Morgunblaðið - 02.11.1984, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. NÓVEMBER 1984
49
bandi langömmu) og Guðbjörg
(Lilla) giftist að Kvíabekk í
Ólafsfirði. Hún eignaðist ung
barn, (Sigurð Ragnar) sem dó á
Hrauni og hún sjálf skömmu
seinna.
Hörmungasaga þessarar fjöl-
skyldu og þá sérstaklega lang-
ömmu minnar, Elísabetar, er með
fádæmum. Sjálf varð hún 94 ára
gömul og lifði öll börn sín nema
ömmu. Þær mæðgur voru sem
skiljanlegt er tengdar mjög nán-
um böndum.
Og svo kom „blessað stríðið" og
öll fyrri iðja þessarar þjóðar gekk
úr skorðum. Fyrir útgerðina á
Eyrunum hafði stríðið enga bless-
un í för með sér. Sjósókn varð
óvinnandi undir eftirliti og tíma-
kvöðum við kafbátagirðinguna í
firðinum og tundurdufl á siglinga-
leiðum. Markaðir lokuðust og her-
inn hirti vinnuaflið og reið þetta
byggðinni á Eyrum að fullu og
lagðist byggð þar brátt niður. Árið
1942 fluttist fjölskyldan á Hrauni
inn í bæ og settist árinu seinna að
á Austurvegi 11, þar sem þau
bjuggu afi og amma þar til hann
lést árið 1967.
í annað sinn var amma komin á
Seyðisfjörð eftir að afkomu-
grundvöllurinn hafði brostið. (Það
er dálítið kaldhæðnislegt að lóð-
arleigusamningurinn að húsinu
þeirra er undirritaður af föður
hennar.)
Þegar þetta var voru þau hjónin
komin yfir miðjan aldur og dætur
þeirra ýmist uppkomnar eða
stálpaðar.
Svo er að sjá að þeim hafi farn-
ast vel í alla staði og þó sárt hafi
verið að yfirgefa fyrra líf og ból-
festu, hefur heimilishald allt orðið
mun léttara og áhyggjuminna.
Þau virðast hafa tekið virkan þátt
í bæjarlífinu, bæði í starfi og fé-
lagslífi, og dæturnar einnig. Ekki
sakar að geta þess, að á 75 ára
afmæli kvenfélagsins Kvik var
amma gerð að heiðursfélaga þess,
Kvenfélagasambands Íslands þá
brottflutt. Dætur þeirra fluttu all-
ar „suður" þegar þær flugu úr
hreiðrinu og eins fluttu bræður
Hermanns suður. Þannig tók
þéttbýlismyndunin við Faxaflóa
sinn toll af þessari fjölskyldu á
heimaslóðum hennar, þangað til
afi og amma voru orðin ein eftir,
eða svo gott sem.
Um það leyti sem ég fer að
muna til mín er yngsta dóttirin að
flytjasta að heiman en í stað
hennar „dagar" bróðir minn uppi
á Austurveginum. Eftir því sem ég
fæ skilið og skynjað hefur það ver-
ið þessu fólki mikil blessun og ekki
síst langömmu okkar síðustu ár
hennar.
Sennilega hefur þessi ráðstöfun
valdið mestu um það að upp frá
því var ég meira og minna á Seyð-
isfirði á sumrin. Frá þessum dvöl-
um mínum fyrir austan á ég
margs að minnast af heimili
þeirra afa og ömmu. Þau voru þá
roskin orðin og öldurót lífsins
hjaðnað.
Heimilið bar þess merki að
standa á gömlum merg og yfir því
hvíldi virðuleg ró. Aldrei hraut
Þar þurfti margt að gera og færa
til betri vegar en það voru aldrei
neinir erfiöleikar hjá þeim hjón-
um þó mörgum nútímamanninum
hefði hrosið hugur við. Síðar
fluttu þau að Ulugastöðum og voru
síðustu ábúendur á báðum þessum
jörðum. Ég var kunnugur þarna,
fæddur og uppalinn á Illugastöð-
um og kynntist því fljótlega fjöl-
skyldunni í Núpsöxl. Þau kynni
urðu fljótlega náin, því i þessa
fjölskyldu sótti ég konuna mína. Á
þessum bæjum fæddust yngstu
börnin og voru þau þá orðin 14 og
eru þessi, talin í aldursröð:
Rósa Aðalheiður f. 26. febrúar
1919, Sigurvin Grundfjörð f. 12.
mars 1920, Bjarnfríður Valný f.
