Morgunblaðið - 02.09.1984, Blaðsíða 1

Einn þekktnsti og jafnframt um-
deildasti rihöfundur Bandaríkja-
manna, Truman Capote, lést um síð-
ustu helgi, 59 ára að aldri.
Capote fæddist í New Orleans 30.
september 1924 og var skírður
Truman Persons. Foreldrar hans
skildu þegar hann var fjögurra ára
og fylgdi hann móður sinni þegar
hún flutti á austurströndina og gift-
ist aftur. Truman tók þá upp hið nýja
eftirnafn móður sinnar, Capote.
Truman gekk í vel metna einka-
skóla á austurströndinni, en þótti
ekki sérlega góður nemandi. Kenn-
arar hans gerðu sér þó grein fyrir
miklum rithænieikum piltsins og
hvöttu hann til dáða.
Aðeins 17 ára að aldri flutti
Capote að heiman og leigði sér
íbúð einsamall í New Orleans.
Hann skrifaði smásöguna „Miri-
am“ og fékk hana birta í tímarit-
inu Mademoiselle árið 1945. Hann
hlaut einnig O’Henry-verðlaunin
fyrir söguna og efldi sú viðurkenn-
Capote hafði gaman af þvi að
vera í sviðsljósinu og sagðist
stundum vera á hæð við hagla-
byssu og jafn hávær. Undir lokin
var hann þó illa farinn af glaum-
lífinu sem hann lifði og gaf ekki út
annað en safn fyrri verka. Alls
komu út 13 verk eftir hann, en
síðustu árin vann hann að nýrri
heimildaskáldsögu sem fjallaði á
næsta meiðandi hátt um vini hans
og kunningja. Hluti bókarinnar,
„Answered Prayers" birtist í
tímaritinu Esquire og fékk mis-
jafna gagnrýni, þar sem t.d. mörg-
um vina hans fannst heldur sterkt
til orða tekið.
Draumur Capotes var að verða
mesti ritsnillingur eftirstríðsár-
anna en honum entist ekki líf né
heilsa til að láta draum sinn ræt-
ast fullkomlega. Einkalíf hans
varð meira áberandi en bækur
hans og undir lokin minntust
menn hans helst vegna ýmissa
uppákoma í sjónvarpsþáttum, efn-
is í slúðurdálkum og meðferða á
sjúkrahúsum.
Truman Capote var ógiftur og
barnlaus.
Capote dansar við Marilyn Monroe 1955.
ing Capote til að reyna frekar
fyrir sér á ritvellinum.
Um tíma starfaði Capote við
listadeild tímaritsins New Yorker,
en tók svo til við að semja sína
fyrstu skáldsögu, „Other Voices,
Other Rooms,“ sem gefin var út
árið 1958 og þýdd hefur verið fyrir
íslenska útvarpið. Bókin hlaut
mikla umfjöllun og seldist vel, þó
að bókmenntagagnrýnendur væru
ekki á eitt sáttir um hvers konar
hæfileikamaður væri þar á ferð.
Næstu tvö ár gaf hann svo út smá-
sagnasafn og ferðasögur, en 1951
kom út skáldsagan „The Grass
Harp“ sem fjallaði, líkt og fyrsta
skáldsagan, um tengsl ungs
manns við ættingja sína. Meðal
annarra bóka eftir Capote má
nefna „The Muses are Heard“,
„Local Colour" og „The Dogs
Bark“.
Á sjötta áratugnum gerði Cap-
ote mest af því að setja sögur sín-
ar og annarra á svið og skrifa
kvikmyndahandrit. Árið 1958 gaf
tækifæri til að reyna nýja stílinn
og það tókst þegar fjöldskylda í
Kansas var myrt að ástæðulausu,
að því er virtist, árið 1959. Á sex
árum yfirheyrði Capote alla sem
hlut áttu að máli, að meðtöldum
tveimur ungum mönnum sem
handteknir voru vegna morðanna
og teknir af lífi 1965. Sagan
greindi á nýstárlegan hátt frá
morðunum, lífi bæði fjölskyldunn-
ar og morðingjanna, og aftöku
þeirra. Eftir sjö ára vinnu að bók-
inni kom hún út undir heitinu „In
Cold Blood" og hefur verið gefin út
í íslenskri þýðingu með heitinu
„Með köldu blóði". Bókin fékk gíf-
urlegar undirtektir, en varð jafn-
framt mjög umdeild. Capote hagn-
aðist gífurlega á útgáfunni og lifði
hátt alla tíð síðan.
Capote varð þekktur maður eft-
ir útkomu bókarinnar „Með köldu
blóði“ og kom víða við í slúður-
dálkum dagblaðanna sökum sér-
kennilegra lífshátta, klæðaburðar
og framkomu. Líf hans einkennd-
Meistarí heimilda-
skáldsögunnar
hann svo út smásagnasafnið
„Breakfast at Tiffany’s", sem sam-
nefnd kvikmynd var gerð eftir
1961 með Audrey Hepburn í aðal-
hlutverki.
Capote komst á þessum tíma að
þeirri niðurstöðu að verk hans
væru orðin of huglæg og tók upp
ritstíl sem sameinaði frumleika
skáldsögunnar og tækni blaða-
mennskunnar; heimildaskáldsög-
una. Hann leitaði og beið eftir
ist meir og meir af ofnotkun
áfengis og lyfja og kom hið ljúfa
líf honum í koll er hann fékk til-
felli árið 1981 og varð að leggjast á
sjúkrahús. Hann talaði oft um
baráttu sína við áfengi og lyf og
sagðist blanda þeim saman „líkt
og ég blanda hanastélsdrykk".
f síðustu bókinni sem Capote
gaf út, „Music for Chameleons",
tók hann viðtal við sjálfan sig þar
sem hann spyr m.a. hvort Guð
hafi hjálpað honum í lífinu. „Jú,
alltaf meira og meira," svaraði
hann sjálfum sér. „En ég er ekki
dýrlingur enn. Ég er drykkjusjúkl-
ingur, lyfjaneytandi, kynvilltur og
ég er meistari. Auðvitað gæti ég
verið allt þetta fernt en samt verið
dýrlingur."