Morgunblaðið - 25.01.1985, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 25.01.1985, Blaðsíða 27
26 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 1985 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 1985 27 fltofgtsi Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. _ Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift- argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 25 kr. eintakiö. Hljóðlát atvinnubylting Bramboltið við að koma á fót nýrri atvinnustarf- semi er oft svo mikið að menn verja meiri kröftum til að slá sér upp á opinberum vettvangi en þar sem átaka er þörf til að tilraunin takist. Slíkur sláttur er ekki alltaf að ófyrirsynju. Til hans er stofnað til að fá opinbera fyrirgreiðslu í því skyni að minnka fjárhagslega áhættu. Rætt er um gælu- verkefni stjórnmálamanna í þessu sambandi; verkefni sem stjórnmálamenn taka upp á sína arma og hrinda í framkvæmd með skattfé al- mennings eða lykilinn að er- lendum lánastofnunum að vopni. I Morgunblaðinu í gær var skýrt frá því að gerð forrita og hönnun tölvukerfa væri orðin vænlegur og hraðvax- andi atvinnuvegur á íslandi. Var talið að þróun hugbún- aðar eða forritagerð væri stunduð í milli 30 og 40 fyrir- tækjum og að milli 300 og 400 manns hafi einn eða ann- an starfa hjá þessum fyrir- tækjum. Þegar til þess er lit- ið að til dæmis hjá járnblen- diverksmiðjunni á Grund- artanga starfa 180 manns og það rifjað upp hve mikið hef- ur þurft til að skapa þeim fjölda störf er ekki unnt að segja annað en íslensk hugb- únaðargerð sé til marks um hljóðláta atvinnubyltingu á íslandi. Halda menn að þessi at- vinnubylting hefði orðið hér á landi, ef leita hefði þurft til stjórnmálamanna um fyr- irgreiðslu til hennar? Morg- unblaðið efast ekki um svar- ið: Opinber miðstýring á þróun hugbúnaðar á íslandi hefði drepið þessa atvinnu- starfsemi í dróma. Til þess að íslendingar verði samkeppnisfærir á upplýsingaöld er mikilvægt að tölvumenning og allt sem henni fylgir nái að festast í sessi hér innan lands. Það vekur óneitanlega vonir um að svo verði að lesa frásagn- irnar un* gróskuna í hinum nýju hugbúnaðar-fyrirtækj- um. í einu þeirra er 19 ára nýstúdent, Vilhjálmur Þor- steinsson, í forystu. Hann og félagar hans hafa nú ákveðið að keppa á alþjóðamarkaði um að skrifa þýðanda, eins og það heitir, fyrir forritun- armálið Ada, sem hannað var að tilstuðlan bandaríska varnarmálaráðuneytisins. Verður fróðlegt að fylgjast með því, hvernig þeim félög- um vegnar í alþjóðlegri sam- keppni á þessu sviði. Þróun hugbúnaðar og smíði rafeindatækja á vel við á íslandi. Vegna þess hve hér er yfirleitt um auðfluttan varning að ræða ætti fjar- lægðin frá stóru .mörkuðun- um fyrir austan haf og vest- an ekki að spilla samkeppn- isaðstöðu fyrirtækja hér á landi svo nokkru nemi. í þeirri samkeppni sem háð er á þessu sviði er það hugvitið sem ræður úrslit- um. Hin hljóðláta atvinnu- bylting í þróun hugbúnaðar og á sviði tölvutækni krefst þess fyrst og fremst af opinberri hálfu, að það sjái til þess að íslenska skólak- erfið verði ekki ósamkeppn- isfært við keppinautana sem í raun er að finna í öllum hinum lýðfrjálsa heimi, jafnt við Atlantshaf og Kyr- rahaf. Miðstýringarlönd sósíalismans, alræðislöndin, hafa ekki náð að þróa með sér neina tölvumenningu sem er samkeppnisfær á