Morgunblaðið - 13.01.1985, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 1985
B 15
Fargaöi móöirin barni sínu? Fá
dómsmál í Ástralíu hafa vakiö
upp eins mikla flokkadrætti. . .
SJÁ: Morðgáta
KAUPMENNSKA ■
Fágætu dýrin
eru ennþá föl
Japanskir kaupmenn stunda arð-
vænleg viðskipti með skinn dýra-
tegunda, sem eru í útrýmingarhættu,
og hrjóta þar með gegn ákvæðum al-
þjóðlegs sáttmála, sem Japan undir-
ritaði árið 1980.
Til að kanna málið þóttist ég vera
fulltrúi verzlunarfyrirtækis i London
og sem slíkum var mér boðinn ein-
stakiega sjaldgæfur svartur jagúar
fyrir 120 þúsund krónur af kaup-
manni í Tókýó.
Kyusuke Takase, forstjóri Zao
Sangyo-verzlunarfélagsins, sagði mér
að hamurinn af jagúarnum væri eins
árs gamall. Hann hélt því fram full-
um fetum, að hann hefði verið feng-
inn frá japönskum dýragarði, en
hann hefur engin vottorð sem stað-
festa þá fullyrðingu. „Það mun taka
um það bil 10 daga að fá slíkt vott-
orð,“ sagði hann. „Útflutningsleyfi
verður hins vegar ekkert vandamál."
Takase kvaðst vera hættur að selja
hami af risapöndúm eftir að blöðin
hefðu komist í málið og allar reglur
hefðu verið hertar í samræmi við al-
þjóðasáttmálann um verzlun með
dýrategundir sem menn óttast að
verði útrýmt með öllu. Heildarfjöldi
risapanda í heiminum er nú áætlaður
talsvert innan við 1000 dýr.
Þau skinn sem Zao Sangyo verzlun-
arfélagið selur langmest af eru hamir
ísbjarna frá Kanadá. Þótt sérstök út-
flutningsleyfi verði að liggja fyrir frá
Umhverfismálastofnun Kanada full-
yrðir Takase að hann fái þaðan 100
ísbjarnarfeldi á ári og tveir af starfs-
mönnum hans voru önnum kafnir að
troða út ísbjarnarham þegar ég heim-
sótti vinnusali fyrirtækisins utan við
Tókýó nýlega. Fullgerður ísbjarnar-
hamur er seldur fyrir allt að 140 þús-
und kr.
Takase segir, að hamir tfgrisdýra
hafi áður fyrr komið frá Malasíu og
Indónesíu, en sökum aðgerða yfir-
valda hafi útflutningurinn stöðvast
eftir að tigrisdýrum var bætt á list-
ann yfir dýr í útrýmingarhættu.
„Ljón eru ekkert vandamál," segir
hann, „en tígrisdýr eru erfiðari sem
útflutningsvara. Við verðum að fá
vottorð frá dýragarði þar sem segir,
að dýrið hafi dáið af náttúrulegum
orsökum.“ Hann hefur hami sex tígr-
isdýra til sölu um þessar mundir, sem
bendir óneitanlega til furðu hárrar
dánartíðni í japönskum dýragörðum.
Hvaða gagn er af skinni gamals eða
sjúks dýrs? spurði ég og benti á eitt
sem virtist vera I sérlega góðu ásig-
komulagi í vörugeymslunni. „Við lag-
færum þau og bætum eftir að við
fáum þau í hendur,“ svaraði hann, „og
ef við fáum yfirlýsingu frá dýragarð-
inum um að dauðadaginn hafi verið
eðlilegur, þá spyrjum við einskis frek-
ar.“
Hamir tígrisdýra kosta frá 200 þús-
und krónum og allt að hálfri milljón.
Zao Sangyo stundar einnig undar-
lega sölu á hömum strúta, en þeir
bættust á listann yfir dýr í útrým-
ingarhættu í apríl 1983. Hjá fyrirtæk-
inu voru þrír starfsmenn að hreinsa
og bæta ham svarts strúts sem kven-
veski eru saumuð úr. Takase bsuðst
til að selja fyrirtæki mínu kvenveski
úr strútshami og verðið var 28 þús-
und krónur fyrir stykkið.
— PGTER MCGILL
Nú á að byrgja
brunninn
Þegar öUin rar önnur. MæAgurnar restur í Bandaríkjunum fýrir rösk-
lega sjö írum.
