Morgunblaðið - 12.12.1984, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 1984
35
Vötnin miklu
St. Lawrence-vatnavegurinn er myndað-
ur af St. Lawrence-fljóti, en í því eru
uppistöðulónin St. Louis, St. Francis og
St. Lawrence, og vötnunum Ontario,
Erie, Huron, Michigan og Superior. Leið-
in frá Atlantshafi til borgarinnar Duluth
við botn Superior-vatns er 3.700 km en
á leiðinni eru 9 skipastigar.
Þversnið af St. Lawrence-
vatnaveginum
í-vatn
Ontario
vatn
gj--W—uvu"
Lawrence-\ St. Louis-vatn
vatn St. Francis-vatn
nesið hefur haft og mun hafa
viðkomu á leið sinni. Fyrst er að
telja Valleyfield-brúna við
Montreal, þar sem skipið tafðist.
Síðan er borgin Ashatabula við
Erie-vatn, þar sem farmi skips-
ins verður landað. Næst Toledo,
þar sem skipið lestar kol fyrir
járnblendiverksmiðjuna á
Grundartanga, þá Chicago, en
þangað átti hluti farms skipsins
að fara og loka Duluth, sem er
lengst þessara borga inni í
landi. Minna kortið sýnir
þverskurð af vötnunum og leið-
inni um þau og gefur hann
nokkra mynd af fjölda skipa-
stiga og hækkun á leiðinni.
Ljóam. Mbi./Bjarni.
Kalph E. Slayton, sem ferðast hefur
um Norðurlönd í 6 mánuði til að
kynna sér barna- og unglingaleikhús.
i, sem hann hefði séð á ferðalagi sínu.
i hann.
var mjög gott og eins sýning Nem-
endaleikhússins á Grænfjöðrungi.
Leikrit Fassbinders, Beisk tár Petru
von Kant, sem Alþýðuleikhúsið sýn-
ir er einnig gott, svo og Anna Frank
og verkið Sem yður þóknast, hjá
Leikfélagi Selfoss. Að lokum má
nefna leikrit Sveins Einarssonar,
Ég er gull og gersemi, sem Leikfélag
Akureyrar tekur brátt til sýninga."
Starfsemi áhugaleikhúsa fannst
Slayton til fyrirmyndar hér á landi
og nefndi Alþýðuleikhúsið sérstak-
lega sem dæmi um það. „í Noregi er
núna rætt mikið um að koma á fót
Þjóðleikhúsi barnanna og Finnar
ætla að hefjast handa með slíkt
leikhús þegar byggingu óperuhúss
er lokið,“ sagði Slayton. „Mér fynd-
ist viðeigandi ef Islendingar riðu á
vaðið með Þjóðleikhús barnanna og
gerðu sér og öðrum grein fyrir því
að hvert barn er mikilvægt. Ég var
á gangi á göngugötu í Kaupmanna-
höfn fyrir nokkru og mætti þá lítilli
stúlku, sem hélt á brúðu í fanginu, á
sama hátt og móðir hennar hafði
haldið á henni. Mér flaug þá í hug,
hvort stúlkan velti því aldrei fyrir
sér, hvernig framtíðin yrði, hvort
hún ætti einhvern tímann eftir að
halda á sínu eigin barni í fanginu,
eða hvort brúðan væri það næsta
sem hún kæmist móðurhlutverkinu.
Við eigum oft erfitt með að vera
heiðarleg við börn, en við verðum að
gefa þeim sjálfum tækifæri til að
tjá sig í listinni, tjá viðhorf sitt til
Iífsins.“
Slayton sagði að lokum, að honum
væri margt minnisstætt úr Norður-
landaferð sinni, en þó væri honum
efst í huga sú hlýja og sú velvild
sem honum hafði hvarvetna verið
sýnd. Hann vildi koma á framfæri
innilegum þökkum til allra þeirra,
er létu mál hans sig einhverju
varða. Hann sagði, að árið 1985 væri
helgað börnum og unglingum og því
ættu rikisstjórnir að nota tækifærið
og styðja vel við bakið á æskunni,
ekki aðeins með auknum fjárfram-
lögum til íþróttaiðkana, heldur og
til lista.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Skilnaðarsinnar
í Quebec klofnir
Klofningur er kominn upp í sjálfstæðishreyfingu frönskumælandi
manna í Quebec, Parti Quebecois (PQ), sem hefur verið þar við völd
síðan 1976.
