Morgunblaðið - 13.01.1985, Qupperneq 24

24 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 1985
Að vera
listamaður
er í raun
að vera
manneskj a
— segir ballettdansarinn
Mikhail Baryshnikov í viðtali
EFTIR DONNA PERLMUTTER
Mikwl Barysnikov kom til tsiands í leyfi 1980. Myndina tók Emilía við
Þrátt fyrir andúð sína á
blaðamönnum féllst ball-
ettdansarinn Mikhail Bar-
yshnikov á að eiga viðtal
við blaðakonu frá Los Ang-
eles Times. í viötalinu, sem
fer hér á eftir, talar hann
m.a. um skortinn á nógu
sterkum einstaklingum
meðal sviðslistamanna,
samband sitt við danshöf-
undinn Twyla Tharp og
hina umdeildu sviðsetningu
sína á ballettinum Ösku-
busku.
Æfingu er lokið og flestir
dansaranna horfnir út í mollu-
legt síðdegið. Baryshnikov situr
einn á kolli, rólegur og þó eins og
á varðbergi — hann er ekki van-
ur svona viðtölum. Mikið vatn
hefur runnið til sjávar síðan
þessi foringi og aðalstjarna
Ameriska dansflokksins hætti
að tala opinberlega um vanda-
mál innan hópsins. Það var fyrir
u.þ.b. ári, en þá var flokkurinn í
alvarlegum fjárhagsvandræðum,
sem leiddi til mikillar upplausn-
ar. Framkvæmda8tjóranum
Herman Krawitz var bolað í
burtu og stjórnarformaðurinn
Donald Kendall sagði af sér.
Baryshnikov var sjálfur kominn
á fremsta hlunn með að ganga út
til að sýna samstöðu með félög-
um sínum og til að mótmæla
mistökunum, sem hann telur
stjórn hópsins bera ábyrgð á. Þó
er skipið komið á réttan kjöl, í
bili a.m.k., og það vill þessi heill-
andi rússneski útflytjandi aö
breiðist út meðal fólks.
„Ég hef alltaf verið klár á því
hver staða mín er,“ segir hann.
„Það hefur aldrei verið nein
spurning. Núna er ég skuldbund-
inn dansflokknum og hef jafnvel
framtíðarplön i huga. Framhald-
ið veltur þó alveg á sambandi
mínu við stjórnarmeðlimina.
Það er auðvelt að gagnrýna hlut-
ina og skella skuldinni á hina og
þessa, en f Rússlandi er til orð-
takið „Hræktu ekki i brunninn,
þú gætir þurft að drekka úr hon-
um einhvern tíma“. Þetta held
ég að vert sé að hafa i huga.“
Baryshnikov hefur aldrei verið
orðaður við pólitíska stefnu og
aldrei verið strengjabrúða neins.
Það er ekki hans stfll að viðra
sig upp við stjórnendur, ekki
heldur að bera slúður f blöðin.
Sumir halda þvi m.a.s. fram að
hið óhemjumikla sjálfstæði hans
eigi sinn þátt í erfiðleikunum á
bak við tjöldin.
Þó viss málefni séu viðkvæm í
viðtölum sem þessu, eins og t.d.
staða Baryshnikovs hjá Amer-
íska dansflokknum, hikar hann
ekki viö að draga gallana fram i
dagsljósið.
Þegar hann er spurður um
skortinn á nógu sterkum ein-
staklingum meðal dansara i dag
svarar hann: „Það er ekki hægt
að kenna neinum um, þetta er
komuna.
félagslegt vandamál okkar allra.
Ekki bara okkar dansara heldur
líka leikara og tónlistarmanna.
Við erum glötuð kynslóð; öflugt
fólk og hæfileikarikt, en skortir
þó alla dýpt. Ungu listamennirn-
ir f dag verða að vera opnari
fyrir umhverfinu. Þeir verða að
leyfa menningarstraumum aö
leika um sig og mennta sig betur
svo þeir nái að þroskast og verða
skapandi einstaklingar. Þeir
verða að læra að túlka raunveru-
legar tilfinningar, vera raun-
verulegar manneskjur. Þetta er
hins vegar ekki gert og það sem
við fáum að sjá er grunnt og
hvergi er neina einlægni að
finna. Það að vera listamaður í
þess orðs víðustu merkingu er í
rauninni ekki annað en vera
manneskja."
