Morgunblaðið - 25.01.1985, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 1985
39
Ferðamálin 1984—1985:
Ferðaþjónustan
— vaxtarbroddur f atvinnulífi
— eftir Heimi
Hannesson
Á fyrstu árum Ferðamálaráðs
skapaðist, fyrir forgöngu þess,
„munstur" að margvíslegri sam-
eiginlegri landkynningarstarfsemi
þessara og fleiri aðila erlendis,
sem reynzt hefur mjög vel. Verður
aldrei nægileg áherzla á þaö lögð,
að vart er að finna betri samein-
ingarflöt í sameiginlegri kynningu
á erlendum vettvangi en einmitt
þá þætti, sem í þessu munstri ber
hæst, þ.e. óspillta náttúru lands-
ins, sögu þess og menningu ásamt
útflutningsvörum landsmanna,
þar sem áherzla er lögð á gæði og
Síðari grein
vöruvöndun. Fá munstur, ef nokk-
ur, eru líklegri til að setja þann
gæðastimpil sem þarf á útflutn-
ingsvörur okkar í ört vaxandi
samkeppni. Því þarf að virkja alla
þá íslensku starfsemi, sem þegar
er fyrir á erlendum vettvangi, og
koma nýrri af stað. Einmitt þetta
atriði hlýtur að vera mikilvægt at-
riði þegar nú er loksins að koma
að róttækri endurskoðun og ný-
skipan á útflutningsmálum okkar.
Það þarf ekki að leita langt í
framkvæmd og lagasetningu varð-
andi útflutningsmál nágranna-
þjóðanna til að sjá um þetta skýr
dæmi.
En varðandi ferðaþjónustuna
sjálfa liggur í augum uppi, eftir
þann árangur sem orðið hefur, að
hvergi má láta deigan síga í mark-
aðssókninni og aukinni landkynn-
ingu. Eins og rökstutt hefur verið
hér að framan eru hér miklu meiri
hagsmunir í húfi en ferðaþjónust-
unnar einnar, en hún er hluti af
myndinni og því mega menn ekki
gleyma.
Starfsemi flugfélaganna
Síðast en ekki sízt skal getið
hinnar umfangsmiklu og sam-
felldu landkynningar, sem bæði
flúgfélögin, þ.e. Flugleiðir hf. og
síðar Arnarflug, þó í minna mæli
sé af eðlilegum ástæðum, hafa
staðið sjálf að. Öll þessi starfsemi
kemur til viðbótar þeirri sameig-
inlegu markaðsstarfsemi, sem á
var minnzt, og þó að þessi land-
kynning, af hálfu félaga, sem eru
að mestu leyti í eigu einkaaðila og
beinist fyrst og fremst að því að
selja flugsæti milli landa og ferða-
þjónustu hérlendis, kemur þessi
umfangsmikla starfsemi fjöl-
mörgum öðrum aðilum í þjóðfé-
laginu til góða, m.a. eru í þágu
útflutnings okkar og skapar al-
mennt jákvæðan skilning á högum
lands og þjóðar. Vantar oft mikið
upp á að mönnum séu þessi sann-
indi ljós í opinberum umræðum
þegar alþjóðaflug okkar ber á
góma.
Nokkrar megin-
staðreyndir
í lok þessarar greinar er rétt að
geta nokkurra meginstaðreynda í
tengslum við það sem að framan
er sagt:
1. Atvinnugrein ferðamála hefur
verið sívaxandi þáttur í íslensk-
um þjóðarbúskap og hefur skil-
að auknum gjaldeyristekjum til
þjóðarbúsins og skapað aukin
atvinnutækifæri í vaxandi at-
vinnugrein.
2. Ferðaþjónustan — atvinnu-
grein ferðamála, er í raun vax-
andi útflutningsgrein, sem hef-
ur góða möguleika á því að
verða einn af vaxtarbroddunum
í íslensku atvinnulífi.
