Morgunblaðið - 09.11.1984, Síða 29

Morgunblaðið - 09.11.1984, Síða 29
28 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1984 Sigurdur í aögerd í Guatemala. Skurdatofan tét lítið yfir aér og þorpabúar gátu fylgat með framvindu méla. nútímans. í fótspor hans fetuöu menn eins og Frederick Strange Kolle, Eugen Hol- lánder, Erich Lexer, Raymond Passot, Adalbert G. Bettman, Julien Bourguet, Jacques Joseph og Harold Napier Lyons Hunt. Rétt er aö geta sérstaklega fyrstu konunnar, sem skýtur upp kollinum í sögu fegrunarlækninga. A. Suzanne Noél var franskur kvenlæknir, og er talin einn af frumkvöölum andlitsiyftinga. Bók hennar, La Chirurgie Esthétique: Son Róle Social, kom út 1926 og var sú fjóröa í rööinni, er aöeins fjallaöi um fegrunarlækningar. Frúin sagöi sjálf, aö hún heföi fengiö áhuga á fegrunarlækningum 1912, er ein helsta leikkona Frakka sneri heim frá Bandaríkj- unum eftir mikil afrek þar. Dagblöö í Frakklandi sögöu skilmerkilega frá því, hvernig leikkonan heföi öölast æskuþokka á ný eftir aögerö á andliti í Bandaríkjunum — svo andlitslyftingar hafa veriö geröar í einhverri mynd þegar um 1912 i Bandaríkj- unum af lækni, sem er enn óþekktur! Noel læknir birti 59 Ijósmyndir af sjúklingum sín- um í bókinni um fegrunarlækningar, en þar voru þeir Ijósmyndaöir fyrir og eftir aögerö. FYRSTA AÐGERÐ Á SVIÐI LÝTALÆKNINGA Þaö er margt í almennum skurölækning- um, sem kalla mætti lýtalækningar. Björn Ólafsson augnlæknir á Akranesi flutti 4. október 1902 húð á augnlok. Þetta er sennilega fyrsta skráöa aðgeröin á íslandi, sem fellur undir lýtalækningar. Matthias Einarsson læknir á Landakotsspitala lagaöi meö ágætum árangri klofna vör og klofinn góm auk ágætra aðgerða á nefi, en hann flutti beinspöng í nef til mótunar. En hvernig skyldi þessum málum nú vera háttaö á íslandi? Morgunblaöiö ræddi viö Sigurö E. Þor- valdsson um fegrunarlækningar og fyigdíst meö þremur fegrunaraögeröum: andlits- lyftingu á fullorðnum karlmanni, ennislyft- ingu á fulloröinni konu og aögerö á augn- lokum ungs karls. Siguröur E. Þorvaldsson varö stúdent frá Verzlunarskóla islands 1956. Hann lauk kandídatsprófi frá Háskóia islands 1964 og fór aö loknu kandídatsári 1965 til fram- haldsnáms í lyflækningum viö Mayo-Clinic í Rochester-borg í Minnesota-ríki Banda- ríkjanna, en skipti ári síðar yfir í almennar skurölækningar, sem hann lauk 1970. Sig- uröur vann eitt ár á Landspítalanum, en fór 1971 til tveggja ára náms í lýta- eða skapn- aöarlækningum viö ríkisháskólann í Mich- igan-ríki í Ann Arbor-borg. Aö þvi loknu starfaði hann í hálft ár viö meöferö bruna- sára. Árla árs 1974 kom Siguröur síöan heim og vann í tvö ár á Landakots- og Landspítalanum, en hélt í janúar 1976 til Buffalo-borgar í New York-ríki og starfaöi viö krabbameinslækningar á höföi og hálsi á Roswell-Park Memorial Institute. Sumar- iö 1976 kemur hann síöan heim og starfar á Landakotsspítala og í Læknastööinni i Glæsibæ þar til um síöustu áramót, er Handlæknastööin hf. var stofnuö af 13 