Morgunblaðið - 26.07.1984, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1984
17
Pétur Ottesen, IngóKur Jónsson, Ólafur Tbors og Bjarni Benediktsson í fimmtugsafmæli Ingólfs 15. maí 1959.
uð góða aðstöðu til að fylgjast með
störfum Ingólfs í alþingishúsinu
og stjórnarráðinu. Það er þess
vegna af eigin reynslu en ekki af-
spurn að ég sæmi hann tignarheit-
inu atgerfismaður. Það er þó ekki
svo, að við Ingólfur værum eigin-
legir samherjar á lífsleiðinni,
nema þá helst innra með okkur.
Ég var ritstjóri blaðs hans i tiu ár,
hann i foringjasveit Sjálfstæðis-
flokksins, ég utanflokka og oft
fjarri þvi að vera honum sam-
mála. Stundum skarst svo i odda
milli okkar, að almenningur varð
þess greinilega var. Aldrei skekkt-
ist þó á grunni rótgróin vinátta
okkar. Eftir hvurn árekstur sætt-
umst við heilum sáttum og tók-
umst hlæjandi f hendur.
Svo hátt bar Ingólf við loft á
stjórnmálahimninum, að mér
finnst við fráfall hans núna sem
hruninn sé einn af tindum Austur-
fjallanna. Hann var svo heil-
steyptur og mikið göfugmenni, að
hvurgi i hans þykku ævisögu vikur
hann kuldalegu orði, hvað þá
óvildarorði, að stjórnmálaand-
stæðingi né heldur nokkrum sam-
ferðamanna sinna.
Ég hef hvorki aðstöðu né löngun
til þess að kanna baksvið þjóð-
málasögunnar. Eitt veit ég þó
fyrir vist: Ingólfur á Hellu hafði
ekkert að fela. Hann starfaði af
fádæma atorku fyrir opnum tjöld-
um og óskaði þess að standa eða
falli með verkum sinum. Og hann
vildi ekki heyja stjórnmálabarátt-
una svo lengi, að hætta yrði á að
honum förlaðist vegna aldurs eða
heilsubrests. Þess vegna dró hann
sig út úr orrahriðinni löngu áður
en samherjar hans töldu tima-
bært.
Að lokum votta ég afbragðskon-
unni Evu Jónsdóttur, eiginkonu
Ingólfs, börnum þeirra, barna-
börnum og öllu venslafólkinu
dýpstu samúð mína.
Guðmundur Daníelsson
„Hvorki fyr’ir hefð né valdi
hopar dauðinn eitt strik,
fæst sizt með fögru gjaldi
frestur um augnablik."
Orð spekingsins mikla, sr. Hall-
gríms Péturssonar, eru eilíf og
óendanleg. Nú rifjast þau upp við
fráfall Ingólfs Jónssonar á Hellu.
Enginn má sköpum renna. Allt
sem kallaðist endalok var samt
svo fjarri i samskiptum við Ingólf
á Hellu. Allt var svo bjart, allt var
hægt að framkvæma þegar maður
fékk að vera í návist þessa mikla
höfðingja sem vann sér traust al-
mennings og fór með það vald af
þeirri snilli sem ekki verður ann-
ars staðar til jafnað:
Það væri mikil heimska af mér
ef ég ætlaði mér nú við lok lifsfer-
ils Ingólfs á Hellu, að segja margt
um stórbrotna ævi hans. Ég hefi
hinsvegar margt aö þakka að leið-
arlokum. Þakka vináttuna, for-
ustu í málum Suðurlands og stað-
fasta stöðu i pólitiskum félags-
skap.
Fjölskylda mín þakkar hinum
látna traust og vináttu gegnum
árin um leið og við vottum konu
hans og börnum einlæga samúð.
Gunnar Sigurðsson
frá Seljatungu
Með Ingólfi Jónssyni, fyrrum
ráðherra, er genginn einn af bestu
sonum íslands. Hann var litrikur
stjórnmálamaður.
Ingólfur hefur markað spor i ís-
lensku þjóðlífi, hann var ætið
reiðubúinn til að ljá hverju þvi
máli lið, er til heilla horfði fyrir
þjóðina. Hann hikaði aldrei við að
gerast baráttumaður mála, þótt
likleg væru að valda deilum, ef
hann var sannfærður um, að þau
stæðu til þjóðþrifa og stuðluðu að
bættum hag þjóðar sinnar. Má þar
meðal annars nefna stórkostlegar
framkvæmdir i vegamálum, sem
hann stóð fyrir sem samgöngu-
ráðherra og þátt hans og áhuga
fyrir orkufrekum iðnaði, en i við-
ræðunefnd um hann átti Ingólfur
sæti um 7 ára bil.
