Morgunblaðið - 04.11.1984, Blaðsíða 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 1984

Útgefandl
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Forseti nálgast
endurkjör
Kosningabaráttan í Banda-
rikjunum stendur svo
lengi og um hana er svo mikið
rætt í fjölmiðlum að allir nema
hinir áhugasömustu hafa feng-
ið sig fullsadda mörgum mán-
uðum áður en kjósendur kveða
upp sinn dóm, að þessu sinni
verður það gert á þriðjudaginn.
Ekki hefur það orðið til að
auka á spennuna að þessu sinni
að svo hefur virst frá upphafi
að Ronald Reagan sé öruggur
með endurkjör, keppninautur
hans Walter Mondale hafi
aldrei verið sigurstranglegur.
Um úrslit kosninga skyldi þó
aldrei fullyrt neitt fyrr en að
leikslokum. Mondale minnir
menn líka óspart á það og að
Harry S. Truman hafi ekki ver-
ið spáð sigri á fimmta áratugn-
um en þó náð kjöri og sest að í
Hvíta húsinu.
Á þeim fjórum árum sem lið-
in eru síðan Ronald Reagan bar
sigurorð af Jimmy Carter, þá-
verandi forseta, hafa ekki að-
eins Bandaríkjamenn heldur
allir þeir sem geta fylgst með
gangi heimsmála með aðstoð
sjónvarps og nútíma fjar-
skiptatækni kynnst því hve
auðvelt Reagan á með að tala
til fólks og snúa því á sitt band.
Andstæðingum hans hefur
aldrei tekist að sverta ímynd
hans svo mjög að Reagan geti
ekki sjálfur með því að hafa
beint samband við almenning
breytt stöðunni sér í hag. Re-
agan hefur síður en svo farið
varhluta af hörðum árásum. Á
alþjóðavettvangi hefur hann
verið sakaður um að fylgja
herskárri stefnu og hafa
ofurtrú á kjarnorkuvopnum.
Heima fyrir er ráðist á hann
fyrir að bera hag þeirra sem
minnst mega sín alls ekki fyrir
brjósti.
Með hliðsjón af því að aldrei
hefur eldri maður en Ronald
Reagan boðið sig fram til for-
setaembættis í Bandaríkjunum
vekur það sérstaka athygli að
allar kannanir benda til að
hann höfði mjög sterkt til
yngstu kjósendanna. Frásagnir
af kosningafundum sýna að
ungt fólk þyrpist þangað til að
láta í ljós stuðning sinn við for-
setann. Málflutningur Reagans
byggist helst á því að höfða til
bandarísks þjóðarstolts. Hann
vísar til þess að í stjórnartíð
sinni hafi tekist að snúa vörn í
sókn í efnahagsmálum, verð-
bólga hafi minnkað og atvinnu-
leysi sé minna núna en fyrir
fjórum árum. Varnarmáttur
Bandaríkjanna hafi verið auk-
inn og þau láti ekki niðurlægja
sig á alþjóðavettvangi.
Kannanir sýna að Ronald
Reagan hefur öruggt forskot en
Walter Mondale hefur dregið á
hann síðustu daga. Sagt er að
Mondale haldi sig við málefni á
meðan Reagan lýsi hugsjónum.
Helsta gagnrýni demókrata á
Reagan er að leið hans út úr
efnahagsvandanum sé byggð á
sandi, skuldir ríkisins hlaðist
upp og hallinn á ríkisbúskapn-
um verði óbærilegur nema for-
setinn hverfi að kosningum
loknum frá loforði sínu um að
hækka ekki skatta. Harka hans
í garð Sovétmanna auki aðeins
hraðann í vígbúnaðarkapp-
hlaupinu. Þá nái frjálsræðis-
stefna forsetans skammt þar
sem hann í hinu orðinu vilji
hafa óeðlileg afskipti af einka-
högum manna með fyrirmæl-
um um bænahald og fjöl-
skyldulíf.