alþjóðavettvangi. í þessu efni eins og svo mörgum öð- rum þar sem reynir á hugvit og frumkvæði einstaklings- ins eru alræðisríki sósíal- ismans afætur og nærast best á því sem fulltrúar þeirra geta stolið frá öðrum. Morgunbiaðið lætur þá ósk og von í ljós, að atvinnubylt- ingin í íslenskri tölvumenn- ingu megi sem lengst vera hljóðlát, að þeir sem við hana starfa fái að njóta arðs af vinnu sinni og geti án þess að ganga með betlistaf í hendi fram fyrir fulltrúa hins pólitíska fyrirgreiðslu- kerfis vaxið og dafnað. Að- eins með þeim hætti er unnt að tryggja góða hlutdeild okkar íslendinga í þessum þætti upplýsingabyltingar- innar. Vonandi fá einstakl- ingar einnig að njóta sín í öðrum þáttum þeirrar bylt- ingar, þeim sjálfum og þjóð- inni allri til gagns og hags- bóta. Sóldýrð V esturlanda — eftir Kristján Albertsson I Svo virðist sem enn séu til menn sem finnst að ekki megi minna gera hinu mikla Rússaveldi til þægðar en að reynt sé að gera ís- land að dálítið nöldursömum og leiðinlegum aðila að bandalagi vestrænna þjóða, til verndar frelsi og friði. Yfir því er kvartað að til standi að efla til muna ratsjáreftirlit með sífelldu sveimi rússneskra herflugvéla við strendur íslands. Þetta á að þykja hin mesta ósvinna, enda hafi engar óskir um slíkt komið fram af rússneskri hálfu. Þá á að hafa komið í ljós fyrir atbeina útlends leyndarskjala- þjófs eða þjófsnautar og þá sam- kvæmt heimild sem í hávegum er höfð af félagsvísindadeild Háskóla íslands, að Bandaríkjamenn geti hugsað sér að flytja kjarnorku- vopn til íslands á ófriðartímum, en þá auðvitað með samþykki ís- lenzkra stjórnvalda. Það er á engra færi að reyna að sjá fyrir til hvaða aðfara risaveldi heims gætu þótzt nauðbeygð, ef til átaka kæmi upp á líf og dauða um framtíð alls mannkyns. En illa sæti á oss íslendingum að tor- tryggja Bandaríkjamenn öðrum fremur, orðheldni þeirra og alla tillitssemi við aðrar þjóðir, smáar og stórar. Þeir hafa reynzt góðir grannar um alla velvild og stór- tæka hjálpsemi, og svo hafa þeir reynst ótal öðrum þjóðum. Ekki skal dregið í efa að þrátt fyrir níðingshátt rauðra valds- manna, fyrr og síðar, hafi komm- únisminn upphaflega verið hug- sjón um mannúðlegra og farsælla þjóðskipulag. En hvernig hefur þjóðfélag þeirra reynst? Menn halda áfram að flýja úr fangelsis- þjóðfélögum kommúnista og jafn- vel þótt þeir megi eiga von á skoti í bakið. Allur heimurinn veit að hvergi líður fólki betur, bæði and- lega sem efnalega, en í lýðræðis- ríkjum hins vestræna heims. Skáldið Steinn Steinarr átti til að bregða fyrir sig mjög hrein- skilnu máli þegar hann ekki gat orða bundizt. Hann orti í heimboði hjá Rússum og þegar honum þótti dvölin þar orðin full löng: Ráfa ég enn og ráfa ég enn hjá rauðum erkifjanda. Fæ ég ekki að sjá þig senn sóldýrð Vesturlanda? II Meðan Mitterrand, forseti, var enn aðeins foringi franskra jafn- aðarmanna fór hann í kynnisför til Rússland3 og hafði þá tal af einræðisherranum Leónid Bresn- ef. Mitterrand sagði síðar frá þessu í einni af bókum sínum. Bresnef hóf samtalið á hástemmd- um fullyrðingum um friðarvilja Rússa. „Ekkert viljum við annað en frið,“ sagði Bresnef. „Ég er hreint ekki viss um að svo sé,“ svaraði Mitterrand. Hér er komið að kjarna málsins, þegar hugleiða skal hvernig á standi um horfur á friði eða stríði í