Morgunblaðið - 01.11.1984, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐID, FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1984
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1984
29
lHwgtiiiÞlaftifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Vandi ríkis-
stjórnarinnar
Samþykkt stjórnarflokk-
anna um efnahagsmark-
mið á árinu 1985, fjárlög fyrir
næsta ár og þjóðhagsáætlun
sem lögð var fram um miðjan
þennan mánuð byggjast á því
að hófsöm launahækkun
verði í ár og á næsta ári. Nú
er á hinn bóginn ljóst að sú
forsenda er brostin. Ríkis-
útgjöld munu væntanlega
aukast um 400 milljónir
króna á næsta ári vegna
nýgerðra samninga við
BSRB. Enn er ósamið milli
Alþýðusambandsins og
Vinnuveitendasambandsins
þar sem rætt hefur verið um
svonefnda skattalækkunar-
leið. í fjárlagafrumvarpi
fyrir næsta ár er gert ráð
fyrir 600 milljón króna lækk-
un tekjuskatta og er þar tekið
mið af samkomulagi stjórn-
arflokkanna frá 6. september
síðastliðnum um að tekju-
skattur verði afnuminn af al-
mennum tekjum í áföngum
og jafnframt ákveðið að
fyrsti áfangi komi til fram-
kvæmda við álagningu árið
1985.
Allt frá því ríkisstjórnin
var mynduð hefur hún fylgt
þeirri meginstefnu í efna-
hagsmálum að tryggja at-
vinnuöryggi, hjöðnun verð-
bólgu, viðunandi jafnvægi í
viðskiptum við önnur lönd og
verndun kaupmáttar lægstu
launa og lífskjara þeirra, sem
við bágust kjör búa. Á öllum
þessum sviðum hefur náðst
árangur, til dæmis voru kjör
hinna verst settu bætt meira
en þeirra sem meira mega
sín, með afskiptum ríkis-
stjórnarinnar af kjarasamn-
ingunum í febrúar síðastliðn-
um. Þar til laun hækka nú
meira en ríkisstjórnin ætlaði,
þótt hún hafi sjálf gert kjara-
samninginn sem úrslitum
ræður þegar á heildina er lit-
ið, blasti sá vandi helst við
henni að jafna viðskiptahalla
og sjá til þess að sjávarútveg-
ur væri ekki rekinn með tapi.
Ekki verður undan því vik-
ist að hörð átök eins og þau
sem nú hafa staðið valdi
verulegu pólitísku umróti. í
öllum stjórnmálaflokkum og
meðal almennings eru uppi
vangaveltur um framtíð rík-
isstjórnarinnar. Þess er að
vænta að forsætisráðherra
muni í stefnuræðu sinni á Al-
þingi einhvern næstu daga
skýra frá því hver sameigin-
Ieg viðbrögð stjórnarflokk-
anna verða. Af málgagni for-
sætisráðherra, NT, verður
það hins vegar helst ráðið að
í Framsóknarflokknum megi
þeir aðilar sin nokkurs sem
viija sem minnst samneyti
hafa við Sjálfstæðisflokkinn
og kjósi að velja sér nýtt
föruneyti á þeirri
framsóknarforsendu að land-
inu verði ekki stjórnað án
framsóknarráðherra, hvað
sem tautar og raular. Hinar
endurteknu árásir málgagns
forsætisráðherra á stefnu
Sjálfstæðisflokksins og for-
ystumenn hans á Alþingi, í
ríkisstjórn og borgarstjórn
Reykjavíkur verða ekki skild-
ar á annan veg en þann.
Indira
Gandhi
myrt
kotárásin á Indiru
Gandhi, forsætisráðherra
Indlands, vekur óhug og sorg
víða um heim. Hún var í for-
ystusveit þeirra þjóðaleið-
toga sem segjast ekki skipa
sér í sveit með öðru hvoru
risaveldanna og stefna að
heimi þar sem ofbeldi víki
fyrir friðsamlegum samskipt-
um. Heima fyrir glímdi hún
við vandamál sem virst hafa
óleysanleg allt frá því Ind-
land hlaut sjálfstæði undan
Bretum fyrir tæpum fjörutíu
árum.