Nái Ronald Reagan endur-
kjöri líður ekki langur tími frá
kjördegi þar til glansmynd
kosningabaráttunnar hverfur
fyrir köldum staðreyndum. Því
fer fjarri að unnt sé að sigrast
á öllum stjórnmálavanda með
þeirri mælsku og fjölmiðla-
hæfni sem tryggir forsetanum
meirihluta meðal kjósenda.
Það skiptir fleiri en Banda-
ríkjamenn miklu hver situr í
Hvíta húsinu í Washington. í
efnahagsmálum er litið til
Bandaríkjanna sem eimreiðar
er þokar allri efnahagsstarf-
emi heimsins til betri vegar. í
alþjóðamálum gera banda-
menn Bandaríkjanna kröfu til
þess að bandarískir ráðamenn
slaki ekki á varðstöðu um hags-
muni lýðræðisþjóðanna en
standi um leið feti framar en
Kremlverjar í friðarviðleitni
og tilraunum til að ná fram
gagnkvæmri afvopnun.
Aherslan sem Ronald Reag-
an leggur á að efla þjóðarstolt
Bandaríkjamanna kann að ýta
undir þá trú margra kjósenda
þar í landi, að Bandaríkin geti
farið sínu fram án tillits til
annars en eigin hagsmuna.
Mikilvægt er að þessi misskiln-
ingur verði eklci að meginþætti
í bandarískri utanríkisstefnu.
Forystuhlutverk Bandaríkj-
anna byggist á því sama og
niðurstaðan í kosningunum þar
á þriðjudaginn, að með stefnu
sinni og málflutningi takist
þeim sem þar stjórna að sam-
eina sem flesta í stuðningi við
leiðir að sameiginlegu og há-
leitu markmiði með hagsæld
borgaranna og frið á jörðu að
leiðarljósi.
_______MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 1984_33_
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 3. nóvember
Frá því var skýrt í kvöld-
fréttatíma útvarpsins nú í
vikunni að héðan hefðu
verið sendar fréttir í upp-
hafi verkfalls opinberra
starfsmanna um að við
borð lægi að valdarán
hefði verið framið á ís-
iandi og að fyrir dyrum stæði að kennar-
ar í Reykjavík legðu undir sig ríkisút-
varpið. Sá sem sendi þessar fréttir héðan
var Magnús Guðmundsson, blaðamaður
og fréttaritari hjá dönsku fréttastofunni
Ritzau. Samkvæmt fréttum frá íslandi í
erlendum fjölmiðlum á meðan á verkfall-
inu stóð sýnist augljóst að enginn hafi
kveðið jafn fast að orði um þá upplausn
sem hér ríkti og Magnús Guðmundsson.
Allir þeir sem hér búa vita að frásagnir
hans voru ýktar svo að ekki sé fastar að
orði kveðið. Þær birtust einkum í dönsk-
um dreifbýlisdagblöðum en þó einnig i
blaði danskra jafnaðarmanna Aktuelt.
Fregnir frá Danmörku herma að aldrei
hafi jafn mikið verið ritað um ísland þar
í landi að meðtöldum þorskastríðsárun-
um, en þó að undanskildum fyrstu dögum
Vestmannaeyj agossins.
í breska blaðinu Financial Times birt-
ist hinn 16. október sl. grein um íslensk
efnahagsmál og stöðuna í verkfallinu eft-
ir Kevin Done, fréttaritara blaðsins á
Norðurlöndum, sem hingað kom til að
kynna sér aðstæður. Þessi grein hefst
þannig: „Verkfallsaldan og vaxandi þjóð-
félagsspenna sem nú ríkir á íslandi gæti
hrakið þá af leið sem gert hafa einu
djörfustu tilraun í heimi til að koma aft-
ur á festu í efnahagslífi sem er illa leikið
af verðbólgu." Síðan gerir blaðamaðurinn
grein fyrir efnahagsstaðreyndum og vitn-
ar til ýmissa manna í lýsingu sinni á því
með hvaða hætti það hefur tekist að ná
verðbólgu úr 130—150% niður í 15% á 16
mánuðum. Svo hafi farið að opinberir
starfsmenn hafi misst þolinmæðina og
lýst því yfir að þeir þyldu ekki þá kaup-
máttarskerðingu sem átökunum fylgdi.