heiminum. Vér treystum ekki Rússum. Vér getum ekki borið traust til Rússa. Og hvers vegna ekki? Þessu má svara á margan hátt. En hér skal látið nægja að vitna í grein, sem birtist nýlega í blaðinu Aktuelt, virtasta og vandaðasta málgagni danskra jafnaðar- manna. Greinin birtist þýdd og endursögð í Alþýðublaðinu 29. nóvember sl. Þar segir: „Hernaðaruppeldið hefst þegar á fimmta aldursári barna í Sovét- ríkjunum. Þá fá börnin kennslu um að nauðsyn krefjist þess að hið sósíalíska föðurland sé varið gegn hinum kapítalíska fjandmanni. í leikskólunum fá börnin fyrstu kennslu í stríðslistinni. Þeim er kenndur munurinn á skamm- byssu, hríðskotabyssu, eldflaug- um, skriðdrekum og gasgrímum. Þeim er fengin 16 síðna mynda- bók með litmyndum af hergögn- um. f lok myndaseríunnar er her- gagnasýning á Rauða torginu í Moskvu, þar sem bílar hlaðnir kjarnaflaugum eru í forgrunni. Undir myndinni stendur „Meðal- drægu kjarnavopnin eru undir- staða þess að sovéski herinn sé áhrifamikiir. Fyrir börn á aldrinum 6—9 ára eru framleidd dagatöl sem kallast „í dag er hátíðardagur". Það eru ekki bara 1. maí og 7. nóvember sem eru hátíðardagar, nei, all- flestir dagar ársins eru tileinkaðir einhverri hátíð. 23. febrúar er t.d. dagur sovéska hersins, 24. febrúar dagur hernaðarljómans, 10. apríl Kristján Albertsson „Yfirgnæfandi meiri- hluti þings og þjóöar ber nú gæfu til þess aö skilja til fulls að úrsögn úr Atlantshafsbandalagi og frábeiöni bandarískr- ar herverndar væri óös manns æöi, þegar litiö er á hnattstööu íslands og aörar aðstæður. Vel væri ef þjóð vor gæti borið gæfu til að efla samstöðu ekki aðeins um meginstefnu í utan- ríkismálum heldur líka um alla meöferö þeirra mála.“ er dagur loftvarnasveitanna, 28. maí dagur landamæravarðanna, 31. júlí dagur sjóhersins, 21. ágúst lofthersins, 11. september skrið- drekasveitanna og svona mætti lengi telja. A 10 ára aldri byrjar hin raun- verulega stríðsþjálfun. Hún gerist hjá „Frumherjunum", sem er fjöldahreyfing barna og eru með- limir um 25 milljónir talsins. Frumherjarnir eru látnir læra bókina „100 spurningar og 100 svör um hervarnir". Bókin er mik- ið myndskreytt og er höfuðáhersl- an lögð á fórnfúst starf her- mannsins og byggður upp áhugi á fyrirmyndarhermanni, sem er til- búinn að fórna sér fyrir þjóð sína. Sérhver Frumherji hefur sitt eigið einkunnaspjald þar sem hernaðarhæfni hans er skráð og hvort hann sé nægilega jákvæður gagnvart hernum. Sé hann það ekki getur það komið í veg fyrir framhaldsmenntun barnsins. Þetta hefur verið gagnrýnt í dagblaðinu Kosomolskaja Pravda. I sumarbúðum Frumherjanna er börnunum skipt upp í lið og þau látin herja hvert á annað eftir öll- um kokkabókum herstjórnarlist- arinnar. Börnunum er kennt að bera virðingu fyrir einkennisbúningum og auðmýkt gagnvart valdskipan- inni í Sovétríkjunum. Þau læra að hlýða skipunum yfirmanna sinna umyrðalaust. Zakharov, aðalritari fyrir Komsomol og Kursk-svæðið, hefur sagt: „Það er nauðsynlegt að setja upp skotæfingavelli við sérhvern skóla, svo hægt sé að undirbúa æskuna undir her- mennskuna." Árið 1981 var gerð skoðana- könnun meðal barnanna og 58% af þeim sem spurð voru voru ánægð með herþjónustuna. Yfir- völd voru mjög óhress með þá niðurstöðu. Hershöfðinginn Ogar- kov sagði: „Afstaða barnanna til hersins vekur manni ótta. Þau halda að