Alþýðublaðið - 23.09.1920, Qupperneq 1

A
1920
Fimtudaginn 23. september.
218. tölubl.
Tuskan.
Það eru víst fáir nú orðið, sem
ekki viðurkenna að peningakrepp-
aa stafi af því, að Islandsbanki
hefir iánað nokkrum fiskspekúlönt-
um, hinum svonefndu fiskhrings-
mönnum, þriðja hluta af öllu veltu-
íé bankans. Hitt er aftur eftir að
vita, hvers vegna bankinn hefir
gert það. Hvers vegna hann lánar
alls og alls til útgerðar aðeins 73/4
rniljón króna, en til fiskbrasks
— hér er sem sé um brask, þ. e.
„spekúlation" að ræða — fram
undir helmingi meira — um eitt
skeið 14 milj. kr. Verður slíkt með
öllu óskiljanlegt, þar til síðarmeir,
að full vitneskja hefir fengist um
þessa glapræðis — ef ekki glæp-
samlegu — ráðstöfun. Þess hefir
verið getið til, að einn eða fleiri
af bankastjórunum væru meðlimir
fiskhringsins, og væri það ekkert
ósennileg skýring á þessum óskilj-
anlega fjáraustri til fiskbrasks, á
kostnað allra atvinnuvega landsins.
Fiestir hugsandi menn skilja
núorðið að eina leiðin til þess, að
komast úr peningakreppunni, er
það, að íslenzku afurðirnar séu
seldar eins fljótt og unt er, og að
sjálfsagt sé að sú sala sé fengin
í hendur nefnd af hálfu hins opin-
bera, og sé enginn fiskhrings-
maður í henni og enginn, sem er
undir áhrifum íslandsbanka.
Það hafa heyrst raddir um að
það væri „hart“ fyrir fiskhrings-
mennina, að fá ekki sjálfir að
ráða sínum fiski, hvenær þeir seldu
o. s. frv. En er ekki ennþá harð-
ara fyrir alla aðra aivinnurekendur
að þurfa að bíða atvinnutjón vegna
fiskhringsmannanna. Og er ekki
allra harðast fyrir verkalýðinn, að
þurfa að þola nýja og aukna dýr-
tíð, ofan á þá dýrtíð sem fyrir er,
af því vöruflutningur er bannaður
til Iandsins, bannaður, svo eigi
þurfi ai ganga að fiskhringsmönn-
unuml
Fiskhringsmennirnir eiga fiskinn
er sagt, en þeir eiga hann ekki.
Það er veltufé landsins, sparifé
landsmanna, sem stendur í fiskin-
um, og fiskbraskararnir eiga í raun
og veru ekki fremur fiskinn, en
þeir eiga sparifé almenningsl
Allir sem fylgst hafa með í,
blöðunum síðan Alþýðublaðið fór
að fletta ofan af svívirðingum
þessum f sambandi íslandsbanka
og Fiskhringsins, vita að ritstjóri
Vísis, Jakob Möller, sem nú er
eini fulltrúi Reykjavíkur á Alþingi,
tók þegar í byrjun málstað Fisk-
hringsins og Islandsbanka. Hvers
vegna hann gerði það er erfitt
að vita. Hann er ^reiðanlega ekki
í þetta sinn að skríða fyrir aug-
Iýsendunum — kaupmönnum og
heildsölum — því þeirra hags-
munir liggja ekki sama megin og
Fiskhringsmannanna. Að hann með
því að taka málstað Fiskhringsins
sé beinlínis að vinna á móti hags-
munum almennings vita og aliir.
Kátlegast er að sá sem mest
hefir rembst á „sjálfstæði" skuli
vera svo að segja sá eini sem
heldur vörnum fyrir hinn útlenda
banka hér, gegn hagsmunum lands-
manna. Sýnir hann þar svo mik-
inn ræfilshátt að mikið má vera
ef lélegri tuska hefir nokkru sinni
verið hengd upp til þerris á hina
pólitisku þvottasnúru landsins, og
hefir þar þó margt verið lélegt.
En hvað skyldu þeir annars
verða margir, sem á næsta þingi
þora að taka upp jafn svívirði-
lega aðstöðu f íslandsbankamál-
inu og Jakob Möller?
Yísir gegn Yísi. „Geta má
þess, að auglýsingar voru með
mesta móti í Alþýðublaðinu í
gær“ segir Vísir eftir að hafa
gefið í skyn að Alþbl. sé skoð-
analaust.
Margur mun þá spyrja: Hvers
vegna er Vísir altaf hálffullur af
auglýsingum?!
€rn koi i Jforegi?
Norðmenn vongóðir.
Norskur námuverkfræðingur, að
nafni Bjarne Hofseth, hefir ritað
grein í „Tidskrift for bergvæsenc,
sem ræðir ura líkindin fyrir þvf,
að kol séu í Noregi. Höfundur
heldur því fram, og fer þar eftir
athugunum sínum, að kol séu f
Finnmörku. Bendir hann á, að
Iandið hafi þarna verið rannsakað
svo lítillega, að þegar tekið sé til-
iit til víðáttunnar, megi það heita
óranmsakað jarðfræðislega, í jarð-
fræðislegu tilliti og að aldri til,
er Finnmörk mjög Iík kolalandinu
Skotlandi. Jarðlagabelti það, sem
liggur næst neðan við kolalögin
á Bjarnareyju (mitt á milli Noregs
og Spitsbergen) og heldur áfram
þaðan til Spitsbergen, er Ifka að
finna í Finnmörku,
Á Vesteraalen (eyjum norðan
við Lofot), sem Ifka hefir verið í
sambandi við Finnmörk, hafa fund-
ist kolalög, sem eru nokkuru yngri
en á Bjarnareyju. Hofseth telur
því ekkert því til fyrirstöðu, að
kol finnist á meginlandi Noregs.
Að minsta kosti mælir ekker'c á
móti því. Einnig tekur hann fram
að í Vestur-Finnmörku sé gnægð
málmblendings. Þar hafi fundist
ótal tegundir. Hann lýkur máli
sfnu með þessum orðum:
Það er ástæða til að ætla, að
Vestur-Finnmörk verði með tím-
anum mjög mikið verlcsmiðjuhérað
— nýtt Cornwall.
Nærri má geta hvílíkur feikna-
hagnaður það væri Norðmönnum,
ef athuganir og staðhæfingar þessa
manns reynast á rökum bygðar.
Er f ráði að gera stórfeldar og
nákvæmar athuganir, þessu við-
víkjandi, í náinni framtfð.
Skaftfellingur fór ti-1 Vest-
mannaeyja í gær.