læknum Læknastöövarinnar, en Sigurður vinnur nú aöeins þar. Á Handlæknastöö- inni eru geröar margs konar aögeröir, sem eiga þaö sameiginlegt, aö sjúklingarnir geta fariö heim aö þeim loknum. Siguröur segir fólk oft vera lagt inn á sjúkrahús af gamalli hefö, en þetta væri aö breytast alls staðar í heiminum. Minna álag er fyrir sjúklinga aö fara heim eftir aðgerö, en þeir þurfa aö geta jafnaö sig í nokkrar klukku- stundir eftir skuröaögerö á sjúkrastofnun- inni. Á Handlæknastööinni eru skurölækn- ar, háls-, nef- og eyrnalæknar, kvensjúk- dómalæknar og sennilega munu augn- læknar bætast í hópinn. Sjúklingar koma þangaö ýmist aö eigin frumkvæöi eöa eftir tilvísan læknis. Upplýsingar um aögeröir eru sendar til heimilislækna, nema óskaö sé eftir því, aö slíkt veröi ekki gert. Sjúkra- samlag greiöir kostnaö aö mestu leyti, en sjúklingar þurfa aö greiöa sjálfir fyrir ein- nota hluti. Stundum óskar sjúklingur þó eftir því, aó hann greiöi aögerö aö fullu án aöildar sjúkrasamlags. Sjúkrasamlag greiöir kostnaö við lýtalækningar s.s. and- litslyftingu, sem er 4.642 krónur. Til sam- anburöar má geta þess, að andlitslyfting kostar rúmar 90.000 krónur i Bandaríkjun- um. FJÓRJR LÝTALÆKNAR Viö Siguröur hittumst fyrst í Læknastöö- inni í Glæsibæ um miöjan maímánuö. Viö settumst inn á stofu hans og ég spurði, hverjar væru algengustu aögeröirnar. „Viö erum fjórir lýtalæknar á íslandi. Árni Björnsson varö fyrstur til aö gera lýta- lækningar aö aöalstarfi og svo fylgdum viö hinir í kjölfariö: Knútur Björnsson, Leifur Jónsson og ég. Nú fáumst viö allir viö lýta- lækningar í andliti; aögerðir til aö afmá menjar um ör eöa áverka, sem geta veriö andlitsbeinbrot, andlitslyftingar og aögerö- ir i kringum augu vegna augnpoka. Viö ööl- umst færni í aö vinna meö vef í andliti, sem nýtist vel sjúklingum, er lenda í slysum og þeim, sem þjást af krabbameini í munni eöa hálsi og krefjast stórra aögeröa. Ótald- ar eru aögeröir þar sem vefir eru fluttir milli svæöa á líkamanum til aö minnka lýti. Viö gerum mikiö af aögeröum á brjóst- um kvenna, er bæöi vilja láta stækka þau og minnka," sagöi Siguröur enn fremur. „Stundum gerist þaö, aö annaö brjóst konu þroskast ekki og þá er sjálfsagt aö hjálpa þeim stúlkum, sem þroskast oft ekki heldur félagslega. Færni vió þessar aö- geröir nýtist konum, sem missa brjóst vegna krabbameins. Unnt er að móta eitthvaö, sem líkist eölilegu brjósti meö sérstökum púöa fylltum sílikonefni. Þaö veröur þó aldrei eins og venjulegt brjóst. Þetta eru tímafrek verkefni. Brunaslys og þau útlitslýti, sem hljótast af þeim, eru oft erfiö viöureignar, en oft er unnt aö bæta þau talsvert.