Öryggisverðirnir sem
myrtu Indiru Gandhi voru
sikhar en uppreisn þeirra
gegn miðstjórninni í Nýju
Delhi hefur Leitt til lang-
vinnra blóðugra átaka og
minnt allan umheiminn á að
meðal þeirra 800 milljón
manna sem Indland byggja
ríkir síður en svo eindrægni,
og þeir búa síður en svo í sátt
og samlyndi.
Launmorð eru ekki óþekkt í
indverskri samtímasögu og
reynslan sýnir að þau eru olía
á eld trúarátaka, ættbálka-
rígs og stéttadeilna. f næsta
nágrenni Indlands, bæði í
Afganistan og við Persaflóa,
loga ófriðarbál. Rajiv
Gandhi, sonur Indiru, sem nú
hefur tekið við stjórnartaum-
unum hóf þátttöku í stjórn-
málum fremur af ættrækni
og hollustu við móður sína en
vegna viðurkenndra forystu-
hæfileika. Hann er hafinn til
æðstu valda við hinar erfið-
ustu aðstæður, ekki aðeins
Indverjar eiga mikið undir
því að honum fari stjórnin
vel úr hendi.
Séra Karl Sigurbjömsson:
„Er sú raunin, að hér
séu tvær þjóðir í landi?“
SÍÐASTLIÐINN sunnudag, á þakkargjörðardegi þjóðkirkjunnar,
flutti séra Karl Sigurbjörnsson, sóknarprestur í Hallgrímskirkju,
prédikun, sem hann hefur leyft Morgunblaðinu að birta. Fer prédik-
unin hér á eftir:
Þökkum Drottni því að hann er
góður
aldrei þrotni sá kærleikans hróöur
auma á lítur, brauð þeim brýtur
björg fram flýtur
sá ei þrýtur sjóður. Amen
Jóhannesarguðspj. 6, 1—15
Náð sé með yður og friður frá
Guði föður vorum og Drottni Jesú
Kristi. Amen.
í dag heldur íslenska kirkjan
þakkargjörðardag, að ákvörðun
biskups skv. tilmælum Kirkju-
þings.
Þakkargjörðardagur hefur um
aldir verið haldinn í kristinni
kirkju og er eiginlega uppskeru-
hátíð. Víða tíðkast það að menn
bera til kirkju og leggja við altarið
eitthvað af uppskeru sumarsins og
hví skyldum við ekki gera það:
bera hér inn heybagga, kartöflur
og kálhöfuð, rófur, gulrætur og
gúrkur, nú og þorsk, ýsu, síld og
karfa, kjötlæri, ull og gærur, já, og
því ekki ál og kísilgúr og önnur
dæmi af iðnvarningi nútímaþjóð-
félags sem áminning um að allar
nægtir landsins gæða, frjósemi
moldar og fengsæld miða og far-
sæld iðju mannfólksins í þessu
landi er Guðs gjöf. Og þakka þá
gjöf, þakka þeim góða Guði, sem
lýkur upp hendi sinni og seður allt
sem lifir með blessun.
Gjöfult var landið á liðnu sumri,
einstakt góðæri til sjávar og
sveita. Allar hlöður fullar á
hausti. En yfir góðærinu hvíla
dimmir skuggar. Skuggi offram-
leiðslunnar, er birgðir matvæla
hlaðast upp, sem lítið verð fæst
fyrir, og við seljum með miklum
tilkostnaði nágrönnum okkar, sem
einnig búa við offramleiðslu mat-
væla. Og hins vegar er skuggi
hungursneyðarinnar, sem milljón-
ir meðbræðra lifa við um þessar
mundir, svo sem nýjustu fréttir
frá Eþíópíu minna á. Já, hungrað-
ur heimur hlustar er við færum
Guði þakkir fyrir auðsæld og
nægtir, og það er í sjálfu sér ekk-
ert nýtt, það hefur jafnan verið,
svo framarlega sem það er satt að
Jesús sé mitt á meðal vor, hann
sem sagði: „Hungraður var ég ...
