Morgunblaðið - 12.12.1984, Blaðsíða 50

50______________MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 1984_
Friðarsamband Norðurhafa
, eftir Árna
Hjartarson
Morgunblaðið gerði mér þann
heiður að nefna mitt lítilfjörlega
nafn í forystugrein sinni 27. ág. sl.
Þann greiða vil ég nú endurgjalda
með pistilstúfi í blaðinu. Það voru
reyndar ekki beint vinarkveðjur
sem leiðarahöfundurinn sendi mér
og hinir góðu vættir sannleikans
hafa auðsjáanlega ekki haldið í
höndina sem leiðarann ritaði.
Hann fjallaði um ráðstefnu Frið-
arsambands Norðurhafa á Hótel
Loftleiðum 24.-26. ág. og frétta-
flutning af henni. í þessum stutta
pistli tókst furðulega oft að halla
réttu máli.
Vígvöllur í
Norðurhöfum
Það er rangt hjá Mbl. að Sam-
tök herstöðvaandstæðinga hafi
staðið fyrir ráðstefnunni. Það var
Friðarsamband Norðurhafa sem
það gerði. Friðarsamband Norður-
hafa (The North Atlantic Net-
work) eru óformleg samtök frið-
arhreyfinga í löndum sem liggja
að Norður-Atlantshafi. Markmið
sambandsins er kjarnorkufriðlýs-
ing og afvopnun á hafsvæðum
norðursins. Gífurleg hernaðar-
uppbygging á sér nú stað á þessum
slóðum. Þær 579 kjarnorkuflaugar
sem hernaðaröflin þröngvuðu upp
á sárnauðugar þjóðir Evrópu sl.
vetur eru aðeins smámunir hjá
þeim meira en 4.000 kjarnorkusk-
eytum sem þessi vitfirrtu öfl
hyggjast koma fyrir í skipum,
kafbátum og flugvélum á ha-
fsvæðinu kring um ísland. Sér-
fræðingar í friðarmálum eru á
' "Vinu máli um að þessi þróun sé
enn hættulegri heimsfriðnum en
Evrópuflaugarnar. Gegn henni
eru hreyfingarnar í Friðarsam-
l>andi Norðurhafa nú að samræma
krafta sina.
Á Loftleiðaráðstefnuna mættu
45 fulltrúar 11 erlendra þjóðlanda
og að auki baráttufólk úr 7 ís-
lenskum friðarhreyfingum.
Óeðlilegur þrýstingur
Einhverra hluta vegna hefur
ráðstefnan farið óskaplega í taug-
arnar á leiðarahöfundi Mbl. en þó
kastaði fyrst tólfunum þegar ljóst
varð að fjölmiðlar höfðu áhuga á
henni. Leiðarinn er fyrst og síðast
. —«væsin árás á fréttastofu RÚV
fyrir að flytja fréttir af ráðstefn-
unni. Það er reyndar bæði gömul
saga og ný að Mbl. og menn tengd-
ir því halda uppi þrýstingi á hend-
ur ríkisfjölmiðlunum ef þeim mis-
líka fréttirnar eða fréttamennsk-
an. Heimildarmenn mínir segja að
þetta sé gert með símhringingum,
ádeiluskrifum t.d. í Staksteinum
eða forystugrein og síðan endar
leikurinn með einhverjum látum
og bókunum uppi í útvarpsráði.
Áróðursmáttur Mbl. er mikill og
með þessum hætti tekst því að
skapa óeðilegan þrýsting á frétta-
stofur útvarps og sjónvarps sem
svo sannarlega mega ekki við
^meiri bandarískri og breskri
slagsíðu í sínum eilífu APN- og
Reuters-fréttum.
Ásakanirnar Mbl. á hendur
Fréttastofu útvarpsins í þessu til-
felli voru þær, að það sé „óvenju-
legt að fréttastofna sýni ráðstefnu
útlendinga hér á landi svo mikla
athygli" og telur þetta rétt eina
sönnunina fyrir því að útvarpið sé
„óvenjulega hliðhollt málstað
þeirra sem skortir önnur rök gegn
vörnum íslands og friðarsam-
starfi þjóðarinnar við vinveitta
nágranna en órökstuddar dylgjur
—og hálfkveðnar vísur".