friður, hversu dýrkeypt- ur sem hann er, sé af hinu góða. Það er því nauðsynlegt að útskýra fyrir þjóðinni að heimsvaldastefn- an ógnar friðinum." Með öðrum orðum, það þarf að herða áróður- inn gagnvart börnunum, til að drepa niður friðarviljann." Það væri til einskis að reyna að telja neinum trú um að meiri heilaþvottur barna og unglinga fari fram í nokkru öðru ríki heims. Hvernig skyldi annars Norð- mönnum hafa fallið eldflauga- skotæfing rússneskra kafbáta yfir þveran Norður-Noreg og inn til Finnlands? Og hvernig mun Sví- um líka stöðugar heimsóknir ókunnra kafbáta inn í sænska landhelgi? III Yfirgnæfandi meirihluti þings og þjóðar ber nú gæfu til þess að skilja til fulls að úrsögn úr Atl- antshafsbandalagi og frábeiðni bandarískrar herverndar væri óðs manns æði, þegar litið er á hnatt- stöðu íslands og aðrar aðstæður. Vel væri ef þjóð vor gæti borið gæfu til að efla samstöðu ekki að- eins um meginstefnu í utanríkis- málum heldur líka um alla með- ferð þeirra mála. Mjög er hætt við tilviljanakenndu og misráðnu vali utanríkisráðherra meðan sá hátt- ur er á hafður að skipta um mann í þá stöðu við hver stjórnarskipti. Ekki mun af veita að vort unga lýðveldi reyni að fara viturlega að ráði sínu og freisti þess að eignast sem flesta reynda og farsæla menn í stöðu utanríkisráðherra. Mikil reynsla er ómetanleg hverjum íslenzkum utanríkisráð- herra og raunar hverjum slíkum leiðtoga, hverrar þjóðar sem er. Þess eru mörg dæmi að ríki hafi haft sama utanríkisráðherra til langframa og á hverju sem hefur oltið. Bech var utanríkisráðherra í Luxemborg í 25 ár. Á þeim tímum þegar Frakkar skiptu um ríkis- stjórn á tíu mánaða fresti sat Ar- istide Briant óhagganlegur í sæti utanríkisráðherra Frakklands hátt á annan áratug. Nógu gengur erfiðlega að stjórna íslandi og nóg er um ósamþykki um nálega hvað sem er þótt reynt verði að stjórna utan- ríkismálum fslands af þeirri ábyrgð, stillingu og festu, sem skylt er. Ég hefi heyrt Geir Hallgríms- son tala um utanríkismál íslands, bæði á innlendum vettvangi sem á erlendum ráðstefnum, og sann- færzt um, að eins og nú er komið sé hann öllum öðrum fremur rétt- ur maður á réttum stað sem utan- ríkisráðherra íslands. Ég er að vona að við næstu stjórnarskipti verði sá háttur upp tekinn og hafður til fyrirmyndar að láta þjóðlega nauðsyn sitja í fyrirrúmi, en miklu síður þröng flokksleg sjónarmið og persónu- legt valdabrölt. Utanríkismál ís- lands verða nú með ári hverju bæði viðkvæmari og flóknari en áður var, og ekki síst fyrir aðild vora að Sameinuðu þjóðunum, Atlantshafsbandalagi, Evrópuráði og Norðurlandaráði. Vér verðum að vona að sem oftast verði séð um að mikilhæfur maður eigi kost á að öðlast langa reynslu og mikinn þroska í hinni vandasömu og virðulegu stöðu utanríkisráðherra fslands. En vér verðum umfram allt og statt og stöðugt að vona að sóldýrð Vesturlanda haldist og blómgist, því hún er þrátt fyrir böl og bresti hin mesta dýrð sem orðið hefur á vorri jörð. Kristján Albertsson, hinn þjóð- kunni rithöfundur, hefur lengi starfað á vegum íslenska ríkisins erlendis, einkum hjá Sameinuðu þjóðunum og í París. Forsætisráðherra um Helguvíkurframkvæmdir: umsvif stórveldanna á Norður- Atlantshafi. Hann sagðist þó telja að radarstöðvar á Norður- og Norðvesturlandi breytti þar engu Allar ákveðnar af