UPPELDISMÁL
Dóttir Svetlönu
kærir sig ekki
um kerfið
Fjölmiðlar á Vesturlöndum
hafa mikinn áhuga á Svetlönu
Stalínsdóttur og Olgu dóttur
hennar, en talið er að þær séu nú
niðurkomnar í Georgíu, ættlandi
Stalíns. Margt er enn á huldu um
ferð Svetlönu aftur til heimalands
síns en enn minna er þó vitað um
aðstæður Olgu. Er raunar haft
eftir ýmsum heimildum í Moskvu,
að bæði stjórnvöld og Svetlana
geri sitt besta til að halda þeim
leyndum.
Þegar Olga fór með móður sinni
til Moskvu í nóvember sl. vissi hún
ekki, að meiningin væri að setjast
að í Sovétrikjunum fyrir fullt og
allt. Henni var bara sagt að ætl-
unin væri að heimsækja systur
hennar og bróður, börn Svetlönu
frá fyrsta hjónabandi hennar, og
það var raunar í fyrsta sinn sem
Olga, sem fæddist í Bandaríkjun-
um, fékk að heyra um þessi
skyldmenni sín. Og ekki nóg með
það, Olga mun líklega ekki hafa
vitað fyrr en hún kom austur tii
Moskvu, að hún er dótturdóttir
Stalíns.
AUt þetta kom upp á yfirborðið
eftir að Olga fór að sækja sérstak-
an skóla fyrir hina útvöldu í
Moskvu en þar hefur hún átt í
verulegum erfiðleikum.
Áður en Olga settist í skólann
voru mál hennar rædd í Uppeld-
isvísindaakademíunni og „sér-
fræðingar" í hennar aldursskeiði
lögðu á ráðin um hvernig best
væri að „laga hana“ að kerfinu.
Var það talið ráðlegast að „velja
henni vini“, sem hefðu áhrif á
skoðanir hennar og framkomu.
Þessar ráðagerðir fóru út um
þúfur vegna trúarskoðana Olgu.
Það var ekki aðeins að hún neitaði
að taka af sér krossinn sem hún
bar, hún tók heldur ekki í mál að
bera skólabúninginn, sem rautt
bindi fylgir. Öllum tilraunum
skólayfirvaldanna til að velja
henni vini vísaði hún einfaldlega á
bug.
Þessi málalok voru fyrst rædd í
nefndum og ráðum kommúnista-
flokksins í viðkomandi hverfi þar
sem skólastjórinn gerði grein fyrir
málinu. Síðan var það rætt á æðri
stöðum og ioks var ákveðið að
senda þær mæögurnar til Gori í
Georgíu, fæðingarbæjar Stalíns,
eina plássins í Sovétríkjunum þar
sem enn eru minnismerki um
hann og jafnvel safn. Óiiklegt er
hins vegar, að Olga verði ham-
ingjusamari þar en í Moskvu.
— ANDREW WILSON
GLÆPUR OG REFSING
Hungurverkfallið leiddi til hjartaáfalls
Búizt er við að leiðtogar helztu
iðnríkja heims muni sam-
þykkja alþjóðlegar reglur sem
mótaðar hafa verið í því skyni að
koma í veg fyrir harmleiki á borð
við þann sem varð vegna gasleka í
Bhopal á Indlandi fyrir skömmu.
Svo sem komið hefur fram í
fréttum varð gasleki þessi rösk-
lega 2.500 manns að aldurtila og
hinn skelfilegi atburður hratt af
stað margs konar viðbrögðum. Til
dæmis komu umhverfismálaráð-
herrar ýmissa iðnríkja saman í
Lundúnum og ákváðu að nýjar
reglur yrðu settar. Ráðherrarnir
voru frá Bandarikjunum, Bret-
landi, Vestur-Þýzkalandi, Ítalíu,
Japan og Kanada. Þeir hafa farið
þess á leit við Efnahags- og þróun-
arsamvinnustofnun Sameinuðu
þjóðanna að hún leggi úrbótatil-
lögur fyrir leiðtogafund, sem ríkin
sex halda ásamt Frökkum í Bonn í
júní næstkomandi.
Tillögurnar hafa ekki verið út-
færðar til fulinustu en gert er ráð
fyrir að í þeim felist ákvæði sem
tryggi að stjórnvöldum í ríkjum
þriðja heimsins verði gerð ná-
kvæm grein fyrir hættum þeim
sem gætu verið samfara iðjuver-
um er fjölþjóðafyrirtæki ætla að
reisa og reka i löndum þeirra. Þá
er hugsanlegt að kveðið verði á um
alþjóðlegt eftirlit með iðjuverum
til að unnt sé að ganga úr skugga
um að þau séu rekin á sómasam-
legan hátt.