3. Á árinu 1984 má áætla að hafi
starfað rúmlega 5% íslendinga
beint eða óbeint að framkvæmd
ferðamála og hliðargreinum
hennar. Þáttur ferðamála í öfl-
un gjaldeyristekna á sl. ári er
umtalsverður eða um 8% af
heildarverðmæti vöruútflutn-
ings. Þar fyrir utan eru inn-
lendar tekjur innan atvinnu-
greinarinnar, sem eru veru-
legar.
4. Ferðaþjónusta er forsenda nú-
verandi samgöngukerfis lands-
manna, hvort sem litið er til
flugsamgangna við útlönd eða
fjölmargra þátta í samgöngu-
kerfinu innanlands. Koma er-
lendra ferðamanna til landsins
árið um kring er forsenda
þeirrar tíðni í alþjóðaflugi til
landins og frá, er tekist hefur
að halda uppi.
5. Vegna þeirrar fjárfestingar
sem þegar er orðin í ferðamál-
um okkar, m.a. mjög aukið hót-
elrými hringinn í kringum
landið, er hægt að auka umsvif
og tekjumyndun í atvinnugrein
ferðamála án verulegrar við-
bótarfjárfestingar. Minna má
á, að mikilvægir þættir ferða-
mála felast í ýmiskonar þjón-
ustu, þar sem lítillar fjárfest-
ingar er þörf.
6. Skilja ber þá staðreynd, að und-
antekningarlítið kemur fjár-
festing í ferðamálum öllum
landsmönnum til góða, þó með
mismunandi hætti sé, og t.d.
fjárfesting í hótelum og sam-
komustöðum hringinn í kring-
um landið á stærri og smærri
stöðum bætir alla félagslega
aðstöðu á viðkomandi stöðum
og auðgar mannlífið.
Ef til vill er þessi síðasti liður
mikilvægari en margir ætla og því
miður ein af þeim staðreyndum,
sem of fáir tengja gildi ferðamála
fyrir íslenskt þjóðfélag. Aukin
nýting slíkrar fjárfestingar stuðl-
ar bæði að auknum tekjum fyrir
viðkomandi byggðarlag og þjóðar-
Heimir Hannesson
„Það er sannfæring
mín, aö takist aö vinna
feröaþjónustunni enn
aukinn sess í íslenzku
atvinnuiífi og gera
ferðamálin aö virkara
afli í þjóÖfélaginu og vit-
und þjóðarinnar, mun-
um við búa í betra þjóö-
félagi en viö gerum í
dag
búið í heild. Þessari staðreynd
gleyma til dæmis stjórnvöld of oft
þegar ákveðin eru lánskjör til
slíkra framkvæmda, tollastefna er
mótuð og söluskattur ákveðinn og
fleiri tengd atriði.
Vaxtarbroddur og
fjárfesting
Eins og rakið var í þessu yfirliti
má leiða að því sterk rök, að at-
vinnugrein ferðamála geti verið
einn lífvænlegasti vaxtarbroddur-
inn í íslensku atvinnulífi á næstu
árum og áratugum. Hafi hvort
tveggja í senn góða möguleika á
því að afla þjóðarbúinu aukinna
gjaldeyristekna og skapa aukna
starfsmöguleika fyrir nýja og upp-
vaxandi kynslóð. Það má ennfrem-
ur leiða að því skýr rök, að meðal
annars vegna þess að veruleg fjár-
festing hefur verið í atvinnugrein-
inni á undanförnum árum, m.a.
með stórauknu hótelrými, ekki
síst víða út um landsbyggðina,
þarf tiltölulega litla viðbótarfjár-
festingu til að gera atvinnugrein-
inni kleift að auka umfang sitt
verulega.