“ Þykir fólki erfitt að leita til þín, ef um fegrunaraðgerðir er að ræða? „Oftast afsakar þaö sig í bak og fyrir og segir þaö sjálfsagt mesta hégóma aö leita til mín vegna slíkra aögerða eins og t.d. andlitslyftinga. En viö verðum aö átta okkur á því, aö þetta fólk þjáist í mörgum tilfellum andlega vegna ákveöinna útlits- einkenna sinna. Ég ræöi viö þaö og fæ hugmynd um þaö, hvað þaö vill og hvort þaö er tæknilega framkvæmanlegt. Ég reyni einnig aö meta hvort væntingar þess séu raunhæfar. Ég get ekki samþykkt aö- gerö, þar sem árangurinn veröur ekki í samræmi viö vonir sjúklingsins. Ég reyni aö átta mig á því, hvort óskir sjúklingsins séu innan þess, sem er tæknilega mögulegt. Eg geri honum grein fyrir hvaöa árangri sé hægt aö ná og hvaöa áhættu hann tekur, ef hún er einhver. Ég hvet ekki sjúkling til aö fara í aögerö, heldur upplýsi hann um mál- iö.“ SJALDNAST GREINT FRÁ ÓKOSTUM Vita ajúklingarnir hvað það er, aem þú fæat við? „Upplýsingarnar eru oft byggðar á blaöagreinum, sem eru misnákvæmar eins og gengur og greina sjaldnast frá ókostum eins og t.d. örum eftir skuröi. Stundum telur fólk engin ör verða eftir okkur — við séum nokkurs konar galdrakarlar. Viö reynum auövitaö aö hafa örin þar sem Iftiö ber á þeim. Auk þess fylgja glóöaraugu og bólgur andlitsaögeröum. Fólk er frá vinnu í nokkurn tíma.“ En þarf sjúklingur, aem fer í andlitalyft- ingu, að fara í aama konar aðgerð nokkr- um árum aíðar? „Viö hættum auövitaö ekki aö eldast,“ svaraöi Siguröur. „Eölileg öldrun heldur áfram og 7—10 árum eftir andlitslyftingu er sjúklingurinn 7—10 árum eldri og útlitiö í samræmi viö þaö og þá er unnt aö laga slíkt. Oft er miöaö viö þaö, aö fólk yngist um 10 ár viö andlitslyftingu, en árangur slíkrar aögeröar er e.t.v. fyrst og fremst sá, aö fólk viröist betur fyrir kallaö. Þaö er ekki eins þreytulegt og fyrir aögerö. Og því líöur oftast nær betur. En taktu þaö rækilega fram, aö andlitslyfting getur ekki losnaö og fólk misst andlitiö allt í einu eins og margur heldur." Er mikið um það, að fólk óaki eftir and- litalyftingu? „Ég er farinn aö gera 1—2 andlitslyft- ingar á viku," svaraöi Siguröur. „Þetta eru mest konur, en karlar koma nú miklu meira en áöur og spyrjast fyrir um aögeröir á augnpokum og andlitslyftingu. Augnloka- aögeröirnar eru algengastar hjá mér. Ég hef gert 50 slíkar á tímabilinu frá apríl sl. fram til júlíloka. Á þessum tima hef ég alls gert 270 fegrunaraögeröir, þar af 13 brjóstastækkanir, 1 brjóstaminnkun, 2 brjóstauppbyggingar, 5 húöslípanir (ör eftir bólur afmáö), 14 nefaögeröir og 18 eyrna- aögeröir. Þá lyfti ég andliti 10 kvenna Björn Ólafaaon augnlæknir é Akraneai flutti húö af upphandlegg Jón- ínu Magnúadóttur fré Áalékaatöðum é Vatnaleyauatrönd yfir é vinatra augnalok hennar. Jónína, aem var fædd 1889, hafði fengið blóðeitrun í andlit, aem leiddi til þeaa, að hún gat ekki lokað vinatra auga. Aðgerð- in fór fram í heimahúai 4. október 1902, en fortldrar höfðu ekki réð é því að greiða kr. 1.50 í legugjald é ajúkrahúai auk lækniaþjónuatu. Þetta er aennilega fyrata akréða aðgerðin 6 íslandi, aem telja mætti til lýtalækninga. (Birt með leyfi Guðmundar Björnaaonar prófessors úr grein hana um brautryðjandaatörf Björna Ólafaaonar augnlæknia, aem birtiat í fylgiriti Læknablaðaina. Myndir eru teknar 11. maí 1971.)

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.