Morgunblaðið - 27.11.1984, Blaðsíða 40

48
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 1984
„Hvað hefur skeð, þjóð mín?“
Prédikun sr. Sigurðar Hauks Guðjónssonar við setningu Alþingis 10. okt.
Lúk. 12:13—21
„En einn af mannfjöldanum sagði
við hann: Meistari, seg þú bróður
mínum að skrifta með mér arfi
okkar. En hann sagði við hann:
Maður, hver hefir sett mig dómara
eða skiftaráðanda yfir ykkur? Og
hann sagði við þá: Gætið þess að
varast alla ágirnd, því að þótt ein-
hver hafi allsnægtir, þá er líf hans
ekki trygt með eigum hans. Og
hann sagði þeim dæmisögu þessa:
Einu sinni var ríkur bóndi. Hann
átti land sem hafði borið mikinn
ávöxt; og hann hugsaði með sér og
sagði: Hvað á ég nú að gjöra? Þvi
að eg hefi ekki rúm, þar sem eg
geti látið afurðir mínar. Og hann
sagði: Þetta skal eg gjöra: rífa
niður hlöður mínar og byggja aðr-
ar stærri, og þar vil eg safna öllu
korni mínu og auðæfum saman.
Og eg skal segja við sálu mína: Sál
min, þú hefir mikil auðæfi, geymd
til margra ára; hvíl þú nú, et og
drekk og ver glöð. En Guð sagði
við hann: Heimskingi, á þessari
nóttu verður sál þín af þér heimt-
uð, og hver fær þá það, sem þú
hefir aflað? Svo fer þeim, er safn-
ar fé, og er ekki ríkur hjá Guði.“
Bæn í upphafi
predikunar:
Ó, lífsins faðir, herra hár,
vor hjörtu minnast þinna gjafa.
Vort skjól varst þú í þúsund ár
í þungu róti storma og hafa.
Þinn geisli laut að lágum gluggum,
að litlum báti og grýttri strönd.
Þú lagðir veg úr ljósi og skuggum
og lézt oss ganga þér við hönd
um ár og aldir.
Þú sendir ofan ótal ljós
til einnar sálar tii að græða,
er hljóðlát bæn við yzta ós
barst upp til þinna tignu hæða.
Þú varst vor Guð í gæfu og syndum.
Þú gafst þeim veiku trú og þrótt.
Á enni lúð af landsins vindum
féll ljómi af þinni dýrð um nótt.
Þú gafst og gefur.
Heyr bænakvak vort blúgt og veikt:
Lát birta og fagran morgun renna.
Lát hjörtun, sem þú hefur kveikt
í helgidómi þínum brenna.
Lát enga sál við hlið þína hika,
þótt heyrist köll úr áttum tveim.
Gef ævi hárra augnablika,
sem anda mannsins visa heim,
að lífs þíns lindum.
Ó, blessa, faðir, þá sem þjást,
lát þreyttan fagna nýjum degi.
Lát tindsins dýrð úr dalnum sjást,
er dimmt er yfir barns þíns vegi;
og leið oss einn um aldaraðir
frá efans hiki að trú og dáð.
gjör stórt hið litla land vort, faðir,
í ljóssins heimi af þinni náö,
sem vöxtinn veitir.
(Helgi Sveinsson)
1944. Á hrifnæmri stund stóð
þjóðin og starði móti árroða nýrra
daga. Hún var sæl og ánægð, —
brjóstið bærðist af stolti, — yfir
apalhraun áþjánar, fátæktar og
hungurs var hún komin á sinn
helgasta stað með fsland í fang-
inu. Nú skyldi ljós menningar og
framfara skína á það líka. Frá
titrandi börkum bárust hástemmd
orð og árnaðaróskir, — og hrif-
næm sál tók að ljóða þennan und-
arlega fögnuð sem hug okkar
fyllti. Skáldið söng: Hvort sem
krýnist þessi þjóð þyrnum eða rós-
um, — hennar sögur, — hennar
ljóð, — hennar líf vér kjósum. Og
við, þjóðin, við gripum þessi orð og
gerðum að okkar. Yfir fjöll og dal
og sundin blá barst söngur þessar-
ar heitstrengingar sem undirspil
þess kliðs, sem vinnandi höndum
fylgir. Það var undurgaman að
vera til, finna morguninn leika um
sig, sjá systkin bera gjafir til þess
mesta ævintýris sem þessi þjóð
hefir skráð. Hátimbraðar hallir
reistu vinir hlið við hlið, og það
voru ekki aðeins rétt á milli hamr-
ar og sagir, heldur kvöld og nætur
og helgar. Það var þjóð á för, þar
sem menn tóku í ólar saman, báru
hver annars byrðar. Já, happ eins
var happ okkar allra, — byrði eins
byrði okkar allra.