Ingólfur Jónsson hafði frum-
kvæði að þvi, að Keflavíkurvegur-
inn var lagður og steyptur. Þegar
honum gekk erfiðiega að fá fjár-
veitingu til hans samdi hann við
tslenska aðalverktaka sf., um að
steypa veginn og lána fé til þeirra
framkvæmda. Siðan náði hann
með sinum dugnaði og þrautseigju
fjárveitingum til endurgreiðslu á
þessum lánum á nokkrum árum.
Þetta var fyrsta varanlega þjóð-
vegagerð á íslandi og hefði þessi
framkvæmd áreiðanlega dregist
um fjölda ára, ef Ingólfur hefði
ekki með sínum þrótti og kjarki
komið þvi máli í höfn.
Ingólfur Jónsson fæddist i
Rangárvallasýslu og voru foreldr-
ar hans bæði Rangæingar i ættir
fram. Ingólfur var trúr sínum
heimahögum og hafði þar ætíð
lögheimili, þótt störf hans gerðu
honum búsetu f Reykjavík nauð-
synlega. Ingólfur var kosinn al-
þingismaður Rangæinga 1942 og
sat á þingi um áratugi. Hann
hafði gott samband við sína kjós-
endur og dvaldi gjarnan á Hellu
um helgar, lét hann aldrei veður
hamla ferðum sínum.
Ingólfur var framkvæmdastjóri
Kaupfélagsins Þórs á Hellu frá
stofnun þess 1935 til ársins 1959, i
stjórn þess frá 1960 og stjórnar-
formaður frá 1974. Hann hefur
ætíð borið hag þess félags fyrir
brjósti enda komið þvi úr engu f
stórfyrirtæki.
Kynni okkar Ingólfs hófust 1940
og urðu nánari þegar hann var
skipaður formaður kjötverðlags-
nefndar 1942 og ég gerðist sam-
starfsmaður hans.
Ingólfur var þá ódeigur sem
ávallt síðar. Honum þótti hlutur
bænda ekki nógu góður og lagði til
að verð á kjöti yrði hækkað veru-
lega til að rétta þeirra hag. Stóð
hann þá og ætið siðan vörð um
hagsmuni bænda.
Þegar Áburðarverksmiðjan var
stofnuð var hún í fyrstu hlutafé-
lag og féll það meðal annars i hlut
okkar Ingólfs að safna hlutafé í
félag, sem til þess var stofnað að
kaupa hlutabréf i verksmiðjunni.
Ingólfur var fulltrúi þess i stjórn
verksmiðjunnar frá 1952, þar til
hann gerðist landbúnaðarráð-
herra 1959 og varð þá yfirmaður
verksmiðjunnar.
Ingólfur fylgdist náið með verð-
lagningu áburðar hverju sinni eft-
ir að hann varð ráðherra og ákvað
jafnan að verðið skyldi lækkað frá
tillögu stjórnar Áburðarverk-
smiðjunnar, til að íþyngja ekki
bændum.
Leiðir okkar Ingólfs hafa legið
saman um áratugaskeið og náin
vinátta hefur verið með þeim
hjónum og okkur Margréti. Við
höfum notið gestrisni þeirra Ing-
ólfs og Evu á þeirra heimili og við
höfum haft þá ánægju að sjá þau
oft heima hjá okkur. Talið barst
jafnan að þjóðmálum og hvað
mætti betur fara í okkar landi,
framförum á sviði landbúnaðar,
iðnaðar og sjávarútvegs, skóla-
mála og menntunar. Áhugamál
Ingólfs voru ótæmandi.
Við hjónin vorum saman á
ferðalögum erlendis. Þau ferðalög
voru sérstaklega ánægjuleg. Ing-
ólfur og Eva voru góðir ferðafé-
lagar, glöð og hress og áhugasöm
um að kynnast landi og þjóðum og
vera í fallegu og hlýju umhverfi.
Þær voru margar ánægjustund-
irnar, sem við áttum saman.
Ingólfur var svo lánsamur að
eignast góða, trausta og myndar-
lega konu, Evu Jónsdóttur, sem
stóð ætíð sem klettur við hlið
manns sins í hans viðamiklu og
fjölþættu störfum. Þau eignuðust
tvö mannvænleg börn, Guðlaugu,
sem gift er Garðari ólafssyni, úr-
smíðameistara, og Jón örn, hdl.,
sem giftur er Ástríði Jónsdóttur.
Barnabörnin eru orðin sex og eitt
barnabarnabarn og voru þau öll
Ingólfi og Evu mjög kær og á nú
Eva marga og trausta að.
Við Margrét biðjum Evu, börn-
um þeirra og fjölskyldu Guðs
blessunar.
Halldór H. Jónsson
Deyrfé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(„Hávamál")
Þessi orð komu mér í hug er ég
frétti lát Ingólfs Jónssonar,
fimmtudagskvöldið 18. júlf sl.
Kveðja frá sjálfstæðismönnum
Flúinn er dvergur, dáin hamratrðll,
dauft er i sveitum, hnfpin þjóð i vanda.