12. mars 1922, Þorgils Hólmfreð f.
23. september 1923, Áslaug Krist-
ensa f. 17. október 1924, Georg
Kristján f. 18. nóvember 1925,
Garðar Haukur f. 8. febrúar 1928,
d. 20. júní 1980, Ingvar Alfreð f.
15. september 1929, Ester f. 28.
febrúar 1931, Friðrik Heiðar f. 17.
ágúst 1934, Elsa f. 31. ágúst 1937,
Bjarni f. 12. igars 1940, Jónas f. 29.
þar styggðaryrði af vörum og
samband þeirra afa og ömmu var
einstaklega fallegt og friðsælt,
þótt bæði hefðu skap nóg. Þetta
var alþýölegt og fallegt menning-
arheimili, með virðulegum hús-
gögnum, miklum bókahirslum,
myndum á veggjum og blómum í
gluggum. Allt bar merki snyrti-
mennsku, reglufestu og alúðar
innandyra sem utan. Garðurinn
hennar ömmu var rómaður í bæn-
um og afi var stöðugt að ditta að,
aldrei féll honum verk úr hendi.
Þessi friðsæla og áhyggjulausa
tilvera á Austurveginum hefur
einkennilega seiðandi áhrif i
endurminningunni.
Eftir að afi féll frá fluttist
amma alfarin til Reykjavíkur
ásamt bróður mínum og bjuggu
þau í Þingholtsstræti í tæpt ár en
þá var innréttuð vistarvera undir
súð í húsakynnum foreldra minna
á Freyjugötu 28 og þ»r bjó hún
þar til hún fluttist í Álfheima 40
fyrir þrem árum.
Ég naut þess að vera að kynnast
ömmu minni langt fram á fullorð-
insár. f gegnum hennar tilveru
héldust á einhvern einkennilegan
hátt við hin rofnu tengsl við
gömlu átthagana. Ýmist var það
að fólk að austan hélt sambandi
við hana og eins átti hún ævi sína
þar og því urðu slóðir þar, minn-
ingar, ættir og vnir hugleikin um-
ræðuefni.
Fyrir mér varð amma, auk þess
að vera indæll félagi minn og vin-
ur barna minna, einskonar tengi-
liður við hinar fornu slóðir, rætur
okkar og fyrri tilvist þessarar
þjóðar.
Hún bar í sér lífsreynslu þjóðar-
innar í hnotskurn, sjálf upprunnin
á nítjándualdar sveitaheimili und-
ir dönskum kóngi, aldamótabarn,
afsprengi ungmennafélagshreyf-
ingarinnar, hins unga íslands.
Hafði reynt hvort tveggja að vera
alin upp á stórbýli og koti í ein-
angraðri sveit. Þekkti neyð hinna
forsjárlausu og nálægð dauðans í
lífi fyrri kynslóða. Lifði tvær
heimsstyrjaldir, fædd fyrir daga
bíla og flugvéla, rafmagns, síma
og skólaskyldu á íslandi. Hafði
verið með hefðarfólki í Reykjavik
Ofvitans, stundað útgerð i góðæri
og kreppu, vakað yfir túnum og
hrakist á heiðum svo eitthvað sé
nefnt og loks lifað fram á þessa
einkennilegu tíma, þegar hún
þurfti ekki einu sinni að standa
upp úr stólnum sínum til þess að
kveikja á sjónvarpinu. Lengi var
hún að sætta sig við það undur.
Síðustu árin heklaði hún ein-
hver kynstur af teppum og dúkum
sem orð fór af og las einhver firn.
Hún var virðulegt og fallegt
gamalmenni og bar glæsilega ís-
lenska búninginn. Þeim fækkar nú
óðum.