Það er ástæða til að minna á, að
það er ekki eingöngu hlutverk
Ferðamálaráðs íslands að stuðla
að ferðalögum erlendra manna til
íslands heldur er það einnig hlut-
verk ráðsins að stuðla að og hvetja
til ferðalaga íslendinga um eigið
land og standa fyrir bættri að-
stöðu sem víðast um landið til að
auðvelda slík ferðalög, sem með
hverju árinu eru að verða æ mik-
ilvægari þáttur í lífi hvers einasta
landsmanns, sem bæði stafar af
auknum frístundum, bættum sam-
göngum og auknum áhuga manna
á því að kynnast eigin landi.
Meiri tímamót
en margir ætla
Velsældarþjóðir Vesturlanda
eiga erfitt með að sætta sig við
óbreyttan eða minnkandi hagvöxt,
minni þjóðarkökur og versnandi
lífsafkomu. Sama gildir um ís-
lendinga — hér gengur erfiðlega
að fá menn til að taka það alvar-
lega, að menn eyði meiru en aflað
er. Og misvel gengur bæði hjá
landsfeðrum og þjóðinni að eygja
nýja möguleika, sem skapa at-
vinnu og gjaldeyristekjur. Svo
virðist sem nokkurrar hugarfars-
breytingar sé þörf — og endur-
mats á möguleikum okkar og getu.
A.m.k. er það löngu orðið tíma-
bært, að menn freisti þess að líta
lengri veg fram á við og lært af
reynslu þeirra þjóða, sem vel get-
ur gagnað okkur í slíkri framtíð-
arsýn. Því er á þetta minnst að ef
til vill standa íslendingar á meiri
tímamótum á ýmsum sviðum en
margir gera sér grein fyrir. Vera
má, að fullsnemmt sé að rita eftir-
mæli ársins 1984, en margt bendir
þó til þess, að þau eftirmæli muni
tengjast nokkrum breytingum í
efnahagslífi okkar og þar með
þjóðfélagsháttum. Það verður hins
vegar undir okkur sjálfum komið,
hvernig við bregðumst við þeim
nýju viðhorfum sem við blasa og
væntanlega munu skýrast nánar
eftir því sem tímar líða. Hin nýju
viðhorf snerta mjög atvinnugrein
ferðamála og það er bæði undir
stjórnvöldum og forráðamönnum
atvinnugreinarinnar komið,
hvernig og með hvaða hætti hin
tiltölulega unga atvinnugrein
muni falla inn í þjóðarmunstrið á
næstu árum, til dæmis frá síðustu
áramótum til ársins 2000.
Það er sannfæring mín, að tak-
ist að vinna ferðaþjónustunni enn
aukinn sess í islensku atvinnulífi
og gera ferðamálin að virkara afli
í þjóðfélaginu og vitund þjóðar-
innar, munum við búa í betra
þjóðfélagi en við gerum í dag með
þróun atvinnugreinar, sem bæði á
sér þjóðlegar og alþjóðlegar ræt-
ur, tryggir samgönguöryggi okkar
og auðgar líf þjóðarinnar með
fjölbreyttum og lífrænum störfum
innan atvinnugreinar, sem hvort
tveggja er í senn víðfeðm, en getur
um leið fallið eðlilega að æski-
legum vaxtahraða þjóðfélagsins.
Þar eru fá verkefni jafn aðkall-
andi og víst er, að atvinnugreinin í
einu eða öðru formi snertir líf
hvers einasta tslendings í landinu
næstum því á hverjum degi ársins.
í janúar 1985,
Heimir Hannesson.
Heimir Ilannncsson er hérads-
dómslögmaður og fjrrrverandi for-
maöur Ferðamálaráös íslands.
Hafís fyrir
innan miðlínu
„HAFÍSJAÐARINN er dálítið fyrir
innan miðlínu íslands og Græn-
lands,“ sagði Þór Jakobsson, veður-
fræðingur, þegar hann var inntur
fregna af hafísmálum.
Flugvél Landhelgisgæslunnar
flaug að ísröndinni á þriðjudag.