þyrstur ... nakinn ... sjúkur ... í
fangelsi var ég...
Þökkum Drottni á þakkargjörð-
ardegi, íslensk þjóð í skugga heift-
úðugra vinnudeilna. Göngum fram
fyrir altari Drottins með þakk-
argjörð, kennarar, ráðherrar, af-
greiðslustúlkur, stórkaupmenn,
sóknarkonur, forstjórar, iðnverka-
fólk, iðnrekendur, Thorlacius og
Albert, eða er sú raunin, sem
stundum er haft á orði, að hér séu
tvær þjóðir í landi, sem eiga fá
sameiginleg þakkarefni? Að hér
séu tvö hagkerfi, opinbert og neð-
anjarðar, að í okkar gjöfula landi
sé í senn auðsæld mikil og ör-
birgð? Vinnudeilur undanfarinna
vikna hafa afhjúpað rótgrónar
andstæður í íslensku þjóðfélagi.
En er virkilega svona styrjaldar-
ástand nauðsynlegt til að leiðrétta
Séra Karl Sigurbjörnsson
misvægi í kjörum manna? Þarf
þjóðin ár eftir ár að ganga í gegn-
um það að atvinnustarfsemi og
nauðsynleg þjónusta lamist um
lengri eða skemmri tíma til óbæt-
anlegs tjóns fyrir okkur öll? Var
það óhjákvæmilegt til að leiðrétta
kjör þeirra sem hafa orðið undir
og sannanlega borið herkostnað-
inn af baráttunni við verðbólguna
á undanförnum misserum? Er það
hugsanlegt, en sumir vilja halda
fram að hin hatrömmu átök und-
anfarinna vikna séu valdabarátta
en ekki kjaradeila í lýðræðis- og
réttarríki?
Illa er þá komið fyrir íslensku
þjóðinni. Á einni mestu örlaga-
stundu í lífi þjóðarinnar mælti
vitur maður varnaðarorð á Al-
þingi, sem greiptust inn í huga og
vitund þjóðarinnar: „Það mun
verða satt er vér slítum í sundur
lögin, að vér munum slíta og frið-
inn“. Borgarastyrjöld var afstýrt,
og í þeirri friðargjörð og þjóðar-
sátt varð íslensk kirkja til, eining-
arafl íslensku þjóðarinnar um ald-
ir.
Á þakkargjörðardegi berum við,
íslensk þjóð og íslensk kirkja, í
einum anda fram að altari Drott-
ins ávöxt lands og iðju lýðsins og
leggjum það í hendur þess Drott-
ins, sem blessar ... eins og forðum
er menn færðu honum fimm brauð
og tvo smáfiska, sem í höndum
hans urðu að nægtum hungruðum
lýð til saðningar.
Á það undur og kraftaverk
minnir líka altari kristinnar
kirkju, borðið þar sem brauðið er
brotið í minningu þeirrar kær-
leiksfórnar, sem heimi gefur líf og
von og framtíð. Einhver hefur
bent á þá skýringu á undrinu, sem
guðspjallið greinir frá, að mann-
fjöldinn hafi farið að dæmi pilts-
ins og Jesú og hver og einn lagt
fram nesti sitt í þökk til Guðs og
síðan gefið náunga sínum með sér.
Þannig hafi allir fengið nóg.
