Morgunblaðið - 29.07.1984, Blaðsíða 25
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ 1984
25
Að vinna að því með áhugasömu
að gera góða borg
Rætt við Þorvald S. Þorvaldsson arkitekt
nýjan forstöðumann Borgarskipulags
„Það lóðaframboð sem verður tilbúið til úthlutunar í sumar, er langt komið í
úthlutun og það þarf að fara að huga að því að gera næstu áfanga á Grafarvogssvæð-
inu tibúna til úthlutunar. Lóðir á því svæði duga næstu 3—5 ár og þegar það verður
fullbyggt verður þar milli 7 og 8 þúsund manna byggð,“ sagði Þorvaldur S. Þorvalds-
son, arkitekt og forstöðumaður Borgarskipulags, er blaðamaður hitti hann að máli
fyrir skömmu og ræddi við hann vítt og breitt um skipulagsmál á höfuðborgarsvæðinu.
Tískusveiflur
í skipulagsmálum.
„Úthlutun á Selássvæðinu hef-
ur gengið hægar, en þar hefur
Byggung til að mynda fengið
stórum reitum úthlutað, þar sem
ætlunin er að fjölbýlishús rísi og
hefur þegar verið hafist handa
um að reisa þau. Um 15% þess
húsnæðis, sem er í úthlutun á
þessum tveimur svæðum, verður
í fjölbýlishúsum, og er þar hlutur
verkamannabústaða nokkuð stór
en afgangurinn eru raðhús og
einbýlishús. Er hlutur fjölbýlis-
húsa f þessum hverfum miklu
minni en í þeim hverfum sem
byggð hafa verið á undanförnum
árum, enda var orðinn skortur á
lóðum undir einbýlishús og rað-
hús.
Það eru sveiflur í skipulags-
hugmyndum, sem næstum því
má kalla tískusveiflur og bera
íbúðahverfi hér í borginni þess
ljósan vott. Það er tiltölulega
auð' elt að lesa í ólíkum hverfum
borgarinnar ólíkar hugmyndir
um á hvað skuli lögð áhersla í
skipulagsmálum. Til skamms
tíma var til siðs að reisa fjölbýl-
ishús og háhýsi, eins og Breið-
holtið er gleggsta dæmið um, en
mjög hefur dregið úr þessari til-
hneigingu upp á síðkastið, hlut-
fall fjölbýlishúsa er minna og
ríkari áhersla lögð á einbýlis- og
raðhús," sagði Þorvaldur.
Nýtt aðalskipulag.
-Hver verða helstu verkefni
borgaskipulags næstu árin.
„Aðalverksviðið á næstu árum
verður að endurskoða aðalskipu-
lag borgarinnar og undirbúa nýtt
aðalskipulag. Það felur í sér með-
al annars að ákveða verður land-
nýtingarmöguleika í borgarland-
inu og koma skikk á umferðina í
borginni. Eitt meginverkefnið
hvað það snertir er að taka
ákvarðanir um meginumferðar-
æðar inn og út úr borginni, en
þær umferðaræðar sem fyrir eru,
eru fullnýttar. Málið þolir því
ekki mikla bið, ef ekki eiga að
skapast þeim mun stærri um-
ferðarvandamál og þau kalla á
samræmda lausn og að hægri
höndin viti hvað sú vinstri geri,
því þar helst hvað í hendur við
annað.
Kemur
Fossvogsbraut?
Stóra spurningin stendur um
það hvort Fossvogsbrautin kem-
ur eða ekki og það er brýnt að
ákvörðun um hana verði tekin
strax, svo hægt sé að hefja undir-
búning að þvi að bregðast við f
samræmi við það hver niðurstað-
an verður. Miklabrautin er þegar
fullnýtt og ef ekki verður brugð-
ist við og umferðin leidd á nýjar
brautir, myndast einfaldlega
stifla með fyrirsjáanlega aukinni
umferð.
Strax á næsta ári er fyrirhug-
uð brú yfir Kringlumýrarbraut í
framhaldi af gömlu Reykjanes-
brautinni, sem tengir hana við
Bústaðaveginn. Það er strax til
bóta, en verður aldrei nema
bráðabirgðalausn, til að leysa
meginvandann.
Sætúnið er stærsta umferðar-
æðin sem getur hjálpað til, ef það
verður ofaná að Fossvogsbraut
komi ekki. Hún gefur möguleika
til þess að taka við hluta þeirrar
umferðar sem annars hefði farið
um Fossvogsbrautina. Enda-
punktur hennar er fyrirhugaður f
miðbænum og þar er eitt vanda-
mál sem kallar á lausn, að koma
umferðinni að miðbænum og
leysa bílastæðaþörfina.