Spurningunni um það hvort að ríkis-
stjórninni takist að halda í við verðbólg-
una áfram svarar blaðamaðurinn ekki en
bendir á það sem helst hefur farið aflaga
hjá ríkisstjórninni og að á þessu ári hafi
að óbreyttu stefnt í um 4% viðskiptahalla
og að skuldir ríkisins færu yfir 60% af
þjóðarframleiðslu.
Þegar þetta er ritað hafa ekki borist
fregnir af því hvernig ábyrg blöð eins og
Financial Times, sem hafa mikil áhrif á
fjármálamörkuðum um heim allan, skýra
áhrif nýgerðra kjarasamninga á íslenskt
efnahagslíf. En enginn vafi er á því, að
þar verður dómurinn á þann veg að slak-
að hafi verið á í baráttunni við verðbólg-
una og hún bætist því á nýjan leik við
annan vanda í íslenskum efnahagsmál-
um.
Þegar bornar eru saman vel ígrundaðar
greinar manna sem hingað koma kannski
í fyrsta sinn og dveljast hér í nokkra daga
til að kynna sér aðstæður og fréttir frá
innlendum manni um að við blasi valda-
rán í landinu, hljóta menn að spyrja hvað
fyrir hinum síðarnefnda vaki. Það er síð-
ur en svo ábyrgðarlítið starf að taka að
sér að flytja fréttir af landi sínu og þjéð I
erlendum fjölmiðlum. Sum blöð eru lögð
að jöfnu við skýrslur stjórnarerindreka í
opinberum stofnunum og ekki sist hjá al-
þjóðastofnunum og bönkum. Þessir aðilar
grípa síðan til skjala af þessu tagi þegar
og ef þeir þurfa að fjalla um málefni við-
komandi lands. Þess vegna hafa frásagnir
af þessu tagi ekki aðeins gildi á þeim degi
sem þær birtast heldur einnig við mat
síðari tíma manna sem oftast hafa engin
önnur kynni af þjóðinni en það sem þar
stendur. öðru máli gegnir að sjálfsögðu
um virt blöð eins og Financial Times að
þessu leyti en dönsk dreifbýlisdagblöð.
En fyrir blaðamenn ætti ekki að skipta
máli hver birtir það sem þeir láta frá sér
fara, heldur hitt að frásagnir þeirra séu
sannleikanum samkvæmar.
Ritstjóri Tímans
hættir
Þórarinn Þórarinsson, ritstjóri Tím-
ans, lét af störfum í prentaraverkfallinu
eftir að hafa stundað blaðamennsku leng-
ur en nokkur annar núlifandi íslendingur
eða í rúmlega hálfa öld. Hin síðari ár
a.m.k. stundaði Þórarinn nær eingöngu
pólitíska blaðamennsku en ritaði jafn-
framt daglegan dálk þar sem hann leitað-
ist við að skýra það sem hæst bar á er-
lendum vettvangi. Því fór fjarri að Morg-
unblaðiö væri ávallt sammála því sem
Þórarinn hafði til málanna að leggja,
hvort heldur það var um innlend eða er-
lend málefni. En þegar hann kveður rit-
stjórastólinn skal ekki látið undir höfuð
leggjast að þakka honum samfylgdina þó
ekki væri nema vegna þess hve oft skrif
hans hafa orðið kveikja að hugleiðingum
hér á þessum stað og í öðrum ritstjórn-
ardálkum Morgunblaðsins!