Undur er það þó og kraftaverk
engu síður, og dýrlegt TÁKN, því
það er jafnan kraftaverk þegar
þökkin til Guðs nær að brjótast í
gegnum sjálfhverfa sál, og afnema
Iögmál sjálfselskunnar að hver sé
sjálfum sér næstur, og opna augu
manns og hjarta fyrir þörfum
náungans. Þannig verða brauðin
fimm og fiskarnir tveir í höndum
Drottins TÁKN er bendir á nýja
leið í eyðimörk mannlegs ráða- og
dáðleysis, lýkur upp huldum auðs-
og orkulindum í þeirri sköpun,
sem sífellt á sér stað, þeirri sköp-
un Guðs þegar orð hans og áhrif
anda hans snerta mann og kalla
og vekja til ábyrgðar og samstöðu
með náunga sínum og honum til
blessunar.
Það er ábyrgð og samstaða
kærleikans, sem rýfur öll mörk og
varnarlínur fjármagnsins og for-
réttindanna, samtryggingar
stéttahagsmuna, þjóðernishyggju
og sérgæða hverskonar, og opnar
nýjar víddir, nýja möguleika og
nýja sýn til nýrrar framtíðar.
Á þakkargjörðardegi skulum við
biðja Drottin að samstaða náist
um lausn þeirrar dýrkeyptu kjara-
deilu, sem heldur kverkataki um
land og þjóð og bitnar harðast á
þeim sem síst skyldi, að þjóðarsátt
náist um réttláta skiptingu gæð-
anna og lausn aðsteðjandi vanda-
mála.
Ég minntist áðan á návist þess,
sem fyrir hönd hinna hungruðu og
nauðstöddu nær og fjær hlustar á
þakkir vorar og lofgjörð. Það er
Drottinn kærleikans, sem elskar
þennan heim, þetta synduga
mannkyn, þessa svívirtu jörð og
sérhvern einstakling. í helgidóm-
inum erum vér frammi fyrir aug-
liti hans.
Það er sagt um ríka unglinginn
að Jesús leit á hann með ástúð.
Enginn okkar getur vitað hvað
það hefur í för með sér að mæta
því augnaráði, það er upphaf nýrr-
ar afstöðu er sér birtuna handan
við skuggaskýin og vekur mitt í
auðn og eyðimörk hins sjálfhverfa
lífs þakkargjörð og opnar þakklát-
an huga og örláta mund og vekur
gleði, von og trú á framtíðina.
Guð gefi að vér hvert og eitt og
íslensk þjóð verði þeirrar gæfu að-
njótandi.
Dýrð sé Guði, föður og syni samin,
sannheilögum anda allt eins fram-
in,
þrennum einum, herra hreinum,
hjálp hvers reynum,
æðst lof greinum. — Amen.
samheilögum anda allt eins
fremum einum, herra hreinum,
hvers reynum,
æðra of greinum. Amen.
„Mín sannfæring að við hefð-
um ekki getað náð lengra“
— segir Albert Kristinsson, fyrsti varaformaður BSRB, í samtali við Mbl.
„Það er mjög erfítt að segja nokkuð um það hvort lengra
verkfall hefði getað skilað betri árangri. í samningum verða
menn að vega og meta stöðuna á hverjum tíma og taka allt með
í reikninginn. Þegar samningurinn var gerður var bandalagiö
mjög sterkt og á slíkum stundum er hagstætt að semja. Auk
þess var verkfallið orðið það langt, að jafnvel þótt eitthvað hefði
unnist til viðbótar með lengra verkfalli, er hæpið að það hefði
borgað sig fyrir hinn almenna félagsmann,“ sagöi Albert Krist-
insson, fyrsti varaformaður BSRB, þegar blm. bar undir hann þá
skoðun margra félaga BSRB að forysta bandalagsins hefði geng-
ið til samninga of snemma.
— Albert, þið fóruð fram a
30—35% launahækkun ásamt kaup-
máttartryggingu, og hafið nú samið
um 20% hækkun að meðaltali yfir
lengra tímabil og enga kaupmáttar-
tryggingu. Ertu sáttur við þessa niður-
stöðu?
