Morgunblaðið - 11.11.1984, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. NÓVEMBER 1984
53
„Gat ekki fengið mig
til að drepa ofurstann“
- Samtal við Gabriel Garcia Marquez
Erlendar
bækur
lllugi Jckulsson
Plinio A. Mendoza:
Duften af guava
— Samtaler med Gabriel Garcia
Marquez.
Samlerens forlag 1983.
Garcia Marquez er nú ein skær-
asta stjarnan á lofthvelfingu
bókmenntanna — og með réttu.
Þegar hann fékk Nóbelsverðlaunin
fyrir tveimur árum urðu óvenju
litlar deilur um útnefninguna; það
var helst að einhverjir svarthöfð-
ar þusuðu um að maðurinn væri
kommúnisti. En stjórnmálaskoð-
anir geta ekki breytt því að mað-
urinn er unaðslegur rithöfundur,
auk þess sem kommúnismi hans er
af því taginu að undir hann gætu
sanntrúaðir marxistar aldrei
skrifað. Marquez er aftur á móti
veikari fyrir gagnrýni um tví-
skinnungshátt í mannréttinda-
málum, en út í þá sálma verður
ekki farið að sinni. Látum Vargas
Llosa hamast.
Þessi viðtalsbók kom fyrst út
árið sem Garcia Marquez jafn-
hattaði Nóbelinn, 1982, og í henni
er því fjallað um allan feril hans
fram til þessa; hann hefur ekki
sent frá sér bók síðan Frásögn um
margboðað morð kom út um sama
leyti. Viðmælandinn, Plinio Apu-
leyo Mendoza, er sjálfur skáld-
sagnahöfundur, en hefur starfað
mikið að blaðamennsku meðfram
ritstörfunum og ritstýrt fjölda
suður-amerískra tímarita um bók-
menntir og menningu almennt.
Hann er vinur Garcia Marquez og
það leynir sér ekki í þessum sam-
tölum; hann býr greinilega yfir
mikilli þekkingu á Marquez, bæði
sem rithöfundi og einstaklingi.
Þeir spjalla saman um allt milli
himins og jarðar og er auðveldast
að birta kaflaheitin til að sýna
það: Fjölskyldan, Starfið, Mennt-
un, Lestur og áhrif, Bækurnar,
Biðin, Hundrað ára einsemd,
Haust patriarkans, Nútíminn,
Stjórnmál, Konur, Hjátrú og
meinlokur, Frægð og frami. Fyrir
utan það sem Garcia Marquez seg-
ir um sínar bækur er skemmtileg-
ast að lesa um skoðanir hans á
hjátrú og hindurvitnum alls kon-
ar, sem og minnisstæðar lýsingar
á uppvextinum í Aracataca sem er
fyrirmynd Macondo — að hluta.
Þá er einnig athyglisverð sú
áhersla sem hann leggur á einkalíf
og fjölskyldu — það liggur við að
lesandi trúi honum þegar hann
segist ekki sækjast eftir frægð eða
auðæfum. Þó skrifaði hann
Hundrað ára einsemd í og með til
þess að krækja í hvort tveggja, og
hefur fyrir vikið fremur lítið álit á
þeirri bók. Hrifnastur er hann af
Hausti patríarkans, og kemur það
ekki á óvart, sem og nýjustu bók-
inni, Frásögninni. Þessi lesandi
varð svolítið hissa þegar Garcia
Marquez upplýsti hversu lengi
hann hefði gengið með þá bók, eða
í hartnær tuttugu ár. Og þó það
megi taka undir með Garcia
Marquez varðandi Hundrað ára
einsemd; í henni er vissulega ýms-
um brögðum beitt til að ná fram
tilætluðum áhrifum, þá tekst hon-
um ekki að rýra gildi hennar, eða
skemmtun.
Svona viðtöl við rithöfunda eru
varasöm. Auðvitað ættu bækur
þeirra að standa einar fyrir sínu
og höfundamir ekki að vasast í
útskýringum; aðstæður þeirra við
skriftirnar skipta heldur engu
máli þegar upp er staðið. En svo
mikil er hnýsni lesenda að þeir
sækja í samtöl af þessu tagi og
mér sýnist að Mendoza hafi furðu
vel tekist að sigla milli skers og
báru. Viðtölin við Garcia Marquez
eru alltaf skemmtileg og oft mjög
fróðleg, án þess að ganga of langt
í skýringum og fræðslu. Og það er
erfitt að verða ekki svolítið snort-
inn þegar Marquez lýsir dauða
Aurelíanós Búendía ofursta, einn-
ar allra dásamlegustu persónu
Hundrað ára einsemdar.
„Ég vissi að á tilteknum stað
yrði ég að drepa hann, og ég gat
ekki fengið mig til þess. Ofurstinn
var orðinn gamall og sat bara og
smíðaði litlu gullfiskana sina. Og
eitthvert síðdegið hugsaði ég með
mér: „Fjandinn hafi það!“ Eg var
neyddur til þess að drepa hann.
Þegar ég var búinn með kaflann
gekk ég hríðskjálfandi upp á aðra
hæð í húsinu, þar sem Mercedes
konan mín var. Þegar hún sá and-
litið á mér vissi hún strax hvað
hafði komið fyrir. „Ofurstinn er
dáinn,“ sagði hún. Eg fór í rúmið
og grét í tvo klukkutíma."
| Ljósastofa JSB
Hjá okkur skin sólin allan daginn — alla daga
Höfóar til
.fólksíöllum
starfsgreinum!
Viö bjóðum uppá:
Hina viöurkenndu þýzku Sontegra-ljósabekki
Góöa baöaöstööu með nuddsturtum frá Grohe.
Saunabaö og setustofa.
Opiö frá kl. 8 á morgnana virka daga.
Frá kl. 9—22 föstudaga og 10—15 laugardaga.
120 mín. sterkar perur eöa 30 mín. fyrir þær sem eru að
byrja eöa þær sem vilja veröa brúnar án aukaverkana.
Ekki andlitsljós.
Öryggi og gæði ávallt í fyrirrúmi hjá J.S.B.
10 tíma kort kr. 900.
Stakir tímar kr. 100.
Pantið tíma í síma 36645.
f fyrsta sinn á íslandi
li
stóra systir
Sex gerðir FACIT prentara til tengingar
við IBM SYSTEM 34/36/38.
12
2
I
CT>
r
£
cr
Nýjar fljotvirkar REX-ROTARY ljósritunarvélar.
Einnig FACIT ritvélar, reiknivélar, tölvuhúsgögn,
milliveggir og allt annað til skrifstofuhalds.
sunnudag kl. 13—17
GÍSLI J. JOHNSEN
n
TÖLVUBÚNAÐUR SF - SKRIFSTOFUBÚNAÐUR SF
SMIÐJUVEGI 8 - P.O. BOX 397 - 202 KÓPAVOGI - SlMI 73111