Það er ekki gott að svara svona
málflutningi því heiftarhugurinn
ber rökvísina ofurliði. Hér er t.d.
ráðstefnan sem í upphafi greinar-
inn var sögð haldin af Samtökum
herst.andst. orðin að ráðstefnu út-
lendinga. Hvað sem því líður þá er
það alrangt að ráðstefnan hafi
fengið óvenju mikla athygli. Vik-
una áður var t.d. haldin önnur al-
þjóðleg ráðstefna á sama stað.
Ráðstefna áhangenda skoska
heimspekingsins Hume. Frá þess-
ari ráðstefnu var sagt í nokkrum
fréttatímum og að minnsta kosti
höfð tvö viðtöl við þátttakendur í
henni í kvöldfréttunum. Út frá
venjulegu fréttamati verður þó
ekki annað sagt en þessi ágæti
heimspekingur og hugmyndir
hans séu léttvægar í samanburði
við þau áhrif sem friðarbarátta
nútímans hefur á heimspólitíkina
og daglega umræðu fólks. Ásakan-
ir Mbl. eru því út í hött. Ríkis-
fjölmiðlunum bar hreinlega
skylda til að greina rækilega frá
þessari ráðstefnu.
Friðarsamstarf
íslendinga
Það er nokkur spurning hvað
við er átt þegar Mbl. minnist á
„friðarsamstarf þjóðarinnar við
vinveitta nágranna". Að mínu viti
fer slíkt friðarsamstarf fyrst og
fremst fram á vettvangi friðar-
hreyfinga og friðarbaráttu. Bar-
átta norrænna friðarhreyfinga
fyrir kjarnorkuvopnalausu svæði
á Norðurlöndum er dæmi um slíkt
samstarf svo og starfsemi Friðar-
sambands Norðurhafa og margt
fleira mætti til nefna. Stefna ís-
lendinga á alþjóðavettvangi er
hins vegar því miður engin frið-
arstefna heldur er þar um að ræða
herskáa kjarnorkuvopnastefnu.
Þvi til sönnunar má minna á að
innan Sameinuðu þjóðanna hafa
Islendingar ítrekað neitað að
styðja tillögur um stöðvun á fram-
leiðslu kjarnorkuvopna, „freeze“-
tillögurnar svonefndu. Á sama
vettvangi hafa þeir neitað að for-
dæma framleiðslu nifteindavopna.
Innan NATO hafa íslendingar
stutt uppsetningu meðaldrægu
kjarnorkuflauganna í Evrópu og
reyndar sérhverja vígbúnaðar-
áætlun bandalagsins. Á vettvangi
Norðurlandaráðs hafa þeir hunds-
að umræður um kjarnorkuvopna-
laus Norðurlönd og á innanlands-
vettvangi hafa stjórnvöld ætíð
neitað að gefa bindandi yfirlýs-
ingar um kjarnorkufriðlýsingu
Iandsins. Það má að vísu deila um
það hversu íslensk þessi stefna er.
Stjórnvöld hafa fylgt henni í
blindni í áratugi en hún er ekki
mótuð hérlendis heldur af herfor-
ingjaráðunum í Pentagon og
Brússel. Hún hefur þar að auki
engan hljómgrunn meðal íslensku
þjóðarinnar, það hafa skoðana-
kannanir sýnt.
Hernaðarlegt
leynimakk
Þá er komið að þeim þætti þessa
máls sem að mér snýr persónu-
lega. Mbl. segir mig hafa fariö
með rangfærslur í útvarpsviðtali
þar sem ég hélt því fram að um-
svif hersins hér á landi væru hjúp-
uð leynd og almenningur fengi
litlar upplýsingar um hvað raun-
verulega væri í bígerð hverju
sinni. Mbl. segir: „Méð þessum
dylgjum hverfur Árni Hjartarson
nokkra áratugi aftur í tímann í
áróðri herstöðvaandstæðinga."