Ég er sáttur við niðurstöðuna að
því marki sem aðstæður gefa tilefni
til. Það er mín sannfæring að við
hefðum ekki getað náð lengra."
— Hvers vegna lagði BSRB fyrst
og fremst áherslu á umtalsverða
prósentuhækkun launa, en gaf ekki
gaum að skattalækkunarleiðinni, sem
ASÍ virtist hafa mestan áhuga á? Nú
eru ýmsir hræddir við að kauphækk-
unin verði tekin af launþegum með
gengisfellingu, þar eð verðbótaákvæði
eru ekki í samningnum. Telurðu að
þið hafið valið rétta leið?
„Það var ekki fyrr en eftir þriggja
vikna verkfall sem boðið var upp á
hina svokölluðu skattalækkunarleið
— áður hafði aðeins verið rætt um
þá 600 milljón króna skattalækkun
sem getið er í fjárlögum. Á sama
tíma þinga VMSÍ og Landssamtök
iðnverkafólks við VSÍ um allt aðrar
stærðir, án þess að hafa nokkra
tryggingu fyrir samþykki ríkis-
stjórnarinnar.
En loks þegar ríkisstjórnin tekur
við sér, setur hún okkur afarkosti;
gefur tveggja sólarhringa frest til
að ganga að eða hafna tilboði, sem
var bæði óljóst og óútreiknað. Slíkt
eru fráleit vinnubrögð. Það lá ekk-
ert fyrir um það hvaðan peningar
ættu að koma til að mæta þessum
tekjumissi ríkisins.
Persónulega er ég meðmæltur
skatta- og útsvarslækkun sem
slíkri, enda er tekjuskatturinn ákaf-
lega ranglátur skattur og útsvarið
óeðlilega hátt — en skattalækkun á
þessum vettvangi mætti ekki kosta
auknar álögur á fólkið í öðru formi.
Við það vorum við hræddir."
— Telurðu að ríkisvaldið hafi svig-
rúm til að standa undir þessum kaup-
hækkunum án gengisfellingar?
„Ég tel svo vera. Það er auðséð að
peningar eru til í þjóðfélaginu.
Ýmsir milliliðir og þjónustuaðilar
virðast hafa næg fjárráð. Stjórn-
völd hafa létt álögum af fyrirtækj-
um, sem gerir þeim mönnum sem
hafa fjárráð kleift að ávaxta sitt fé
auðveldlega. Þetta var ef til vill
nauðsynlegt að gera, en hins vegar
eru þessar ráðstafanir ekki beint i
takt við þá byrði sem launþegar
hafa þurft að bera. Hagur hins al-
menna launamanns hefur stórlega
þrengst, ásamt því sem vegið er að
öldruðum og öryrkjum með hækkun
á læknisþjónustu og lyfjum. Ég lít
svo á að ýmsir hafi komist undan
því að bera sinn skerf af herkostn-
aðinum við að ná verðbólgunni
niður og nú sé það hlutverk ríkis-
stjórnarinnar að breyta þvl.“
— Á sínum tíma voru skiptar skoó-
anir um það frumkvæði Starfsmanna-
félas Keykjavíkurborgar að ganga til
samninga við borgina á undan heild-
arsamtökunum. Hvernig lítur þú á það
mál?
„Það er rétt, Starfsmannafélagi
Reykjavíkurborgar var legið á hálsi
fyrir að rjúfa samstöðuna. En til
hvers er sjálfstæður samningsrétt-
ur ef menn mega ekki eða þora ekki
að nýta sér hann. Það hefur um ára-
tuga skeið verið baráttumál opin-
berra starfsmanna að starfsmanna-
félögin innan BSRB hafi sjálfstæð-
an samningsrétt, og var reyndar ein
af kröfunum nú. Bæjarstarfs-
mannafélögin hafa þennan samn-
ingsrétt, þannig að það er eðlilegt
að þau nýti sér hann.
f þessu sambandi einnig er rétt að
vekja athygli á því, að þegar ríkis-
starfsmenn höfðu undirritað sinn
samning á þriðjudagskvöldið, var
enn ósamið við þrjú bæjarstarfs-
mannafélög og þá var ekki rætt um
rof á samstöðu. Þetta sýnir að mín
áliti, að það verður að skoða þessi
mál í réttu samhengi.“
— Var hægt að komast hjá verk-
falli, að þínu mati?