Þegar ég nú kveð ömmu mína
fyrr en mig varði, því margt átt-
um við eftir að bralla, þá er hún
vel að hvíldinni komin og mikið
vildi ég að henni verði að þrá sinni
„að hitta fyrir vini í varpa, þar
sem von er á gesti" og þá sé afi
farinn að taka í nefið aftur.
Hjalti Þórisson
nóvember 1942. Fyrsta barnið fætt
1918 misstu þau strax. öll eru
systkinin vel gefið dugnaðarfólk,
myndarleg og glaðsinna. Það er
gott að vera með þessu fólki. Af-
komendur Georgs og Guðfinnu eru
orðnir um 190.
Árið 1944 fluttist fjölskyldan
frá Illugastöðum suður í Árnes-
sýslu. Síðast bjuggu þau í Reykja-
vík og andaðist Georg þar 4. júní
1962.
Það eru nú 45 ár síöan ég kom
inn í þessa góðu fjölskyldu. Margs
er að minnast. Ég minnist allra
samverustundanna á heimili
Georgs og Guðfinnu og víðar með
þeim. Eitt af því aðdáunarverða
hjá þessu fólki er samheldnin í
fjölskyldunni.
Hana mótuðu þau Guðfinna og
Georg og hún hefur haldist. Til-
efnin hafa orðið mörg; skírnir,
fermingar, giftingar og afmæli,
stór og smá, og stundum öllu
þessu slegið saman í einn fagnað.
Þann 7. ágúst sl. voru liðin 100 ár
frá fæðingu Georgs og komu þá
börnin ásamt móður sinni og fleir-
Guðmundur Sœmunds-
son — Minningarorð
Fæddur 22. febrúar 1909.
Dáinn 24. október 1984.
Ekki vil ég láta hjá líða að
minnast Guðmundar Sæmunds-
sonar stjúpa míns lítillega, þó það
verði fátæklegt miðað við það sem
hann átti skilið, sá ágæti maður.
Guðmundur Sæmundsson fædd-
ist að Víðivöllum í Staðardal og á
þeim slóðum sleit hann barns-
skónum. Lengst af var æskuheim-
ili hans að Fitjum í Hróbergs-
hreppi. Foreldrar hans voru hjón-
in Sæmundur Jóhannsson og
Elísabet Jónsdóttir. Systkini Guð-
mundar sem upp komust voru
fimm; Jón, Benedikt, Katrín,
Svanborg og Jóhann, allt mann-
dómsfólk hið mesta.
Ungur að árum fór Guðmundur
til sjós eins og títt var um hrausta
menn á þeim tíma. Þætti það
nokkuð strembið í dag að fara
gangandi frá Steingrímsfirði alla
leið suður til Borgarness í mis-
jöfnum veðrum og færð en þetta
varð Guðmundur að gera frá unga
aldri til þess að komast á vertíðina
og hefur hann varla kvartað meira
en aðrir, hafi ég þekkt hann rétt.
Guðmundur var lengst af til sjós
frá Vestmannaeyjum og þar sem
hann var sérstaklega laginn við
vélar og allt sem þeim viðkom
vann hann sér réttindi sem vél-
stjóri. Þegar hraðfrystihúsið á
Hólmavík var reist var Guðmund-
ur ráðinn vélgæslumaður þar og
varð það hans aðallífsstarf. Þar
vann hann til ársins 1962 en þá
fluttist hann til Reykjavíkur og
vann um tíma á skipi Sambands-
ins, Hamrafellinu. A þeim tíma
fór hann að kenna þess sjúkdóms
sem nú hefur lagt hann að velli.
Síðustu starfsár Guðmundar vann
hann í þáverandi fyrirtæki mínu,
Skrifvélinni hf., og minnumst við
starfsmennirnir lengi hans Ijúfu
og stilltu framkomu.
Guðmundur kvæntist móður
minni, Ágústu Guðmundsdóttur
frá Bæ í Steingrímsfirði og eign-
uðust þau þrjú mannvænleg börn,
Elísabetu, Sæmund og Ragnheiði.
