Alþýðublaðið - 02.12.1931, Blaðsíða 2

2
ALÞVÐUBLAÐJÐ
Sfildarelnkasalan.
Brauðverðið í borginni.
Fyrir nokkrum dögum átti sá,
er þetta ritar, af tilviljun tal viöi
norskan sjómann hér á pósthús-
inu. Hann hafði verið á norsku
síldveiðaskipi, einu af peim, sem
veiddu utan landhelgi; þeir höfðu
veitt vel, en selt lítið, og útíit
sagði hann vera á að hann hefði
ekki nema fæðið upp úr síld-
veiðastarfi sínu hér við land.
Sagði Norðmaður þessi, að
mikill hluti norskra sjómanna, er
síldveiði hefðu stundað hér í
sumar, hefðu fengið sama og
ekkert fyrir strit sitt.
Það er því sama sagan, sem
Norðmenn hafa að segja (nema
þó öllu verri), og sú, er margur
íslenzkur sjómaður getur sagt, að
eftirtekjan eftir síldveiðarnar sé
lítil.
En hver ju er um að kenna ?
Myndi ekki vera aðallega því
sama um að kenna, það er fyrst
og fremst því, sem allir vita að
hefir öhjákvæmiiegt verðífallf í för
með sér fyrir ísléhzku síldina,
sem er of mikti oeiði?
Eða mundi það vera rétt, siem
íhaldsmenn og sprenginga-kom-
múnistarnir halda fram, að það
sé síldareinkasölunni að benna,
hvað lágt verð sé á síld þeirri,
sem Íslendingar eiga, og að verð-
ið mundi vera betra og alt vera!
gott, ef ekki væri emkasalan?
En ef svo er, hvers vegna er þ!ál
síld Norðmanna í jafn lágu (eða
máske réttara sagt enn þá lægra)
verði? Ekki er þó síldareinka-
sölunni til að dreifa þar.
Það er margur sjómaðurinn nú,
sem bölvar einkasölunni, en það
myndu líka margir bölva og vera
gramir yfir því, að hafa ekkert
haft upp úr sumrinu, þó engin
einkasala hefði verið. Því þó
henni hafi verið alt annað en vel
stjórnað, þá er víst, að útkoman!
hefði verið enn þá verri, ef skipu-
lagsleysi auðvaldsþ jóðf élagsins
hefði fengið að komast í algleym-
ing um þessi mál.
Það er eins og flestir séu nú
búnir að gleyma hvernig ástandið
var áður en einkasalan kom, og
hvernig það óhjákvæmilega hlýt-
ur að verða eftir á, ef hún yr'öi'
lögð niður.
Áður en einkasalan kom á, fóru
síldareigendur í ferðalag um Svi-
þjóð seinni hluta vetrar, til þess
að reyna að selja Svíum siíd. Eh
Svíar vildu lítið kaupa, því ís-
lenzku frambjóðendurnir voru
margir og buðu hver niður fyrir
annan; Svíarnir litu því ekki Við
að kaupa fyrir fram, fyr en verð-
ið var komið langt niður fyrir
það, sem raunverulega var vit
að bjóða síldina fyrir. Fyrsta
hugsun útgerðarmanna hlaut því
að vera að reyna að skrúfa niðutj
eftir megni kaup sjómanna og
verkafólks í landi, til þiess að
hafa von um að geta Látið rekst-
urinn bera sig með því lága verði,
sem útgerðarmenn sjálfir höfðu
skapað með því að bjóða hver
niður fyrir annan.
En það var ekki nema npkkur
hluti af síldinni, sem hægt var
að segja þannig fyrir fram, fyrir
þetta mjög svo lága verð, er inn-
byrðis samkeppni útgerðarmanna
skapaði á sölumarkaðiinum. Verð-
ið á þeirri síld, sem ekki var
seld fyrir fram, fór síðan ein-
göngu eftir því, hve mikið veidd-
ist. Ef það veiddist, eins og í ár,
mieira en markaður var til fyrir,
féll síldin niður úr öllu viti, en
ef minna veiddist en marlaður
var fyrir, hélst hún í sæmilegu
verði, eða gat jafnvel komist í
ágætt verð, þó venjulega ekk’
fyr en hún var komin úr höndum
íslendinga.