Yfir þjóðina drupu blessunar-
daggir skaparans. Jörðin gaf af
sér ávöxt, svo við urðum að byggja
stærri og stærri hlöðu, — íslenzk-
ar sveitir hreinlega breyttu um
svip, — og hafið okkar víkkaði svo
mjög að við þurftum fleiri og fleiri
skip, til þess að sækja auk okkar í
gullakistur hafsins. Eyjan okkar,
Island, var skráð með gjafmild-
ustu löndum heims við okkur
þegnana, þig og mig. Já, mikið
óskaplega urðum við rík. Það voru
ekki neinir hólbúar, sem spröng-
uðu um nýlögð stræti og torg,
heldur kóngar og drottningar í
pússi af dýrustu vefstólum heims-
ins. Og slíkum hæfði ekki leggur
eða skel, við vildum eignast gullin,
sem birtust á iðutorgum hinna
ríkustu þjóða, ekkert minna hæfði
mér eða þér. Taktsproti lífsins tif-
aði hraðar og hraðar, og sú kom
stund, að skipin okkar fundu ekki
kóð til þess að greiða með þann
fögnuð sem við, þú og ég, vildum
hafa á íslandsgrund. En við erum
menntuð þjóð, kunnum nógu
margar tungur til þess að biðja
um erlend lán, — og við kunnum
líka að skrifa, setja nöfn afkom-
enda okkar undir.
Víst höfum við sjálf verið dug-
leg, lagt fallvötn í hlekki, sigrað
fjöll og torfærar ár, — en samt, —
samt er eitthvað breytt. Skáld
æsku minnar er dáið, en inní
þagnarklettinn er líka horfið
fagnaðarhróp þess frá 1944: Hvort
sem krýnist þessi þjóð þyrnum eða
rósum./hennar sögur, hennar
ljóð/hennar líf vér kjósum.
Sr. Sigurður Haukur Guðjónsson
Hvað hefir skeð, þjóð min?
Hvenær hætti byrðin þin að vera
byrðin mín? Hvenær hætti happið
mitt að vera happið þitt? Hvenær,
— hvenær breyttist hann granni
minn úr vini í andstæðing, sem ég
verð að beita hörku til þess að
sigra? Eg sé það á öllu hans hátta-
lagi, að hann hefir hærri laun en
eg, — og kíki eg í skattskrána, þá
sé eg líka að hann á vini sem gera
honum kleift að sleppa undan
burði allra þjóðarbyrða af hverju á
eg ekki svona vin? Eg streða og
streða, konan mín blessuð líka, en
samt eignumst við ekki neitt, sem
orð er á gerandi. Er það kannski
satt, sem eg heyrði eftir konu
grannans, að það væru bara aular
sem héldu að vinna og streð veittu
aðgang að þjóðararfi? Hvenær, —
hvenær þjóð mín skeði það? Hve-
nær hætti einstaklingurinn, —
menntun hans, — slípun hæfileika
hans að vera auður hverrar þjóð-
ar, en eitthvað allt, allt annað tók
við? Hvenær hættum við að vera
fylkingin sem syngjandi kát bár-
um ísland út í sólskinið, en létum
púka græðginnar tæla okkur til
þeirrar vitfirringar, að við, hvert
og eitt, værum til meiri réttar bor-
in en allt hitt hyskið? Það var þeg-
ar við týndum íslandi sem þjóð, en
tókum græðgina í fangið í staðinn.
