Morgunblaðið - 08.11.1984, Síða 64

SDMEST lÁNSVRAUST
FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 1984
VERÐ I LAUSASOLU 25 KR.
Skautað í vetrarsól
MorRunbladid/Ól.K.M.
íslenskir læknar:
Gífurleg aukning
húðkrabbameins
Ungar konur sem nota sóllampa í miklum meirihluta
Tillaga í stjóm Jökuls á Raufarhöfn:
Kaupfélögin eignist
meirihluta hlutafjár
STJÓRN JökuLs hf. á Raufarhöfn
hefur nú til athugunar tillögur fram-
kvsmdastjóra og stjórnarformanns
fyrirUekisins um að stofnað verði
nýtt fiskvinnslufyrirtaeki á staðnum,
sem yrði að meirihluta í eigu kaupfé-
laganna á Raufarhöfn og Kópaskeri.
Raufarhafnarhreppur á um 94%
hlutafjár í Jökli. FyrirUekið hefur átt
í miklum rekstrarerfiðleikum á und-
anförnum árum.
„Verði stofnað nýtt fyrirtæki
um fiskvinnslu hér á Raufarhöfn
er hugmyndin sú, að hreppurinn,
eigandi Jökuls, leggði til frysti-
húsið og eignir þess, að togaranum
Rauðanúpi undanskildum," sagði
Gunnar Hilmarsson, stjórnarfor-
maður Jökuls og sveitarstjóri á
Raufarhöfn, í samtali við blaða-
mann Mbl. í gærkvöldi. „Hug-
myndin, sem komið hefur upp í
viðræðum okkar framkvæmda-
stjórans við kaupfélagsstjórana og
fleiri aðila, er að hlutafé þessa
nýja fiskvinnslufyrirtækis yrði
samtals um 15 milljónir. Það er
einnig hugmyndin að byggja hér
- nýtt frystihús, sem brýn þörf er á.
Málin eru rétt að komast á um-
ræðustig og þau á eftir að ræða og
samþykkja í viðeigandi stjórnum
— stjórn Jökuls, hreppsnefnd
Raufarhafnarhrepps og stjórnum
viðkomandi kaupfélaga. Á meðan
það hefur ekki verið gert tel ég
ekki rétt að fjalla mikið um máliö
á opinberum vettvangi."
Þorgeir Hjaltason, stjórnar-
maður í Jökli, sagði að á stjórnar-
fundi í fyrirtækinu í gær hefði
verið lögð fram skýrsla um við-
ræður, sem stjórnarformaður og
framkvæmdastjóri hefðu átt í.
„Hugmyndin virtist vera að pressa
þetta í gegn á fundinum en við í
minnihluta stjórnarinnar fengum
því afstýrt og höfum fengið frest
til að athuga málin. Það er enda
hreppsnefndin, sem hlýtur að taka
um þetta endanlega ákvörðun
frekar en stjórn Jökuls."
Hann sagði að tillögurnar gerðu
ráð fyrir að hreppsfélagið myndi
eiga 40% í væntanlegu nýju fisk-
vinnslufyrirtæki, Kaupfélag Norð-
ur Þingeyinga á Raufarhöfn önnur
40% og að 20% hlutafjárins yrði
boðið út. Samkvæmt skýrslu
þeirri, sem lögð var fram á fund-
inum, hefði Kaupfélag Langaness
á Kópaskeri lýst sig reiðubúið til
að kaupa verulegan hluta þess
hlutafjár.
Á ÞESSU ári hefur orðið gífur-
leg fjölgun tilfella af húðkrabba-
meini hérlendis. Um er að ræða
tegund húðæxla, sem kölluð eru
illkynja litaræxli. í langflestum til-
vikum um að ræða ungar konur,
sem hafa stundað sóllampa.
„Við hljótum að spyrja hvað sé
hér um að vera, því að á þessu ári
hefur fjölgun húðkrabbameinstil-
fella verið slík, að við höfum haft
til meðferðar á lýtalækningadeild
Landspítalans sama fjölda tilfella
og á fjórum til fimm árum saman
lagt fram að þessu,“ sagði Árni
Björnsson, skurðlæknir á lýta-
lækningadeild Landspítalans í
samtali við Mbl. í gær.
„Þegar við bætist, að í flestum
tilfellum er um að ræða ungar
konur, sem hafa notað sóllampa,
fer ekki hjá því að mann gruni að
þarna á milli sé orsakasamband,
eins og reyndar hefur verið bent á
áður bæði hér á landi og annars
staðar," sagði Árni.
„Það hlýtur að vera svo, enda
veit ég ekki hvort þessi mikla sól-
lampanotkun hér á landi á sér
nokkurs staðar hliðstæðu og þess-
arar skyndilegu aukningar á
húðkrabbameinstilfellum hefur
ekki orðið vart á hinum Norður-
löndunum.
Hins vegar er erfitt að sanna að
einstök tilfelli af þeirri tegund
húðkrabbameins, sem hér um
ræðir, séu tilkomin vegna notkun-
ar sólarlampa, frekar en hægt er
að sanna að krabbamein i lungum
stafi af reykingum, þó að orsaka-
sambandið þar á milli sé svo
greinilegt að engum detti í hug að
neita því að það sé til staðar."
