Morgunblaðið - 29.07.1984, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ 1984
Lögtaksmál gegn bóndanum á Hýramel:
Hæstiréttur dæmdi
gjaldtökuna löglega
— segir framkvæmdastjóri Framleiðsluráðs
„STRAX eftir setningu laganna um framleiðslugjaldið 1962 kom fram
mikil óánægja meðal bænda með það og mörg búnaðarsambönd —
þar á meðal það sem ég veitti forystu þá — sameinuðust í málaferlum
gegn landbúnaðarráðherra til að fá lögunum hnekkt, enda töldum við
þau ekki samrýmast stjórnarskránni. Málið fór á endanum fyrir
hæstarétt, sem dæmdi okkur í óhag — niðurstaða hans var sú, að
setning laganna stríddi ekki gegn stjórnarskrárákvæðum,“ sagði
Gunnar Guðbjartsson, framkvæmdastjóri Framleiðsluráðs landbún-
aðarins, í samtali við blaðamann Mbl. um lögtaksmál ráðsins gegn
bóndanum á Hýrumel í Hálsasveit, sem sagt var frá í Mbl. á fimmtu-
dag.
Bóndinn, Aðalsteinn Árnason,
neitar að greiða umrætt fram-
leiðslugjald vegna þess að hann
njóti ekki eðlilegrar fyrirgreiðslu
hjá Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins, sem gjaldið rennur til, og
einnig neitar hann að greiða svo-
nefnt búnaðarmálasjóðsgjald, sem
rennur til búnaðarsambandanna
og heildarsamtaka bænda. Telur
Aðalsteinn að með gjaldinu sé ver-
ið að skylda sig til þátttöku í „póli-
tísku baráttufélagi" og að það sam-
rýmist ekki ákvæðum stjórnar-
skrárinnar um félagafrelsi. Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins inn-
heimtir gjöldin skv. lögum.
„Mér sýnist augljóst, með
hliðsjón af hæstaréttardómnum
sem ég gat um, hver niðurstaðan
verður í málinu vegna fram-
leiðslugjaldsins," sagði Gunnar.
„Um hitt er það að segja að full-
yrðingar eins og að búnaðarmála-
sjóðsgjaldið renni til „pólitísks
baráttufélags" eru auðvitað tómir
sleggjudómar. Það er hægt að
kalla allt pólitísk samtök en hér er
einungis um að ræða venjuleg
stéttarsamtök. Þau eru kannski
pólitísk á sinn hátt en alls ekki
flokkspólitísk og hingað til hefur
mönnum frekar þótt akkur í því að
vera í stéttarsamtökum og njóta
þeirra réttinda, sem samtökin
semja um.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg.
Þessi litli hnokki er í hópi bandarískra skrykkdansara, sem hér eru staddir um þessar mundir og sýna þennan
sérstæða dans, sem farið hefur eins og eldur um sinu um heiminn undanfarin ár. Walter heitir hann og í vikunni
heimsótti hann ritstjórnarskrifstofur Morgunblaðsins. Sýndi hann mikinn áhuga á setningartölvum blaðsins og
á myndinni situr hann við eina þeirra og brosir blítt til Ijósmyndarans. Nánar er sagt frá skrykkflokknum á bls.
53.
Páll Pétursson alþingismaður um upprekstrarbannið:
Hlífí mér ekki við að verja
bændur og gróðurlendið
EINS og kunnugt er af fréttum voru hross frá fjórum bæjum í Svínavatns-
hreppi rekin á Auðkúluheiði í trássi við upprekstrarbannið. Meðal þeirra sem
ráku var Páll Pétursson, alþingismaður og þingflokksformaður Framsóknar-
flokksins. Var hann spurður álits á upprekstrarbanninu.
Morgunblaftið/Berharð.
Stórlaxinn
í kerinu
Eins og skýrt var frá í Morg-
unblaðinu I gær veiddi Banda-
ríkjamaður 28 punda hæng í
Grímsá I Borgarfirði á
fimmtudag. Stórlaxinn var
settur I ker I Fossatúni og í
haust á að kreista hann vegna
klaks. Myndin er af laxinum 1
kerinu.
„Ég held að þarna hafi tekist
slysalega til með fækkun hrossa á
afréttarlöndum. Aðgerðir land-
búnaðarráðuneytisins og Land-
græðslunnar voru framúrskarandi
klaufalegar.
Þegar samið var um Blöndu-
virkjun var talið að beit væri til
fyrir 20.000 ærgildi og töidum við
okkur ekki mega missa land þá og
var skýrslan því notuð gegn okkur.
Landgræðslan tók að sér upp-
græðslu fyrir Landsvirkjun I stað
þess sem fer undir vatn vegna
Blönduvirkjunnar. Leita þeir nú
allra ráða til að minnka beitarálag
á heiðina vegna þessa. í fyrra voru
rétt rúmlega tíu þúsund fjár á
heiðinni og í skýrslunni frá því í
vor var hinsvegar gert ráð fyrir
aðeins 10.500 fjár, en nú eru þar
8000—8500, þannig að rúm er fyrir
nokkuð af hrossum jafnvel þó við
tryðum nýju skýrslunni sem við
raunar höfum allan fyrirvara á.
