Morgunblaðið - 20.07.1984, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JÚLÍ 1984
21
farið fram á, að komast með til
Þýskalands. Hann var hins vegar
peningalaus og ég sagði honum að þá
skyldi han annað hvort fá fé fyrir
farinu frá sendiráðinu eða yfirlýs-
ingu, um að hann yrði að komast til
Þýskalands. Síðan var ekkert minnst
á þetta meira.
Við létum úr höfn um kvöldmat-
arleytið hinn 19. júní og er við höfð-
um siglt í um það bil tvo sólarhringa
barst okkur tilkynning frá leiguaðil-
um okkar, Hafskip, um að þýskur
afbrotamaður væri týndur og hugs-
anlegt að hann leyndist um borð í
skipinu. Við vorum beðnir um að
leita, sem við gerðum og fundum við
Baly eftir nokkra leit. Baly stað-
hæfði þá að hann væri Þjóðverji, en
hafði engin skilríki til að sanna mál
sitt og ég hafði ekkert í höndunum
til að rengja mál hans. Síðan til-
kynnti ég í land að Baly væri fund-
inn og tók manninn til nánari yfir-
heyrslu uppi í brú.“
Lúding skipstjóri tók nú fram seg-
ulbandstæki, með upptöku af sam-
tali þeirra Baly í brúnni, þar sem
Baly er krafinn nánari skýringa á
ferðum sinum um borð. Á bandinu
kom m.a. fram eftirfarandi: Skip-
stjóri tilkynnir Baly að íslenska
lögreglan leiti að honum. „Ég get vel
skilið það,“ svarar Baly. Skipstjóri
spyr hann þá hvað hafi gerst og
hann segir undan og ofan af ferðum
sínum á íslandi. Nokkru áður hafði
hann verið handtekinn með fálkaegg
sem hann kvaðst hafa hnuplað og
ætti nú yfir höfði sér 500 þúsund
króna sekt. Lúding spyr af hverju
hann sé á sinu skipi og segist hann
þá vera á leið til Þýskalands að ná i
peninga til að borga skuldina. Lög-
fræðingur hans i Hamborg hafði
ráölagt honum að komast um borð í
þýskt skip og til heimahafnar þess,
þar sem hann væri óhultur fyrir ís-
lenskum yfirvöldum.
Lúding skipstjóri var inntur eftir
því hvort Baly hafi verið höndlaður
sem afbrotamaður um borð.
„Ég hef enga aðstöðu hér um borð
til að gera slíkt. Hér eru engin vopn,
engin handjárn og því síður örygg-
isklefi til að loka fólk inni. I verstu
tilfellum get ég sprautað fólk með
róandi lyfjum, en svo lengi sem
menn haga sér sómasamlega, er
þeim tekið sem einum af áhöfninni
og sú varð ráunin með Baly. Siðan
gaf Hafskip mér fyrirmæli um að
sigla til Esbjerg og afhenda laumu-
farþegann þarlendum yfirvöldum.“
Hvers vegna var þeim tilmælum
ekki sinnt af þinni hálfu?
„Samkvæmt þýsku stjórnar-
skránni er ekki leyfilegt að fram-
selja Þjóðverja í hendur útlending-
um, nema þýsk yfirvöld gefi þau
Niels-Uwe Liiding skipstjóri á Elizu
Heeren í brúnni á skipi sínu.
(MorgunblaðiA/JúIfus.)
fyrirmæli. Við komuna til Esbjerg
hafði ekkert slíkt borist frá þýska
sendiráðinu í Kaupmannahöfn og
þess vegna sigldi hann aftur með
okkur þaðan.“ Máli sínu til stuðn-
ings dró skipstjóri fram doðrant
mikinn, þýsku stjórnarskrána, og
vísaði til 16. og 17. greinar hennar. „I
skipstjórnarnáminu lærum við ekki
lög, aðeins grundvallaratriði í al-
þjóða samskiptum, og svo auðvitað
siglingarétt. Eg gat einungis stuðst
við þessi tvö atriði þegar ég stóð
frammi fyrir þessu vandamáli, og ég
gerði það sem ég taldi vera réttast.
Það er ekki aðvelt að framselja
landa sinn i hendur erlendrar lög-
reglu. Fyrir nokkrum árum varð ég
að framselja austurþýskan flótta-
mann til þarlendra yfirvalda þegar
hermenn komu og sóttu hann um
borð í skipið eftir að við höfðum lagt
úr höfn í Austur-Þýskalandi. Þá leið
mér ekki vel.
Þegar við komum til Hamborgar
krafðist ég þess að útlendingaeftir-
litið handtæki Baly sem þeir gerðu.
