Morgunblaðið - 27.11.1984, Blaðsíða 44

52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 1984
Hin langa bið
eftir lokum
Kvíkmyndír
Sæbjörn Valdimarsson
STJÖRNUBÍÓ: HIN LANGA BIÐ
(„The Last Winter“)
Leikstjóri: Riki Shelach. Aöalhlut-
verlc Kathleen Quinlan, Yona Elian.
ísraelsk, frá Tri-Star. Ilreifð af
Cohimbia Pictures.
Ekki kann ég nein skil á þeirri
ólíklegu armæðumynd sem sök-
um einhverra furðulegra orsaka
hefur rekið á fjörur Stjörnubíós
alla leið austan úr Miðjarðar-
hafsbotni. Reyndar er armæð-
unni, sem hlotnast hefur nafnið
Hin langa biö, á ylhýra málinu,
dreift af Columbia — en
Stjörnubfó er umboðsaðili þess
hérlendis. Þá er hún, merkilegt
nokk, að öllum lfkindum fyrsta
myndin sem framleidd var af
Tri-Star, en það var yngst stór-
veldanna i kvikmyndagerð og
dreifingu, stofnað í fyrra.
Sýning þessarar langt að-
komnu iágkúru hérlendis er enn
raunalegri þegar haft er i huga
að ísraelsmenn eru afkastamikl-
ir kvikmyndagerðarmenn og
hafa efalaust uppá margar mikið
betri myndir að bjóða sem við
fáum örugglega aldrei tækifæri
til að sjá hér.
Hin langa biö gerist að loknu
þvf vopnaskaki gyðinga og araba
sem kennt hefur verið sfðan við
helgasta dag þeirra fyrrnefndu,
Yom Kippur. TVær konur, önnur
israelsk valkyrja, Yona Elian,
hin gyðingur af bandarísku
bergi brotin, Kathleen Quinlan,
eru báðar að reyna að hafa uppá
mönnum sínum sem hurfu f
þessum sfðustu blóðsúthelling-
um nágrannanna. í þeim horfði
nokkuð á annan veg en f þeim
fyrri: nú gátu arabar loks eitt-
hvað bitið frá sér, í stað þess að
renna af hólmi, berlappaðir,
gómuðu þeir nokkra af þessum
erkiandskotum sínum og
hnepptu í fangabúðir.
Sýnd er kvikmynd af föngun-
um á vegum þeirrar deildar Isra-
elshers sem hefur umsjá með að
hafa uppá hermönnum sem
týndust í bardögunum. Telja
fyrrnefndar tvær kvinnur sig
kenna sína ektamaka f sama
manninum á filmunni.
Til að byrja með leggja þær
nokkurt hatur hvor á aðra í ang-
ist sinni og hugarvilnan, en þeg-
ar tekur að siga á þessa löngu-
vitleysu eru þær svo gott sem
óaðskiljanlegar og bfða heim-
komu hins óútreiknaða manns
með bróðurlegu hugarþeli.
í stuttu máli þá er Hin langa
biö löng og leiðinleg kvikmynd
sem kannske hefur hitt f mark
meður lýðs ísraels, en hér slær
hún á enga viðkvæma strengi.
Allt kafnar í vellu. Efnið, í sjálfu
sér raunalegt, er teygt og togað
og handleikið af kvikmynda-
skussum með þeim árangri að
maður var sffellt blimskakkandi
augum á klukkuna i þeirri von að
senn tæki Hin langa bið eftir
sögulokum enda.
Hin langa biö er væmin, meira
að segja svo væmin að leikstjór-
inn dregur uppá tjaldið löngu
liðnar og gleymdar hryllingsað-
ferðir f slepjusköpun, róman-
tískt gönuhlaup og teprutusk
móður og sonar á sandströnd i
aftanskini, sýnt f hægagangi.
Smeðjuskapurinn getur fjanda-
kornið ekki orðið verri.
