Morgunblaðið - 25.07.1984, Blaðsíða 34
33
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 1984
Carl Lewis hefur glœsilegan vöxt. Hann er einn hæst launaöi frjálsíþróttamaöur heimsins
um þessar mundir. Hann ætlar sér fern gullverölaun í LA.
rigna, svo aö þaö varö aö fresta
keppni til næsta fimmtudags. Viö
sátum á meöan heima viö undar-
legar aöstæöur, því aö foreldrar
mínir voru ábyrgir þjálfarar tveggja
stríöandi aöila; þaö var ekki eldaö-
ur neinn matur heima hjá okkur þá
dagana.
Sp. Hvaö gerirðu i frístundum —
eóa áttu kannski engar?
Carl Lewis: Þær eru nú ekki ýkja
margar, en ég er meö í útvarps- og
sjónvarpstilraunaútsendingum
stúdenta viö Houston-háskóla, svo
aö mikiö af frístundum mínum fer í
félagslífiö innan háskólans, auk
þeirra íþróttaæfinga, sem ég
nefndi áöan. Svo er ég í smávegis
íhlaupavinnu hér og þar — ég
auglýsi til dæmis fyrir japanska
fyrirtækiö Xerox og fyrir
BMW-bílaverksmiöjurnar, og þaö
fer heilmikill tími í þetta allt saman.
Svo fæst ég líka víö ýmislegt ann-
aö — held ávörp á fundum, er í
blaöaviötölum eins og þessu — þá
hef ég tekiö þátt í starfi félaga-
samtaka til hjálpar fólki sem þjáist
af vöövarýrnun ... ég geri svo.
ótalmargt.
Sp. Flyturðu ávörp hjá mörgum
mismunandi félagasamtökum?
Carl Lewis: Já, ég hef talaö á
fundum alls konar félagasamtaka
og víö hádegisveröarfundi, ég tek
líka þátt í starfi kristilegra félaga.
Sp. Hver er munurinn á sprett-
hlaupara og langhlaupara?
Carl Lewis: Munurinn er auövitaö
fólginn í þoli — spretthlauparar
hafa einfaldlega ekki mikiö þol til
aö bera. Þarna er nánast um mis-
mun á gerö vöövaþráöanna aö
ræöa, sem ýmist eru kallaðir
„snerpu-hnykkir" eöa þá „seiglu-
hnykkir". Þelr fyrrnefndu eru
vöðvaþræöirnir, sem einkenna
spretthlaupara, þar sem saman fer
styrkleiki og hraöi: knattspyrnu-
menn, frjálsíþróttamenn,
körfuboltamenn og handboltam-
enn hafa þannig samsetta vööva.
Hin gerö vöövaþráöanna er al-
gengust hjá langhlaupurum, flest-
um sundmönnum og í öörum þeim
íþróttagreinum, þar sem krafist er
mikils þols og seiglu á lengri vega-
lengdum. Þetta er eiginlega aöal-
munurinn. Svo þurfa menn líka aö
hafa mismunandi skapgeröareig-
inleika til aö bera, eftir því hvort
þeir leggja stund á spretthlaup eöa
hlaupa lengri vegalengdir. Lang-
hlauparar leggja mjög hart aö sér í
einu tilliti — þeir strita meira af því
aö þeir æfa sig meö því aö hlaupa
langar vegalengdir og stunda jafn-
framt æfingar í stökki og kasti á
vellinum. Spretthiauparar eru í
stuttum hraöaæfingum, sem líka
reynir ansi mikið á menn. Ég held
sem sagt aö meginmunurinn á
þessum tveimur hópum íþrótta-
manna sé mismunandi gerö vöö-
vaþráöanna í líkömum þeirra.
Sp. Hefur huglæg afstaða þín
áhrif á baráttuviljann?
Carl Lewis: Já, þaö held ég. Fyrst
og fremst má nefna, aö ég hef
mjög sterka kristilega sannfær-
ingu, og ég álít aö sú afstaöa sé
mér til mikillar hjálpar. Þaö eru
einungis þrjú ár síöan ég endur-
fæddist til kristinnar trúar, og þau
umskipti hafa gefiö mér hugarró.
Nú veit ég, aö alltaf þegar ég legg
mig fram viö þaö sem ég er aö
gera, þá hef ég gert allt sem í mínu
valdi stendur. Drottinn hefur veitt
mér mikla hæfileika á sviöi frjáls-
íþrótta og líka á öörum sviöum, og
þar er alltaf framfara aö vænta,
sama á hvaöa aldursskeiði maöur
er.
Sp. Carol, systir þín, er framúr-
skarandi iþróttakona. Er hún lang-
stökkvari? Hefur hún nokkurn tima
tekið þátt í 100 metra grinda-
hlaupi?