Umferðin
í miðbænum
Hin mikla umferð niður í
miðbæ skapar ákveðin vandamál,
bæði hvað snertir umferðaræðar
og bílastæði, þvi það er erfitt að
koma svo miklum fjölda bfla
fyrir á jafn litlu og þéttbýlu
svæði. Það er vilji okkar að lífga
upp á gamla miðbæinn, en til
þess að svo megi verða, þarf að
leysa umferðarvandamálin og
koma fólki til hans og frá honum.
Það er forsenda þess að hægt sé
að byggja hann upp.
Verður höfnin
lögð niður sem
stórf lutningahöfn ?
Höfnin og framtíð hennar spil-
ar í þessu sambandi stærsta
hlutverkið. Við erum nú að at-
huga umferðina í kringum hana
og þá kosti sem við höfum á því
að leysa þau umferðarvandamál
sem þar eru á ferðinni. Þar er
fyrst og fremst um það að ræða
hve hratt Kleppsvíkin verður
byggð upp sem framtíðarhöfn
borgarinnar og hvenær Hafskip
geta fengið þar aðstöðu og flust
þangað inneftir, þvi þarna er um
samspil umferðarskipulags og
hafnarmannvirkja að ræða. Þá
myndi skapast þar rými fyrir
aukna umferð auk bílastæða.
Annar möguleiki sem til greina
hefur komið til lausnar á um-
ferðarvanda miðbæjarins er
Geirsbrúin svonefnda, en þar er
um alldýrt mannvirki að ræða.
Þá myndi koma brú frá Tryggva-
götunni og upp á núverandi bíla-
stæði Tollstöðvarhússins og það-
an áfram og niður hjá Hafnar-
búðum. í samhengi við þessa
hugmynd er einnig gert ráð fyrir
byggingu bílageymsluhúss.
Hafnir hafa færst
út úr miðbænum
En það er hugsanlegt að leysa
þetta á jörðu niðri, ef Hafskip
fær aðstöðu inn í Kleppsvík, en
það byggist á þvl að ákvörðun sé
tekin um hraðari uppbyggingu
hafnarinnar þar. Sá kostur er
sennilega miklu ódýrari og það
er ljóst að höfnin í Kleppsvíkinni
þarf og hlýtur að koma hvort eð
er fyrr eða síðar. Það ástand sem
er í dag er óhagstætt hvað um-
ferð snertir. Það er mjög óheppi-
legt að hafa höfn svo nálægt mið-
bæ, eins og gamli miðbærinn er
byggður upp. Höfn gerir kröfu
um mikla flutninga, og því mikið
álag á umferðaræðar. Því hefur
þróunin verið sú í borgum um
víða veröld að hafnir hafa færst
út úr miðbæjum og mesta um-
ferðin, sem er nóg fyrir þó flutn-
ingar vegna hafna bætist ekki
við,“ sagði Þorvaldur.
Skúlagötureiturinn
skipulagður
sem ein heild
— Hvernig tengist nýtt skipu-
lag Skúlagötunnar þessu sem og
deilurnar varðandi það að Hafn-
arhúsinu sé breytt og þar inn-
réttaðar íbúðir?
„Það hefur verið ákveðið að
vinna nýtt deiliskipulag að reitn-
um milli Snorrabrautar og Skot-
húsvegar annars vegar og Hverf-
isgötu og Skúlagötu hins vegar,
þannig að þetta andlit borgar-
innar verði skipulagt sem ein
heild en ekki teknir út einstaka
hlutar og þeir skipulagðir án til-
lits til heildarinnar. Að þessu er
unnið af fullum krafti undir yfir-
stjórn Borgarskipulags, en það er
hópur sjálfstætt starfandi arki-
tekta sem vinna að þvf að endur-
skipuleggja allt þetta svæði.
Skúlagatan
íbúðargata
Það hefur komið fram mikill
áhugi hjá stærstu lóðareigendum
á svæðinu að hefja framkvæmdir
sem fyrst, en ég tel það mjög
heillavænlegt að það sé gert
skipulag að öllu svæðinu áður en
ráðist er I nokkrar einstakar
byggingar. Borgin hefur sam-
þykkt landnýtingarbreytingu allt
að 2,0 fyrir sitt leyti, en það þýðir
að byggja má allt að tvöfaldri
fermetratölu sumra reitanna.
