Morgunblaðið - 22.12.1984, Blaðsíða 14

14
MORGUNBIyAÐIÐ. LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1984
Gott er að yrkja
Bókmenntír
Sveinbjörn I. Baldvinsson
Jón úr Vör:
GOTT ER AÐ LIFA
IjóA, 109 bls.
Bókaútgifa Menningarsjóðs
»Gott er að lifa“ er tólfta
Ijóðabók Jóns úr Vör. Enda þótt
hann hefði ekki látið frá sér fara
einn einasta stafkrók fyrir utan
„Þorpið" (1946) bæri honum
hiklaust sæti meðal mestu
skálda þjóðarinnar á þessari öld.
En það er öðru nær. Vísast er
Jón þvert á móti eitthvert af-
kastamesta skáld sinnar kyn-
slóðar. Sérstaka athygli vekur að
hann hefur sent frá sér þrjár
Ijóðabækur frá árinu 1978. Eng-
in þreytumerki er að sjá á skáld-
inu.
Þessi nýja bók skiptist í fimm
kafla sem heita: Um fóstra
minn, Skáldfuglar, Myndasafnið,
Bréf til vorsins og Nútíð og saga.
Fyrsti kaflinn er helgaður
minningu Þórðar Guðbjartsson-
ar fóstra skáldsins og birtast í
þessum Ijóðum svipmyndir af
gömlum íslenskum alþýðumanni
og minningabrotum hans. Ljóð
Jóns eru mun verðugri minnis-
varði en flestar þær ævisögur
sem nú líta dagsins ljós. Og
segja ekki minna um manninn
og líf hans:
Ekki man ég það sjálfur,
sagði fóstri minn.
En móðir mín sagði mér
að það hefði verið
sín bitrasta stund
þegar valdsmaðurinn
hreif mig grátandi
úr fangi hennar
og fól mig vandalausum
til uppeldis.
(„Hreppstjórinn" (brot)
bls. 22)
Og eftirfarandi lýsing á heimi
manns sem tapað hefur sjón
sinni er mun ítarlegri en margar
blaðsíður af óbundnu máli:
Berfættur geng ég í grasinu
til þess að vita
hvernig hefur sprottið
í nótt.
(Bls. 26).
Ljóð Jóns úr Vör eru mörg
mjög einföld og auðskilin, stund-
um minningaleiftur, stundum
ljóðræn svipmynd. Dæmi um hið
fyrrnefnda er ljóðið „Ung kona
og rauður hestur", þar sem ger-
ast kannski nokkuð óglögg skilin
milli ljóðs og prósa, en það skipt-
ir bara engu máli. Myndin sem
Jón bregður upp er sterk í öllum
sínum einfaldleik. Mér finnst
þetta eitthvert besta Ijóðið í bók-
inni, svo fjarska blátt áfram en
þó þrungið sögu og dramatík.
Veruleikinn er ekkert óspenn-
andi. Það er bara ekki öllum gef-
ið að geta snúið honum í bók-
menntir.
Jón úr Vör heldur ótrauður
áfram að yrkja og verður von-
andi svo lengi enn. Það er engin
ástæða til að þegja ef maður hef-
ur eitthvað að segja. Svo er ekki
nóg með að það sé gott að lifa,
heldur er líka gott að yrkja vel.
Bæði fyrir skáldið og lesend-
urna.
Það eru mörg snjöll ljóð í
þessari bók. Eitt þeirra er
„Vaxmyndasafnið", þar sem
klassískar ástir verða Jóni að
yrkisefni á sérlega skemmtileg-
an hátt. I Ijóðinu eru þessar lín-
ur
Ríki okkar er ekki
af fagnaðarheimi
okkar fornu stunda.
Farandlýður
og fátæk börn
telja fram smámynt
nýrra tíma,
gjalda fyrir
að góna á okkur.
hví bræðir ekki
ást okkar
vaxið,
Kleópatra ... ?
(Bls. 101-102)
í öðru ágætu ljóði, „Dular-
gervi", fullvissar skáldið sig um
að ellibelgurinn sé aðeins dul-
argervi og að það („ég“) muni
einhvern morguninn „Stökkva
úr þessum / ónáttúrulegu tötr-
um / og hampa æsku minni.
Eins og nafn bókarinnar bera
þessar línur vott um bjartsýni
skáldsins og þrótt. Hvort tveggja
á það til í ríkum mæli og er það
vel.
Þrjár jólasýningar
á „Skjaldbakan
kemst þangað líka“
ÞRJAR sýningar veröa milli jóla og
nyárs á leikriti Árna Ibsen,
„Skjaldbakan kemst þangað líka“.
Viöar Eggertsson í hlutverki sinu.
Leikritið samdi Árni sérstak-
lega fyrir Eggleikhúsið og setti á
svið. Uppselt hefur verið á allar
sýningar.