Vinur minn einn, mikill hugsuð-
ur, hélt því eitt sinn fram við mig,
að til þess að þjóðir gætu orðið
sterkar, þá þurfi þær fyrst að falla
á kné undan oki einhverrar óárun-
ar. Þetta er skelfileg kenning, og
jafnvel mætti draga þá ályktun af
henni, að stríð sé þjóðum blessun,
— jafnvel stríð við sjálfa sig. Kirkja
Krists á jörðu neitar að játast
undir slíka speki. Hún trúir því, að
lífsvoðin sé ofin úr ljósi og skugg-
um, og að hamingja þjóða ráðist
af því, hvort við berum lífþræði
ljóss eða náþræði myrkurs til
vefsins. Hún trúir því líka, að
hægt sé að komast að því á hverju
púki fjósbitans nærist, — hægt sé
að hefta vöxt hans, — jafnvel
draga úr honum allan mátt. Eitt
sinn var herra kirkjunnar spurð-
ur, hvernig það væri gert, og hann
svaraði: Elska skaltu Drottinn,
Guð þinn, af öllu hjarta þínu og af
allri sálu þinni og af öllum huga
þínum. Þetta er hið mikla og
fyrsta boðorð. En hið annað er
líkt, þetta: Þú skalt elska náunga
þinn eins og sjálfan þig. Á þessum
tveim boðorðum byggist allt lög-
málið. Er það ekki, þjóð mín,
meinið sem við erum að glíma við,
að mér þykir ekki nógu vænt um
þig? Það sem er þitt álít eg mitt, en
það sem eg á kemur þér hreint ekk-
ert vió. Elska skaltu, sagði Kristur.
Eg á ekki að sækjast eftir gjöfum,
Hafa skal það
sem sannara reynist
- eftir Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur
Sunnudaginn 18. nóv. sl. birtist í
Morgunblaðinu allítarleg frásögn
af umræðum um dagvistarmál í
borgarstjórn Reykjavíkur. Sú
frásögn er bæði þakkarverð og
ánægjuleg nýbreytni því umfjöll-
un um borgarmálefni hefur ekki
átt sérstaklega upp á pallborðið í
fjölmiðlum sl. tvö ár. Dagvistar-
mál eru heldur ekki vinsælasta
umræðuefni fjölmiðlanna nú á
tímum hagtalna, meðaltalsút-
reikninga og hundraðshluta-
kúnsta.
Sú sem sat þennan borgar-
stjórnarfund fyrir Morgunblaðið
var Ásdís Rafnar og því gef ég
mér það að hún hafi skrifað þessa
frásögn. Og þó hún eigi þakkir
skilið þá get ég ekki annað en
gagnrýnt þá óvönduðu blaða-
mennsku sem fram kemur í lok
annars hlutlægrar frásagnar.
Undir millifyrirsögninni „Þá var
Kvennaframboðið á móti“ segist
henni svo frá: „Á síðastliðnum
vetri var það samþykkt í borgar-
stjórn að borgin veitti þeim aðil-
um og fyrirtækjum, sem stofna
dagvistarheimili á sínum vegum,
styrki sem nema 17% rekstrar-
kostnaðar leikskóla og 25%
rekstrarkostnaðar dagheimila.
Slík heimili yrðu háð eftirliti af
hálfu borgarinnar." Síðan segir
hún frá því að Adda Bára Sigfús-
dóttir og Guðrún Ágústsdóttir frá
Alþýðubandalagi hafi stutt þessa
ákvörðun „en borgarfulltrúar
Kvennaframboðsins og Gerður
Steinþórsdóttir (B) greiddu at-
kvæði á móti og bókuðu andstöðu
sína sérstaklega."
Sumt ofsagt,
annaö vansagt
í þessari frásögn blaðakonunn-
ar er sumt ofsagt og annað van-
sagt, enda hefur varla annað séð
en að þessi halaklepri þjóni þeim
tilgangi einum að gera Kvenna-
framboðið tortryggilegt í augum
lesanda Morgunblaðsins. En hafa
skal það sem sannara reynist og
því ætla ég að rekja í stórum
dráttum þær forsendur sem lágu
til grundvallar í máli þessu.