Eins og svo margt annað er þetta
því miður ekki satt hjá Mbl. Ég
tók mjög vægilega til orða í þessu
viðtali. Ég get fullyrt hér að það
er ekki bara gagnvart almenningi
sem leynd er haldið yfir brambolti
og áætlunum hersins heldur einn-
ig gagnvart þingmönnum, þing-
flokkum og æðstu embættismönn-
um. Og þar er ekki einungis að
leyndarhjúpi sé brugðið yfir hern-
aðarumsvifin heldur eru mörg
dæmi tiltæk um að villandi upp-
lýsingar hafi verið gefnar og bein
ósannindi sögð. Það eru ekki nema
nokkrir mánuðir síðan utanríkis-
ráðherra sjálfur rak upp stór augu
er fram í dagsljósið voru dregnar
áætlanir Bandaríkjahers um eld-
flaugastöðvar á íslandi. Áætlanir
um nýja neðanjarðarstjórnstöð á
Keflavíkurvelli, sem þola skyldi 7
daga einangrun frá umheiminum í
kjarnorkustríði, komu fyrst fyrir
augu íslenskra fjölmiðla er þær
höfðu orðið að deilumáli í banda-
rískum þingnefndum.
Árni Hjartarson.
Ég Ias lítið útvarpserindi inn á
band í fyrra um afmarkaðan þátt
hernámssögunnar. Þetta var frá-
sögn af því hvernig ísland var rið-
ið, án vitundar þings og þjóðar,
inn í kjarnorkuvopnanetið í Norð-
uratlantshafi með Loran C-kerf-
inu. Enginn hefur viljað upplýsa
hvort ríkisstjórninni var nokk-
urntíma skýrt frá hvað raunveru-
lega var að gerast á þessum tíma
eða hvort utanríkisráðherra sjálf-
um var kunnugt um að loranstöðin
hér hafði þann megintilgang að
leiðbeina Pólaris-kjarnorkukaf-
bátum Bandaríkjahers í skot-
stöðu. Hitt er vitað að varnar-
máladeild utanríkisráðuneytisins
gaf út ósannar upplýsingar um til-
gang stöðvanna. Útvarpsráð bann-
aði þetta erindi áður en því var
útvarpað og Morgunblaðið neitaði
að birta það. Svona er nú við-
kvæmnin og laumupukrið mikið.
Ég nefni þetta dæmi sérstaklega
vegna þess að nú virðist sagan
vera að endurtaka sig 1 ratsjár-
stöðvamálinu. Enginn hefur feng-
ið að vita um raunverulegan til-
gang ratsjárstöðvanna sem nú á
að fara að reisa og ummæli ís-
lenskra ráðherra um að hér sé
ekki um hernaðarmannvirki að
ræða eru ljót dæmi um villandi
yfirlýsingar.
Málstadur þjóðarinnar
Ályktunarorð Morgunblaðsleið-
arans sem er vaki þessarar grein-
ar voru þau, að hinir íslensku
þátttakendur í ráðstefnu Friðar-
sambands Norðurhafa hefðu ekki
verið þeim vanda vaxnir að halda
uppi málstað sinnar þjóðar. Um
það mál veit ég betur en leiðara-
höfundurinn því ég sat ráðstefn-
una en ekki hann. Ráðstefnan
heppnaðist stórvel. íslenskir
þátttakendur, jafnt hægri menn
sem vinstri, fluttu sitt mál með
ágætum, inngangserindi Páls
Bergþórssonar veðurfræðings var
t.d. framúrskarandi gott. Hinir er-
lendu framsögumenn fluttu einnig
stórfróðleg erindi og fyrirlestur
prof. Michio Kaku mun öllum
ógleymanlegur sem á hlýddu bæði
hvað flutning varðaði og ekki hvað
síst fyrir þær hrikalegu stað-
reyndir um áætlaða beitingu
kjarnorkuvopna sem þar komu
fram.
Veðrið lék við ráðstefnugesti og
á meðan á dvöl þeirra stóð hér á
Álftanesi skein sól og Þingvöllur
skartaði sínu fegursta. 1 skoðun-
arferðinni til Keflavíkur var hins
vegar suddi en það var líka það
veðurlag sem hæfði þeirri ferð
best. Það er e.t.v. þetta ferðalag
sem Mbl. er hrætt um að hafi orð-
ið málstað þjóðarinnar til hnekk-
is, innst inni blygðast víst flestir
sín fyrir setuliðið þarna syðra.