I samtali við Morgunblaðið í tilefni af
þessum tímamótum komst Þórarinn Þór-
arinsson m.a. svo að orði: „Eðli blaða-
mannsstarfsins hefur ekki breyst á þeim
tíma sem ég hef verið við það, þó svo að
blöðin séu orðin miklu stærri og opnari
en áður var. Þó held ég að menn taki
pólitíkina ekki alveg eins hátíðlega og
þeir gerðu og samgangur og kunnings-
skapur milli blaðamanna á ólíkum blöð-
um sé meiri en áður var. Á hinn bóginn er
meira um æsifréttamennsku en áður, en
það er væntanlega frekar í þeim tilgangi
gert að selja blöðin en að um persónu-
legan fjandskap sé að ræða.“
Þórarinn Þórarinsson verður ekki
sakaður um að hafa stundað æsifrétta-
mennsku og þá sist í lýsingum sínum á
atburðum í öðrum löndum. Þvert á móti
leitaðist hann við að draga fram báðar
hliðar og það sem ekki er minna um vert,
hann ritaði vandað mál. Og í utanríkis-
málum almennt fetaði hann oft af mikilli
list þá millileið sem hann taldi Fram-
sóknarflokknum greinilega fyrir bestu.
Hann skrifaði af jafn mikilli sannfær-
ingu hvort heldur Framsóknarflokkurinn
var í ríkisstjórn sem vildi rjúfa varnar-
samstarfið við Bandaríkin eða halda því
áfram svo að dæmi sé tekið. Honum hefði
líklega aldrei dottið í hug að líkja verk-
föllum í lýðfrjálsu landi, þar sem það er
að öllu leyti löglegt að leggja niður störf í
von um betri kjör, við valdarán. Og vafa-
samt er að maður með hans þekkingu á
alþjóðamálum hefði látið sér til hugar
koma að líkja deilum um valdmörk kjara-
deilunefndar við ástandið í löndum Suð-
ur-Ameríku eða Póllandi.
Pólitísk æsi-
fréttamennska
Fyrir þá sem hafa áhuga á að meta
þróun íslenskrar blaðamennsku er fróð-
legt að bera skrif dagblaða til dæmis
saman við það sem birtist í verkfallstíð-
indum BSRB þá daga sem verkfallið stóð.
Óhætt er að fullyrða að ekkert dagblað
sem þannig væri skrifað gæti haldið velli
f almennri samkeppni. Svo virðist sem að
lokum hafi meirihluta manna innan
BSRB blöskrað þessi málflutningur og
þeir sem stóðu að efni í blaðinu urðu und-
ir þegar samningar tókust að lokum.
Þetta eitt er í sjálfu sér fagnaðarefni, þvi
að það væri áfall fyrir íslenska blaða-
menn ef pólitísk æsifréttamennska af
þessu tagi þætti boðleg. í tölublaði
BSRB-tíðinda sem út komu á mánudag-
inn, daginn áður en verkfallið leystist,
stóð þetta m.a.:
„Félagsmönnum BSRB er kengsama
um álit annarra á framkvæmd verkfalls-
ins. Þeir vita hvað þetta stríð stendur um.
Ef Morgunblaðið eða aðrir vilja kynna
sér, hvað það er sem menn eru að berjast
fyrir, þá er þeim bent á að bregða sér á
verkfallsvakt, t.d. niður að öskju. Þar er
ekki skjálfti I mönnum. Þann skjálfta
sem menn finna þegar þeir setja skjálfta-
mælinn í samband er ekki að finna í röð-
um BSRB. Menn geta tengt hann við
stjórnarflokkana og þá slær hann út. Þar
er skjálftinn. — Við erum að berjast fyrir
því að mega halda reisn okkar sem launa-
fólk. Við erum að berjast gegn því að
ráðamenn geti troðið félagsmenn BSRB
niður í skítinn þegar þeim dettur það í
hug. Við erum að berjast fyrir því að það
sé tekið mark á samtökum okkar. Það
skilja þeir ekki fulltrúar atvinnurekenda
á Alþingi. Við skulum kenna þeim nokkur
undirstöðuatriði í mannlegum samskipt-
um núna. Við skulum kenna þeim svolítið
um þann grip, sem þeir hafa glatað. Þeir
eiga líka sinn rétt. Þeir eiga líka rétt á að
fá lexíu um hvað það er að hafa reisn."
Eins og af þessum stutta kafla má ráða
þá snerist baráttan í verkfallinu að mati
BSRB-tíðinda ekki aðeins um kjaramál
heldur „reisn“ opinberra starfsmanna.