„Sennilega. Ef ríkisstjórnin hefði
tekið til hendinni í sumar og lag-
fært þá kaupmáttarskerðingu sem
orðin var frá því að Samningarnir
voru gerðir í febrúar, er alls óvíst að
til nokkurra átaka hefði komið. En
þegar séð varð nú í sumar og haust,
að ríkisstjórnin ætlaði sér ekki að
grípa í taumana og hafa frumkvæði
að því að bæta kjör launþega, var
óhjákvæmilegt að leggja út í þessar
aðgerðir."
— Kjaradeila BSRB og ríkisins
hefur ekki aðeins verið býsna löng,
heldur einkennst af talsverðri hörku.
Hver helduróu að sé skýringin á því?
„Ástæðan er fyrst og fremst
stefna stjórnvalda í peningamálum
— harðlínustefna sem ég vil kalla
svo; sú stefna að draga úr verð-
bólguhraðanum með fjármunatil-
færslu frá launþegum til atvinnu-
lífsins, hvað sem það kostar. Samn-
*
Albert Kristinsson
ingsrétturinn er afnuminn með lög-
um og launavísitalan tekin úr sam-
bandi.
Launþegar gáfu ríkisstjórninni
tækifæri og vinnufrið með febrúar-
samningunum, fyrst og fremst til að
rétta við hag sjávarútvegsins. En
það var grundvöllur samninganna
að kaupmátturinn héldist sá sami á
samningstímabilinu. Harðlínu-
stefna stjórnarinnar hefur orðið til
þess að þetta markmið hefur ekki
náðst. Sem flokksbundinn sjálf-
stæöismaður um áratuga skeið er ég
mjög ósáttur við þessa nýju stefnu,
og svo lengi sem flokkurinn fylgir
henni eigum við ekki samleið.
Harka fjármálaráðherra er svo
algerlega sér á parti. í fyrsta lagi sú
ákvörðun hans að greiða ekki út
laun fyrir október. Ef hann hefur
ætlað sér að stytta verkfallið með
þeirri ráðstöfun, þá valdi hann
verstu leið sem hugsast getur. I
öðru lagi tilskipun hans að skylda
yfirmenn til að ganga í störf undir-
manna sinna, en slíkt er skýlaust
verkfallsbrot. Og í þriðja lagi sú
ögrun hans við starfsfólk ríkisins að
Hvað segja talsmenn stjórnarandstöðunnar um samningana?
Kjartan Jóhannsson
Kjartan Jóhannsson:
Ríkisstjórnin
teygði verkfallið
á langinn
„Auðvitað er léttir að verkfallinu
er lokið, og ég óska BSRB til ham-
ingju með það, þótt menn séu ef-
laust misánægðir með sinn hlut,“
sagði Kjartann Jóhannsson, formað-
ur Alþýðuflokksins, þegar hann var
inntur eftir áliti á kjarasamningi
ríkisins og BSRB, af blaðamanni
Morgunblaðsins síðdegis í gær.
„Það var hörmulegt að horfa
upp á hvernig ríkisstjórnin teygði
þetta verkfall á langinn og tafði
fyrir samningum, en nú er verk-
efnið fyrir ríkisstjórn og aðila
vinnumarkaðarins að tryggja það
að kaupmáttur haldist.