Síðan reynir Landgræðslan að
minnka beitarálagið svo betur
gangi með uppgræðsluna og neytt
er allra bragða til að losna við
hrossin. Mér finnst að það megi
alls ekki rugla þessu saman við
venjulegar gróðurverndar aðgerð-
ir sem Landgræðslunni ber að
sinna.
I þessu tilfelli sem hér um ræðir
er Landgræðslan að græða land I
umboði Landsvirkjunnar og tel ég
ástæðulaust að bændur eigi að líða
fyrir það þótt Landsvirkjun sé að
undirbúa skaðabótagreiðslu til
handa þeim. Ég hefði talið eðli-
legra að girða uppgræðslusvæðin
ef ástæða þætti til að verja þau
fyrir hrossum. Éinnig tel ég óeðli-
legt að landbúnaðarráðuneytið
reyni að ganga á rétt bænda og ég
lít svo á að iðnaðarráðuneytið sé
rétti aðilinn til að gæta hagsmuna
Landsvirkjunnar. Ofbeit og gróð-
ureyðing er alvarlegt mál og er
það siðleysi að sökkva grónu landi
að ástæðulausu eða fyrir skamm-
vinnan stundarhagnað. Það er líka
slæmt að eyða gróðurþekjum eða
misbjóða þeim með ofbeit. Þetta
er ekki bara siðlaust því bændur
bera af því efnahagslegt tjón ef
beitilönd eru ofnýtt. Við viljum
ekki stuðla að ofbeit og teljum við
að ekki sé um það að ræða í þessu
tilfelli.
Reiðhestarækt er vandasamasta
búgreinin, þar er ekki nóg að fá
stóran skrokk því það þarf að vera
sál í þjálfuðum skrokk, kjarkur,
áræði og athyglisgáfa þarf að vera
í reiðhestinum. Þessvegna er
nauðsynlegt að trippin eigi þess
kost að búa við frelsi og við meg-
um ekki rækta þessa eiginleika úr
hrossakyninu.
Heiðin er nú vafin grasi og ef í
ljós kemur seinna 1 sumar að
sneiðist um beit og gengið er of
nærri landinu er allra hagur að
taka búpening fyrr en ella. Það
var veruleg ofbeit á Auðkúluheiði
’79, en síðan hefur aldrei orðið
mjög snöggt."
Þá var Páll spurður hvort hann
hafi ekki framið lögbrot með því
að reka upp í trássi við bannið.
„Ég hef fullkomnar efasemdir
um að lögformlega hafi verið að
þessum aðgerðum staðið. Lands-
virkjun bauðst til að kaupa upp-
rekstrarrétt af okkur í Svína-
vatnshreppi, en því var hafnað á
almennum fundi og tel ég mig því
hafa rétt til upprekstrar. Ég hef
ekki hlíft mér við átökum til
verndar gróðurlendi í Auðkúlu-
heiði eða annarsstaðar á landinu.
Einhverjir muna sjálfsagt eftir
þeim orrustum sem háðar hafa
verið þar. Ég hef ekki hlíft mér við
að verja réttindi bænda og mun ég
halda því áfram. Ég tel að land-
búnaðarráðuneytið sé með aðgerð-
um sínum að ganga á rétt bænda."
í lokin var Páll spurður hvort
það skipti engu máli að í ráðherra-
stóli landbúnaðarráðuneytisins
sæti Jón Helgason, sem væri sjálf-
ur bóndi og flokksbróðir Páls?
„Það er leiðinlegt að hann skuli
láta hafa sig út í þetta."
Norræna sundkeppnin:
Unnt að synda
um allan heim
Magnús E. Guðjónsson framkyæmdastjóri:
Línur ekki nógu skýrar milli
aðal- og sérkjarasamninga
„GALLINN við þessa samningagerð
er sá, að það eru ekki nógu skýrar
línur varðandi það, hvað á að vera í
aðalkjarasamningi og hvað í sér-
samningi og því hefur orðið vart við
þá tilhneigingu sveitarfélaga aö fara
með mál í sérsaraninga, sem ættu að
vera í aðalkjarasamningi, og það
gerðist m.a. í Kópavogssamningun-
um,“ — sagði Magnús E. Guðjóns-
son, framkvæmdastjóri Sambands
íslenskra sveitarfélaga, er Morgun-
blaðið spurði hann um gerð sérkjara-
samninga sveitarfélaga að undan-
förnu.
í þeim samningum hefur tals-
vert borið á að samið hafi verið út
fyrir þá ramma sem gert var ráð
fyrir í heildarkjarasamningum og
hefur það valdið óróa á vinnu-
markaði innan raða starfsmanna
ríkis og bæja og m.a. haft áhrif á
launakröfur BSRB nú.