Tilgangurinn var að kynna sam-
býli hers og þjóðar. Margt af gest-
um okkar þekkir þetta ástand frá
eigin heimaslóðum. Setuliðið var
hálfhrætt við þetta fólk og her-
setnu svæðunum var iokað þegar
það bar að garði, vallarlögreglan
stóð í hliðunum. Við sögðumst
ætla að sýna gestum okkar al-
þjóðaflughöfnina okkar en hlið-
verðir sögðu okkur ekkert erindi
eiga þangað. Þetta er auðvitað
brot á öllu venjulegu ferðafrelsi og
brýtur í bága við Helsinki-
sáttmálann en sýnir vel það óeðli-
lega ástand sem hér ríkir. Kefl-
vískir herstöðvaandstæðingar,
sem við snæddum hádegisverð
með á Glóðinni, voru málstað
þjóðar sinnar til sóma í þessum
hópi. Þeir sem ekki eru þjóð sinni
til sóma og sverta málstað hennar
á alþjóðavettvangi eru þeir sem
tala fyrir núverandi stefnu henn-
ar, þegjandi undirlægjuhætti
gagnvart kjarnorkustefnu NATO
og Bandaríkjanna og hafa stuðlað
að því að landinu hefur verið
breytt í herstöð eða „ósökkvandi
flugvélamóðurskip" svo notað sé
líkingamál stríðspáfanna í Wash-
ington, Brússel og Moskvu.
4. sept. 1984,
Eftirmáli
Eins og sjá má hefur þessi grein
nú beðið birtingar í rúma þrjá
mánuði. Þar sem ég var að bera af
mér árás sem á mig var gerð í
leiðara blaðsins og lesin var í út-
varp yfir landslýð öllum, þá bar
blaðinu samkvæmt skrifuðum
jafnt sem óskrifuðum siðareglum
að birta athugasemdir mínar um
leið og þær bárust.
Þótt stjórnmál séu hvorki at-
vinna mín né aðaláhugamál, þá á
ég allt eins von á því, að Mbl. eigi
héðan í frá sem hingað til eftir að
gagnrýna skoðanir mínar og skrif.
Ékki er heldur ólíklegt að ég eigi
eftir að senda ádeilupistla í blaðið.
Ég vona að fullur drengskapur
muni ríkja í þeim leik og mistök á
borð við þau sem hér hafa átt sér
stað endurtaki sig ekki.
Arni Hjartarson er íormaður Sam-
taka herstöðvaandstæðinga.
Ath. ritstjóra
Árni Hjartarson, formaður
Samtaka herstöðvaandstæðinga,
setti ráðstefnu þá sem hann gerir
að umræðuefni í Kristalssal Hót-
els Loftleiða 24. ágúst síðastiiðinn.
Morgunblaðið biður ráðstefnu-
gesti velvirðingar á því að það
taldi Árna gera það í nafni her-
stöðvaandstæðinga og samtaka
þeirra.
Einkenni á grein Árna Hjartar-
sonar er hið sama og setur svip
sinn á skrif allra þeirra sem telja
varnir Vesturlanda hættulegri
heimsfriðnum en vígtól Sovét-
manna. Hvers vegna lætur hann
hjá líða að geta þess að Sovét-
menn hafa nú þegar komið fyrir
að minnsta kosti 378 SS-20-eld-
flaugum en hver þeirra getur bor-
ið þrjár kjarnorkusprengjur? í
apríl síðastliðnum var 243 þessara
eldflauga, með alls 729 kjarnorku-
sprengjur í trjónum sínum beint
gegn NATO-ríkjum í Vestur-Evr-
ópu, sem ákváðu í desember 1979
að svara þessari ógn með 572 —
ekki 579 eins og Árni segir — eld-
flaugum sem hver ber eina kjarn-
orkusprengju. 1980 fjarlægðu
NATO-ríkin 1.000 kjarnorku-
sprengjur frá Evrópu, 1.983
ákváðu þau að fjarlægja 1400
kjarnorkusprengjur til viðbótar
og auk þess eina fyrir hvern
kjarnaodd í eldflaugunum 572.