Þessi 36 ára gamli dansari og
heimspekingur talar ekki fyrir
daufum eyrum. Á hátindi frægð-
ar sinnar, árið 1978, afsalaði
hann sér stórstjörnustöðu hjá
Ameríska dansflokknum og gekk
til liðs við George Balanchine og
New York City-ballettinn. Hon-
um finnst að aðrir ættu að gera
það sama „fyrir list sína og fyrir
það sem f rauninni er trúarleg
reynsla”.
Síðan hefur hann reynt að
koma „ballettfjallinu" til Mú-
hameðs. Með því að tileinka sér
„hreinleikann" i verkum Pauls
Taylor og Merce Cunningham
vonast hann til að geta lagt
áherslu á áhrif þau frá Balan-
chine sem hann vill að komi
fram i túlkun sinni. Danshöf-
undurinn Twyla Tharp gegnir
stóru hlutverki i áætlunum Bar-
yshnikovs, en þau hafa starfað
mikið saman.
Sumir gagnrýna það hve
Tharp er áberandi hjá dans-
flokknum á þessu starfsári. Með-
al verka hennar eru Bach-part-
íta, sem er gamaldags formæf-
ing og hefur ekkert af hinum
venjulegu satírisku töktum, og
tvö verk fyrir Baryshnikov vin
hennar: „Litli ballettinn" og
„Sinatra-svíta“. Gagnrýnin bein-
ist þó aðallega að Baryshnikov
sjálfum fyrir að dansa svona
mikið í verkum Tharps, því það
þýðir að hann dansar ekki annað
á meðan. Helst saknar fólk þess
að sjá hann í klassísku hlutverk-
unum sem hann fer svo meist-
aralega með.
„En Twyla er spegilmynd af
sjálfum mér eins og ég er núna,“
segir hann, „og mér finnst mjög
gott að vinna með henni. Við er-
um alveg á sömu línu. Þar að
auki er þetta hagkvæmt fyrir
mig af því mér er ómögulegt að
einbeita mér að öðrum verkefn-
um núna. Öskubuska tekur enn-
þá mestallan tima okkar, við
Peter (Anastos) erum alltaf að
breyta einhverju þar og lagfæra.
Svo fara nokkur kvöld i að sitja
frammi i sal og fylgjast með
hvernig gengur."
Baryshnikov sér margt í verk-
um Tharps. Honum finnst hug-
myndin gamla um ást sem finnst
en týnist aftur ekki alveg passa
inn i nútímaverk. Hann sér t.d.
fyrir sér hetjuna i „Litla ballett-
inum“ (sem leikin er af stúlku i
jakkafötum og með bindi), hann
sér hana fyrir sér horfa nostalg-
ískum augum á fortíðina. Þetta
verður fólk að reyna að sjá fyrir
sér. Hann segir mikið af orku
sinni fara i hina rándýru upp-
færslu á ballettinum öskubusku
og segir hreint út að hann sé að
sumu leyti sammála þeirri nei-
kvæðu gagnrýni sem verkið hef-
ur fengið. „Söguþráðurinn er
einkennilegur," bætir hann við,
„og það er mjög erfitt að breyta
músíkinni þannig að hún passi
við hann. En aðalvitleysan sem
við gerðum var að hafa ekki
meiri andstæður í Öskubusku
sjálfri. Ef hinar persónurnar eru
of lifandi verður Öskubuska ekki
nógu spennandi. Hún þarf að fá
að gera meira, vera í brennidepl-
inum. Þetta er ekki spurning um
túlkun.“
Hinn umdeildi stjórnandi Am-
eríska dansflokksins tekur hlut-
verk sitt mjög alvarlega. Jafnvel
nú, þegar valkostir eru nægir,
t.d. sá að gera mynd með Greg-
ory Hines eða einfaldlega láta
allt eiga sig og ganga út, eins og
reyndar margir búast við að
hann geri. Hann finnur að ýmsu;
honum finnst síðasta uppfærsl-
an á Svanavatninu, sem hann
líkir við gamlan sirkus, hreint
ekki nógu góð. Einnig getur
hann um fyrrnefndan skort á
listamönnum sem skara fram úr.
Þó talar hann af umburðarlyndi
um hið síðarnefnda. „Við eigum
að vísu enga Makarovu eða Kirk-
land núna,“ — en Baryshnikov
hefur sjálfur dansað með þeim
báðum, — „en við verðum að
vera þolinmóð við hæfileika
okkar, sumir blómstra seint. Góð
samvinna er nauðsynleg í öllum
félagsskap."
