Morgunblaðið - 09.09.1984, Blaðsíða 26

106
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1984
og Russel — eða þekkja hann aft-
ur. Verið gæti að Beach hefði
heimsótt hann í Neðri málstof-
unni — margir Bandaríkjamenn
kæmu þangað að hitta hann. En
samtalið, sem Beach staðhæfði að
þeir hefðu átt, væri tómur hugar-
burður. Hann hefði aldrei sagt,
eða talið, að „vopnavald" yrði
nauðsynlegt á Iriandi. Hann hefði
ekki beðið Beach fyrir skilaboð til
Devoy.
Hvor sagði satt — Le Caron eða
Parnell? Dómararnir, Sir James
Hannens, Day og A.L. Smith,
treystu nákvæmni Le Carons, ít-
arlegum skjölum og frábæru
minni og ákváðu að trúa honum.
í skýrslu sinni vitnuðu þeir í
bréf Devoys og sögðu: „Við teljum
að þessi kafli renni stoðum undir
framburð Le Carons; og við ko-
mumst að þeirri niðurstöðu að Le
Caron hafi gefið rétta skýringu á
skilaboðunum til Devoy, sem
Parnell bað hann fyrir.“
Um þá neitun Parnells að hafa
talað um „vopnavald" sögðu þeir:
„Það er á hinn bóginn ekki óhugs-
andi að Parnell kunni í samræðum
við meintan byltingarmann að
hafa komizt þannig að orði að
hann hafi virzt sammála viðmæl-
anda sínum." Nefndin treysti sér
því ekki til að hreinsa Parnell af
því að hafa æst til ofbeidis.
Til voru sterkari sannanir fyrir
staðhæfingum Le Carons en dóm-
ararnir þekktu. Þeim var haldið
leyndum til 1953. Þá voru skjöl
Devoys birt í Dyflinni og bréfin,
sem Le Caron sendi honum eftir
fundinn með Parnell, komu fram.
„Þessi bréf lágu óhreyfð í
skjalasafni Devoys, sem betur fer
fyrir Parnell..." sögðu ritstjórar
skjalanna. „Þau voru í aðalatrið-
um skýrsla um viðtal Le Carons
við Parnell, keimlík yfirlýsingu
þeirri sem hann gaf dómaranefnd-
inni... Ef Le Caron hefur skilið
Parnell rétt og sagt rétt frá, þá
standa sagnfræðingar andspænis
öðru vandamáli: ráðgerði Parnell
hugsanlega uppreisn við þær sér-
stöku aðstæður, sem ríktu í apríl
1881?“ Þeir telja að því megi halda
fram.
Undir vernd
Þegar Le Caron yfirgaf vitna-
stúkuna tilkynnti Clan na Gael að
samtökin mundu ráða hann af
dögum. Anderson fól John Sween-
ey, rannsóknarlögreglumanni úr
sérdeild lögreglunnar, að gerast
lífvörður hans. Le Caron breytti
nafni sínu, kallaði sig „Howard
lækni“ og settist að í glæsilegu
einbýlishúsi nálægt Crystal Pal-
ace ásamt Sweeney, sem kallaði
sig „Simpson lækni“.
Seinna fluttist hann til South
Kensington, þar sem hann lézt 1.
apríl 1894. „Áhyggjur flýttu senni-
lega fyrir dauða hans,“ skrifaði
Sweeney. Ekkja hans fylgdi hon-
um til grafar í Norwood-kirkju-
garði og fluttist aftur til Tenness-
ee.
Asquith fannst Le Caron „mjög
viðsjárverður maður“ og þótt
hann skrifaði endurminningar
sínar er fátt vitað um hvern mann
hann hafði að geyma. Til dæmis er
ekki vitað hvort hann ól þá duldu
von að verða frægur.
Hann gekk í lið með Feníönum
og í Clan na Gael til að svíkja
þessi samtök. Hann vann holl-
ustueiða, sem hann var staðráðinn
í að svíkja. Hann svaraði sjálfur
þeirri spurningu hvort þetta hefði
verið siðferðilega réttlætanlegt 10.
febrúar 1889 í viðtali við „New
York Herald":
„Ég segi án þess að hika að mér
finnst ég hafa gert skyldu mína
sem maður, sem elskar land sitt
og sér svarinn og samvizkulausan
óvin ógna því. Ég gerði það sem ég
gat til að bjarga því. Eg tel mig
hernjósnara og framkomu mína
réttlætanlega samkvæmt sömu
siðferðilegu sjónarmiðum og rétt-
læta alla hernjósnara."
Hann útfærði þetta svar nánar í
ævisögu sinni, „Tuttugu og fimm
ár í leyniþjónustunni", 1892:
„Ég hef enga afsökun fram að
færa. Ég gerðist bandamaður fení-
anisma til að sigra hann. Ég sner-
ist aldrei vegna græðgi eða ágóða-
vonar gegn mönnum, sem ég hafði
fyrst starfað með í eindrægni. Ég
Áhrif sprengingarinnar f Neöri mílstofunni í janúar 1885.
Charles Stewart Parnell, leiðtogi
flokks frskra þjóðernissinna.
hafði aldrei nokkra samúð með
írskum byltingarmönnum; þvert á
móti. Ég hef heldur ekki verið
undirróðursmaður. Þótt ég greiddi
alltaf atkvæði með meirihlutan-
um, af pólitískum ástæðum, og
tæki jafnvel þátt í atkvæða-
greiðslu, sem leiddi til sprengjutil-
ræða, átti ég aldrei þátt í því að fá
nokkurn einstakling til að fremja
glæp. Að vísu varð ég að vinna
marga eiða. En hvað með það?