Nú hefur verið samið um kjörin og þá
vaknar spurning um hvort „reisninni" sé
borgið.
Suma verkfallsdagana var bifreið lagt í
mitt Bankastræti og þaðan hrópuðu
menn á vegum BSRB slagorð og hvatn-
ingar. t þeim kom þetta sama fram, að
opinberum starfsmönnum væri sýnd ein-
hvers konar fyrirlitning. Það er óvenju-
legt svo að ekki sé meira sagt að stétt
manna telji sig fótum troðna af öðrum.
Líklega er svo um flesta sem utan raða
opinberra starfsmanna eru, að þeir líta
síður en svo niður til þeirra. Þvert á móti
er óhætt að fullyrða að þeir sem starfa á
vegum ríkis og sveitarfélaga njóti fullrar
virðingar sem viðurkennd er með marg-
víslegum hætti svo sem í lögum. Sá sem
þetta ritar hafði alls ekki leitt hugann að
því, að minnimáttarkennd hefði gripið
um sig meðal áköfustu baráttumannanna
í verkfalli opinberra starfsmanna, fyrr en
hann kynnti sér efni BSRB-tíðinda og
heyrði slagorðin úr bílnum í Bankastræti.
Nú þegar verkföll eru yfirstaðin og nýr
kjarasamningur vonandi kominn i heila
höfn færi vel á því, að BSRB léti kanna
hvort fullyrðingarnar um að opinberir
starfsmenn séu álitnir einskonar annars
flokks borgarar hafi við rök að styðjast.
Baráttan vid verd-
bólguna
Millifyrirsögnin sem hér er birt er svo
gamalkunn í umræðum um íslensk efna-
hagsmál og stjórnmál að vafalaust fælir
hún ýmsa frá því að lesa áfram. Svo mjög
hefur verið deilt um það hér á landi á
undanförnum árum með hvaða tökum
skuli sigrast á verðbólgunni, að það er
beinlínis ótrúlegt að slíkar deilur skuli
hefjast nú aftur þegar á sextán mánuðum
hefur verið sýnt hvaða ráð skila skjótum
árangri í þessari baráttu. í grein sem
Bjarni Bragi Jónsson, hagfræðingur
Seðlabanka íslands, birti i 1. hefti
Fjármálatíðinda 1982, þegar reynt hafði
verið um nokkurt skeið að sigrast á verð-
bólgunni eftir niðurtalningarleiðinni
svonefndu komst hann m.a. svo að orði:
„Reynsla hérlendis um langt skeið og
annarra þjóða við skilyrði óðaverðbólgu,
svo og skoðanir ýmissa virtra fræði-
manna, benda eindregið til, að ekki gefist
grið nema í mjög stuttan tíma í senn til
niðurfærslu verðbólgu, frá hálfu ári upp í
mesta lagi eitt ár. Sá tími ætti að nægja,
sé vandinn tekinn þeim tökum, sem ein
duga til slíkrar aðlögunar. I þeim felst að
koma á eða staðfesta tiltekin raunkjör i
skiptum meginstétta og atvinnuvega, og
þar með rekstrargrundvöll og jafnvæg-
isskilyrði út á við. Þessi raunverulegu
kjör og skilyrði geta verið mjög svipuð og
viðgengist hafa við öra verðbólgu, án þess
að neinn þjóðfélagshópur fórni nokkru
verulegu. Þetta mætti setja fram í eftir-
farandi reglu: Hverjum verðbólguferli,
þ.e. ferli kaupgjalds, verðlags, gengis og
lánskjara, samsvarar ein tiltekin niður-
staða raunkjara og rekstrargrundvallar,
sem ætti að reynast auðið aðframkvœma
við stöðugt verðlag. Til þess þarf annars
vegar að fá þjóðfélagsaðilana til þess að
horfast í augu við raunverulega mögu-
leika og takmarkanir, og hins vegar verða
stjórnvöld að ná sérstökum og heildstæð-
um tökum á málunum, tökum sem eiga
varla við nema í skamman tíma, en gefi
þó vísbendingu um þann almenna aga, er
við taki. Þessi samræmdu heildartök hafa
enn ekki náðst og virðast jafnvel verða æ
fjarlægari möguleiki.