En þegar sólarhringur var liðinn og
engin kæra hafði borist, fékk hann
að fara frjáls ferða sinna. Það er það
síðasta sem ég hef séð og heyrt af
honum. Ég veit ekki hvort ég breytti
rétt, málið er nú fyrir sjórétti í
Þýskalandi. En hafi ég haft rangt
fyrir mér, þykir mér það leitt. Og ég
verða að segja alveg eins og er, að ef
ég lenti í svipaðri aðstöðu aftur þá
veit ég svei mér ekki hvað ég myndi
gera.“
Baly úrskurðaður í
eins árs fangelsi
Daun, 19. júlí, frá Önnu Bjarnadóttur,
fréturitara Mbl.
PETER Baly, eggjaþiófurinn og
strokumaðurinn frá Islandi, var
dæmdur í eins árs fangelsisvist í
Daun í Eifel í V-Þýskalandi í dag.
Hann var dæmdur fyrir að stela kon-
ungserni úr úlfa- og arnargarði í Kass-
elburg í Eifel, aðfaranótt hins 15. júní
1983 og fyrir að svindla á saklausum
manni, Polachek, með því að selja
honum stolinn fugl. Dómarinn tók
fram í úrskurðinum, að Baly verður að
sitja inni meðan ákvörðun er tekin
um hvort dómnum verður áfrýjað.
Hætta er talin á að hann strjúki eða
fremji frekari afbrot. Dómarinn sagði,
að þjófsferð hans til íslands, á meöan
hann var enn að afplána skilorðs-
bundinn dóm fyrir fálkaþjófnað, á
sama tíma og hann átti að mæta fyrir
rétti í Daun fyrir arnarþjófnað, og
flóttinn frá íslandi sýndu, að það er
ekki óhætt að láta Baly ganga lausan.
Saksóknari fór fram á 18 mánaöa
fangelsisvist, en dómarinn tók til
greina að Baly er ungur að árum, að-
eins 22 ára, að eigandi stolna arnar-
ins, Ikarusar, fékk hann mjög fljótt
aftur og að Baly er bara smáfiskur
innan um stórlaxa.
Móðir Balys, Anette Karbach, var
kölluð sem vitni í réttarhöldunum í
dag. Gabriella Baly, eiginkona Bal-
ys, sagði á þriðjudag, að móðirin
gæti sannað, að þau hjónin hefðu
verið hjá henni aðfaranótt 15. júni,
en Karbach sagði, að þau hefðu ekki
komið fyrr en um morguninn hinn
15. Hún hafði skrifað „Peter í heim-
sókn“ hjá sér í minnisbók þann dag.
Þau höfðu staðið við fram á kvöld.
Karbach býr með eiginmanni sín-
um, stjúpföður Balys, í Kochem,
sem er á leiðinni til Kölnar frá
Kasselburg í Eifel. Baly býr í Köln.
Gabriella Baly mætti i réttinum í
dag með minnishefti, sem hún sagð-
ist hafa skrifað hjá sér í, að þau
hjónin hefðu gist hjá tengdamóður
hennar tiltekna nótt. Dómarinn
varaði hana við á þriðjudag, þegar
hún nefndi þessa fjarvistarsönnun í
fyrsta sinn, að það væri hægt að
segja til um með vísindalegri aðferð
hvenær hlutir væru skrifaðir niður.
Í dag kom í Ijós, að Gabriella hafði
ekki skrifað neitt hjá sér, heldur
bara brotið upp á eitt blaðsíðuhorn
í heftinu og fullyrti að hún notaði
það sem merki um heimsókn til
tengdamóðurinnar. Það hafði
eitthvað verið fiktað við fleiri blað-
síðuhorn í heftinu.
Önnur vitni voru ekki kölluð fyrir
réttinn í dag. Tengdamóðir Balys
sat fyrir utan réttarsalinn og hélt
að hún yrði kölluð inn til að segja
meira um afmælisboðið hinn 20.
júní. Hún fuliyrti, að Baly-hjónin
hefðu verið hjá sér, en Polachek-
hjónin fullyrtu fyrir rétti, að Baly-
hjónin hefðu þá komið að sækja
greiðsluna fyrir örninn. Polachek
sagði á þriðjudag að það hefði verið
milli kl. 18 og 22 sem þau komu.
Hann sór það við Guð, að hann
segði sannleikann, þegar hann segir
að Baly hafi selt sér örninn, sem
hann seldi síðan sjálfur. Hann
þurfti ekki að mæta í réttinum í
dag. Bróðir hans sagði blm. Mbl. í
dag, að hann hefði heyrt að Baly-
hjónin hefðu sótt greiðsluna um
morguninn hinn 20. júní. Það var
mikill ruglingur í sambandi við
dag- og tímasetningar í réttarhöld-
unum, en í dag var staðfest að
þjófnaðurinn var framinn aðfara-
nótt hins 15. júní og Kollinger, eig-
andi arnarins, uppgötvaði sama
morgun að fuglinn var horfinn.