Sex ráðherrar hafa sagt af sér vegna yfirlýsingar Rene Levesque
forsætisráðherra á fundi með framkvæmdastjórn og þingflokki flokks-
ins þess efnis að flokkurinn ætti að leggja megináherzlu á efnahagsmál,
en ekki sjálfstæði Quebecs, í næstu fylkisþingkosningum, sem fara
líklega fram á næsta ári.
Levesque stofnaði PQ fyrir
sextán árum til að berjast
fyrir sjálfstæði Quebec og á
tímabili var hreyfingin alvarleg
ógnun við einingu Kanada. I
þjóðaratkvæðagreiðslu 1980
greiddu um 60% kjósenda at-
kvæði gegn tillögu Levesques um
að samið yrði um fullveldi fylk-
isins, sem skyldi þó vera áfram í
tengslum við Kanada. Nú finnst
harðlínumönnum í flokknum að
tillaga Levesques jafngildi svik-
um við hugsjónir flokksins.
Stefnubreyting Levesques
stafar af því að dregið hefur úr
stuðningi við sjálfstæði Quebec
síðan þjóðaratkvæðagreiðslan
fór fram og uggur út af atvinnu-
leysi þykir nú skipta meira máli.
PQ hélt því fram fyrir þjóðar-
atkvæðagreiðsluna að sjálfstæði
mundi ekki koma niður á efna-
hag Quebec, en uggur um það
átti mikinn þátt í því að margir
kjósendur greiddu ekki atkvæði
með sjálfstæði.
Þótt mótsagnakennt sé sigraði
PQ í fylkisþingkosningum
skömmu síðar, en síðan hefur
hann beðið ósigur í 21 aukakosn-
ingu. Samkvæmt nýlegri skoð-
anakönnun styðja aðeins 23%
íbúanna PQ, en 58% Frjálslynda
flokkinn undir forystu Robert
Bourassa. Flokksmönnum hefur
fækkað úr 300.000 í 160.000 á
þremur árum. Sem stendur hef-
ur PQ 70 fulltrúa af 122 á fylkis-
þinginu.
Bourassa var forsætisráð-
herra 1970—1976 og þótt ásak-
anir um hneyksli settu blett á
stjórn hans er hans enn minnzt
fyrir það að hann jók atvinnu
með víðtækum framkvæmdum,
einkum smíði vatnsaflsvirkjun-
ar. Hins vegar þykir hann þurr á
manninn og sneyddur kímni-
gáfu. Boðskapur hans hefur ekki
breytzt og Quebec-búum kann að
finnast að hann hafi ekkert nýtt
fram að færa.
Helzta baráttumál hans nú er
að draga úr atvinnuleysi fólks á
aldrinum 18—24 ára. Sums stað-
ar í fylkinu er atvinnuleysi í
þessum aldurshópi rúmlega
50%, en 30% að meðaltali. Bour-
assa er sannfærður um að PQ
muni bíða „mesta ósigurinn í
sögu Quebec" í næstu fylkis-
þingkosningum.
Þótt fylgi PQ hafi minnkað
stöðugt komu harðlínumenn í
flokknum því til leiðar á þingi
hans í sumar að samþykkt var,
með 80% atkvæða, alyktun um
að sjálfstæði Quebec yrði aðal-
baráttumál flokksins í næstu
kosningum. Þetta olli hófsömum
mönnum í flokknum vonbrigð-
um, þar sem þeir óttuðust að
ályktunin mundi fæla burt kjós-
endur einmitt þegar mest á riði
fyrir flokkinn.
I ályktuninni sagði að ef PQ
fengi meira en helming greiddra
atkvæða yrði litið á það sem um-
boð til að lýsa yfir sjálfstæði.
Margir ráðherrar sögðu eftir
flokksþingið að þeir væru sann-
færðir um að ályktunin mundi
skaða flokkinn. Menningarráð-
herrann, Clement Richard,
sagði: „Ef kosið væri á morgun
yrði ég ekki í framboði."
Ein af ástæðunum fyrir
minnkandi áhuga Quebec-búa á
sjálfstæði eru tungumálalög,
sem mæltust illa fyrir utan Que-
bec, en hafa aukið sjálfstraust
Quebec-búa.