Tækifærið til þess að koma fram al-
mennri og samræmdri niðurfærslu verð-
bólgu með eins konar gagnkvæmu upp-
gjöri á kröfum þjóðfélagshópanna, er
mjög háð þvi, að nokkurs meðbyrs njóti
með bættum viðskiptakjörum og aukn-
ingu þjóðartekna strax i kjölfar áfalla,
sem geri almenningsálitið móttækilegt
fyrir slikum ráðstöfunum með hæfilegum
Morgunblaöiö/Friðþjófur
MorgunblaÖiÖ/RAX.
MorgunblaÖiÖ/Arni Sæberg
áróðri. Hagstæðustu færin í þessu tilliti
virðast liðin hjá að sinni. Þörfin er eigi að
síður hin sama. Fyrir stjórnvöldum ligg-
ur það örðuga úrlausnarefni að ákveða,
hvort ráðast skuli í aðgerðir að þvi tagi,
með þvi mikla pólitíska og félagslega
átaki, sem það útheimtir við örðugar að-
stæður ... Niðurfærsluátak mundi i
sjálfu sér ekki breyta því, að þjóðfélags-
gerðin ber i sér veilur, sem gera þjóðar-
búið mjðg næmt fyrir verðbólguáhrifum
og gjarnt á að magna þær upp úr öllu
valdi. Engin von virðist um betri árangur
til langframa, nema gerðar verði meiri-
háttar skipulagsumbætur."
Sé litið á þær aðgerðir sem rikisstjórn-
in greip til i mai á sl. ári og þær metnar
með hliðsjón af því sem fram kemur i
hinum tilvitnuðu orðum úr grein Bjarna
Braga Jónssonar þá er Ijóst að tilraun
ríkisstjórnarinnar til að ná verðbólgunni
niður með einu „niðurfærsluátaki“, eins
og hann orðar það, tókst. Stjórnvöld
gripu til þessara ráðstafana við örðugar
aðstæður og á þeim mánuðum sem liðnir
eru síðan ákvarðanirnar voru teknar hef-
ur þjóðin hvorki notið meðbyrs með bætt-
um viðskiptakjörum né aukningu þjóðar-
tekna. Engu að síður var almenningsálit-
ið móttækilegt fyrir hinum hörðu ráð-
stöfunum og menn sættu sig við skerð-
ingu kaupmáttar og allt það sem henni
fylgdi fram á mitt sumar í ár.
„Millilidagródinn"
Kristján Thorlacius, formaður BSRB,
hefur verið í forystu fyrir samtökum
opinberra starfsmanna í tæpan aldar-
fjórðung. Á því skeiði hafa orðið meiri
umskipti og sviptivindar í íslensku efna-
hagslífi en á nokkru öðru siðan íslenska
lýðveldið var stofnað. Nú neitar hann að
„viðurkenna" að verðbólga hljóti að
aukast á nýjast leik vegna nýgerðra
kjarasamninga. Hann grípur enn til þess
gamalkunna ráðs að vísa til „milliliða-
gróðans" sem er vinsælasta hálmstrá
allra þeirra hér á landi er neita að horf-
ast í augu við þær forsendur sem ráða
stjórn efnahagsmála. Nú eins og svo oft
áður er „milliliðagróðinn" talinn vera í
vösum kaupmanna og ef orð Kristjáns
Thorlacius eru tekin bókstaflega þá mæl-
ist hann til þess að ríkið nái i þennan
„gróða" og noti hann til að greiða opin-
berum starfsmönnum hærri laun.
Um það verður ekki deilt að misgengi
hefur orðið á milli íslenskra atvinnuvega
á síðustu misserum. Iðnaður, verslun og
þjónustugreinar standa traustari fótum
en fyrirtæki í sjávarútvegi. í stað þess að
halda þannig á málum að unnt sé að
styrkja stöðu sjávarútvegsins á nú að
færa annan almennan atvinnurekstur
niður að núllmarkinu eða helst niður
fyrir það í því skyni að bæta hag ríkisins
og halda verðbólgunni í skefjum, ef
marka má yfirlýsingar formanns BSRB.