Niðurstaðan verður sú að fjöldi
kjarnorkuvopna á vegum NATO í
Evrópu verður hinn lægsti í 20 ár,
þegar sovéskum kjarnorkuvopnum
í álfunni fjölgar jafnt og þétt.
Þessar staðreyndir vill Árni
Hjartarson ekki ræða. Fullyrð-
ingar hans um fjölgun á hafinu
bera þess einnig merki að hann
setur kíkinn á blinda augað þegar
hann lítur á sovéska flotann. Orð
hans um hin „vitfirrtu öfl“ vísa að
sjálfsögðu til aðildarríkja Atl-
antshafsbandalagsins. Ef upplýs-
ingarnar um „4.000 kjarnorku-
skeyti" í skipum, kafbátum og
flugvélum „á hafsvæðinu kring
um ísland" hafa verið forsendan
fyrir ráðstefnunni á Hótel Loft-
leiðum hefur hún byggst á mis-
skilningi.
Árni Hjartarson sýnist ekki
átta sig á því að „APN“ er
skammstöfun á sovésku frétta-
stofunni NOVOSTI, sem starfar
hér á landi í skjóli sovéska sendi-
ráðsins og Maríu Þorsteinsdóttur,
baráttumanni í Samtökum her-
stöðvaandstæðinga.
Skoðanakannanir sýna að 80%
þjóðarinnar styðja þátttöku Is-
lands í Atlantshafsbandalaginu og
telja bandalagið vinna að friði og
verndun hans. í því efni byggja
þeir á 35 ára reynslu.
Bandaríkjaher hefur ekki haft
neinar áætlanir um að reisa eld-
flaugastöðvar á íslandi. Atvikið
sem Árni Hjartarson vísar til kom
til álita á síðasta vetri vegna
óljósra frétta um að einkarann-
sóknastofa í Bandaríkjunum hefði
kannað hvernig nýta mætti ófull-
gerða stýriflaug. Danskir blaða-
menn töldu umræður um þetta
mál í sama dúr og Árni Hjartar-
son stundar augljóst dæmi um
lygaupplýsingamiðlun á vegum
KGB.
Morgunblaðið benti á að hefðu
ráðstefnugestir í boði Árna Hjart-
arsonar o.fl. ekki fengið nægilega
vitneskju um varnar- og örygg-
ismál íslands hlyti það að stafa af
þekkingarskorti íslensku þátttak-
endanna. Grein Árna Hjartarson-
ar sýnir að sú ályktun Morgun-
blaðsins á við rök að styðjast.
Kodak byrjar fram-
leiðslu myndbanda
FYRR A þessu ári tilkynntí Kod-
ak-fyrirtækið að það hygðist setja
á markað yfir 50 gerðir af mynd-
böndum fyrir áhuga- og atvinnu-
menn. Hinn 1. október komu svo á
markað hér Kodak myndbönd
fyrir VHS- og Beta-heimilismynd-
bandstæki, segir í fréttatilkynn-
ingu frá Hans Petersen hf.
Þar segir ennfremur:
„í meira en 100 ár hefur Kod-
ak-fyrirtækið séð alþýðu manna
fyrir hagkvæmri leið til að
„varðveita dýrmætustu minn-
ingarnar" með ódýrum en vönd-
uðum ljósmynda- og kvikmynda-
vélum og filmum. Með nýrri
tækni er sjónvarpið að bætast
við sem miðill en ljær minning-
unum líf og lit. Þetta er því að-
eins byrjunin hjá Kodak. Innan
skamms mun koma á markað á
íslandi nýtt tæki frá Kodak,
Kodavision, sem er sambyggð
upptöku/sýningarvél og mynd-
segulband. Þetta nýja tæki notar
8 mm breitt myndband sem er
helmingi mjórra en venjuleg
VHS- og Beta-myndbönd.
Tækniframfarir sem átt hafa sér
stað leyfa þessa minnkun á
myndbandinu án þess að nokkuð
glatist af mynd- og tóngæðum.
Jafnframt því sem Kodak
heldur inn á nýjar brautir mun
fyrirtækið halda áfram að þróa
og setja á markað nýjar vörur
fyrir hinn hefðbundna ljós-
myndavörumarkað."