Þrengt hefur verið að skólum
þar sem kennsla fer fram á
ensku í samræmi við lögin og
það átti þátt í fjármagnsflótta
eftir að PQ komst til valda 1976.
Alls fluttust 130 stór fyrirtæki
frá Quebec á 10 árum vegna
þessara laga og önnur fyrirtæki
ákváðu að flytjast ekki til Que-
bec vegna erfiðleika, sem voru
því samfara að starfa undir
stjórn sem reyndi að koma á að-
skilnaði og neyddi börn starfs-
manna þeirra að sækja franska
skóla. Fólk hefur verið tregt til
að flytjast til fylkisins, þar sem
það hefur óttazt að börn þess
fengju ekki að sækja enska
skóla.
Stjórn Levesques hefur mildað
lögin nokkuð. I fyrra var þeim
breytt til að auka möguleika á
kennslu, sem fer fram á ensku,
draga úr kröfum um notkun
frönsku og fella niður þá skyldu
stofnana enskumælandi manna
að láta þýðingar á frönsku fylgja
skjölum. 1 sumar úrskurðaði síð-
an Hæstiréttur Kanada að
ákvæði það i tungumálalögun-
um, sem þrengdi að skólum þar
sem kennsla fer fram á ensku,
bryti í bága við stjórnarskrána.
Það virðist hafa átt þátt í
ákvörðun Levesques að hann
virðist telja að hann geti komizt
að betra samkomulagi um Que-
bec við hinn nýja forsætisráð-
herra, Brian Mulroney, sem
sjálfur er frá Quebec, en fyrir-
rennara hans, Pierre Trudeau.
Sá möguleiki er fyrir hendi að
Levesque undirriti samkomulag,
sem mundi leysa sjálfstæðismál-
ið í eitt skipti fyrir öll. Það
mundi líklega fela í sér aukna
sjálfstjórn fylkisins f efna-
hagsmálum og e.t.v. á fleiri svið-
um.
Einn af ráðherrum Levesques,
Gerald Godin, sagði nýlega að
ráðherrarnir teldu að skoðanir
ibúa Quebecs á framtíð sinni
hefðu breytzt. Hann sagði að
Levesque vildi veðja á það, ef
Mulroney og Kanadamenn væru
fúsir að „rýma til fyrir Quebec-
búum innan kerfisins". Hann
sagði að hugsa mætti sér sam-
komulag um „ríkjasamband nær
fullvalda ríkja í stað sambands-
ríkis“.
Yfirlýsing Levesques vakti
hneykslun þeirra, sem hafa
grundvallað stjórnmálabaráttu
sína á því markmiði að gera
Quebec að sjálfstæðu lýðveldi.
Meðal þeirra ráðherra, sem
sögðu af sér í mótmælaskyni,
voru tveir af nánustu vinum
Levesques: Jacques Parizeau
fjármálaráðherra og Camille
Laurin aðstoðarforsætisráð-
herra. Þeir segja báðir að þeir
muni halda áfram að beita sér
fyrir því að flokkurinn berjist
fyrir sjálfstæði.
Aðrir leiðtogar, sem hafa ekki
snúið baki við Levesque, segjast
enn fylgjandi sjálfstæði, en
segja að það yrði málstaðnum
ekki til framdráttar að berjast
fyrir honum nú og bíða herfi-
legan ósigur.
Búizt er við að a.m.k. 10 full-
trúar PQ á fylkisþinginu segi sig
úr flokknum og ef borin verður
fram tillaga um vantraust á
stjórn Levesques og þeir ákveða
að snúast á sveif með Frjáls-
lynda flokknum yrði hann að
efna til kosninga. Þó er talið
ólíklegt að það gerist fyrr en eft-
ir 19. janúar. Þá mæta 1800 full-
trúar á sérstöku flokksþingi,
sem verður haldið til að ákveða
hvort fylgja skuli stefnu Lev-
esques og falla frá loforðinu um
að gera fullveldi Quebec að aðal-
máli í næstu kosningum.
Þótt vinsældir PQ hafi dvínað
hafa persónulegar vinsældir
Levesques ekki minnkað og hann
er sterkasta vopn flokksins. Ef
hann segir af sér sem flokksleið-
togi hlýtur PQ að bíða ósigur í
næstu kosningum og e.t.v. þurrk-
ast flokkurinn út.