Morgunblaðið - 29.07.1984, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ1984
49
Kappróður einkennir þjóðhátíðina.
setur það ekkert fyrir sig og dans-
ar færeyska dansa undir berum
himni.
Það er heilmikið gert fyrir
börnin, tívolí,lukkuhjól o.s.frv. Og
svo eru þau flest klædd í þjóðhá-
tíðarbúninga og það gera reyndar
sumir sem eldri eru líka.
Kappróðurinn er nú samt i
rauninni það sem allt snýst um og
er hápunktur Ólafsvökunnar.
Undirbúningurinn að honum hefst
í raun miklu fyrr með stefnum um
allt byggðarlagið þar sem keppt er
í kappróðri. A Olafsvökunni fer
einhver á báti út á sjó og fylgist
með og lýsir róðrinum þannig að
þeir á landi geti fylgst með
gaumgæfilega. Þetta er eins og
verið sé að lýsa úrslitaleik í
heimsmeistarakeppni svo mikill
er nú spenningurinn.
Trúarsamkomur eru haldnar
alla hátíðina og skiptast þá á hinir
ýmsu trúflokkar og einnig eru
messur í kirkjum.
Ég held að það sé ekki mikið
fyrir útlendinga að gera á ólafs-
vökunni í sjálfu sér því þetta
gengur svo mikið út á mannleg
samskipti og ef maður þekkir eng-
an er lítið gaman. Hérna á 17 júní
t.d. er eiginlega heppni ef þú þekk-
ir einhvern, en í Færeyjum gengur
allt út á það. Ég held að það mætti
að sumu leyti líkja þessu við þjóð-
hátíðina í Vestmannaeyjum,
a.m.k. eins og hún var hér áður
fyrr.
Við fórum í fyrra á Ólafsvökuna
og vorum í raun að vinna. En það
var ekkert svo mikilvægt að það
mætti ekki bíða þegar kappróður-
inn fór fram.“
Ef til vill er margt í þessum há-
tíðahöldum Færeyinga sem við
gætum tekið til fyrirmyndar þeg-
ar við höldum okkar þjóðhátíð.
Gömlum siðum er haldið við og
mannleg samskipti höfð í háveg-
um. Eitt er víst að þetta virðist
vera hátíð sem flestir aldursflokk-
ar líta með tilhlökkun til í Færeyj-
um.
Á Ólafsvöku er raikill mannfjöldi saman korainn.
Goðsögur
Erlendar
bækur
Siglaugur Brynleifsson
Joseph Campbell: The Masks of
God — Primitive Mythology —
Oriental Mythology — Occidental
Mythology — Creative Mythology.
Penguin Books 1982.
Joseph Campbell hefur sett
saman fjölmargar bækur um goð-
sögur. Hann tók sér snemma fyrir
hendur að kanna uppruna og eðli
goðsagnanna. Því meir sem hann
kannaði efnið því fleiri spurningar
vöknuðu. Goðsagan er venjulega
skilgreind sem tilraun til útskýr-
ingar á fyrirbrigðum umhverfis og
uppruna og tilgangi mannlegs lífs.
Malinowski taldi að goðsögnin
væri réttlæting valdakerfis eða
stofnana sem því væru nátengdar.
Levi-Strauss hefur manna mest
ritað um goðsöguna á síðari hluta
þessarar aldar og hann telur m.a.
að goðsögnin sé öðrum þræði til-
raun til þess að sætta og skilja
mótsagnirnar í mennskri tilveru
og að merking goðsögunnar sé
alltaf falin í frásögninni og verði
ekki fundin nema með nákvæmri
útlistun hverrar goðsögu og öllum
smáatriðum hennar.
Thomas Mann skrifar í „Jósep
og bræður hans“: „Brunnur fortíð-
arinnar er hyldjþur. Er hann
botnlaus? Því dýpra sem við köf-
um því greinum við skýrar að
grundvöllur sögu og menningar er
ekki mælanlegur ... “ í þessum
ritum leitast Campbell við að kafa
þessi djúp goðsögunnar.
Hann fjallar fyrst um goðsögur
frumstæðra þjóða, en meðal
þeirra birtist hátterni, sem á sér
samsvarandi hegðunarmáta meðal
vissra dýrategunda, vissar hreyf-
ingar í sambandi við makaleit eiga
sér stað meðal fugla og fiska.
