Morgunblaðið - 30.01.1985, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1985
39
DVERGRÍKI í DEIGLUNNI/Jón Óttar Ragnarsson
''v-í jt&'
Hugmyndir: Forsendur alira framfara!
Réttlátara þjóðfélag
Það kraumar í deiglunni jafnt í
austri sem vestri, enda sósíalism-
inn brátt allur og óvissa framund-
an.
Höfuðverkefni íslendinga á
komandi árum er að átta sig á því
hvaða tengsl eru á milli hug-
myndafræði og framfara og kjósa
sér síðan þá þjóðfélagsgerð sem
þeim hentar best.
• •
Ofgarnar
1 hámarksríki Marx gamla sem
þorri jarðarbúa hefur nú hafnað á
ríkið öll atvinnutæki. Einstakl-
ingarnir verða að læðast um á
tánum til þess að styggja ekki
Stóra bróður.
í slíku þjóðfélagi er öllu eytt í
undirstöóur. Yfirbyggingin verður
því eitt allsherjar hrófatildur á ótrú-
lega skömmum tíma. Hagvöxtur og
framfarir stöðvast skjótt.
í lágmarksrfki Friedmans er
þessu öfugt farið. Þar hefur ríkið
nánast engu öðru hlutverki að
gegna öðru en því að halda uppi
lögreglunni og hernum.
I slfku samfélagi fer allt í yfir-
bygginguna. Undirstöðurnar eru
vanræktar. Meðan sjóðir fortíðar
eru að tæmast verður hagvöxtur ör.
Síðan algjört hrun.
Hið frjálslynda ríki
Alla þjóðhöfðingja dreymir um
að geta fundið hið „rétta" jafn-
vægi milli rfkisreksturs og einka-
framtaks þar sem hvor aðilinn
fær aðhald af hinum.
Það er einmitt þessi gagn-
kvæma samkeppni sem er for-
senda allra framfara, en um leið
það grundvallaratriði sem bæði
frjálshyggjumenn og marxistar
hafa misskilið.
Bestur árangur næst þegar rík-
ið gerir það sem það er hæfast til:
Annast undirstöðurnar, þ.e. örygg-
isnetið og hugmyndirnar, á meðan
einkaframtakið annast yfirbygg-
inguna, þ.e. vörurnar og þjónust-
una.
Akkilesarhællinn
Undirstaða allra framfara eru
hugmyndir hvort sem um er að
ræða uppfinningar, rannsóknir
eða listsköpun. Án hugmynda
enginn hagvöxtur. Án hagvaxtar
engar framfarir.
Það er ótrúlegt en satt að jafnt í
þúsundáraríki Marx sem Friedmans
verður það hugmyndaskorturinn
sem smám saman ríður þjóðfélaginu
að fullu.
í marxísku ríki deyja allar
hugmyndir með tímanum vegna
þess að það hentar ekki Stóra
bróður að leyfa útsjónarsömum
einstaklingum að hugsa sjálf-
stætt.
f ríki frjálshyggjunnar deyja þær
sömuleiðis smátt og smátt vegna
þess að markaðurinn hafnar öll-
um hugmyndum nema þeim sem
gefa af sér fljótfenginn arð.
Fjármögnun
hugmynda
í frjálslyndu ríki er fjármögnun
hugmynda fyrst og fremst flókið
hagfræðilegt vandamál sem ein-
ungis verður leyst með samspili
ríkis og einkaframtaks.
Það er ótrúlegt en satt að þó allar
framfarir nútímans byggist á nýjum
hugmyndum er engin haldbær hag-
fræðikenning ennþá til um fjár-
mögnun þeirra.
Sérhver vestræn þjóð hefur
leyst þennan vanda eftir bestu
getu, en engri tekist það fullkom-
lega. Ættu fslendingar að leggja
sérstaka rækt við þetta svið.
f fyrsta lagi er ljóst að ríkið hef-
ur lykilhlutverki að gegna við að
aðstoða við þróun hugmynda
fram til þess tíma sem hægt er að
ýta þeim út á markaðinn.
En jafnframt þarf að laða fjár-
magn einstaklinga út á þetta svið.
Til þess að það takist þarf að gera
umfangsmiklar breytingar á
skattakerfinu og víðar.
Lokaorð
Marxisminn er allur. Bylgja frels-
is og bræðralags streymir á ný um
löndin. Við erum frjáls. Frjáls á nýj-
an leik. Frjáls til að hugsa. Frjáls til
að skana.
Ef Islendingar nota þetta tæki-
færi til þess að undirbúa nýtt
framfaraskeið á grundvelli frjáls-
lyndis og samkeppni mun íslensk
menning lifa framtíðina af.
Ef það tekst munum við sem enn-
þá erum ung lifa þann dag þegar
dvergríkið í Atlantsálum verður orð-
ið að því menningarstórveldi sem
því ber að vera.
En þetta krefst vinnu. Og raunsæ-
is. Því miður eru þeir ótrúlega marg-
ir sem vilja hjakka áfram í forsjár-
hyggjufarinu eða ánetjast nýrri
kenningu ... og hætta að hugsa.
Laura Biagiotti

Tískusýning frá ítalska tískuhönn-
uöinum Lauru Biagiotti á mynd-
bandi á morgun. Einnig snyrti-
vöru- og ilmvatnskynning. Make
up á staðnum.
CLARA, LAUGAVEGI 15.
f HURÐAPUMPUR
Margar stæröir
Áöur Yale nú
Viögerö og varahlutir fyrir Yale og BKS
huröapumpur.
Góðar vörur — Gott verö — Góö þjónusta
Umboð fyrir ísland
-MFA--------------------------------
NÁM í ERLENDUM
VERKALÝÐSSKÓLUM
Genfarskólinn
Arlegt námskeið norræna verkalýösskólans í Genf verö-
ur næsta sumar á tímabilinu 25. maí—6. júli. Þátttak-
endur eru frá Norðurlöndunum. Skólinn starfar í tengsl-
um viö þing Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO), sem
haldiö er á sama tíma. Nemendur dvelja fyrstu viku
skólatímans í Svíþjóö, þá í Genf í Sviss og síöustu
vikuna í Frakklandi. Þátttökugjald er 7.600.00 sænskar
kr. MFA á rétt á tveim námsplássum og greiöir feröa-
styrk. Nauösynlegt er aö þátttakendur hafi gott vald á
sænsku, dönsku eöa norsku. Enskukunnátta æskileg.
Manchesterskólinn
Árlegt námskeiö Manchesterskólans fyrir félagsmenn
verkalýössamtakanna á Noröurlöndum veröur haldiö
28. aþríl—19. júlí nk. Námskeiði Manchesterskólans er
ætlaö aö kynna félagsmönnum verkalýössamtakanna í
Danmörku, Finnlandi, Noregi, fslandi og Svíþjóö breska
verkalýðshreyfingu, breskt samfélag, félagsmál og
stjórnmál, auk þess sem þátttakendum gefst kostur á
enskunámi. Þátttökugjald er 2.500.00£. MFA á kost á
einu til tveim námsplássum.
Umsóknum um skólavist á Genfarskólann og Manchest-
erskólann ber aö skila til skrifstofu MFA, Grensásvegi
16, 108 Reykjavík á þar til gerö eyöublöö, sem þar fást
FYRIR 17. FEBRÚAR nk. Nánari upplýsingar um þessa
skóla eru veittar á skrifstofu MFA, sími 84233.
Menningar- og fræðslusamband alþýöu.