Umhverfismálaráðherrarnir
gerðu með sér ályktun, sem nefn-
ist: „Leiðin fram á við.“ Þetta er
ekki efnismikið plagg og er ekki
ætlað til birtingar á opinberum
vettvangi. Þó er ljóst að ályktunin
er mikið vatn á myllu Patricks
Jenkin, umhverfismálaráðherra
Bretlands. í henni segir að á leið-
togafundum um efnahagsmál
muni umhverfismál framvegis
verða mjög til umræðu svo og mál
er snerta styrjaldir og friðarum-
leitanir.
Meðal þess sem bar á góma á
fundi umhverfismálaráðherranna
var nauðsyn eins konar viðvörun-
arkerfis, sem greint gæti á byrj-
unarstigi ýmiss konar hættur I
umhverfismálum. Má þar til dæm-
is nefna loftslagsbreytingar af
völdum koltvísýrings, sem mynd-
ast við brennslu á olíu, gasi og
kolum.
Að áeggjan Breta var þess sér-
staklega getið í ályktuninni að ný
vinnubrögð í landbúnaði hefðu
haft í för með sér umhverfisspjöll
og gefa þyrfti aukinn gaum að
varðveizlu ósnortinnar náttúru.
GEOFFREY LEAN
Rússneskur rokktónlistarmað-
ur, Valery Barinov, var hand-
tekinn í heimalandi sínu í marz á
síöasta ári og vakti handtakan
bæði athygli og áhyggjur viða á
Vesturlöndum. í nóvember síð-
astliðnum féll svo dómur í máli
hans og var hann dæmdur til vist-
ar í þrælkunarbúðum i tvö og
hálft ár fyrir þá sök að hann hefði
ætlað að flýja land. Síðustu fréttir
af Barinov eru nú þær að hann
hafi fengið slæmt hjartakast i
kjölfar réttarhaldanna.
Jafnskjótt og dómur hafði verið
kveðinn upp yfir Barinov hóf hann
hungurverkfall sem hann kvaðst
mundu halda til streitu þar til
hann hefði fengið leyfi til að
hverfa úr landi ásamt eiginkonu
sinni og dætrum. Hann er fertug-
ur að aldri og hafði aldrei kennt
sér meins fyrir hjarta, en fimm
dögum eftir að hann hóf hungur-
verkfallið fékk hann hjartakastið.
Þegar kona hans kom i heimsókn
daginn eftir, fannst henni honum
mjög brugðið.
1 Keston-háskóla á Bretlandi er
fylgst grannt með kirkjulegum
málefnum i kommúnistaríkjunum
og þar hafa menn haft spurnir af
Barinov, sem er heittrúaður bapt-
isti. Að sögn þeirra hefur hann
trúlega verið þvingaður til að
neyta matar eftir að hann hóf
hungurverkfallið, en fékk hinsveg-
ar enga læknisaðstoð eftir hjarta-
áfallið.
Svo virðist sem hann hafi verið
sovézkum stjórnvöldum þyrnir i
augum fyrir ýmissa hluta sakir.
Fyrir nokkrum árum byrjaði hann
að liðsinna allsleysingjum og
fikniefnaneytendum á götum Len-
ingrað, en þar eystra er slíkt „ein-
staklingsframtak" ekki vel séð af
því opinbera þótt þörfin sé aug-
ljós.
Ekki er heldur vist að tónlistar-
iðkun Barinovs hafi fallið stjórn-
völdum eystra i geð heldur. Hann
stofnaði á sínum tima rokk-
hljómsveitina „Trompettinn kall-
ar“ og hún samdi samnefnda rokk-
óperu. Árið 1982 barst upptaka af
henni til Vesturlanda og þættir úr
henni voru sendir út á þeirri
dagskrá BBC, sem útvarpað er á
rússnesku. Þá er ætlunin að verkið
verði gefið út i heild i marz næst-
komandi.
En raunveruleg ástæða þess að
Barinov var tekinn höndum kom
glöggt fram við réttarhöldin yfir
honum. Þar var hann sakaður um
að hafa rekið kristilegan áróður á
opinberum vettvangi. Einu vitnin
gegn honum voru samfangar hans,
en Barinov sagði við réttarhöldin,
að eini „glæpurinn" sem hann
hefði framið væri sá að hann hefði
játað kristna trú.
Atvik þetta hefur vakið svo
mikið umtal í Leningrað að Len-
ingrad Pravda fannst nauðsynlegt
að birta stóra grein um málavöxtu
þann 27. nóvember siðastliðinn.
Höfundur eyðir þar talsverðu
púðri í að sverta Barinov, rússn-
eska dagskrárgerð hjá BBC og
starfslið Keston-háskólans.
— PETER REDDAWAY