Morgunblaðið - 26.07.1984, Blaðsíða 32
32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚLl 1984
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Ingólfur á Hellu
kvaddur
Með Ingólfi Jónssyni á Hellu kveður einn þeirra forystu-
manna þjóðarinnar og Sjálfstæðisflokksins sem settu
mestan svip á stjórnmálalífið og landsstjórnina á þrjátíu ára
tímabili er hófst skömmu áður en lýðveldi var stofnað á
íslandi og lauk þegar viðreisnarstjórnin hvarf frá völdum.
Saga Ingólfs Jónssonar er ekki síst tengd þeim stórstígu
framförum sem urðu í íslenskum landbúnaði á þessum árum,
þegar bændur létu af gömlum búskaparháttum og gengu á
vit nýs tíma. Þótt nú séu sex ár liðin síðan Ingólfur Jónsson
lét af þingmennsku og þrettán ár frá því að hann hætti sem
landbúnaðarráðherra er nafn hans jafnan ofarlega á baugi
þegar rætt er um landbúnaðarstefnuna. Sjónarmið þau sem
hann hélt á loft í landbúnaðarmálum eiga hljómgrunn í
öllum stjórnmálaflokkum. Áhrif Ingólfs Jónssonar að þessu
leyti eru því síður en svo bundin við Sjálfstæðisflokkinn og
vægi þeirra á í senn rætur að rekja til þess að á 36 ára
samfelldum þingmannsferli (1942 til 1978) var hann einarður
í varðstöðu sinni um hagsmuni bænda og allt það sem hann
taldi þeim til heilla og hins að hann hefur íslendinga lengst
gegnt embætti landbúnaðarráðherra frá því að stjórnin
fluttist inn í landið 1904 eða í 12 ár í viðreisnarstjórninni
(1959 til 1971). Sömu sögu er reyndar að segja um 12 ára setu
hans í embætti samgönguráðherra í sömu stjórn, en undir
forystu Ingólfs Jónssonar þar var meðal amjars hafist handa
um stórhuga, varanlega þjóðvegagerð.
Ingólfur Jónsson var ræktarsamur við heimabyggð sína,
Rangárvallasýslu, og jafnan kenndur við Hellu þar sem hann
stjórnaði kaupfélaginu Þór frá 1935 til 1953 er hann varð
viðskipta- og iðnaðarráðherra í þrjú ár. Ingólfur á Hellu átti
því að fagna allt frá því hann fyrst var kjörinn á þing að
njóta óskoraðs trausts sem fulltrúi Rangæinga á Alþingi og
hið sama er að segja um stuðninginn við hann í Suður-
landskjördæmi eftir kjördæmabreytinguna 1959 þegar
Vestur-Skaftafellssýsla, Rangárvallasýsla, Árnessýsla og
Vestmannaeyjar voru sameinuð í eitt kjördæmi. Þessi breyt-
ing var ekki sársaukalaus fyrir marga bestu stuðningsmenn
og kjósendur Ingólfs á Hellu en hann stóð jafn réttur eftir þá
erfiðu baráttu og aðrar. Voru þær ófáar kosningarnar þar
sem sigrar sjálfstæðismanna á Suðurlandi undir forystu Ing-
ólfs urðu flokksbræðrum hans um land allt fagnaðarefni. Til
hinsta dags var hann með hugann við velferð og hagsmuni
Sunnlendinga og gegndi meðal annars formennsku í Jarð-
efnaiðnaði hf. eftir að hann lét af þingmennsku, en því félagi
er ætlað að treysta atvinnulíf á Suðurlandi með nýtingu
jarðefna til iðnaðar og útflutnings.
Ingólfur Jónsson var málafylgjumaður sem sópaði að í
ræðustól. Hann flutti mál sitt af svo miklum sannfær-
ingarkrafti að áheyrandinn hlaut að telja andmælendur
hans hafa rangt fyrir sér. í endurminningum hans sem út
komu í tveimur bindum 1982 og 1983 og skráðar eru af Páli
Líndal lýsir Ingólfur skoðunum sínum á mönnum og málefn-
um á skýran og hispurslausan hátt. Er fengur að því að
forystu- og athafnamanni á borð við Ingólf skuli hafa enst
aldur til að gera á þann hátt sem hann kaus grein fyrir
ævistarfi sínu og hugsjónamálum.