Af þessu verkfalli getum við
dregið tvenns konar lærdóm: 1
fyrsta lagi hefur í þessari kjara-
baráttu verið fólgin sú krafa að
dregið verði úr misrétti, sem birt-
ist með þeim hætti að launafólk
hefur orðið að bera þungar byrðar,
en aðrir sloppið og rfkisstjórnin
setið með hendur í skauti. I annan
stað, þá tel ég það ljóst að menn
verði að haga stjórn þjóðmála og
láta skrá niður hugsanlegar ávirð-
ingar manna í starfi. Slíkar aðgerð-
ir hélt maður að heyrðu sögunni til,
og sýna kannski betur en margt
annað þá hörku sem rfkisvaldið
leyfði sér í baráttunni nú.“
— Nú finnst mörgum sem harkan
sé ekki öll frá stjórnvöldum komin.
BSRB hafi ekki síður gengið hart fram
í verkfallsvörslu sinni og látið það
bitna á þeim sem síst skyldi. Ertu
sammála því?
„Alls ekki. Menn verða að gæta að
því að verkföll verða aldrei rekin án
þess að einhverjir verði fyrir óþæg-
indum. En ég veit engin dæmi þess
að verkfallsverðir hafi ekki í hví-
vetna fylgt lögum. Hins vegar hafa
stjórnvöld reynt að nýta sér kjara-
deilunefnd til að úrskurða um mál,
sem er engan veginn í þeirra verka-
hring að úrskurða um. Meðal ann-
ars það hefur hleypt aukinni hörku
f verkfallið."
— En hvað viltu segja um andstöðu
BSRB við að greiða út laun í nóvem-
berbyrjun til þeirra sem ekki voru f
verkfalli eða voru beinlínis skyldaðir
til að vinna? Hvað réð þeirri afstöðu?
„Tilgangurinn með því er auðvit-
að fyrst og fremst sá að setja auk-
inn þrýsting á stjórnvöld."
— Það segir sig sjálft að þetta
langa verkfall hlýtur að hafa komið
illa við hinn almenna launþega inn-
an BSRB. Óttast forysta bandalags-
ins ekki að svo langt verkfall geti
haft lamandi áhrif á samtökin i
framtfðinni?
„Þetta verkfall hefur á margan
hátt verið frábrugðið verkfalli
BSRB 1977, sem stafar aðallega af
breyttri afstöðu ríkisvaldsins, eins
og ég gat um áður. En samstaðan
hefur verið mikil og ég er sannfærð-
ur um að kjaradeilan nú geti þvert á
móti orðið til að stórefla BSRB í
framtíðinni, ef rétt er á málum
haldið,“ sagði Albert Kristinsson að
lokum.
efnahagsmála þannig að fólk fái
lífvænleg laun fyrir dagvinnu og
lífskjör verði sambærileg og gerist
í grannlöndum okkar, sem eru
með svipaðar þjóðartekjur. Þetta
er höfuðverkefni," sagði Kjartan
Jóhannsson að lokum.
Svavar Gestsson
Svavar Gestsson;
Baráttuaðferðir
BSRB
glæsilegar
„Það er erfitt að segja til um efna-
hagsleg áhrif samningsins fyrr en
búið er að gera kjarasamninga á
vinnumarkaðinum í heild,“ sagði
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, þegar blaðamaður
Morgunblaðsins leitaði eftir áliti
hans á nýgerðum kjarasamningi
ríkisins og BSRB sfðdegis í gær.
„Það sem mestu máli skiptir er
hve samstaðan var sterk og
frammistaða BSRB því glæsileg.
Það tókst að þrefalda það sem
fjármálaráðherra hafði hugsað
sér, og er árangurinn því góður.
En það veltur á því að launahækk-
unin fari ekki út í verðlagið, vegna
þess að kauptrygging er bönnuð
með lögum.
Besta kjaratryggingin er að
koma stjórnarstefnunni frá og
besta verðtryggingin eru öflug
verkalýðssamtök. Það ánægjulega
við kjarasamninginn sjálfan er sú
viðleitni er þar kemur fram til
launajöfnunar með krónutölu-
hækkunum í stað prósentuhækk-
ana.