Þór sagði, að ísröndin væri um 60
sjómílur vest-norð-vestur af
Straumnesi og í um 75 sjómílna
fjarlægð frá Vestfjörðum. „Þetta
er í meðallagi," sagði Þór. „ísinn
hefur verið að aukast jafnt og þétt
fram eftir vetri, eins og alltaf er.
Það er aldrei hægt að segja til með
vissu um það hversu nálægt landi
hafísinn á eftir að fara, því vind-
áttir ráða mestu um það.“
Þ E T TLEIKI
10/10 SAMFROSTA ÍS
7-9/1O ÞETTUR ÍS
4 -6/lO GISINN ÍS
I-3/1O MJÖG GISINN IS °0°0°
< l/lO ISDREIFAR |*V/
/S / MYNDUN
borgarisjaki
200 SJOMILNA
EFNAHAGSLÖGSAGA
Á kortinu sést ísröndin, en hún er nú fyrir innan miðlínu milli íslands og Grænlands. ískort 23. janúar.

MMflKJ ■irasnwi ttTh!
ÍÚF liOÍH
AMERÍKA
PORTSMOUTH/NORFOLK
City of Perth 8. febr.
Laxfoss 19. feb.
Bakkafoss 28. feb.
City of Perth 11. mar.
NEWYORK
City of Perth 6. feb.
Laxfoss 15. feb.
Bakkafoss 26. feb.
City of Perth 8. mar.
HALIFAX
Bakkafoss 31. jan.
Ðakkafoss 4. mar.
BRETLAND/MEGINLAND
IMMINGHAM
Eyrartoss 27. jan.
Álafoss 3. feb.
Eyrarfoss 10. feb.
Álafoss 17. feb.
FELIXSTOWE
Eyrarfoss 28. jan.
Álafoss 4. feb.
Eyrarfoss 11. feb.
Alafoss 18. feb.
ANTWERPEN
Eyrarfoss 29.jan.
Alafoss 5. feb.
Eyrarfoss 12. feb.
Álafoss 19. feb.
ROTTERDAM
Eyrarfoss 30. jan.
Álafoss 6. feb..
Eyrarfoss 13. feb.
Alafoss 20. jan.
HAMBORG
Eyrarfoss 31. jan.
Alafoss 7. feb.
Eyrarfoss 14. feb.
Álafoss 21. feb.
GARSTON
Fjallfoss 5. feb.
LISSABON
Vessel 27. feb.
LEIXOES
Vessel 28. feb.
BILBAO
Vessel 1. mar.
NORÐURLÖND/-
EYSTRASALT
BERGEN
Reykjafoss 25. jan.
Skógafoss 1. feb.
Reykjafoss 8. feb.
Skógafoss 16. feb.
KRIST1ANSAND
Reykjafoss 28. jan.
Skógafoss 4. feb.
Reykjafoss 11. feb.
Skógafoss 18. feb.
MOSS
Reykjafoss 29. jan.
Reykjatoss 12. teb.
HORSENS
Skógafoss 7. feb.
Skógafoss 21. feb.
GAUTABORG
Reykjafoss 30. jan
Skógafoss 6. feb.
Reykjafoss 13. feb.
Skógafoss 20. teb.
KAUPMANNAHÖFN
Reykjafoss 31. jan.
Skógafoss 8. feb.
Reykjafoss 14. feb.
Skógafoss 22. feb.
HELSINGJAÐORG
Reykjafoss 1. feb.
Skógafoss 8. feb.
Reykjafoss 15. feb.
Skógafoss 22. feb.
HELSINKi
Skeiösfoss 28. jan.
GDYNIA
Skeiösfoss 31. jan.
ÞÖRSHÖFN
Reykjafoss 4. feb.
Skógafoss 11. feb.
NORRKÖPING
Skeiösfoss 28. ian.
VIKULEGAR
STRANDSIGLINGAR
-fram ogtil baka
fra REYKJAVIK
alla manudaga
fra ISAFIRDI
alla þnðjudaga
fra AKUREYRl
alla fimmtudaga
EIMSKIP