Carl Lewis: Carol hefur aöallega
veriö aö reyna svolítiö fyrir sér í
grindahlaupi bara til þess aö prófa
eitthvaö nýtt. Hún hefur ekki tekiö
þátt í neinu meiriháttar grinda-
hlaupi, en hún hefur auövitaö
keppt í langstökki kvenna. Hún
hefur oröiö methafi innan Banda-
ríkjanna i langstökki kvenna, og
hún varö þriöja í heimsmeistara-
keppninni síöast, svo hún er auð-
vitaö prýöileg íþróttakona. Þegar
henni finnst hún ekki hafa neitt
annaö betra viö tímann aö gera,
fer hún aö æfa grindahlaup. Hún
keppir stundum í grindahlaupi á
íþróttamótum innan háskólans, en
hún er annars ekkert allt of hrifin
af grindunum. Hún vill bara hafa
eitthvaö fyrir stafni í æfingaskyni,
og grindahlaupið er íþróttagrein
sem er mjög skyld langstökki.
Sp. Hvernig bregstu við þvi tauga-
álagi, sem fylgir því að vera allra
fremstur íröð keppenda?
Carl Lewis: Ég býst viö aö maöur
veröi aö hafa nægilegt sjálfstraust
til aö bera. Ég fer í keppni viö hina,
og þar sem ég geri mér Ijósa grein
fyrir aö ég er aö keppa í vissum
gæöaflokki og í vissri íþróttagrein,
áset ég mér aö vera fremstur allra
meöal bestu keppendanna. Úr því
aö ég hef veriö fyrstur í greininni,
dreg ég hvergi af mér til aö halda
því sæti áfram.
Sp. 77/ að ná jafngóðum árangri
og áður eða ætlarðu þér jafnvel
alltafað betrumbæta afrek þin?
Carl Lewis: Já. Fyrir tveimur árum
var óg bestur í heimi í mínum
greinum, en ef ég heföi haldiö
áfram aö hlaupa á sama tíma núna
í ár, þá myndi ég sennilega vera
aöeins þriöji eöa fjóröi besti í 100
metrunum, og ef ég heföi ekki
bætt mig i langstökkinu, væri ég
núna í ööru sæti. Þaö eru allmarg-
ir, sem eru að veröa eins fljótir og
ég, svo aö ég þarf alltaf aö bæta
mig örlítiö og veröa aðeins fljótari
en hinir. Þetta veröur eins konar
vítahringur. Sá sem nær tindinum í
einhverri grein veröur stööugt aö
gætaj?ess aö bæta afrek sín, og
þegar mertn eru komnir á þaö stig
aö þeir ná oröiö ekki frekari
árangri og aldurinn tekur aö fær-
ast yfir, þá draga þeir sig einfald-
lega í hlé, og einhver annar tekur
sæti þeirra sem leiöandi íþrótta-
maöur í greininni. Þetta gengur
alltaf svona fyrir sig.
Sp. Menn verða sam sagt að hafa
auga á hverjum fingri og vera alls
staðar á verði vió aó gæta hags-
muna sinna þar aö auki. Reglur
Frjálsíþróttasambands Bandaríkj-
anna hata ekki leyft íþrótta-
mönnum innan sinna vébanda aö
taka við neinni þókun; en er það
ekki orðið löglegt núna, að iþrótta-
menn taki við greiðslum fyrir þáttt-
öku i mótum, ef þetta fé er lagt
beint inn á reikning, sem er í vörslu
íþróttasambandsins ?
Carl Lewis: Þaö er rétt. Reglur
Frjálsíþróttasambands Bandaríkj-
anna banna íþróttamanni í áhuga-
mannafélagi stranglega aö vinna
sér inn peninga meö íþróttaiðkun
sinni. i mínu tilviki hefur hins vegar
veriö um námsstyrk aö ræöa og ég
hef á þann hátt fengiö heilmikiö fé
í hendurnar, en alltaf óbeint. Ég
bjó til dæmis alltaf í heimavist alla
mína skólagöngu. Þaö var greitt
fyrir fæöi, húsnæöi og kennslu-
gjöld voru borguð fyrir mig, auk
þess sem ég fékk svo 20 dollara á
mánuöi í vasapeninga. Þetta er sá
fjárstyrkur, sem algengastur er til
handa íþróttamanni á fullum
námsstyrk. Ef ég ætlaöi mér hins
vegar aö fá mér vinnu hluta úr degi
— aöalkeppnistíminn er á vorin
hjá mér, og ég vildi taka aö mér
eitthvaö hlutastarf í september,
október, nóvember og desember,
þegar minna er um aö vera á
íþróttasviöinu — þá leyfa reglur
Frjálsíþróttasambandsins það
ekki. Röksemdafærslan er sú, aö
háskólinn sjái manni fyrir tekjum,
og því sé manni ekki leyft aö afla
sér fjár á eigin spýtur. Fulltrúaráð
íþróttafélaganna er í reynd æösta
yfirstjórn frjálsíþróttamóta, og þaö
hefur leyft áhugamönnum aö fara
út í auglýsingar og eiginlega flest
af því, sem atvinnumenn gera til aö
afla sér fjár — þaö er jafnvel leyfi-
legt aö taka viö verölaunafé á viss-
um frjálsíþróttamótum nú oröiö.