Verjandi Balys, Gerhard Holler,
sem tók við málinu á þriðjudag,
benti á í varnarræðu sinni, að Pol-
achek var eina vitnið sem sagði að
Baly hefði framið þjófnaðinn. „Það
eru alltaf fyrstu viðbrögð þjófs að
benda á annan þjóf,“ sagði hann.
Hann sagði að Polachek hefði oft
orðið tvísaga og það væri ekki hægt
að treysta vitnisburði hans. Hann
viðurkenndi, að fjarvist Balys hefði
ekki verið sönnuð, og öll vitnin sem
hann kallaði ekki alveg áreiðanleg,
en bætti því við, að það nægði ekki
til að dæma Baly fyrir þjófnaðinn.
Baly átti síðasta orðið, áður en
dómarinn las úrskurðinn og sagði:
„Ég vil bara endurtaka að ég stal
ekki þessum erni.“
Baly virtist taka réttarhöldunum
með mestu ró, hann vissi að málið
var tapað áður en réttarhöldin hóf-
ust i dag. Hann gaf þá blaðamanni.
Mbl. fangelsið í Eifel sem heimilis-
fang sitt. Hann var ósköp hlýlegur
við Gabriellu, eiginkonu sína, fyrir
og eftir réttarhöldin og faðmaði
hana að sér eins og lítinn veikburða
fugl. Dómarinn og saksóknari voru
mjög óánægðir með vitnisburð
hennar og dómarinn setti oft ofan í
við hana eins og litla skólastúlku.
Hún bað saksóknara að sjá til þess
að hún fengi lyklana að Porche-
bifreið þeirra hjóna, sem stendur á
bílastæði í Köln, eftir að dómurinn
var felldur og svo brynnti hún mús-
um. Ekki er enn vitað hvort Baly
þarf nú að sitja af sér skilorðs-
bundna dóminn, sem hann hlaut
fyrir þremur árum, en allar líkur
þykja á því.
Baly var kankvís við blm. Morg-
unblaðsins, heilsaði alltaf vin-
gjarnlega og veifaði í kveðjuskyni í
dag þegar honum var ekið i fangels-
ið. „Nú get ég ekki borgað sektina á
íslandi,“ sagði hann eftir réttar-
höldin og lét eins og honum þætti
það miður. „Ég hef verið fundinn
sekur einu sinni enn.“
Vongóður um var-
anlegan árangur
*
Rætt við Matthías A. Mathiesen, viðskipta-
ráðherra, um viðræður við Portúgali
„Það er Ijóst að Alvaro Barreto, viðskiptaráðherra Portúgals, hefur brugð-
ist skjótt við og leyst vanda þann, sem hindraði losun saltfisks úr íslenskum
skipum í Alveiro og öðrum portúgölskum höfnum f síðustu viku,“ sagði
Matthías Á. Mathiesen, viðskiptaráðherra, í samtali við Morgunblaðið í gær
þegar hann var spurður um árangurinn af hingaðkomu hins portúgalska
starfsbróður síns fyrr í mánuðinum. Matthías sagði að fundurinn í Reykjavík
hcfði ekki aðcins skilað árangri hvað þetta varðar heldur hefði Barreto
einnig lýst því yfir að hann myndi beita sér fyrir því að finna leiðir til að
saltfiskviðskiptin geti haldið áfram á eðiilegan hátt. „Búast má við að hann
taki sér um mánaðartíma til þess, eftir því sem fram kom í lok viðræðn-
anna,“ sagði Matthías og kvaðst vongóður um jákvæða niðurstöðu.
Matthías sagði ennfremur, þeg-
ar hann var spurður nánar um
áhrif hins nýja 12% tolls á sölu
íslensks saltfisks í Portúgal: „Það
var tvímælalaust mjög heppilegt
að þessi heimsókn átti sér stað nú,
rétt eftir að portúgölsk stjórnvöld
höfðu ákveðið að leggja 12% toll á
innfluttan saltfisk, en aðeins 3%
toll á saltfisk, sem fluttur er inn
með portúgölskum skipum en
keyptum í Kanada eða öðrum
löndum, sem veitt hafa Portúgöl-
um fiskveiðiréttindi.
Það er augljóst mál, að slík mis-
munun er mjög bagaleg og gæti
leitt til verðlækkunar fyrir okkur
íslendinga á saltfiski ef engar
ráðstafanir verða gerðar til að
vega upp á móti áhrifum tollsins.