Þegar Guðmundur og móðir mín
tóku saman var hún með tvö ung
börn frá fyrra hjónabandi, Sigríði
og Hermann, og gekk Guðmundur
þeim í föðurstað. Þessi systkini
mín hafa sagt mér að aldrei muni
þau eftir að Guðmundur hafi á
nokkurn hátt komið fram við þau
á annan veg en sín eigin börn.
Þessi var einnig mín reynsla en ég
fluttist til móður minnar og Guð-
mundar fjórtán ára að aldri. Nú á
mínum fullorðinsárum hefur mér
orðið æ betur ljóst hvers konar
skapstillingar- og ljúfmenni Guð-
mundur var því aldrei hraut hon-
um styggðaryrði af vörum til mín,
þótt svona strákur hafi eflaust oft
átt það skilið. Guðmundur og Ág-
ústa slitu samvistir árið 1963.
Á góðum stundum var Guð-
mundur hrókur alls fagnaðar og
margar smellnar stökur mælti
hann af munni fram og virtist það
honum auðvelt enda hagmæltur
og viðiesinn á ljóð og óbundið mál.
Ég gæti trúað að margir eldri
Hólmvíkingar minnist litlu kaffi-
stofunnar í frystihúsinu á Hólma-
vík þar sem Guðmundur réð ríkj-
um. Þar var nokkurs konar menn-
ingar- og fréttamiðstöð, spila- og
taflsalur, allt í þessu niu fermetra
plássi þar sem oft var þétt setinn
bekkurinn.
Eftir að Guðmundur hætti til
sjós um 1964 var heilsu hans farið
að hraka og veit ég að þá voru
dökkir dagarnir hans, framtíðin
blandin einmanakennd og óöryggi.
Ljúfmenni eins og Guðmundi var
ekki ætlað slíkt hlutskipti til
lengdar því um þetta leyti kynnt-
ist hann hinn ágætustu konu,
Magnfríði Sigurbjarnardóttur.
Bjuggu þau saman þar til yfir lauk
hjá Guðmundi og voru samvistir
þeirra með miklum ágætum. Megi
Guð blessa Magnfríði fyrir þá
miklu umhyggju og hlýju sem hún
veitti honum.
Að lokum vil ég þakka forsjón-
inni fyrir kynni mín af þessum
staka öðlingsmanni.
Örn H. Jónsson
Minning:
Sigurður Þorkelsson
framkvœmdastjóri
Fæddur 1. febrúar 1914
Dáinn 6. september 1984
Fáar kynslóðir fslendinga hafa
séð eins miklar breytingar og sú,
sem nú er að hverfa. Ekki á þetta
síst við um fjarskipti, sem nú hafa
öðlast mikilvægan sess í lífi þess-
arar strjálbýlu þjóðar. Sigurður
Þorkelsson, framkvæmdastjóri
tæknideildar Pósts og sima, sem
andaðist hinn 6. september 1984,
átti því láni að fagna að vera i röð
forvígismanna á því sviði. Strax
að lokinni síðari heimsstyrjöld-
inni kom hann heim frá Dan-
mörku með verkfræðipróf upp á
vasann og að auki nokkurra ára
starfsreynslu hjá Pósti og síma í
Danmörku. í dag þætti það ekki
beysið fjarskiptakerfið, sem Sig-
urður hóf störf við, þegar heim
var komið. Var hann fyrst stuttan
tíma hjá Flugmálastjórn en flutt-
um saman á Illugastöðum til að
minnast þess. Síðan Georg andað-
ist hefur Guðfinna átt heima hjá
Þorgils syni sínum og fjölskyldu
hans, nú síðast í Þorlákshöfn. Á
meðan Guðfinnu entist heilsa til
var hún óþreytandi í að standa
fyrir einhverju skemmtilegu með
afkomendum sínum. Að koma
saman sem flest eða vera saman á
ferðalögum var hennar líf og yndi.
Núna síðustu árin var heilsan far-
in að bila og andaðist hún i
Sjúkrahúsi Selfoss 24. október sl.