fyrr- verandi utanríkisráðherra „HELGUVÍKURMÁLIÐ hefur ekki verið á boröi þessarar ríkisstjórnar og það sem vid höfum fjailað um það mál, utanríkisráðherra og ég, skilst mér að þar sé aðeins um að ræða framkvæmdir samkvæmt þeim áætlunum sem ákveðnar voru ( tíð Ólafs Jóhannessonar fyrrverandi utanríkisráðherra,“ sagði Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra, er hann var spurður álits á þeim yfirlýsingum Haraldar Ólafssonar þingmanns Framsóknarflokksins, að eitt aðalmálefnið, sem núverandi ríkisstjórn fengist við, væri utanrikismál og þar virtist sem verið væri að stórauka mikilvægi íslands í hernaði. Haraldur segir utanríkismálin veigamest og gerir hvað mest úr þeirri ákvörðun íslendinga að heimila framkvæmdir í Helguvík á vegum varnarliðsins. Haraldur ólafsson lýsti því yfir í viðtali við blm. Mbl. í gær, að nokkrir málaflokkar gætu valdið stjórnarslitum á næstunni að hans mati. Þeir væru utanríkis- mál, efnahags- og kjaramál, hús- næðismál og útvarpslagafrum- varpið. Forsætisráðherra var spurður, hvort hann væri sama sinnis og Haraldur. Hann svaraði því til að vitanlega gæti alltaf komið til deilna hjá samstarfsað- ilum sem ynnu saman í ríkis- stjórn, en hann kannaðist ekki við þau mál sem Haraldur boðaði sem stjórnarslitamál. Ef ágreiningur væri um einhver mál þá væru það fyrst og fremst efnahagsmál. Hann sagði síðan: „Ég held að önnur mál, eins og til dæmis út- Steingrímur Hermannsson varpsmál séu ekki flokkspólitísk mál. Hjá okkur eru menn óbundn- ir af þeim málum, en aftur á móti er að mínu mati langmikilvægast að ná tökum á efnahagsþróuninni og leiða landið út úr þeirri stöðu sem það er að ganga í gegnum. Ég veit ekki annað en að báðir stjórn- arflokkarnir standi heilshugar að því, en ef það væri ekki þá gæti það leitt til stjórnarslita." Forsætisráðherra var spurður nánar um yfirlýsingar Haraldar um utanríkisstefnuna. Hann svar- aði því til, að Haraldur væri frjáls að sínum skoðunum og að því mið- ur yrði þvi ekki á móti mælt, að ísland yrði stöðugt mikilvægara í hernaðarkerfi heimsins en það væri ekk i fyrir okkar tilstuðlan heldur fyrir hluti sem við réðum ekki við, sérstaklega stóraukin um. Nánar aðspurður um fram- kvæmdir í Helguvík sagði forsæt- isráðherra, að allar þær fram- kvæmdir sem þar væru nú fyrir- hugaðar hefðu verið ákveðnar af fyrrverandi utanríkisráðherra og að framkvæmdin hefði verið sett upp i fjóra eða fimm áfanga. „Mér er ekki kunnugt um að frá þeim áætlunum hafi verið vikið af þess- ari ríkisstjórn," sagði forsætis- ráðherra. Varðandi utanríkis- stefnuna almennt sagði hann: „Ég held að utanríkisstefnan núna sé mjög eftir þeim línum sem hún hefur verið hjá undanförnum rík- isstjórnum. Það hefur verið fallist á og talið nauðsynlegt að leyfa ýmis konar endurnýjun búnaðar á Keflavíkurflugvelli, til dæmis ákvað þáverandi utanríkisráð- herra fyrir einum þremur árum að fara í endurnýjun á flugskýlum og framkvæmdir í Helguvík, en upp- haf þess máls var að það reyndist nauðsynlegt að endurnýja tank- ana fyrir ofan Keflavíkurkaup- stað. Eg held því að það sé mis- skilningur, og ég kannst ekki við það, að núverandi ríkisstjórn sé að fjalla um eitt eða neitt sem þar er til viðbótar, nema hugsanlega út- stöðvar radarkerfisins á Vest- fjörðum og Norðvesturlandi." AF ERLENDUM VETTVANGI eftir THOMAS