Táknin og kerfisbundinn hegðun-
armáti við vissar aðstæður lifir
oft í öðrum myndum en þeim upp-
haflegu. Þessi frumtákn virðast
lifa í undirdjúpunum, djúpvitund-
inni og eru talin koma fram í
draumum (Freud og Jung), einnig
í frumstæðri myndgerð.
Campbell vitnar í kenningar
Jungs um arktýpurnar, frum-
minni, sem hann telur sameigin-
lega erfð allra þjóða og tíma,
myndir sem orka til vissrar hegð-
unar, hliðstæður er að finna í
dýraríkinu. Viðbrögð smáfuglsins
við fálkanum benda til innprent-
aðrar myndar af ógnvaldinum,
meðfæddrar myndar.
Höfundurinn segist hafa varið
tólf árum ævi sinnar í samantekt
þessara rita og þau eru ætluð nú-
tímamönnum til upplýsingar.
Hann safnar hér saman miklum
fjölda goðsagna, flokkar þær og
tengir og dregur ályktanir af
boðskap þeirra og táknmáli. Hann
rannsakar ekki aðeins goðsögurn-
ar sjálfar heldur tengir þær
hliðstæðum fundum fornleifa-
fræðinnar og skráðum heimildum.
Þetta safn er öðrum þræði einnig
saga þróunar frummannsins.
Campbell rekur einnig kenning-
ar djúpsálfræðinnar og þá einkum
kenningar Jungs í þessu sam-
bandi.
Ritið er alls á þriðja þúsund
blaðsíður, bókaskrár fylgja.
2000
ÚT ER komið 2. tbl. 1. árg. tíma-
ritsins 2000. Útgefandi er Ný
menning sf. og ritstjóri er Baldur
Hermannsson. í ritinu eru ýmsar
greinar t.d. eftir Ólaf H. Torfason,
sem nefnist Hin vanrækta Akur-
eyri, frásögn af för 20 íslendinga
til Rómaborgar eftir Björgu
Karlsdóttur. Baldur Hermannsson
skrifar grein er nefnist Nýr stíll á
Bessastöðum, fjallað er um hesta-
ljósmyndun Eiríks Jónssonar og
margt fleira.
kveðjunni því þeim finnst þeir vera
áhlýóendur og áhorfendur að því
sem fer fram í messunni.
En hver er hinn raunverulegi
tilgangur með messunni? Hann
kemur fram strax í bæninni í
upphafi messunnar. En hún
byrjar þannig: „Drottinn, ég er
kominn í þitt heilaga hús til að
lofa þig og ákalla og til að heyra,
hvað þú, Guð faðir, skapari
minn, þú Drottinn Jesús, frelsari
minn, þú heilagi andi, huggari
minn, vilt við mig tala í þínu
orði.“ Við erum þar af leiðandi
komin í kirkju til að eiga samfé-
lag við Guð og einnig aðra
kirkjugesti í húsi Guðs. Þegar
kirkjuklukkurnar hringja þá er
það í raun Guð sjálfur sem er að
kalla á þig, til að tala við þig í
sínu eigin húsi.
Presturinn er þjónn Guðs.
Þegar hann talar við Guð, fyrir
hönd safnaðarins, þá snýr hann
sér að altarinu. En þegar hann
talar við söfnuðinn fyrir hönd
GUðs, þá snýr hann sér að söfn-
uðinum. Og þegar hann veitir
heilagt sakramenti og boðar
fyrirgefningu syndanna þá gerir
hann það ekki í sínu eigin nafni,
heldur I nafni og umboði Jesú
Krists.
Ens og áður er getið er messan
samfélagsathöfn, þar af leiðandi
eiga allir að taka þátt 1 henni
hvort sem það er að syngja lof-
söngva eða svara prestinum.
Eftir þessa litlu umfjöllun um
kirkjugöngu þá hvetjum við ykk-
ur til að halda áfram að hugsa
um málið.
Sumarpakkarnir
okkareru 5ér útbúnir fyrirOpel,
C5M, Isuzu og V/auxhall bíla.
Komið við á leið úr bænum í þjónustumiðstöð
Bílvangs sf. að Möfðabakka 9. bendum hvert á land sem er.
Hringið í síma: 84710, 84245.
SumarpaKKinn inniheldur:
Kerti — kveiKjuloK — platínur (hamar)
reim(ar) — tvist — splendo töflur.
Sumarpakkarnir Kosta frá 600 — 950.00 kr.
BSLVANGURsf
HÖFÐABAKKA 9 5ÍMI 687300