Stundum hefur maður sterk-
lega á tilfínningunni að leik-
stjórinn sé að umvenda þessu
verkefni sinu, sem vissulega hef-
ur átt að vera alvarlegt og um-
hugsunarvert, í þriðja eða fjórða
flokks klámmynd, enda kveður
löngum undir „Emmanuelle-
tónlist". Kvinnurnar virðast nef-
nilega löngum komnar á fremsta
hlunn með að fara að leika sér
hvor við aðra og hin kynferðisl-
ega lausn á lokum myndarinnar
er jafn bágborin og hún sjálf f
heild. Hin langa bið er lélegasta
mynd sem ég hef séð langalengi.
Fórnfæringar og
Oberammergau
Erlendar
bækur
Sigurlaugur Brynleifsson
Aubrey Burl: Rites of the Gods. J.M.
Dent 1981.
James Bentley: Oberammergau and
tbe Paasnon Play. Penguin Books
1984.
Burl hefur skrifað nokkrar bæk-
ur um forsögu Breta, hefur einnig
staðið að fornleifarannsóknum og
er kunnur fyrirlesari um þau efni.
í þessari bók lýsir hann fjölda
helgra staða og hofa, þar sem fólk
kom saman á vissum tfmum til
þess að dýrka og fórna guðum sfn-
um. Hann fjallar um hliðstæða
staði t.d. á Norðurlöndum og víkur
að hellaristunum i þvi sambandi.
Kumblin sem fundist hafa f nám-
unda við eða á þessum fornu helgi-
stöðum eru heimildir um þau trú-
arbrögð og þær venjur, sem tíðk-
uðust við dýrkun guðanna. Oft má
finna hliðstæður meðal einangr-
aðra þjóðflokka nú á dögum, um
greftrunarsiði og fjölkynngi. Með
þessum heimildum, bæði beinum
og óbeinum, leitast höfundur við
að draga upp mynd af samfélögum
og trúarbrögðum forsögulegra
tímaskeiða. Fjölmargir uppdrætt-
ir og myndir fylgja, sem fylla og
skýra textana.
Fórnfæringar voru veigamikill
þáttur trúarbragðanna, þegar
hætta steðjaði að buðust menn til
þess að fórna sér eða var fórnað til
þess að samfélag eða fjölskyldan
mætti lifa áfram. Fórnir til árs og
friðar voru árlegur viðburður,
stundum tvisvar á ári. Mynd-
breyttar fórnir eiga sér ennþá
stað, nú ganga þær undir öðrum
nöfnum og eru réttlættar á öðrum
forsendum.
Þetta er fróðleg bók, höfundi
tekst að draga upp mynd af hinum
fornu samfélögum og guðsdýrkun
þeirra.
1633 hétu íbúarnir I þorpinu
Oberammergau því, að ef Guð
verndaði þá fyrir plágunni, myndu
þeir leika helgileik á tíu ára fresti
um aldur og ævi. Helgileikurinn
var til minningar um pinu og
dauða Krists og upprisu. Astandið
í Bæjaralandi á fyrri hluta 17. ald-
ar var dapurlegt, þetta var á árum
þrjátíu ára stríðsins, villi-
mennska, hungur og farsóttir
geisuðu, viðbjóðslegustu fólsku-
verk voru framin, eyðileggingin
var slík að sagnfræðingar hafa
haldið því fram að það hafi tekið
Þjóðverja aldir að ná sér eftir
styrjöldina. Þeir sem lifðu af
morðæði stríðsins og féllu ekki úr
hungri urðu fjölmargir fórnardýr
plágunnar.
Og tíunda hvert ár hafa leikarn-
ir farið fram á sama stað og undir
sömu formerkjum. Reynt hefur
verið að fá þorpsbúa til þess að
fara í leikferðir, en því hefur allt-
af verið hafnað, Hollywood bauðst
til að kvikmynda leikana, því var
einnig hafnað.