L. FRIEDMAN Frá Knesset, Shamir t.v., Peres, forsætisráðherra, í miðjunni og Ezer Weissman, ráðherra án ráðuneytis. * Israel: Ný viðhorf í Líbanonsmálum að baki brottflutnings hersins AÐ ÍSRAELAR skuli vera byrjaðir að flytja herlið sitt heim á leið frá suðurhluta Líbanon á eigin spýtur og án samráðs og samninga við Líbani eða aðra, bendir til að stjórnvöld í Tel Aviv hafi kúvent í stefnu sinni gagnvart nágrannanum í norðri. Tvenn viðhorf hafa ráðið ríkjum, „Pal- estínuviðhorfið“ annars vegar og „shita-viðhorfið“ hins vegar. Útlistum þetta nánar: „PaIestínuvidhorfiö“ riffjöður þessa viðhorfs er Yitzhak Shamir utanrík- isráðherra og leiðtogi Likudbandalagsins. Þeir sem að- hyllast þetta viðhorf eru þess fullvissir, að alveg eins og áður sé ísraelska ríkinu mest hætta búin af völdum skæruliða pal- estínumanna og engin breyting verði á því. Þess vegna hafa ís- raelar lengst af krafist þess af Líbönum í samningaþófi þjóð- anna um brottflutning ísraels- hers frá suðurhluta landsins, að fjölþjóðlegt lið Sameinuðu þjóð- anna sjái um gæslu á svæðinu. Þetta voru forsendurnar fyrir innrás ísraela í Líbanon árið 1982, þeir ætluðu að eigin sögn að ganga endanlega frá þeim skæruliðahópum sem höfðu búið um sig í suðurhluta Líbanon og í Bekaa-dal. Hópum sem stunduðu þá iðju í ríkum mæli að skjótast yfir iandamærin til hryðjuverka. Þeir sem aðhyllast þetta við- horf eru þeirrar skoðunar að ísraelsher eigi ekki að hverfa frá stöðvum sínum 40 kílómetra norður af landamærum land- anna. Þeir sem standa fyrir þessu viðhorfi eru hinir sömu og stóðu fyrir innrásinni 1982 og því er eðlilegt að þeir hinir sömu vilji ekki hverfa burt af líb- anskri grund nema að þeir sjái fram á greinilegan ávinning af innrásinni. „Shita-vidhorfið“ „Shita-viðhorfinu" sem við köllum svo hefur vaxið ásmegin í ísraelskum stjórnmálum að und- anförnu, svo mjög, að er kom til atkvæðagreiðslu í stjórninni í síðustu viku, bar það sigurorð af „Palestínuviðhorfinu". Þeir sem hlynntir eru „shita-viðhorfinu“ skoða Líbanonvandamálið frá allt öðru sjónarhorni. Þeir líta svo á, að ekki beri lengur að líta á Líbanon sem kristið samfélag, þar sem allur þorri íbúa suður- hluta landsins eru shitar, sem er afbrigði af múhameðstrú. í röð- um shita eru til ótrúlegir ofstækis- og öfgamenn sem líta á Ayatollha Khomeini erkiklerk í íran sem spámann sinn og leið- toga. „Shita-viðhorfsmenn" verða að velta fyrir sér hvers konar samfélag gæti orðið þarna með tímanum ef vandamálin ieysast ekki, „Lítið Iran“, sem einsetur sér að eyða öllum gyð- ingum, eða friðsamlegt þorpa- og bændasamfélag sem á ekki að vera hið minnsta mál að búa með í friði og spekt. Þetta við- horf hefur ekki síst vaxið þar sem shitarnir í Suður-Líbanon voru á ýmsan hátt ekki andsnún- ir israelska innrásarliðinu í fyrstu, það losaði þá við skærul- iða Palestínumanna sem shitun- um þóttu hvimleiðir og yfirgen- gilegir. En eftir því sem á hers- etu ísraela hefur liðið, hafa íbú- ar Suður-Líbanon orðið æ óþolinmóðari, því í þeirra augum hafa Israelar einungis komið í stað skæruliðanna og íbúarnir eru eins og vænta mátti and- snúnir hvers kyns hersetu. Sá sem er í öndvegi „shita- viðhorfsins" er Shimon Peres forsætisráðherra og hægri hönd hans í málinu er Ytzak Rabin varnarmálaráðherra. Þeir segja: „ísraelar og shitarnir í suður- hluta Líbanon verða að læra að lifa sem nágrannar í sátt og samlyndi. Það eru engir hags- munir í veginum og því verðum við að sýna lit með því að kalla herliðið heim.