Áður en verkfallið hófst neitaði Krist-
ján Thorlacius að ræða við Þorstein Páls-
son, formann Sjálfstæðisflokksins, vegna
þess að hann lýsti því yfir í sjónvarpsvið-
tali að af óraunhæfum kjarasamningum
gæti aðeins leitt annað hvort atvinnuleysi
eða ný verðbólgualda. Ekki verður annað
séð en að í raun séu þeir Kristján Thor-
lacius og Þorsteinn Pálsson sammála um
þá kosti sem fyrir hendi eru.
Hlutverk stjórn-
málaforystu
Því verður ekki á móti mælt að ríkis-
stjórninni hefur eftir góðan meðbyr fram
undir lok fyrsta ársfjórðungs þessa árs
mistekist að fá þjóðfélagsaðilana sem
Bjarni Bragi nefnir svo til þess að horfast
í augu við raunveruleikann og hins vegar
hafa stjórnvöld ekki náð samræmdum
heildartökum á vandanum eins og vand-
ræðin á peningamarkaðinum í ríkis-
fjármálunum og mikill viðskiptahalli
gefa til kynna. Þau gengu um of á hlut
eins aðila, launþega. Eins og sagði í
Reykjavíkurbréfi sl. sunnudag þá er það
skylda ríkisstjórnarinnar að sjá til þess
að atvinnulif lamist ekki. Eða eins og
Bjarni Bragi Jónsson orðaði það í grein
sinni:
„Það er hlutverk stjórnmálaforystu að
leita lausna og sátta á hinum félagslega
vettvangi og búa þannig i haginn fyrir
skynsamlegar lausnir hins hagræna
vanda, og þá um leið er þetta hlutverk,
sem enginn annar aðili getur tekist á
hendur. Það má teljast ráðgáta, hvers
vegna þetta hlutverk er ekki rækt með
betri árangri en raun er á, svo mikilli
hæfni og atorku sem. til þess er varið.
Skýringin kann að nokkru að felast í þvi,
að stjórnmálaöfl i stjórn og stjórnar-
andstöðu vegast jafnan á, en væntanlega
ekki síður í því, að lagt er meira á beit-
ingu þess konar áhrifamáttar en hann
fær undir risið ... Eigi jafnvægisaðgerð-
um að verða við komið, þarf því að beita
öllu afli pólitískrar leiðsögu til þess að
sannfæra almenning um, að aðgerða sé
þörf, og sveigja vísitölukerfið að þeirri
niðurstöðu."
Eins og áður sagði ritaði Bjarni Bragi
grein sína á meðan verðbólgan var enn á
uppleið og var þá komin í um það bil 80%,
Nú þegar hún er komin niður fyrir 15%,
sjást þess merki í nýgerðum kjarasamn-
ingi við opinbera starfsmenn, að stjórn-
málaöflin eru tekin til við að semja sig
inn í nýtt vísitölukerfi og afhenda þar
með efnahagsstjórnina verðbólguforsjón-
inni á vald. Verðbólguvandinn er ekki síð-
ur pólitískur en efnahagslegur. Það hefur
reynslan sannað. Og nú reynir á hvort
ríkisstjórnin hefur enn nægilegt þrek til
að viðurkenna þessa staðreynd og vinna i
samræmi við hana og þá þannig að ekki
skapist aðeins efnahagslegt jafnvægi
heldur einnig jafnvægi milli þjóðfélags-
aðila, svo að jafn öflugur aðili og opinber-
ir starfsmenn telji sig ekki aðeins þurfa
að sæta stórlegu misrétti í kjörum heldur
einnig að því er reisn varðar.
„Verðbólguvand-
inn er ekki síður
pólitískur en
efnahagslegur.
Það hefur
reynslan sannað.
Og nú reynir á
hvort rikisstjóm-
in hefur enn
nægilegt þrek til
að viðurkenna
þessa staðreynd
og vinna í sam-
ræmi við
hana...“