„Skjaldbakan kemst þangað
líka“ segir frá samskiptum banda-
risku skáldanna William Carlos
Williams og Ezra Pounds og fjall-
ar í meginatriðum um tvo vini sem
fara ólíkar leiðir að sama mark-
inu. Og verkið lýsir hvernig þeirri
vináttu reiðir af gagnvart hug-
myndakerfum sem stangast á, þvi
vinátta Pounds og Williams var
einstök og komst ósködduð í gegn-
um ótrúlegustu þrengingar.
Guðrún Erla Geirsdóttir gerði
leikmynd og búninga, Lárus H.
Grímsson samdi tónlist, Árni
Baldvinsson hannaði lýsingu og
höfundur leikstýrði. Með hlutverk
skáldanna fara Viðar Eggertsson
og Arnór Benónýsson.
Sýningarnar verða í Nýlista-
safninu við Vatnsstíg, föstudaginn
28. des., laugardaginn 29. des. og
sunnudaginn 30. des. og hefjast kl.
21.00.
Árni Björnsson, tónskáld, situr viö hljóöfærið í heimili sfnu í Hörgshlfö þar sem viðurkenningin var veitt. Hjá standa
f.v. Haukur Guðlaugsson, söngmálastjóri þjóðkirkjunar, Jón Norðdahl, skólastjóri Tónlistarskólans f Reykjavík og
Jón Oskar, rithöfundur.
Árni Björnsson heiöraöur af Tónlistarsjóði þjóðkirkjunnar
Tónlistarsjóöur Þjóðkirkjunnar
hefur veitt Árna Björnssyni tón-
skáldi viöurkenningu og afhentu for-
ráðamenn sjóösins tónskáldinu viö-
urkenningu á heimili hans í Reykja-
vík þ. 19. þ.m. í stjórn tónlistarsjóö-
sins eru þeir Haukur Guölaugsson,
söngmálastjóri þjóðkirkjunnar, Jón
Norðdahl, skólastjóri Tónlistarskóla
Reykjavíkur, og Jón Óskar, rithöf-
undur.
Sagði Haukur Guðlaugsson í
samtali við blm. Mbl. að hlutverk
sjóðsins væri tvíþætt, annars veg-
ar að panta hjá listamönnum tón-
verk eða bundið mál til flutnings
og hins vegar að verðlauna tónlist-
armenn, eins og nú var gert. Við-
urkenningin er í formi peninga-
verðlauna og nema þau 50.000
krónum.
„Það þótti vel við hæfi að Árni
hlyti þessa viðurkenningu," sagði
Haukur. „Hann er löngu þjóð-
kunnur af verkum sínum, sem
mörg hver eru í þjóðlegum stíl og
hann er sísemjandi ennþá, þótt
heilsa hans yrði fyrir áfalli fyrir
nokkru. Hann semur sín verk oft á
göngu og þarf aldrei að taka I
hljóðfæri þegar hann er að semja,
frekar en ýmsir aðrir meistarar.“
Haukur gat þess einnjg, að á
næsta ári yrði Arni áttræður. „Á
þvi mikla tónlistarári, en þá eru
liðin 300 ár frá fæðingu Bachs,
Handels og Dominico Scarlattis,
sem allir voru fæddir árið 1685.“
Hin nýja skáldsaga Más
Kristjónssonar, Maður
og ástkonur, gefur fyrri
bók hans ekkert eftir.
Hún rígheldur athygli
lesandans frá fyrstu til
síðustu síðu. Þetta er
bók sem gneistar af.
M.K. Forlag.
Sími 621507
gerist í Reykjavík og segir frá viðkvæmni
sögumanns fyrir kvenlegum þokka og
þeim hrakföllum er af þeirri áráttu leiðir.
Auk þeirra kvenna, sem söguhetjunni
verða hvað áleitnastar, spretta ýmsar
aðrar persónur upp af síðum bókarinnar,
margar hverjar broslegar og þó með
þeim hætti að lesendur fá ósvikna sam-
úð með þeim, en allar með þvf yfirbragði
að þær snerta verulega við lesendum.
Sagt er af lifandi fjöri frá margvíslegum
atburðum ýmist meinfyndnum eða dap-
urlegum. Tök höfundar á máli og stíl
bregðast aldrei og hann leikur á alla
strengi spaugs og angurs.
Guðmundur Gíslason Hagalín sagði í
Morgunblaðinu um bók sama höfundar,
Glöpln grimm, meðal annars: „Og þess
lengur sem ég las jókst hvort tveggja:
undrun mín og gleðin yfir þvi að þarna
væri ég kominn i kynni við veigamikið
sagnaskáld. - Mér flaug í hug við lestur-
inn að þama væri komin íslensk hlið-
stæða bókar Hamsuns, Konerne ved
vandposten".
MAÐUR 0C ÁSTK0NUR