Sérsamningar þeir, sem bæjar-
stjórn Kópavogs gerði við starfs-
fólk bæjarfélagsins nú nýverið,
ollu talsverðum óróa og ennfrem-
ur má nefna sjúkrahúsadeiluna á
Norðurlandi, en upphaf hennar
má rekja til samninga, sem gerðir
voru við starfsfólk sjúkrahússins
á Húsavík. Að sögn Magnúsar er
ekki vitað um aðra sambærilega
samninga þótt nokkur frávik hafi
orðið við gerð sérsamninga hjá
hinum ýmsu sveitarfélögum, en
ekkert þó í likingu við þau dæmi
sem nefnd eru hér að framan.
Magnús sagði, að ósamræmi þetta
stafaði fyrst og fremst af tvennu: í
fyrsta lagi að valdið til að gera
sérsamninga væri I höndum sveit-
arstjórna og einstakra starfs-
mannafélaga, en þó starfsmanna-
félögin hafi að forminu til samn-
ingsvaldið, væru þau innan vé-
banda BSRB, sem mótar stefnuna
og stendur þar á bak við. Kerfið
væri því veikt og gæti hæglega
farið úr böndunum, eins og dæmið
úr Kópavogi sýndi. I öðru lagi
væri þessu skipt upp í aðalkjara-
samninga og sérkjarasamninga og
þróunin hefði verið sú að fleiri og
fleiri atriði hefðu verið dregin
undir sérkjarasamninga, sem í
eðli sínu ættu bara að vera niður-
röðun í flokka eftir starfsheitum.
NORRÆNA sundkeppnin, sem
hófst í byrjun júní og stendur yfir
fram í nóvember, hefur gengið vel til
þessa. Alls hafa um 3.100 manns
synt 200 metrana í júnímánuði og
hver þeirra rúmlega 12 sinnum.
Þátttakendur fá í hendur kort á
sundstöðunum og merkja á það í
hvert sinn sem þeir synda 200
metra, en slfkt má gera einu sinni á
dag. I hverjum mánuði er rifið af
kortinu og þeim hluta skilað til
Sundsambands íslands, sem síðan
sér um að telja þátttakendur og
sundferðir þeirra. Það Norðurland-
anna, sem stendur sig best, vinnur
keppnina og er þá raiðað við íbúa-
tölu landsins. Þeir sem hafa hug á
að taka þátt í keppninni þurfa ekki
að synda hér heima, heldur geta þeir
synt hvar sem er, Ld. á suðrænum
sólarströndum. Það skiptir því engu
máli hvar í heiminum menn eru
staddir eða bvort þeir synda í sjó
eða sundlaug. íslendingar, sem
flykkjast til sólríkari landa geta því
tekið með sér sundkortið og fyllt það
út á Spáni, í Grikklandi, Italíu eða
Egyptalandi, ef þeim býður svo við
að horfa.
Hrönn Harðardóttir hjá Sund-
sambandi íslands veitti þær upp-
lýsingar að þeir 3.100 sem syntu í
júní hafi synt rúmlega 37.200
sinnum. Eins og áður segir gerir
það rúm 12 sund á hvern og einn.
En sundkeppnin er ekki einungis
keppni milli Norðurlandanna,
heldur og milli einstakra staða
hérlendis. 1 Reykjavík voru 200
metrarnir syntir um 16.500 sinn-
um í júní, í Garðabæ og í Sand-
gerði um 1.500 sinnum, Akureyri
2500 sinnum og á Selfossi tæplega
3.000 sinnum. Sundkappar á Bol-
ungarvík hafa ekki staðið sig sem
skyldi, því þar voru sundin 770.
Stöðvarfjörður er hins vegar
framarlega, því þar hafa sund-
kappar lagt 200 metrana 1.160
sinnum að baki.
íslendingar unnu Norrænu
sundkeppnina þegar hún var hald-
in fyrst og ef allir drífa sig í sund-
ið, hvort sem það er í Laugardaln-
um eða Lignano, þá á landinn góða
möguleika nú.
Kærur bíða
Hæstaréttardóms
í MAÍMÁNUÐI síðastl. birtist hér i
Mbl. grein eftir Ólaf Þorsteinsson
viðskiptafræðing. Var tilefnið hið
títtnefnda „Skaftamál", sem kunn-
ugt er úr fréttum fjölmiðlanna frá i
vetur er leið. Skömmu eftir að
greinin birtist kærði Jón Oddsson
hrl. greinarhöfund til Rikissaksókn-
ara. Samkv. uppl. frá embættinu
liggur þessi kæra óhreyfð hjá emb-
ættinu, ásamt fleiri sem lögmaður-
inn hefur sent því og leitt hafa af
þessu máli. Munu þær verða látnar
bíða unz dómur er gengin i Skafta-
málinu, sem hefur verið áfrýjað.
Myndabrengl
Morgunblaðið biður lesendur sina
afsökunar á þeim augljósu mistök-
um sem urðu á forsíðu blaðsins í
gær, þegar myndir víxluðust.