Með því að vinna þá hef ég bjarg-
að mörgum mannslífum."
Umdeildur
Le Caron var Englendingur,
fæddist á Englandi, þar höfðu for-
feður hans búið mann fram af
manni, þar hafði hann alizt upp.
Hann var á engan hátt tengdur
eða skuldbundinn írum og írlandi.
Ekki er hægt að skipa honum á
bekk með mörgum uppljóstrurum,
sem mikið hafa komið við sögu
irskra samsæra. Hollusta hans
var bundin Englandi. Hann hætti
lífi sínu fyrir land sitt.
Anderson, sem vann með honum
í tvo áratugi og varð vinur hans
síðustu fimm árin sem hann lifði,
ritaði: „Hann var ráðvandur og
heiðvirður fram í fingurgóma. Það
var vegna allt að því hlægilega há-
leitrar og rómantískrar óskar um
að þjóna landinu að hann tók að
sér það hlutverk að brjóta sam-
særi Feníana á bak aftur."
Frá sjónarmiði Clan na Gael
var sprengjuherferðin lögmæt
ráðstöfun til að hefna ranginda,
sem Irar höfðu verið beittir, rétt-
lætanleg aðferð til að fá Englend-
inga til að breyta framkomu sinni,
og maðurinn sem sveik hana var
ómerkilegt skriðdýr. Frá sjónar-
miði Lundúnabúa var hún tilraun
til að myrða þá og svikarinn vel-
gerðarmaður almennings.
Le Caron gat spurt gagnrýnend-
ur sína á frlandi og í Chicago:
munduð þið fordæma mig, ef ég
hefði laumað mér til áhrifa f
Scotland Yard fyrir Clan na Gael í
stað þess að komast til áhrifa í
Clan na Gael?
Ungir menn uppfullir af ætt-
jarðarást yfirgáfu heimili sín i
Bandaríkjunum til að standa fyrir
sprengingum á Englandi, urðu að
dúsa í fimmtán ár í fangelsum
Viktoríu drottningar, tveir með
þeim afleiðingum að þeir urðu
geðveikir. Á meðan voru Alexand-
er Sullivan og aðrir leiðtogar Clan
na Gael óhultir í Bandaríkjunum,
þar sem þeir notuðu spreng-
ingarnar og dómana til að safna
framlögum og atkvæðum. Sullivan
komst til áhrifa í stjórnmálum út
af írlandi.
Le Caron var ekki launað eins
ríkulega. Næstum því það eina
sem hann hafði upp úr krafsinu
var að fá að skrifa endurminn-
ingar sínar. Hann fékk enga
greiðslu fyrir upplýsingarnar um
fyrstu árás Feníana á Kanada.
Frá 1868 til 1870 fékk hann 50
pund á mánuði frá Anderson, alls
1.500 pund, auk 500 punda frá
Kanada.
Laun hans hjá Clan na Gael
voru ekki gefin upp, en hann kvað
þau varla hafa hrokkið fyrir út-
gjöldum. Tekjur hans af læknis-
störfum voru það eina sem gerðu
honum kleift að stunda njósnir.
Sagt var að hann hefði fengið
væna fúlgu frá „The Times". Dav-
itt sagði að upphæðin hefði numið
10.000 pundum. Hún reyndist 523
pund, 7 skildingar og sex pens.
En peningarnir skiptu Le Caron
ekki meginmáli. Þessum hægláta,
diplómatíska og dularfulla manni
fannst meira um vert að lifa ævin-
týralegu lífi og verða landi sínu að
liði.
Framandi menning í
framandi landi
★ Ert þú fædd(ur) 1967 eöa 1968?
★ Viltu búa eitt ár í framandi landi?
★ Viltu auka þekkingu þína á umheiminum?
★ Viltu kynnast lifnaðarháttum annarra þjóöa?
★ Viltu veröa skiptinemi?
Umsóknarfrestur er til 5. október.
Opiö daglega milli kl. 14.00 og 17.00.
Ef svarið er já, haföu samband viö:

á íslandi
- alþjóölega fræösla og samskipti -
Hverfisgötu 39, P.O. Box 753,121 Reykjavík.
Sími 25450.
Vöru;
fkeði
Hröð umsetning og skipulagning í lagerhaldi eru
mikilvægir þættir í öllum hagkvæmum rekstri.
Kynniðykkurkosti „FLOW STORAGE" lagerkerfisins
frá INTERROLL.
• Sama vörumagn á helmingi minni gólffleti.
• Mun betri nýting á vinnuafli og tækjum t.d. lyfturum.
• Öll vöruafgreiösla veröur mun léttari.
• Færri tilfærslur vöru og minni keyrsla innanhúss.
• Eðlilegri hringrás, þ.e. elsta varan afgreiðist alltaf fyrst.
INTERROLL afgreiðir allt lagerkerfið tilsniðið að
þörfum hvers og eins og í hvaða stærð sem er.
INTERROLL hefur 20 ára reynslu við lausn hvers-
konar flutnings- og vörugeymsluvandamála.
Leytið upplýsinga. .
ÍNTERROU:
Umboðsmenn INTERROLL á íslandi:
UMBOÐS- OG HEILDVEfíSLUN
LÁGMÚLI5, 108 REYKJA VIK, SÍMI: 91-685222
PÓSTHÓLF: 887, 121 REYKJAVlK