“ Herinn í Suður-Líbanon Annað sem hefur verið skeggrætt í ísrael er það hvernig hernum hefur verið beitt í Líb- anon og hvaða afleiðingar beit- ingin hefur haft. Úr því að inn- rásin var gerð, neyðast ísraelar til að velta þessu fyrir sér og læra af því. Begin, sem var for- sætisráðherra er innrásin var gerð, taldi að beita bæri hernum miskunnarlaust gegn skærulið- um Palestínumanna þótt það þýddi innrás í ríki, sem og varð. En Begin og fylgismenn hans að málum áttu eftir að misreikna sig hrapallega og það er kannski ekki síður en innrásin sjálf ástæða fyrir því þrátefli sem verið hefur í suðurhluta Líbanon síðan innrásin var gerð og ein- kum og sér í lagi í seinni tíð. Ráðamenn þá töldu nefnilega að ýmsir hópar hliðhollir ísraelum, einkum kristnir falangistar og/eða suður-líbanski herinn sem var undir stjórn Haddads heitinn majors, jafnvel stjórn- arher Líbanon, gætu haldið uppi þeirri öryggisgæslu sem Israelar krefðust á svæðum þeim sem þeir tóku af Palestínuskæru- liðum. Reyndin varð önnur, flestir hópar í Líbanon urðu yfir sig uppteknir af borgarastríðinu sem geysar enn og ísraels- hernum varð að breyta í alls herjar lögreglulið sem hefur að- setur um alla Suður-Líbanon. Þessi skakki f)óll sem tekinn var í hæðina hefur orðið til þess að þjálfun hersins hefur raskast •og fjárhagsbyrðin vegna aðgerð- anna í Líbanon hefur orðið svo miklu meiri en gert var ráð fyrir í fyrstu, að menn veigra sér við að reikna það út. Þá hefur Isra- elsher ávallt verið þannig upp byggður, að sjálfur herinn er að- eins skipaður tiltölulega fá- mennum kjarna, en síðan er geysifjölmennt varalið sem er dagsdaglega óbreyttir borgarar, en eru þjálfaðir ötullega með reglulegu millibili. Með því að kalla herinn heim, er unnt að færa ástandið til eðlilegs vegar. Fjárhagslega hefði það geysileg áhrif í baráttunni við efna- hagskreppuna í landinu, að fá aukið vinnuafl á sama tíma og kostnaður við hernaðarbröltið myndi minnka stórum. Ný áætlun Með þessu ætla ísraelar einnig að breyta eðli varna sinna gagn- vart Sýrlendingum, sem virt hafa vopnahlé við ísrael á yfir- borðinu, en styðja leynt og ljóst við bakið á öfgahópum í röðum Palestínumanna og shita sem vilja gera fsraelum skráveifur. Núverandi víglína stillir fsrael- um og Sýrlendingum upp augliti til auglitis í Bekaa-dal og héruð- unum þar í kring. Rabin varn- armálaráðherra útskýrir þetta þannig: „Vegna þessa ástand höfum við átt erfitt með að skella skuldinni á Sýrlendinga þegar á okkur hefur verið ráðist og mótaðgerðir hafa verið erfið- ar í framkvæmd. Þegar við fær- um herinn suður á bóginn, setj- um við hann í aðstöðu til árása á hvaða öfl sem kunna að reyna að hreiðra um sig í Suður-Líbanon. Sókn er besta vörnin og Sýrlend- ingar fá nú tækifæri til að sanna að þeir bera ekki ábyrgð á starf- semi hryðjuverkahópanna. Nú ríður á að Sýrlendingar meti hina breyttu stöðu rétt og mik- ilvægt að þeir misreikni sig ekki, því við munum svara fyrir okkur, þeim sem eiga þau svör skilið. Og þá getur ófriðurinn magnast örar en þeir myndu óska sér.“ Thomas L Fridman er fréttaskýrandi hjá N.Y. Times.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.