En lágum hlífir hulinn verndarkraftur,
hólmanum, þar sem Gunnar sneri aftur.
Rangárþing er vettvangur
mikillar sögu. Rósin rjóða, sem
blikaði við bleikan akur og
fénaður i grænum haga kölluðu
hetjuna á Hliðarenda á sfnum
tíma á fund örlaga sinna. Eng-
inn einn atburður lýsir betur
þeim töfrum, er tengja manninn
og sveitina. Þessir sömu töfrar
hafa fléttað saman í einn þráð
sögu Ingólfs Jónssonar og fram-
farasögu Rangárþings á þessari
öld.
Ingólfur Jónsson var héraðs-
höfðingi. Hann var ekki borinn
til metorða. Þau voru ávöxtur
einbeitts hugar og mikillar
vinnu í þágu héraðsins og fólks-
ins, sem þar hefur búið. Hann
trúði á landið og skildi, hvað
gera þurfti til þess að láta hjól
framfaranna snúast, og hann
valdi þann kost að ryðja braut-
ina sjálfur.
Þeir sem aka þjóðbrautina um
Hellu veita athygli nýju og
glæsilegu verslunarhúsi. Þar er
kaupfélagið Þór. Þar hóf Ingólf-
ur Jónsson ævistarf sitt fyrir
hálfri öld og kraftur huga hans
og handa var þar uns yfir lauk.
Þó að hann væri kallaður til
æðri starfa fyrir héraðið og
þjóðina yfirgaf hann aldrei
þessa lyftistöng sveitarinnar, er
hann sjálfur hafði gert mikla.
Það gat varla á annan veg far-
ið en Ingólfur Jónsson veldist til
trúnaðarstarfa. Atorka og höfð-
ingslund gerðu hann sjálfkrafa
og síðar fyrir Suðuriandskjör-
dæmi. Forystustörf hans í þágu
héraðsins stækkuðu og efldu
sveit sjálfstæðismanna þar jafnt
og þétt.
Á Alþingi varð Ingólfur Jóns-
son skjótt forvígismaður. Hann
varð einn af hinum stóru klett-
um í forystusveit Sjálfstæðis-
flokksins. Þess sáust alls staðar
merki þar sem Ingólfur kom við
sögu og gilti einu hvort hann sat
á þingbekkjum, í miðstjórn eða á
ráðherrastól. Þannig varð starf
hans smám saman í þágu þjóð-
arinnar allrar.
Ingólfur Jónsson átti sæti í
ríkisstjórn íslands i nærfellt
fimmtán ár. Það er næðingssamt
á þeim Heklutindi íslenskra
stjórnmála. Þann næðing stend-
ur enginn af sér nema hann
vinni til trausts með verkum sín-
um. Það gerði Ingólfur frá Hellu.
í ráðherratíð sinni hafði hann
forystu um ræktun og framfarir
í landbúnaði, rafvæðingu lands-
ins og fyrstu átökin í varanlegri
vegagerð. Hugsjón hans og starf
var að bæta hag fólksins i land-
inu. Ugglaust hefur hann oft og
einatt gengið feti framar en
góðu hófi hefur þótt gegna. En
þegar horft er um öxl skilja
menn betur, að það er einmitt
þannig sem framfarirnar verða.
Fólkið í byggðum landsins,
ekki síst í Rangárþingi og á Suð-
urlandi, á mikla þakkarskuld að
gjalda Ingólfi Jónssyni, nú þegar
hann er lagður til hinstu hvílu í
mold heimasveitarinnar. Sjálf-
stæðismenn sjá á bak mikilhæf-
um forystumanni, sem helgaði
líf sitt og starf mikilli hugsjón.
Þó að nokkuð sé um liðið sfðan
Ingólfur vék sjálfur af baráttu-
velli stjórnmálanna finnum við
sárt til þess i dag, að það er
skarð fyrir skildi.
Náin kynni mín og Ingólfs
Jónssonar voru ekki löng. En það
er gæfa að hafa notið hollráða
hans og leiðsagnar. í návist hans
fann maður að hann kynni að
varða veginn. Hann var varfær-
inn og sagði jafnan ekki meira
en þurfti. Fyrir því urðu áhrif
hans mikil á hvern þann er með
honum starfaði. Stundum var
engu líkara en hann og forsjónin
störfuðu saman.
Gunnarshólmi er flatur, en
eigi að síður einn af hátindum
sögunnar. Mörg verka Ingólfs
frá Hellu eru hversdagsleg í eðli
sínu en þau rísa hátt i hugum
fólksins, sem hefur notið þeirra.
Megi hulinn verndarkraftur
hlífa þeim hólma Islandssögunn-
ar.
Á kveðjustund eru hugir og
hjörtu sjálfstæðismanna hjá frú
Evu og fjölskyldu þeirra.
Þorsteinn Pálsson