En þessir peningar veröa að renna
inn á lokaöan reikning.
Sp. íþróttaráöið hefur þá meira
meó hlaupagreinarnar aó gera?
Carl Lewis: Já, þaö er aö segja
hlaupagreinarnar hjá áhuga-
mannafélögum. Frjálsíþróttasam-
Merki Ólympíuleikanna
Örninn Sam
bandiö leyfir manni ekki aö vinna
sér inn neina peninga, nema aö fá
greidd námsgjöld, fæöi og hús-
næöi, auk þessara 20 dollara mán-
aöarlega í vasapeninga, og þaö
veröur aö vera greitt á vegum há-
skólans, sem maöur er viö nám í.
Þaö er út af þessu fyrirkomulagi,
aö allt er aö lenda í hnút innan
íþróttafélaga háskólanna. Núna
eru íþróttamenn viö háskólana
farnir að segja: „Hvernig eigum viö
aö geta lifað sómasamlega í fjögur
ár á námsstyrknum einum saman.“
Fram til þessa hefur þetta atriöi
ekki valdiö frjálsíþróttamönnum í
háskólaliöunum neinum áhyggjum,
af því aö þaö var ekki hægt aö
vinna sér neitt inn meö frjálsum
íþróttum. En aö undanförnu hefur
þessum íþróttagreinum veriö gef-
inn miklu meiri og sívaxandi gaum-
ur, og þaö hafa opnast möguleikar
fyrir frjálsíþróttamenn aö vinna sér
inn heilmikla peninga, og viö þaö
horfir allt til vandræöa. iþróttam-
enn eru þvi farnir aö segja sig úr
háskólaliöunum í sívaxandi mæli
og ganga í áhugamannafélög og
keppa meö þeim. Þegar þeir svo
hafa náö því aö vera á heimsmæli-
kvaröa í sinni grein, er ekki óalg-
engt, aö þeir hætti aö keppa í
frjálsum íþróttum
og fari yfir í körfuboltann. Þaö er
ekki nokkur vafi á því, aö Frjáls-
íþróttasamband Bandaríkjanna
veröur bráölega tilneytt aö breyta
reglum sínum í frjálslegra horf, því
aö öörum kosti missa íþróttafélög-
in allt of marga af sínum hæfustu
íþróttamönnum.
Sp. Mig langaöi til að spyrja þig
um álit þitt á notkun örvandi lyfja
fyrir keppni og þær deilur, sem
staöið hafa um það mál aö undan-
förnu.
Carl Lewis: Ég held aö afstaöa
mín í þessum efnum hafi mótast
strax á unglingsárunum, þegar ég
varö fyrst var viö, aö íþróttamenn
notuöu örvandi lyf — þaö er aö
segja aö ég heyröi þá fyrst talaö
um slík lyf. Um þaö leyti sem ég
var aö Ijúka menntaskóla barst
mér til eyrna, aö mótsstjórnir væru
oft farnir aö láta framkvæma
læknisathuganir á íþróttamönnum
fyrir keppni til aö komast aö raun
um, hvort þeir heföu tekiö slík örv-
andi lyf, og þá fyrst fór ég aö spyrj-
ast fyrir um, hvaö eiginlega væri
þarna á ferðinni. Þjálfarinn út-
skýröi þá þetta allt saman fyrir
mér. f mínum íþróttagreinum geta
örvandi lyf annars ekki komiö aö
ýkja miklu gagni. Þaö getur vel
verið, aö lyfin geri mann í bili
sterkari eöa svolítið fljótari, en hafi
jþróttamaður hins vegar hlotiö
rétta þjálfun og hafi æft stift, þá
slær hann örugglega út hvern
þann keppinaut, sem gengur fyrir
lyfjum en hefur annars ekki notiö
réttrar þjálfunar. Ef manni hættir til
aö gera mistök í keppni, þá má vel
vera, aö örvandi lyf geti hjálpaö
svolítiö upp á sakirnar og gert
mann styrkari, en mönnum veröa
samt sem áöur á mistök. Ég hef
annars ekki sérlega mikla trú á
örvandi lyfjum, af því aö ég held aö
þaö sé ekki svo óskaplega mikil
stoö í þeim. En eins og ég hef sagt
áöur, ef einhver íþróttamaöur
ákveöur aö taka örvandi lyf eöa
einhver önnur lyf fyrir keppni, þá
finnst mér aö þaö sé hans aö svara
fyrir það. Mér finnst þaö ekki vera
rétt, né heppilegt en ..
Sp. Þú setur þig sem sagt ekki i
dómarasætið í þessum efnum?
Carl Lewis: Þaö er hárrétt. Hver
og einn getur gert þaö sem hann
vill í þessu. Þaö er ekki mitt aö
dæma.