Hvað varðar stöðu ríkisstjórn-
arinnar þá er ljóst að hún verður
að endurskoða stefnuna í grund-
vallaratriðum. Hún hefur vonandi
lært þá lexíu að íslandi verður
ekki stjómað móti því fólki er
skapar verðmætin í landinu,"
sagði Svavar Gestsson að lokum.
Guðmundur Einarsson
Guðmundur Einarsson:
Leiðrétta verður
óréttlæti eftir
aldurshópum
„Á þessu augnabliki er lítið hægt
að segja um efnahagsleg áhrif samn-
inganna, sem fara eftir því hvernig
menn bregðast við þeim,“ sagði
Guðmundur Einarsson, Bandalagi
jafnaðarmanna, er blaðamaður
Morgunblaðsins innti hann eftir áliti
hans á nýgerðum kjarasamningum
BSRB og ríkisins.
„Það setur að manni vissan ugg
þegar flestar reiknivélar eru sett-
ar í gang til að reikna út verð-
bólguáhrif launahækkana, án þess
að gera ráð fyrir neinum haml-
andi aðgerðum, eins og aðhaldi og
sparnaði. Nú fara í hönd samn-
ingar á hinum almenna vinnu-
markaði og legg ég áherslu á að
þeir séu gerðir án inngripa ann-
arra aðila. Bandalag jafnaðar-
manna hefur bent á að
vinnustaðafélög myndu gefa
launafóki réttlátari skerf í fyrir-
tækjum sem nú eru sögð blómstra.
Vinnustaðasamningar eru þegar
stundaðir í stórum stil — borganir
undir borðið og yfirborganir er
koma einungis yfirmönnum til
góða af því að þeir eru ekki gerðir
fyrir opnum tjöldum.
Óréttlæti eftir aldurshópum
hvað varðar húsnæðismál, skatta-
mál og lífeyrissjóðsmál verður
ekki leiðrétt í kjarasamningum,
þess vegna hlýtur það að vera eitt
megin verkefni Alþingis að gera
þar bragarbót á að eigin frum-
kvæði, sagði Guðmundur Einars-
son að lokum.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
Sigríöur Dúna
Kristmundsdóttir:
Fagna að
þessari löngu
deilu er lokið
„Laun opinberra starfsmanna,
sem og annarra er vinna eftir launa-
töxtum, hafa verið skammarlega lág
og með nýgerðum kjarasamningum
hafa þeir fyrrnefndu ekki náð jöfn-
uði miðað við þá er starfa hjá einka-
aðilum,“ sagði Sigríður Dúna
Kristmundsdóttir, Kvennalista, þeg-
ar blaðamaður innti hana eftir áliti
hennar á samningum BSRB og rfkis-
ins.
„Ég hef áhyggjur af því að sá
ávinningur, sem þó hefur náðst
verði tekinn aftur með efnahags-
aðgerðum ríkisvaldsins. Yfirlýs-
ing fjármálaráðherra um að þetta
séu verðbólgusamningar gefa til-
efni til þess.
Hins vegar fagna ég því að þess-
ari löngu deilu er lokið, en á henni
ber ríkisstjórnin fulla ábyrgð með
stjórnarstefnu sinni. Hversu langt
verkfallið var, skrifast einnig á
ríkisstjórnina, er tafði málið með
óljósum yfirlýsingum um skatta-
lækkanir, og þá var framganga
fjármálaráðherra í upphafi vinnu-
deilunnar ekki til að flýta fyrir.
Mér finnst það mjög ánægjulegt
hversu konur voru skeleggar í
þessari kjarabaráttu, en því miður
náði það ekki að skila árangri inná
samningaborðið. Ég átel bæði for-
ustumenn BSRB og rikisins að
ekkert var gert til að leiðrétta
kynbundið misrétti í launum, en
konur eru í miklum meirihluta í
lægstu launaflokkunum," sagði
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
að lokum.