Hrá gróðasjónarmið hafa aldrei
náð að slæva kennd þorpsbúa fyrir
list sinni, viðfangsefnið er hafið
yfir viðhorf prangaranna. Mikill
fjöldi manna sækir til Oberamm-
ergau leikárið og í ár, 1984, var
búist við miklum grúa ferða-
manna.
Bentley segir sögu leikanna og
þorpsins frá upphafi og fram á
þennan dag, fjölmargar myndir
eru prentaðar i texta og á litsið-
um.
LAURA
Myndbond
Árni Þórarinsson
Laura ☆ ☆ ☆
Leikstjóri og framleiðandi: Otto
Preminger. Kvikmyndataka: La
Shelle. Aðalhlutverk: Gene Tiern-
ey, Dana Andrews, Clifton Webb,
Vincent Price. Tónlist: David
Raksin. Gerð 1944 af 20th Cent-
ury-Fox. Frá CBS-FOX. Sýn.tími:
88 mín. Svart/hvít.
Þegar maður sest niður við að
horfa á aldurhnignar, frægar
myndir, skýtur þeirri hugsun
fyrst uppí kollinn; hvernig hef-
ur hún elst? Tímarnir breytast
og smekkur manna er óðfluga
að aðlagast nýjum umbúðum og
innihaldi. Meira að segja þola
sumar myndir ekki nema örfá
ár til að tapa gildi sinu í augum
nútimans. Og eins eru til gaml-
ar myndir sem maður sér í nýju
og betra ljósi í dag.
Laura er ein þeirra mynda
sem alltaf standa uppúr. Ekki
það meistarastykki sem hún
þótti á sínu fyrsta ári, 1944, en
samt sem áður i alla staði vönd-
uð skemmtimynd með snúinni
sögufléttu, „plotti", sem enn
kemur á óvart.
Myndin er sakamálamynd, í
anda sem löngum hefur verið
kenndur við Hitchcock, Laura
(Gene Tierney) er vinsæl, fögur
og framagjörn stúlka sem
finnst myrt í íbúð sinni. Rann-
sókn málsins lendir í höndum
Dana Andrews en aðalsakborn-
ingarnir eru Clifton Webb og
Vincent Price.
Sem fyrr segir, er söguþráð-
urinn skemmtilega snúinn, að
maður tali nú ekki um þegar sú
spurning vaknar hvort Laura sé
enn á lífi! En ódrengilegt væri
að elta atburðarásina nánar.
Það sem gerir Lauru svona
ásjálega enn í dag er einfald-
lega vönduð og góð kvikmynda-
gerð í hvívetna. Og fimmti ára-
tugurinn var einmitt blóma-
skeið hinna svokölluðu „svörtu"
sakamálamynda. Þá risu þær
hátt.
Lauru er vandfýslega leik-
stýrt af þeirri gömlu kempu
Otto Preminger sem aftur tók
við myndinni úr höndum Roube
Mamoulians, sem löngum þótti
illrækur og sjálfstæður af
kvikmyndajöfrum þessa tíma.
Handritið er frísklegt og snú-
ið en fyrst og fremst hnyttið og
eins skynsamlegt og hægt er að
ætla sér undir þeim margflóknu
aðstæðum sem upp koma í
myndinni. Leikurinn er góður
og í öruggum höndum valin-
kunnra leikara þess tíma, ein-
sog Gene Tierney, Dana And-
rews og ekki síst Clifton Webb,
sem er óborganlegur í hlutverki
miðaldra snobbfígúru. Kvik-
myndatakan (s/h) var Oscars-
verðlaunuð á sínum tíma og
tónlistin lifir enn. Semsagt, af-
bragðsskemmtun enn þann dag
i dag.
RÍKULEG ÁVQXTUN
KYNNIÐ YKKUR VEL KJÖR SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS ‘
), >•
RÍKISSJÓÐUR ÍSLANDS I