(Los Angeles Times)
AF LÁSA
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Sófus Berthelsen: Flskjur, skáld-
saga.
Útg. af höfundi 1984.
Dregizt hefur úr hömlu að geta
um þessa bók sem höfundur sendi
frá sér alllöngu áður en hið marg-
umtalaða jólabókaflóð skall yfir.
Hér eru upprifjanir ungs
drengs, sem fæddur er í torfbæ,
býr við þröngan kost, missir ungur
föður sinn, en á sér fóstru sem
reynir að ganga honum í móður-
stað. Að visu reynist drengurinn
líka eiga móður, sem hafði skilið
hann eftir að því er virðist vegna
áhuga- eða aðstöðuleysis, ekki
skýrt hvort hefur vegið meira í
höndum föðurins.
Eftir lát föðurins flytzt dreng-
urinn með fóstrunni til bæjar á
suðvesturhorninu, væntanlega
Hafnarfjarðar, og segir í löngu
máli frá erfiðleikum hans í að
eignast vini og hversu umkomu-
laus hann í raun er. Það fer þó
ekki á milli mála, að fóstran vill
reynast drengnum betur en eng-
inn, þótt hann tortryggi hana
lengst af nokkuð og auk þess
skyggir á samband þeirra að börn
og leikfélagar í Firðinum gera
grín að henni svo að drengurinn
blygðast sín um sumt fyrir hana
og blygðast sín fyrir að blygðast
sín.
Þó eignast drengurinn vini og
velvildarmenn um hríð, en þeir
hverfa síðan úr lífi hans. í sögulok
er drengurinn að leggja af stað til
Danmerkur, hvar hann hefur ráð-
ið sig um hríð til sveitastarfa á
bóndabæ.
Sófus Berthelsen er án efa að
nokkru leyti að skrifa sína eigin
bernsku eins og hann minnist
hennar, þó að bókin sé kölluð
skáldsaga. Enda á stundum erfitt
að greina á milli hvað eru stað-
Sjálfvirkur sleppibúnaður björgunarbáta:
Ráðherra ákveður ít-
arlega prófun hjá Tækni
deild Fiskifélagsins
Sófus Berthelsen
reyndir og hvað eru áhrif af minn-
ingum löngu liðinna tíma þegar
slíkar bækur eru skrifaðar.
Það rýrir ekki ýmsa ágæta kosti
bókarinnar. Því að hún er um
margt fallega skrifuð og drengur-
inn Lási og athafnir hans verða
bara lifandi í frásögninni. Óþörf
beizkja og tilætlunarsemi draga á
stundum úr, en einlægni höfundar
verður sízt dregin í efa.
Á blaóamannafundi hji Matthíasi
Bjarnasyni samgönguriðherra rót-
tækar aðgerðir í öryggismilum sjó-
manna samkvæmt tillögum Örygg-
ismilanefdar sjómanna, kom fram að
gerð verður ítarleg prófun og rann-
sókn á sjilfvirkum sleppibúnaði
björgunarbita, en deilur hafa staðið
um þessi mál undanfarin ár m.a.
vegna þess að Siglingamálastofnun
hefur ekki skoðað og tekið út ýmsa
þætti í þeim tegundum sem á boðstól-
um eru. f tillögu Öryggismálanefndar
sjómanna sem ráðherra hefur hrint í
framkvæmd segir:
„Staðið verði við þá kröfu sigl-
ingamálastjóra frá því í ágúst sl.
um að skipt verði um og fenginn
viðurkenndur gormur í þann losun-
arbúnað þar sem sleppt er sjálf-
virkt með krafti gorms, en sá frest-
ur sem gefinn var er útrunninn.
Allur sleppibúnaður gúmmíbjörg-
unarbáta á skipum fái ítarlega
skoðun fyrir áramót. Öll þilfars-
skip verði skylduð til að hafa sjálf-
virkan sleppibúnað.
öryggismálanefnd sjómanna tel-
ur að strax skuli allur sjálfvirkur
sleppibúnaður gúmmíbjörgunar-
báta tekinn til ítarlegrar og hlut-
lausrar prófunar af tæknideild
Fiskifélags íslands. Prófa skal getu
og kraft þess sjálfvirka búnaðar
sem Siglingamálastofnun hefur
viðurkennt til þessa. Skal m.a.
prófað við aðstæður þegar allur
búnaðurinn er undir 10—12 sm
þykku íslagi og við 60 gráðu halla
þegar sleppibúnaðurinn er stað-
settur á þaki stýrishúss.