Morgunblaðið - 27.11.1984, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, simi 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Hækkun
tryggingabóta
Allar götur síðan Matthías
Bjarnason tók við embætti
heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra á fyrri hluta árs 1983
hafa bætur almannatrygg-
ingarkerfisins verið hækkaðar
meira hlutfallslega en sem
nemur launahækkunum.
Síðasta hækkun trygginga-
bóta, sem gildir frá 1. nóvember
sl., nemur 14% í öllum bóta-
flokkum nema á mæðralaunum
og barnabótum, en þar er hún
17%. Hér er ekki einungis tekið
mið af hlutfallslegri hækkun
launa, heldur einnig horft til
launaskriðs. Áður, eða 1. sept-
ember sl., höfðu bótaupphæðir
almannatrygginga hækkað um
um 3%.
Hækkanir þessar kosta ríkis-
sjóð 62 m.kr. það sem eftir lifir
ársins og 373 m.kr. á næsta ári.
Þeim er ætlað að vinna upp þá
kaupmáttarrýrnun, sem orðið
hefur á bótum þessum.
Tekjumörk tekjutryggingar
vóru endurskoðuð 1. júní sl. Þá
var frítekjumarkið ákveðið
41.670 krónur, en tekjutrygging
féll niður við 170.285 krónur.
Eftir 1. nóvember fellur tekju-
trygging niður við 193.000 árs-
laun.
Þrjár breytingar hafa verið
gerðar á greiðslum sjúkra-
tryggðra:
• I fyrsta lagi skal það verð,
sem samlagsmenn í sjúkrasam-
lögum greiða samlagslækni, þ.e.
75 krónur fyrir viðtal á stofu
læknis og 110 krónur fyrir vitj-
un til sjúklings, vera óbreytt
næsta árið, 1985.
• í annan stað verður sett fast
verð á lyfjamagn, sem miðast
við 100—120 daga notkun, fyrir
elli- og örorkulífeyrisþega. Nú
greiða þeir 50 krónur fyrir lyf
samkvæmt Lyfjaverðskrá I og
100 krónur fyrir erlend sérlyf
samkvæmt Lyfjaverðskrá II.
Áður greiddu þeir 50% af því
verði sem aðrir greiddu.
• í þriðja lagi verður hér eftir
ekki unnt að krefja sjúkling,
sem þarf sérfræðihjálp i rann-
sóknum og í röntgengreiningu,
nema um eina greiðslu fyrir
hverja komu og skiptir þá ekki
máli, hve margar tegundir
rannsókna, ásamt viðtali, er um
að ræða.
Nálægt þrjátíu og átta krón-
ur af hverjum eitt hundrað í
heildarútgjöldum ríkissjóðs á
líðandi ári ganga til heilbrigðis-
og tryggingamála. Þetta er
hærra hlutfall en áður, hvort
sem miðað er við heildarútgjöld
fjárlaga eða þjóðartekjur. Fjár-
framlög til heilbrigðis- og
tryggingamála hafa ekki verið
skorin niður til samræmis við
skertar þjóðartekjur.
Stjórnarandstæðingum verð-
ur tíðrætt um „hækkaðan" hlut
einstaklinga í sjúkrakostnaði. í
því sambandi er vert að hafa í
huga að fram til 1971 var öllum
fulltíða mönnum í landinu gert
að greiða, til viðbótar venju-
legum sköttum, sérgjöld til
sjúkrasamlaga og almanna-
trygginga, sem námu um átta
þúsund krónum á ári — á verð-
gildi 1984. í dag greiða menn
engin slík gjöld. Þessi sérskött-
un á einstaklinga, sem nú hefur
verið felld niður, nam hvorki
meira né minna en 35% af
heildarútgjöldum heilbrigðis-
°K tryggingamála á sinni tíð.
Stjórnarandstæðingar, sem
hæst hafa talað um „sjúkra-
sköttun" nú, þ.e. Alþýðuflokkur
og Alþýðubandalag, skelltu á
afturvirkum tekju- og eigna-
skatti haustið 1978, þ.e. tví-
sköttuðu tekjur fólks fyrra árs.