Vegna þess að um breytingu á
aðalskipulagi er að ræða urðu
skipulagsstjórn ríkisins og fé-
lagsmálaráðherra að samþykkja
þessa breytingu.
Hamarshúsið inn á
íbúðarreit
Samkvæmt þessum hugmynd-
um verður Skúlagatan íbúðar-
gata, en Sætúnið kemur fyrir
neðan, sem stórumferðaræð og
áfram sjávarmegin við Tollstöð-
ina, verði sú hugmynd ofan á að
færa höfnina inn í Kleppsvík.
Mikið rými myndi við það skap-
ast fyrir bílastæði á hafnarsvæð-
inu og áfram yrði ágætis hafnar-
aðstaða fyrir minni skipaflutn-
inga, ferjuflutninga og annað
slíkt. Stórflutningarnir, sem
kalla á þyngstu umferðina,
myndu hins vegar flytjast burt.
Hvað Hamarshúsið snertir þá
breytir engu hvort verður ofan á
brúin eða bakkinn, Hafnarhúsið
verður landmegin við þessa meg-
inumferðaræð. Húsið er inn á
reit sem er íbúðarreitur og þess
vegna eðlilegt að þarna séu íbúð-
ir,“ sagði Þorvaldur.
Knýjandi nauðsyn
að ákvarðanir séu
teknar
„Skipulagsnefnd samþykkti
1982 að hafa tilbúið nýtt aðal-
skipulag árið 1986 á 200 ára af-
mæli borgarinnar og að því er
auðvitað stefnt að þessi sam-
þykkt geti orðið að veruleika.
Hins vegar hefur aðalskipulagið
setið mjög á hakanum á undan-
förnum árum og það þarf stórt
átak ef það á að takast. Ákvörð-
un um Fossvogsbraut og framtfð-
arlegu flugvallarins eru þættir
sem hljóta að móta aðalskipu-
lagið mjög og ákvarða hvaða
land borgin hefur úr að spila. Því
er það knýjandi nauðsyn að
ákvarðanir séu teknar hvað þetta
varðar, svo hægt sé að taka mið
af þvi og vinna í samræmi við
það.
Ég lít á þetta sem mjög spenn-
andi og beillandi verkefni að
reyna að koma heildarskipulagi á
land borgarinnar í nánu sam-
starfi við borgarverkfræðing og
Skipulagsstofu höfuðborgar-
svæðisins.
Samvinna við
nágrannasveitar-
félögin mikilvæg
Ég vil leggja áherslu á það að
öll samvinna og tengsl við ná-
grannasveitarfélögin er afskap-
lega þýðingarmikil. Allir þessir
aðilar verða að meira og minna
leyti að vinna saman að upp-
byggingu umferðarkerfis á svæð-
inu, því sveitarfélögin Reykjavík,
Kópavogur, Hafnarfjörður,
Garðabær, Seltjarnarnes, Álfta-
nes og Mosfellssveit eru smám
saman að renna saman í eina
heild og minna meira og meira á
samfellda stórborg.
Skipulag borga hlýtur eðli sínu
samkvæmt stöðugt að vera í end-
urskoðun og þróun. Aldurssam-
setning íbúa í hverfum breytist í
samræmi við aldur hverfana.
Börnin eldast og fljúga úr hreiðr-
inu og það verður stöðugt til-
flutningur og þynning í hverfun-
um, en einnig nokkur endurnýjun
með aðflutningi nýs fólks. Állt
þetta verða skipulagshöfundar
að hafa í huga og breyta í sam-
ræmi við það.
Það er margt að gerast í skipu-
lagsmálum og uppbyggingu höf-
uðborgar okkar nú og því brýnt
að góð samstaða og samstarf sé
um þau mál. Við viljum bæta,
fegra og endurlífga gamla
miðbæinn, gera „Kringlubæ",
nýja miðbæinn í Kringlumýri, að
lifandi kjarna og leggja áherslu á
að í íbúðahverfum sé skapað gott
og fjölbreytilegt íbúðahverfi.
Áætlun er þegar í gangi um að
rækta upp Hólmsheiðina, planta
í hana skógarbeltum á næstu ár-
um og þannig hjúpa borgina
skjólgróðri í framhaldið Heið-
merkur.
Það er skemmtilegt að fá að
vinna með áhugasömu fólki um
að gera góða borg betri,“ sagði
Þorvaldur S. Þorvaldsson, for-
stöðumaður Borgarskipulags að
lokum.
Þorvaldur S. Þorvaldsson arkitekt, forstöðumaður Borgarskipulags Reykjavíkur. Horgunblaðið/Július.