Guðfinna og Georg voru miklar
drengskaparmanneskjur. Allt
þeirra líf og starf einkenndist af
dugnaði og bjartsýni og trú á hið
góða. Ég þakka þeim af heilum
huga og óska öllu þeirra fólki
Guðsblessunar á ókomnum árum.
Fari þau í friði, friður Guðs þau
blessi, hafi þau þökk fyrir allt og
allt.
Útför Guðfinnu Bjarnadóttur
verður gerð frá Fossvogskirkju í
dag, föstudaginn 2. nóvember, kl.
13.30.
. . H.S.
ist síðan til Pósts og sima. Lengi
framan af var starfsvettvangur
Sigurðar í radíótæknideild, sem
hann varð að lokum forstjóri
fyrir, en eftir að radíó- og síma-
tæknideild voru sameinaðar undir
einn hatt 1972 var hann gerður að
framkvæmdastjóra hinnar nýju
tæknideildar og gegndi því starfi
til æviloka. Reyndar átti Sigurður
ekki nema tæpa fjóra mánuði i
það að fara á eftirlaun því að hann
varð sjötugur fyrr á þessu ári.
Ekki verða hin mörgu verk Sig-
urðar fyrir Póst og síma rakin hér
en auk þess að vinna að radió- og
símamálum stofnunarinnar átti
hann drjúgan þátt i uppbyggingu
hljóðvarps- og sjónvarpsdreifi-
kerfis Ríkisútvarpsins. Siðustu ár-
in tók Sigurður jafnframt virkan
þátt í tæknilegum undirbúningi að
gervitunglasjónvarpi Norður-
landa, sem gengið hefur undir
heitinu Nordsat-verkefnið. Sig-
urður hefði vel getað stært sig af
því að hafa lagt þungt lóð á vog-
arskál framfara i fjarskiptum
landsins og talsvert er öðru vísi nú
en 1945 í þeim efnum.
Leiðir okkar Sigurðar lágu fyrst
saman í starfi fyrir 27 árum, þeg-
ar ég réðst sem verkfræðingur til
radíótæknideildar Pósts og síma.
Fékk ég þá strax að njóta góðs af
handleiðslu hans en frá 1971 varð
samstarf okkar mjög náið og átti
ég hann sem næsta yfirmann æ
síðan. Sigurður var af gamla skól-
anum sem kallað er og lagöi mikla
áherslu á að starfsmenn uppfylltu
skyldur sínar í einu og öllu. Sjálf-
ur mætti hann alltaf fyrstur
manna á morgnana og það kom
örsjaldan fyrir að hann væri frá
vinnu vegna veikinda. Gegnum ár-
in hafði Sigurður sankað að sér
mikilli þekkingu á sínu starfssviði
og þegar þar við bættist einstakt
minni varð það til þess að oft var
leitað ráða hjá honum. ótal sinn-
um hef ég fengið í starfi mínu að
njóta þessara eiginleika hans.
Fleira vil ég þakka Sigurði eins og
uppfræðslu í alþjóðlegu samstarfi,
en Sigurður sat margsinnis ráð-
stefnur og fundi á alþjóðavett-
vangi fyrir hönd Pósts og síma og
fslands. Kom þar að góðum notum
málakunnátta hans, en af erlend-
um tungum var hann best heima í
dönsku. Enda hafði Sigurður ekki
aðeins stundað framhaldsnám sitt
í Danmörku heldur sótti hann
þangað einnig eiginkonu sína Else.
Þau hjónin eignuðust þrjá syni,
sem allir eru komnir til manns og
ára.
Að loknu löngu samstarfi er
mér ofarlega í huga þakklæti til
Sigurðar fyrir góða samvinnu,
gott viðmót og samveru á gleði-
stundum. Fjölskyldu hans allri
sendi ég samúðarkveðjur.
Gústav Arnar
Lína féll niður
EIN LfNA féll niður I minn-
ingargrein um Edvard Jóhannes
Færseth, sem birtist í Mbl. á
sunnudaginn, en þar var sagt frá
því að hann hafði beitt sér fyrir
endurreisn Ungmennafélags
Siglufjarðar, árið 1938. Beðist er
velvirðingar á þessu.