1. Ofsagt er að borgin hafi sam-
þykkt að veita „þeim aðilum og
fyrirtækjum, sem stofna dag-
vistarheimili á sínum vegum"
styrki til rekstrarins. Af þessari
útleggingu á samþykkt borgar-
stjórnar gætu lesendur ályktað
sem svo að þarna væri t.d. verið
að fjalla um foreldrarekin dag-
vistarheimili í hverfum borgar-
innar. Svo er ekki. Samþykkt fé-
lagsmálaráðs og borgarstjórnar
náði einvörðungu til „dagvist-
arheimilis á vegum atvinnurek-
enda og/eða starfsmannafé-
laga“. Tilefni þessarar sam-
þykktar var beiðni eins stórfyr-
irtækis í Reykjavík, Hagkaupa,
um rekstrarstyrk til dagvist-
arheimilis sem það rak á þeim
tíma. Var jafnframt gerð sér-
stök samþykkt um þetta til-
tekna fyrirtæki.
2. Það er rétt hjá blaðakonunni að
Kvennaframboðið og Gerður
Steinþórsdóttir bókuðu and-
stöðu sína sérstaklega í þessu
máli, bæði í félagsmálaráði og
borgarstjórn. Slíkar bókanir
þjóna öðru fremur þeim tilgangi
að vera vitnisburður um á hvaða
rökum afstaða til mála er reist.
Hefði blaðakonan því átt að sjá
sóma sinn í því að fletta upp í
fundargerð borgarstjórnar frá
20. jan. og félagsmálaráðs frá
12. sama mánaðar og kynna sér
rök okkar sem á móti vorum.
3. f bókunum Gerðar Steinþórs-
dóttur í félagsmálaráði og borg-
arstjórn kemur fram að hún
leggi „áherslu á, að dagvistar-
heimili verði byggð og rekin í
hverfum borgarinnar á sama
hátt og skólarnir, en ekki í
tengslum við einstaka vinnu-
staði“. í framhaldi af því segir
hún: „Af þessum ástæðum er ég
andvíg þvi að borgin styrki
rekstur dagvistarheimila á veg-
um atvinnurekenda og tel það
spor aftur á bak í dagvistarmál-
um.“
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
„Það er einfaldlega
ekki hlutverk borgar-
sjóös að verja almanna-
fé í rekstrarstyrki til
fyrirtækja, hver svo sem
rekstrarliöurinn er.“
4. f bókun Kvennaframboðsins í
borgarstjórn segir m.a.: „Borg-
arsjóður á ekki að okkar mati að
styrkja dagvistarrekstur einka-
fyrirtækja. Borgaryfirvöld geta
ekki tryggt rétt foreldra við
slíkt rekstrarform, t.d. varðandi
uppsögn í vistunarrými fyrir
barn, eða ef fyrirtækið telur sér
hag að því að leggja dagvistar-
rekstur niður. Vilji meirihluti
borgarstjórnar styrkja fyrir-
tæki í þessu máli, er lág-
markskrafa að áður sé fyrir
hendi nægilegt framboð á al-
mennum dagvistarrýmum,
þannig að foreldrar eigi raun-
verulegt val varðandi vistunar-
form fyrir börn sín. Enn er
langt í land að svo sé.“ í
félagsmálaráði benti fulltrúi
Kvennaframboðsins jafnframt
á það að fyrirtækin ættu sjálf
að standa undir þessum kostn-
aði því það væri þeim í hag að
laða til sín hæft og gott starfs-
fólk með slíkum rekstri.
Við þetta má svo bæta að fyrir-
tækjunum ætti að vera akkur í því
að fjárfesta á þann veg að þeim
haldist á góðu fólki án þess að
þurfa til þess aðstoð opinberra
sjóða. Sú fjárfesting skilar sér
ekki síður og ætti ekki að vera
þeim ofviða fremur en uppbygg-
ingu nýrra verslunarhalla. Það er
einfaldlega ekki hlutverk borg-
arsjóðs að verja almannafé í
rekstrarstyrki til fyrirtækja, hver
svo sem rekstrarliðurinn er. Þetta
ætti sjálfstæðismönnum að vera
einna best ljóst þar sem þeir pré-
dika manna mest um frjálst fram-
tak og gegn opinberri forsjá.
Varla ætlast þeir til að hið frjálsa
framtak greiðist af almannafé?
Peningar eru afl
hlutanna
Ég sagði hér áðan að frásögn
blaðakonunnar þjónaði augljós-
lega þeim tilgangi að gera