki til að
leggja dóm á það að svo stöddu.
Ég veit ekki hvað það er, sem
hann er þarna sérstaklega að
hugsa til, en það skýrir hann
væntanlega í viðræðum við
Verkamannasambandið," sagði
Ásmundur.
„Það eru mismunandi forsend-
ur hjá hinum ýmsu hópum innan
okkar raða,“ sagði Ásmundur að-
spurður um þá ákvörðun sam-
ráðsnefndar ASÍ að ekki verði
um samflot að ræða í samning-
um að þessu sinni. „Launakerfin
eru ólík, félagslegar forsendur
mismunandi og aðstaðan til
átaka breytileg, eins og segir í
ályktun samráðsnefndarinnar.
Sumir hópar búa við fast launa-
kerfi, aðrir eru með ýmiskonar
afkastahvetjandi kerfi. Sumir
hópar njóta verulegra yfirborg-
ana, meðan aðrir eru einungis á
taxtakaupi. Staða hópanna er
mismunandi og þau atriði sem
mest pressa er á eru engan veg-
inn þau sömu yfir alla línuna.
Við höfum verið með samflot í þó
nokkur ár og á slíkum tímum
getur skapast tilhneiging til að
ýmis atriði sitji á hakanum, sem
varða einstaka hópa og þess
vegna er þrýst á um breytingar.
Við teljum að við þessar aðstæð-
ur sé rétt, að hver hópur leggi
áherslu á þau málefni, sem hann
skipta mestu og að með því móti
verði forsendurnar bestar til að
sameina hann. Við hljótum á
hverjum tíma að velja þá aðferð
sem líklegust er til að skila
árangri,“ sagði Ásmundur Stef-
ánsson, forseti ASÍ, að lokum.