Barreto hélt því fram, að í þessari
ráðstöfun fælist aðeins stuðningur
við portúgalska útgerð, þar eð hún
gæti fengið hærra verð fyrir þann
saltfisk sem hún seldi er næmi
tollamismuninum. Af okkar hálfu
var á það bent, að þetta væri óeðli-
leg styrktaraðgerð og vafasamt að
hún samrýmdist vissum ákvæðum
alþjóða tollasáttmálans — GATT
— auk þess sem hún væri ekki í
anda fríverslunar."
— Var minnst á möguleika á
því, að Portúgalir fengju fiskveiði-
réttindi í íslenskri fiskveiðilög-
sögu?
„Nei. Barreto tók mjög skýrt
fram að Portúgalir hefðu fullan
skilning á þvi, að íslendingar gætu
ekki veitt þeim nein slík réttindi.
Þess í stað þyrftu Islendingar að
beita sér fyrir auknum vörukaup-
um frá Portúgal, — ekki sist
vegna þess halla sem er á viðskipt-
unum fyrir Portúgali. Barreto við-
urkenndi þó, að það væri ekki í
samræmi við hina frjálsu við-
skiptastefnu, sem bæði ríkin að-
hyllast, að jöfnuður þyrfti að vera
í viðskiptunum. Því má við bæta,
að slíkt er ekki raunhæft vegna
hins stóra saltfiskmarkaðar í
Portúgal og takmarkaðra mögu-
leika Portúgala til að framleiða og
selja margar þýðingarmikiar
vörutegundir, sem íslendingar
þurfa á að halda."
— Þið munuð einnig hafa rætt
almenna þróun viðskiptanna milli
landanna?
„Jú, hér gafst kjörið tækifæri til
að vekja athygli Portúgala á hinni
miklu aukningu, sem orðið hefur á
Matthías Á. Mathiesen
vörukaupum frá Portúgal síðan
1977, fyrir tilstuðlan íslenskra
stjórnvalda og fyrirtækja. Árið
1977 samsvaraði innflutningur
okkar frá Portúgal aðeins 3,5% af
verðmæti útflutnings okkar þang-
að. Árið 1983 var þetta hlutfall
orðið 43% og í ár er reiknað með
að það verði um 70%. Vissulega er
meginskýringin á þessari hækkun
síðustu tvö árin sú, að saltfiskút-
flutningur hefur dregist saman en
innflutningur hefur einnig aukist
og þess er vænst að sú þróun haldi
áfram í ár.
Til frekari skýringar má benda
á, að innflutningur Islendinga frá
Portúgal miðað við hvern ein-
stakling var kr. 2.500 á síðasta ári
en til samanburðar nam innflutn-
ingur Portúgala frá íslandi aðeins
kr. 90 miðað við hvern einstakling.
Þetta er e.t.v. ekki fullkomlega
sanngjarn samanburður þar sem
þjóðartekjur á mann eru allmiklu
hærri á íslandi en í Portúgal
Þjóðartekjur á mann í Portúgal
voru á síðasta ári u.þ.b. 69 þús. kr.
en voru hér á sama tíma u.þ.b. 270
þús. kr. Sem hlutfall af þjóðar-
tekjum á mann nam innflutningur
íslendinga frá Portúgal 0,93% en
innflutningur Portúgala frá ís-
landi nam aðeins 0,13% á sama
mælikvarða.
Barreto viðurkenndi að hér
hefði mikið áunnist fyrir portú-
galskan útflutning, en hann lagði
höfuðáherslu á að þessi þróun
héldi áfram, einkum með kaupum
á portúgölskum iðnaðarvörum svo
sem til virkjunarframkvæmda.
Eins og kunnugt er seldu Portú-
galir straumbreyta, lokur og
vinnu í Sigölduvirkjun og Hraun-
eyjafossvirkjun og vænti Barreto
þess, að Portúgalir gætu einnig
selt vélar og önnur tæki til
Blönduvirkjunar. í hádegisverði,
sem Landsvirkjun hélt ráðherran-
um, skýrði Jóhann Már Marius-
son, aðstoðarframkvæmdastjóri,
frá því, að þessi viðskipti hefðu
tekist mjög vel.
Að lokum sagði Matthías að
vegna hinnar miklu þýðingar
saltfiskmarkaðarins í Portúgal
fyrir okkur íslendinga, svo og
vegna góðrar reynslu af viðskipt-
um við Portúgali, væri full ástæða
til þess að hvetja islensk fyrirtæki
til að kanna möguleika á auknum
viðskiptum við Portúgal.