Morgunblaðið - 09.11.1984, Síða 28

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1984
27
i
SJA N/ESTU SIDU
hrygg (t.d. með kryppu), hafi verið sýnd
lotning og þeir jafnvel notið ýmissa forrétt-
inda. Ýmislegt bendir einnig til þess, aö
skoðanir frumbyggjanna á líkamsfegurö
hafi leitt til þess, aö aögeröir voru geröar á
hrygg. Ýmiss konar skuröir voru skornir í
nánast allan líkamann í samræmi viö feg-
uröarskyn þessa tíma og sömu sögu er aö
segja um Afríku, Asíu og Suður-Kyrrahaf,
en þar er þetta raunar gert enn og þykir
vestrænum þjóöum ekki fegurðarauki.
Forn og útbreiddur siöur er aö gera gat í
eyru, nef, kinnar og varir og stinga ýmsum
hlutum í gatiö. Má nefna skeljar, viöar-
tappa, ýmiss konar stauta, alls kyns steina
og málma. Göt í eyru og nef eru jafnvel
gerö á æöri menningarstigum eins og á
Indlandi og í Kína.
Sennilega hófu menn fyrst aö nota faröa
til aö fegra sig. Hinir fornu Krítverjar not-
uöu faröa, sérstaklega á andiit, og var slíkt
viötekin venja meðal yfirstéttar eyjarinnar.
Engan skyldi því undra þegar nútímafólk
rýöur sig faröa og jafnvel svo, aö sumir
Vesturlandabúar standa fornum ættbálk-
um Afriku hvergi aö baki í þessum efnum.
GRIKKIR UNNU FEGURÐ
Grikkir hinir fornu unnu fegurö meir en
aörar þjóöir, en voru ekki alltaf sjálfir feg-
uröin holdi klædd. Grískar konur hækkuöu
sig meö þykkum korksólum undir skónum.
Þær bólstruöu upp rýra líkamshluta, en
reyröu þá sem voru of þrútnir. Áöur var
hrjá manninn. Því miöur eru til dæmi
þessa. En reyndin er sú, aö lýtalæknir
veröur aö valda allri þeirri tækni, sem
nauðsynleg er til lausnar flóknum aögerð-
um, er falla undir sérgreinina, auk þess,
sem læknirinn veröur aö dæma um per-
sónueinkenni sjúklingsins og líkamsstarf
meö hliðsjón af viöbrögöum hans viö lýti.
Sjúklingur með sprunginn botnlanga getur
ekki valiö meðferö. En maöur meö útstæö
eyru stendur frammi fyrir meiri vanda. Þaö
sem einum þykir mikiö lýti þykir öðrum vart
þess viröi, aö á þaö sé minnst. Lýtalæknir
veröur aö úrskuröa hvort um lýti sé aö
ræöa, sem hafi áhrif á persónuleika sjúkl-
ings hans, eöa sjúklingur reki ákveðin
vandamál til ákveðinna útlitseinkenna
sinna og geri sér því rangar hugmyndir um
bata.
andlega. Auk þessa starfa lýtalæknar mikiö
viö þaö aö laga meöfædda galla s.s. klofna
vör eöa klofinn góm hjá ungbörnum og þá
útlitsgalla, er hlotist geta af slysum. Þá eru
ótaldar þær aögeröir, sem geröar eru til aö
afmá ummerki sjúkdóma s.s. krabbameins
í andliti. Þaö má segja sem svo, aö mörkin
milli þessara aögeröa séu óljós. En hér
þykir rangt aö flokka andlitslyftingu meö
framangreindum aögeröum vegna eölis
hennar. I hugum aimennings er lýtalæknir
þvi oftast talinn fegrunarlæknir. Enskt heiti
sérgreinarinnar er plastic surgery, en plast-
ic er dregiö af gríska oröinu plasteikos, er
merkir aö hnoöa eöa móta. Réttara væri
því aö nefna starfiö skapnaðarlækningar
eins og stundum hefur veriö gert, en
skapnaöur er lögun, form eöa sköpulag.
Sérstaklega þykja fegrunarlækningar ekki
getiö aö þær heföu stutt undir brjóst sín
með höldum af klæöi.
Ilmefni úr blómum og olíu voru ótalmörg.
Sjálfur Sókrates kvartar undan því hve
karlmenn Grikklands noti þau óhóflega.
Heföarkonur áttu vopnabúr af speglum,
prjónum, hárnálum, nælum, töngum,
kömbum, ilmflöskum og krukkum með
andlitsfaröa og smyrslum. Smyrsl og vökv-
ar voru notaöir til aö eyöa hrukkum, frekn-
um og öörum hörundslýtum.
Ekki þurfum viö aö sækja heimildir um
ieit fólks aö æsku og fegurö út fyrir land-
steinana. í Snorra-Eddu segir svo frá lö-
unni. „Hon varöveitir í eski sínu epli þau, er
goðin skulu á bíta, þá er þau eldast, ok
veröa þá allir ungir, ok svá mun vera allt til
ragnarökrs"
Þegar vel er aö gáö kemur því í Ijós, aö
nútíma fegrunaraögeröir svonefndra lýta-
lækna (plastic surgeons) eru sársaukalitlar
miöaö viö þær fegrunaraöferöir, sem for-
verar okkar og frumstæöir ættflokkar nota
og árangur þeirra i samræmi viö fegurð-
arskyn nútímamanns hins vestræna heims.
Æ meira hefur veriö rætt um andlitslyftingu
og aögeröir af þessu tagi eru ekki lengur
umvaföar þeim dularhjúpi, sem einkenndi
þær hér áöur fyrr eins og öll þau læknis-
verk, sem lutu aö persónuleika og útliti
sjúklings. í hugum fólks er lýtalæknir gjarn-
an sá aöili innan heilbrigöisstéttarinnar, er
glímir viö hrukkur og misfellur og eyöir
dýrmætum tíma sínum og hæfileikum í yfir-
boröslegan hégóma, en foröast aö koma
nálægt flóknum og erfiöum sjúkdómum, er
MorgunblaSið/Friðþjófur
geta falliö undir heitiö lýtalækningar af
fyrrgreindum orsökum. Einnig mætti auka
viö núverandi starfsheiti og nefna greinina
lýta- og fegrunarlækningar.
Fyrstur manna til aö skrifa um fegrunar-
lækningar var Charles Conrad Miller,
bandarískur læknir, er gaf út bók 1907,
Fegrunarlækningar. Miller læknir lést 1950
en var langt á undan sinni samtíö og hafa
aörir hlotiö lof fyrir hluti, er Miller á heiöur-
inn af. Hann fékkst viö alls kyns lagfær-
ingar á lýtum í andliti og var furöulega
kjarkaöur miöaö viö, aö líklega haföi eng-
inn fengist viö þess konar aögerðir áöur.
I Miller má nefna fööur fegrunarlækninga
STARFSHEITIÐ VILLANDI
i raun hefur hér aö framan aöeins veriö
fjallaö um lítinn hluta sérgreinar þeirrar
innan læknisfræði, er nefnd hefur veriö á
íslensku lýtalækningar. Oröiö er villandi og
gefur alls ekki til kynna starfssviö lýtalækn-
is. Hér veröur fjallaö um eina þeirra mörgu
fegrunaraögeröa, sem lýtalæknar gera,
nefnilega andlitslyftingu. Telst hún fegrun-
araögerö eöa kosmetísk aögerö (cosmetic
surgery) þar sem sjúklingur leitar til lýta-
læknis vegna útlits sins, sem hann er
óánægöur með og getur jafnvel haft slík
áhrif á sjúkiinginn, aö hann þjáist stórlega