Þessi síðbúna tvísköttun, sem
fullheimt var fyrir áramót,
svaraði til 13,5% skattahækk-
unar. Sú ríkisstjórn, sem nú sit-
ur, hefur hinsvegar Iækkað
bæði tekju- og neyzluskatta
(tolla) og ráðgerir framhald
þeirrar þróunar. í fyrsta skipti
um langt árabil hefur heild-
arskattheimta ríkisins lækkað
sem hlutfall af þjóðartekjum.
Nettó þjóðartekjur hafa dreg-
izt verulega saman sl. þrjú ár.
Orsakir eru tvíþættar. Ann-
arsvegar aflasamdráttur og
verðfall sjávarvöru. Hinsvegar
greiðslubyrði erlendra skulda,
er rýrir mjög kaupmátt þjóðar-
tekna, og rangar pólitískar fjár-
festingar, sem ekki skila arði til
að bera uppi lífskjör í landinu.
Þau „móðuharðindi af manna-
völdum", sem rekja má til
rangrar stjórnarstefnu liðinna
ára, bera fyrst og fremst svip-
mót Alþýðubandalagsins.
Þjóðarheimilið hefur mun
minna úr að spila nú en á valda-
árum Alþýðubandalagsins.
Undir slíkum kringumstæðum
er óhjákvæmilegt að draga úr
hvers konar ríkisútgjöldum,
bæði eyðslu og framkvæmdum.
Það hefur verið gert og verður
að gerast í ríkara mæli. Jafn-
framt verður að tryggja afkomu
og öryggi aldraðra, sjúkra og
annarra, sem standa höllum
fæti í lífsbaráttunni. Bezt væri
auðvitað að gera það með því að
lækka verðbólgu og auka þjóð-
artekjur.
Núverandi heilbrigðis- og
tryggingaráðherra hefur haldið
vel á sínum málaflokki við erf-
iðar aðstæður. Gagnrýni stjórn-
arandstæðinga á málaflokk
hans er hol og innantóm.
Karpov vann 27. skákina
Líður að lokum heims-
meistaraeinvígis
Skák
Bragi Kristjánsson
Á FÖSTUDAGINN tefldu Karpov og
Kasparov 27. skákina í heimsmeist-
araeinvíginu. Karpov hafði hvítt og
upp kom drottningarbragð, afbrigði,
sem Kasparov hefur teflt með góð-
um árangri með hvítu. Fljótlega
skiptist upp í sakleysislegt endatafl,
en með nokkrum hnitmiðuðum leikj-
um kom heimsmeistarinn andstæð-
ingi sínum í vandræði. Karpov vann
peð, en Kasparov tókst ekki að
skapa sér gagnfæri. ! 41. leik lék
Karpov biðleik, og átti peð yfir í
biðstöðunni.
Þegar biðskákin var tefld á
laugardaginn kom upp spennandi
staða, þar sem báðir keppendur
áttu frípeð. Meistararnir eyddu
miklum tíma og voru nokkuð
taugaóstyrkir. Báðir lentu í tíma-
hraki, en þegar 56 leikja markinu
var náð var ljóst, að virkari staða
hvítu mannanna ásamt liðsyfir-
burðum nægði til vinnings. Kasp-
arov gaf skákina i 59. leik.
Heimsmeistarinn þarf nú að-
eins að vinna eina skák til viðbót-
ar til að tryggja sér heimsmeist-
aratitilinn áfram, og verður þess
varla langt að bíða, að þessu
ójafna einvígi Ijúki. Við skulum nú
líta á 27. skákina.
27. skákin:
Hvítt: Karpov
Svart: Kasparov
Drottningarbragð
1. Rf3 — d5, 2. d4 — Rf6, 3. c4 —
e6, 4. Rc3 — Be7, 5. Bg5 — h6, 6.