í endurminningunum er meðal annars leitað álits Halldórs
Pálssonar, fyrrum búnaðarmálastjóra, sem ekki var
flokksbróðir Ingólfs á Hellu, á störfum og stefnu sögupersón-
unnar. Halldór segir á einum stað: „Mér hefur alltaf fundist,
að það hafi verið rétt valið, þegar kaupfélagið sem Ingólfur
byggði upp, var nefnt Þór. Slíkur garpur hefur Ingólfur
verið, að mér kemur oft í hug Ása-Þór, þegar ég heyri hans
getið. Og það er víst, að annar væri Sjálfstæðisflokkurinn, ef
ekki hefði komið til atfylgi Ingólfs á Hellu."
Morgunblaðið kveður þennan samherja sinn um áratuga-
skeið með þökk og virðingu og færir ástvinum hans innilegar
samúðarkveðjur.
Opinber gjöld á bensíni:
Hækkun nemur 118%
— innkaupsverð í doll-
urum lækkar um 25 %
„Misskilningur að fulltrúar olíufélaganna
setjist saman og ákveði bensínverðið,“ seg-
ir forstjóri Skeljungs
„Ég vil gjarnan láta það koma fram, að samskipti Skeljungs og Péturs
Geirssonar, veitingamanns í Botnsskála og á Hreðavatni, hafa yfirleitt verið
góð á undanförnum árum og áratugum," sagði Indriði Pálsson, forstjóri
Olíufélagsins Skeljungs hf., í samtali við blm. Mbl. f tilefni af frásögn
Morgunblaðsins á þriðjudaginn um afslátt Péturs Geirssonar í Botnsskála á
bensíni, en hann selur nú lítrann 70 aurum ódýrara en aðrir og sagði m.a. f
viðtali við Mbl., að hið háa verð á bensíni f landinu metti m.a. skrifa á
reikning samtryggingar olíufélaganna.
„Pétur er þekktur fyrir að vera
duglegur maður og fylginn sér,“
sagði Indriði. „í viðtalinu í Morg-
unblaðinu segist hann undanfarin
ár hafa verið óánægður með þau
sölulaun, sem hann hefur fengið
fyrir að afgreiða bensín og einnig
að ýmsir aðrir hafi verið það.
Ástæðulaust er að draga þessa
staðhæfingu í efa, enda minnir hún
mig á að fyrir nokkrum árum átti
Pétur Geirsson meðal annars þátt í
því að nefnd var gerð á fund verð-
lagsyfirvalda í þeim tilgangi að
leita eftir hækkun á smásölulaun-
um þeirra sem afgreiða bensín. Sú
málaleitan bar ekki árangur að
dómi nefndarmanna en þetta sýndi
þó, að á þeim tíma vissi Pétur
Geirsson gjörla hvert honum bæri
að snúa sér með óskir um hækkun
á smásölulaunum fyrir bensfnaf-
greiðslu.
Eins og ég sagði áðan hafa sam-
skipti Skeljungs og Péturs Geirs-
sonar verið góð, þótt meiningar-
munur hafa verið um nokkur at-
riði. Ég tel því enga ástæðu til að
draga í efa að Pétri gangi gott eitt
til, að selja nú bensfn f Botnsskála,
án þess að fá eyri I þóknun fyrir
söluna. Breytir það engu þótt á sl.
