Morgunblaðið - 11.11.1984, Qupperneq 62

Morgunblaðið - 11.11.1984, Qupperneq 62
62 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. NÓVEMBER 1984 Birgir Björn Sigurjónsson hagfræðingur Leiðin byggir á samvinnu Hagfræðinga greinir ekki á um það að íslenskt hagkerfi hef- ur gengið í gegnum óvenjumikl- ar sveiflur á undangengnum ár- um og áratugum. Þetta er að sönnu einkenni allra hagkerfa sem byggja afkomu sína í ríkum mæli á fiskveiðum eins og við. Á árinu 1982 og fram á árið i ái hafa skakkaföllin e.t.v. verii með mesta móti, enda hafa farið saman minnkandi afl, óhagstæð- ari samsetning hans og rýrnandi verðlag. Þetta ástand hefur leitt huga margra til þess hvort unnt sé að brjótast út úr ógöngum sveifluhagkerfisins. Á sjötta áratugnum sáu ráða- menn óhagkvæmni einhæfninn- ar í framleiðsluháttum. Þá var lagður grunnurinn að stórvirkj- unum og stóriðjustefnunni. Hugsunin virtist rétt í byrjun. En reynslan hefur kennt okkur að afkoma stóriðju er samfelldur taprekstur ef eigandinn er er- lendur; að raforkuverðið er lágt; skattgreiðslur litlar; mengun talsverð og það sem verst er: við höfum lagt til besta virkjunar- kostinn fyrir þessa erlendu hagsmuni i stað þess að bjóða íslenskum athafnamönnum þessi vildarkjör til uppbyggingar á ís- lenskum framleiðslufyrirtækj- um. Svo kom áratugur byggðasér- fræðinnar og sjóðanna. Ríkis- valdinu var beitt til að afla stórkostlegra fjármuna til upp- byggingar framleiðslu- og þjón- ustufyrirtækja um alla lands- byggðina til að jafna tækifærin. Þetta þýddi í raun að meðalaf- kastakrafa á framleiðslufjár- muni var lækkuð og menn græddu stórfé á staðsetningu. Mér blandast ekki hugur um það í dag að peningakerfi þjóðarinn- ar beið verulegan skaða af þeim verkum sem framkvæmd voru í nafni byggðastefnunnar. í stað þess að jafna á sanngjarnan hátt möguleikum sem allra flestra landsmanna færðu byggðapen- ingarnir fyrst og fremst stór- gróða til fárra braskara en stór- iðjustefnan og byggðastefnan hleyptu þjóðarbúinu í fádæma skuldaklafa. Þrátt fyrir ýmsar sveiflur i ytri skilyrðum eins og olíu- verðshækkanirnar, alþjóðlegar vaxtahækkanir, óhagstæðar verðhorfur á sjávarvörumörkuð- um og teikn á lofti um minnk- andi afla, jókst þenslan í ís- lenska peningahagkerfinu allt frá 1974 fram til 1982. Þá dundi yfir meiriháttar aflabrestur, afl- inn varð óhagstæðari að sam- setningu og verð á útflutningsaf- urðum féll. Þessi efnahags- skellur hefur á fjórum misserum náð stærðargráðunni 7—8 millj- arðar. Það voru skrifaðar sifellt fleiri ávisanir uppá óbreyttan fjölda fiska eða jafnvel fækkandi fiska í sjónum. Meginorsök efnahagsvandans virðist þó ekki að mati ráða- manna í dag vera skipulag fram- leiðsluháttanna heldur verðbólg- an (sem var). Aðalorsök verð- bólgunnar er almennt rakin til þess að laun séu og hafi verið of há miðað við burðargetu at- vinnuveganna. Lausn verðbólgu- vandans hjá núverandi ríkis- stjórn byggist alfarið á því ann- ars vegar að draga úr kaupmætti launamanna til að minnka eftir- spurn þeirra og hins vegar styrkja enn betur tekjustofna fyrirtækja og fjármagnseigenda með skattalækkunum. Þannig hefur hlutdeild launamanna á íslandi orðið 10—15 prósentu- stigum minni af því sem ráðstaf- að er í þjóðarbúinu en í helstu iðnríkjunum, þar á meðal Bandaríkjunum. Þetta er auðvit- að aðalvandinn: skipting af- raksturs þjóðarbúsins er launa- fólki afar óhagstæð og sérhverri tilraun launamanna að bæta hlut sinn er í dag mætt með verkbönnum fyrirtækja og tekjutilfærsluaðgerðum ríkis- valdsins sem ganga á hlut launa- fólks. Mér sýnist að kominn sé tími til að ræða hvert sé hlutverk ríkisins í kjaramálum. Það er óhæfa að ríkið breyti öllum hlutaskiptareglum samfélagsins eftir frjálsa samninga með um- byltingu skattkerfa, gengisfell- ingum eða banni við tilteknum þáttum kjarasamninga. Ég sé enga réttlætingu fyrir slíkum aðgerðum rikisins. Pólitikusar eiga ekki að ráðskast með alla hluti. Verðbólgumarkmið ríkis- stjórnarinnar er ekki hafið yfir þær tekjuskiptareglur sem launamenn semja um við fyrir- tæki með frjálsum samningum. Ríkið hefur þvert á móti skyldur að virða slíka frjálsa samninga. En ríkið hefur einnig skyldur gagnvart almenningi að fara vel með fé. í þessu samhengi ber að minnast þess að milljörðum króna hefur verið varið í óarð- bærar fjárfestingar fyrir al- mannafé, að milljarðar króna liggja í skattsvindli fyrirtækja; að ríkið greiðir starfsmönnum sínum undirmálslaun: Varla er til verri fjárfesting en illa laun- aður starfsmaður með mikla ábyrgð! Það verður að skapa samfélag sátta, andrúmsloft samvinnu og skilnings, í stað hinnar sívax- andi aura- og krónuhyggju. Með auknum skilningi á kjörum hvers annars og nauðsynlegum starfsramma atvinnulífsins öðl- ast stéttirnar tækifæri tii að byggja upp framtíðarríki á grundvelli almennrar velferðar. Við höfum verið á reki í gagn- stæða átt á undangengnum ár- um. Leiðin út úr ógöngunum byggir ekki aðeins á voninni um meiri fiskafla: hún byggir á við- tækri samvinnu. Birgir Björn Sigurjónsson hefur rerió rió framhaldsnám í Lundi, London School of Economics og síundar nú nám rið Háskólann í Stokkhólmi. Hann starfar hjá BHM. .. SWND OSKUB4KKNR DEKO Skúlagötu 61 sími 12987 . LANDVEIARHF SMIEUUVEGI66. PÓSTHÓLF20, 202KÓPAVOGI, S. 9176600 (KWHRLU
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.