Bxf6
í 25. skákinni lék Karpov 6. Bh4,
en nú teflir hann eitt af uppá-
haldsafbrigðum Kasparovs!
6. — Bxf6, 7. e3 — 0-0,8. Dc2 — c5,
9. dxc5 — dxc4
í skákinni Kasparov — Timman,
Sovétríkin — Heimurinn, London
1984, náði sá fyrrnefndi betra tafli
eftir 9. — Da5,10. cxd5 — exd5,11.
0-0-0! - Be6, 12. Rxd5 - Hc8,13.
Kbl - Bxd5, 14. Hxd5 - Rc6, 15.
Bc4 - Rb4, 16. Dd2 - Hxc5, 17.
Hxc5 — Dxc5, 18. Hcl — Db6
(betra 18. — De7), 19. Dd7! o.s.frv.
Kasparov hefur ekki löngun til að
tefla eins og Timman, því Karpov
hefur örugglega rannsakað
ofangreinda skák rækilega fyrir
einvígið.
10. Bxc4 — I)a5,11.0-0 — Bxc3,12.
Dxc3 — Dxc3, 13. bxc3 — Rd7, 14.
c6
Hvítur tvístrar peðastöðu svarts,
þar eð hann getur ekki valdað peð-
ið á c5.
14. — bxc6,15. Habl!
15. Hfdl hefði verið svarað með
15. — Rb6, 16. Be2 — Bb7 ásamt
17. — Hfd8 o.s.frv.
15. — Rb6, 16. Be2 — c5
Svartur opnar biskupi sínum á c8
leið til d5, og gæti nú svarað 17.
Hb5? með 17. — Ba6 og hvíti hrók-
urinn á b5 getur ekki forðað sér,
því Be2 er óvaldaður.
17. Hfcl
Hvítur undirbýr c3 — c4, þegar
svarti biskupinn kemur til d5.
17. — Bb7,18. Kfl —
Hvítur valdar biskupinn á e2 og
hótar Hbl - b5.
18. — Bd5, 19. Hb5 — Rd7
Eftir 18. — Hfc8, 19. Rd2 ásamt
Rb3 lendir svartur í erfiðleikum
með peðið á c5, og ekki má hann
leika 19. — Bxa2 vegna 20. c4 og
biskupinn lokast úti á a2.
20. Ha5
Hvíti hrókurinn valdar peðið á a2
og hefur um leið auga með svörtu
peðunum á a7 og c5.
20. — Hfb8, 21. c4 — Bc6, 22. Rel!
Betra var 20. — Hfc3 ásamt Hc7.
Hvíti riddarinn er á leiðinni til d3,
þar sem hann hótar að drepa peðið
á c5 og varnar svarta hróknum
inngöngu á b2.
22. — Hb4
Eftir 22. - Hb2, 23. f3 (23. Rd3 -
Bxg2+) hefði svartur varla átt
betri leik en 23. — Hb7.
23. Bdl
Ekki 23. Rd3 - Ha4 o.s.frv.
23. — Hb7, 24. f3 — Hd8, 25. Rd3
_g5
Eftir 24. - Hc7, 25. Rd3 - Bb7
hefði svartur valdað c5.
Svartur getur ekki varið peðið á
c5, og hann nær engu mótspili með
25. - Rb6, 26. Rxc5 - Hc7, 27.
Ke2 o.s.frv.
26. Bb3 - Kf8, 27. Rxc5 — Rxc5,
28. Hxc5 — Hd6, 29. Ke2 — Ke7,
30. Hdl — Hxdl, 31. Kxdl — Kd6,
32. Ha5 — f5, 33. Ke2 — h5
Eftir 33. — e5 kemur 34. f4 —
exf4, 35. exf4 o.s.frv.
34. e4
Nú losnar um hvíta hrókinn á a5.