hausti hafi Pétur krafist þess að
bensindælur frá söluskála hans við
Hreðavatn yrðu fjarlægðar af þeim
ástæðum að sölulaunin væru svo
lág, að hann myndi ekki selja bens-
in frá þeim á Hreðavatni. Einnig
þykir mér næsta ósanngjarnt að
vera að blanda þvi saman að Pétur
Geirsson selji bensin i Botnsskála
án nokkurrar þóknunar en sam-
timis sé vöruverð í söluskálum
hans, skv. verðkönnun Verðlags-
stofnunar, hærra en á nokkrum
öðrum stöðum á Vesturlandi. En
eins og hann sjálfur segir, þá ber
hann hag bifreiðaeigenda svo mjög
fyrir brjósti, að honum finnst vinn-
andi að tapa einhverju fé á
bensínafgreiðslu ef það mætti
verða til þess að þeir gætu sparað
10—30 krónur á að kaupa hjá hon-
um bensín.
Ég get mjög vel tekið undir það,
að bensinverð á fslandi er hátt,
hærra en í flestum öðrum löndum
Evrópu. Það er þvi kannski fróð-
legt að fram komi hvernig bensin-
verð er byggt upp,“ sagði Indriði
Pálsson og lagði fram svohljóðandi
töflu:
Kr. %
Innkaupsverð og rhitningsgjald 6.40 28,2
Opinber gjöld 13,49 59,4
Dreifíngarkostnnður og birgóa-
kostnaður olíufélaganna 13S 8J
Smásölulaun 0,69 3,0
VerðjöfnunargjaJd 0,39 1,7
Tillag til innkaupa
jöfnunarreiknings 0.2 0
SunUb 22,70
„Nú vil ég taka fram,“ sagði
Indriði, „að i flestum þeim löndum
þar sem ég þekki til, eru innheimt-
ir skattar i bensfnverði mismun-
andi háir, en þó lfklega í fáum
löndum eins háir og á íslandi.
Hlutur skatta í bensínverði hefur á
undanförnum mánuðum og árum
hækkað að mestu í samræmi við
verðlag í landinu. Frá 5. ágúst 1982
til 17. júli 1984 hækkuðu opinber
gjöld úr kr. 6,20 á hvern lítra í kr.
13,49 á litrann, eða um 118%.
Frá árinu 1982 til þessa dags
hefur innkaupsverð á bensíni i
dollurum lækkað á íslandi um
u.þ.b. 25%. Sá þáttur í verðinu er
eins og fyrr segir nú um 28,2%.
öðrum þáttum í bensínverðinu
ráða innlendir aðilar og það er
Verðlagsráð, sem ákveður útsölu-
verð á bensíni á fslandi. Oliufélög-
in eiga þar engan beinan þátt að.
Tollur, vegagjald, söluskattur og
veltuskattur er það sem að framan
er nefnt „opinber gjöld“. Þau eru
„Lentum á gosæð, ei
ekki búnir að gefas
— segir Árni Gunn-
arsson yfírverkfræð-
ingur Hitaveitu
Reykjavíkur um bor-
anirnar á Nesjavöll-
um
„Við komumst niður á 120 metra
dýpi en lentum þá á gosæð,“ svaraði
Árni Gunnarsson yfirverkfræðingur
Hitaveitu Reykjavíkur þegar hann
var inntur eftir hvers vegna hætt var
borun áttundu holunnar á Nesja-
völlum fyrr í sumar. „Mótþrýsting-
urinn var 23 bar (þrýstieiningar)
sem er of mikið til að gufuborinn
Dofri þyldi hann, þótt litlu hafi
munað. Við fórum niður á 400 metra
dýpi en gátum ekki fóðrað holuna
og yfirgáfum hana. Upphaflega áætl-
uðum við að bora 1200—2000 metra
og komast niður á aðalhitasvæðið
en af því gat ekki orðið í þetta sinn.
Öryggisventill kom í veg fyrir að
nokkkrar skemmdir yrðu á Dofra,
þegar komið var niður á þessa æð.
Hafði ekki verið kannað áður
hvernig aðstæðum væri háttað?
„Við getum ekki sagt fyrir hve
mótþrýstingurinn er, fyrr en á
Rannsóknaborunum verður haldið áfram á Nesjavölhim næstu 2—3 árin.