Árni kvað lækna á lýtalækn-
ingadeild Landspítalans hafa sent
landlæknisembættinu bréf um
málið og væri ákvarðanataka um
aðgerðir því nú í höndum þess.
„Ef orsakasamhengið milli
notkunar sóllampanna og illkynja
húðæxla reynist vera til staðar,"
sagði Árni Björnsson að lokum,
„þá eigum við eftir að sjá gífur-
lega aukningu á þessum tilfellum
á næstunni, til viðbótar því sem
þegar er orðið.“
22 þúsund tonn af kartöflum upp úr görðum:
Uppskeran 8 þúsund tonn
um meiri en ársneyslan
UPP ÚR kartöflugörðum lands-
manna komu í haust um 22 þúsund
tonn af kartöflum samkvæmt yfirliti
sem Eðvald B. Malmquist, yfirmats-
maður garðávaxta, hefur tekið sam-
an. Telur Kðvald að nýtanleg upp-
skera hjá bændum hafi verið 150 til
160 þúsund tunnur og áætlar að
heimilLsræktun hafi numið 60 til 65
þúsund tunnum, eða nálægt 220 þús-
und tunnum alls, sem er um 22 þús-
und tonn. Er þetta um 8 þúsund tonn-
um meira en áætlað er að landsmenn
neyti á ári.
Samkvæmt þessu hefur orðið
metuppskera í kartöflum í sumar
en til samanburðar má geta þess að
í fyrra komu aðeins um 37 þúsund
tunnur upp úr kartöflugörðum
landsmanna. Eðvald telur að kart-
öfluneysla landsmanna sé vart
meiri en 130 til 150 þúsund tunnur
á ári og er því um verulega
offramleiðslu að ræða. Eðvald taldi
að ef vel væri að málum staðið
ættu landsmenn að geta fengið
góðar kartöfiur alveg fram á næsta
haust og gerði sér vonir um að
kartöfluneyslan gæti aukist eitt-
hvað vegna betri og heilbrigðari
vöru en áður og fjölbreyttara úr-
vals.
Straumsvík:
Milljónasta
áltonnið
var fram-
leitt í gær
í GÆR framleiddi íslenska
álfélagið í Straumsvík milljón-
asta tonnið af áli frá stofnun
verksmiðjunnar árið 1969. í
þessu tilefni hefur öllu starfs-
fólki ÍSAL verið boðið í sam-
sæti en vegna fyrirkomulags
vakta verða þeir að njóta góð-
gerðanna í þrem hópum og
stendur hófið því fram yfir
helgi.
Soffanías Cecilsson, formaður Féiags fiskviimsliistöðva:
Þörf á 30 % gengisfellingu
Vorum ad kaupa okkur frið með undirskrift samninganna vid ASÍ
„FISKVINNSLAN var komin í þrot fyrir þessa samninga. Nú kemur til 24%
hækkun launa og í kjölfarið hlýtur að fylgja svipuð hækkun fiskverðs. Það
liggur þvi í loftinu þörf fyrir allt að 30%gengisfellingu eigi fiskvinnslan ekki
að stöðvast. Fiskvinnslan þolir alls ekki þessar kostnaðarhækkanir. Stefnan
í kjarasamningunum var tekin af opinberum starfsmönnum og fulltrúum
ríkisins og með undirskrift samninganna við ASÍ vorum við einfaldlega að
kaupa okkur frið," sagði Soffanías ('eoilsson, formaður Félags fiskvinnslu-
stöðva, er Morgunblaðið innti hann álits á áhrifum nýgerðra kjarasamninga
VSÍ og ASÍ.
Soffanías sagði ennfremur, að
fyrir þessa samninga hefði fisk-
vinnslan í heild staðið í járnum,
en verulegt tap hefði verið á salt-
fiskverkun og rækjuvinnslu svo
ekki væri minnzt á skreiðina.
Fiskvinnslan gæti aldrei staðið
undir þeim launahækkunum, sem
nú hefði verið samið um, og í kjöl-
farið hlyti að fylgja svipuð hækk-
un fiskverðs.
„Ef verð þess gulls, sem við
geymum í frystigeymslunum,
verður ekki leiðrétt, hljótum við
að stöðva reksturinn eins og gert
var í Vestmannaeyjum í sumar.
Ef við stoppum fer þjóðfélagið á
hausinn og því er ljóst að geng-
isbreyting þarf að koma til. Gullið
í geymslunum er ekki rétt verð-
lagt, það kostar meira. Gengis-
breyting bætir hins vegar ekkert
úr stöðu þeirra, sem mest skulda,
aðeins þeirra, sem þokkalega eru
staddir. Ég sé enga aðra leið til
bjargar en þá, að við sem öflum
gjaldeyrisins fáum að halda hon-
um og ráða verðinu á honum. 12
til 14% gengislækkun myndi
fleyta þeim fyrirtækjum, sem
minnst skulda, eitthvað áfram, en
þá er ég aðeins að tala um kostn-
aðaraukninguna vegna kjara-
samninganna. Svipuð fiskverðs-
breyting hlýtur að fylgja í kjöl-
farið og þvf liggur í loftinu þörf á
allt að 30% gengisfellingu, en hún
þarf ekki að koma öll f einu.
Ég tel að það séu tvær leiðir til
að rétta þjóðfélagið af; að skera
niður ríkiskerfið um helming og
stórauka aðhald að þjónustufyr-
irtækjum,“ sagði Soffanías.