Svefnleysingjar
til að vaka yfir
Á sviðinu eru tveir bráðfyndnir svefnleysingjar, enda heitir
leikritið Insomniacs. Og þeir svefnlausu eru John Flax og Elisa-
beth Wiseman. Þessa sýningu sá fréttamaður Mbl. í sumar í
Maubil-leikhúsinu í París, þar sem fólk skemmti sér vel yfir
þessum farsakennda mímuleik. Þarna í gamla hverfinu á Mont-
martre-hæð er mjög gamalt leikhús, sem nú er verið að gera upp
og taka í notkun aftur eftir áratugi og liggja því sýningar niðri um
þessar mundir. En Svefnleysingjana hefur nú rekið á fjörur Reyk-
víkinga, því leikararnir tveir ákváðu að koma við á íslandi á leið
til baka úr velheppnaðri leikferð með það um Bandaríkin. Verða
tvær sýningar í Félagsheimili Stúdenta í kvöld, þriðjudagskvöld,
og miðvikudagskvöld kl. 9.
Þessir tveir leikarar, sem eru
bandarískir en hafa numið og
leikið í Frakklandi, eru hluti af
alþjóðlegum leikhópi sem nefnist
Theatre Grotesco. Hann stofnuðu
þeir Didier Marcourt og John
Flax, sem eru nemendur franskra
meistara í mímu og hreyfilist á
borð við Jacques Lecoqs og Arri-
ane Mnouchkines. Þeir höfðu þá
um tíma leikið með frönskum
flokki í París. Hópurinn sýnir
hingað og þangað, ýmist leikrit
eftir aðra höfunda eða þá að leik-
ararnir semja texta sjálfir. Svo er
um þessa tvo einþáttunga, In-
somniacs og Crusoe, sem ofar-
nefndir þrír leikarar sýndu á 10
vikna leikferð í Bandaríkjunum.
Léku í fimm borgum við frábærar
undirtektir eftir blaðagagnrýni
að dæma, enda var þeim boðið
aftur með Svefnleysingjana í aðra
leikferð til New York og víðar um
Bandaríkin í aprílmánuði. Bæði
stykkin byggja á mímuleik og
sáralitlu tali á tilbúnu máli. Þess-
vegna er sýningin á Insomniacs,
sem tvö úr hópnum eru með hér,
nokkuð óvenjleg. Byggir á hreyf-
ingum og mímuleik, mjög litlum
texta á hljóðmáli. Það er því auð-
flytjanlegt milli þjóða. Leikritið
um Robinson Crusoe verður þó
ekki sýnt hér í þetta sinn, því Di-
dier Marcourt þurfti að drífa sig
með það beint til Parísar, en þar
er nú verið að koma upp stóru
tjaldi við Signu í miðborginni þar
sem þessi hópur ætlar að koma
upp nýjum sýningum, sem aðrir
taka við þegar þeir halda áfram
leikför sinni í Bandaríkjunum
seinna í vetur.
Ef til vill gefa glefsur úr leik-
dómi í The Tribune nokkra hug-
mynd um Svefnleysingjana:
„Leikararnir skemmta sér og
okkur með því að draga upp skiss-
ur og nota til þess ákaflega víð-
feðma leikhústækni, sem spannar
frá mímuleik gegnum skrípaleik
eða „burlesque" yfir til heima-
tilbúins tungumáls. Opnun leiks-
ins leggur línuna. Flax kemur inn,
klæddur náttfötum og með grímu
með kúlunefi og kúlukinnum. (í
leikskránni er sagt að grímurnar
hafi þróast upp í bæði trúðleik og
commedia delárte.) Hann klórar
sér og geispar eins og ljón þar til
Wiseman kemur líka inn með
skarpari fuglanefsgrímu. Úr því
halda þau áfram í heilan klukku-
tíma með smáþáttum og alls kon-
ar uppákomum með aðstoð alls
konar tækja, svo sem bilaðrar
ryksugu og samantvinnaðrar
þvotta- og rafmagnssnúru, auk
leikhljóða utan sviðs ... Einn sér-
lega góður kafli er viðureignin við
svefntöflunar. Pillurnar hrjóta
vitanlega þegar þær sofna. Flax