Þess er vert að geta, að |)etta(
skipulagsleysi á síldarverðinu, er
skapaðist af hinu marglofaða
auðvaldsþjóðfélags fyrirkomulagi,
blátt áfmm bamiaði alla vöm-
vöndun. Því þegar of lítið varð af
síld, miðað við það, sem hægt var
að selja, gekk öll síld út', hér um
bil hvernig sem hún var með
farin,. Veiddist hinis, vegar of
mikið, var sá, sem
vandað hafði verkun síldarimn-
ar, venjulega þeim mun ver far-
inn, sem hann hafði kostað meira
til hennar en aðrir. En þegar
síldin féll niður úr ö/Llu viti, en
árin sem hún gerði það voru
svo mörg, að fremur má segja
að þau hafi verið riegla en undan-
tekning, hvað fengu sjómenn oft
á tíðum þá, hvað fengu verka-
menn í landi og hvað verkakon-
ur? Hversu margir útgerðar-
menn og aðrir síldareigendur
hafa ekki komist í algert mát,
þegar síldin fyrir stjórnleysi auð-
yaldsfyrirkomulagsins féll niður
úr öllu valdi, svo þeir urðu aö
meira eða minna leyti að svíkja
sjómennina og verkafólkið í
landi jafnvel alveg ? Það er marg-
ur verkamaðurinn og mörg
verkakonan, sem ekki fengu neitt
fyrir síldarvinnuna sína, af þvi
hin snögga verðbreyting á síld-
inni var búin að setja útgerðar-
manninn á höfuðið viku eða
hálfum mánuði eftir að hann
sjálfur og aðrir, sem til þektu,
héldu að hann mundi stórgræða
á síldinni.
En hvernig er annars með salt-
fiskinn ? Er ekki verðið á hbnum
fyrir neðan alt vit? Þar er þó
engin einkasala. Enn þá er fjöldi
manna hér og þar á landinu, Sem
ekki hafa fengið borgað kaupið
sitt frá því í apríl síðast liðinn,
af því útgerðannaðurinn hefir
ekki getað komið fiskinum í verð,
og má geta nærri, hvað syngja
mundi í auðvaldinu og sjálfboða-
hjálparliði þess, sprenginga-kóm-
múnistum, ef einkasala væri á
saltfiski, þó ekki eitt einasta auð-
valdsblað, né neitt af blöðum
Hækkar
Um næst síðustu helgi sam-
þyktu bakarameistarar hér í borg-
!nni að hœkka brauðverðið altað
25% svo fremi að Alþýðubrauð-
gerðin fengist til að gera það líka,
En þar sem forstjóri Alþýðu-
brauðgerðarinnar, Guðm. R. Odds-
son, og stjörn hennar hafa neitað
að fylgja bakarameisturum í verð-
hjálparkokka þess, spnenginga-
kommúnistanna, hafi minsf á
þetta atriöi nú.
Það er á allra vitorði, að stjó-rn
síldarieinkasölunnar hefir í möirlgu
verið mjög ábótavant, og Var það
þó ekki af því að forstjórakaup-
ið væri of lágt, þ. e. 12 þús. kr.
á ári. Kaup þetta er ekkert of
hátt fyrir þá, sem hafa vit á að
vinna verkið, en af því hér er
um mjög mikilvægt starf að
ræða, þá er alt kaup of hátt fyrir
þá, sem ekki hafa vit á að vinna!
það.
Það er ekki við öðru að búast
en að auðvaldið snérist eftir
mætti gegn síldareinkasölunmi og
neyndi eftir rnegni að rægja hana
niður. Hitt er aftur furðulegra,
að Einar Olgeirsson og verklýðs-
samtaka-sprengingamenn hans
skyldu snúast gegn sí dareinkasöl-
unni og taka upp auðvaldsróginn
um hana, og þó furðulegast að
það skyldi vera samtímiis að Ein-
ar snérist gegn henni og að hannl
hætti að fá borgað frá henni
kaup, sem nam 5 kr,. um tím-
ann hvern virkan dag ár út og
ár inn.
Ólafur Fridriksson.
Hi rðbakara-máf ið.
í þeim6kössum,Sem Björn hirð-
bakári Björnsson visaði lögregl-
unni á og hún sótti til hams í
Vallarstræti og flutti í íangahúsr-
ið, eru alls konar létt vín auk
whiskys og koníaks. Enn hefir
Björn ekki viðurkent að hafa selt
það áfengi, er hann fékk, en á-
kvæði laganna um lægstu sekt
fyrir smygl hljóðar upp á 1000
krónur og auk þess 40 kr. fyrir
hvern líter. En óvíst mun vera
hvoxt Björn verður dæmdur fyrir
smygl.
Um hið dularfulla innbrot á
Harastöðum, húsi Björns Björns-
sonar, er enn ekkert upplýst. Hafa
stúlkurnar, sem þóttust heyra til
og sjá innbrotsmennina, ekki enn
verið teknar til yfirheyrslu, en
það verður að líkindum gert bráð-
lega. Er þessi dráttur all-einkenni-
legur.
Fisktökuskip kom í gærkveldi
til „Alliance“.
ð um 25°|0?
hækkun að svo stöddu, þá hefir
verðhækkun bakarameistara ekki
komið til framkvæmda enn þá.
Hvort þeir hækka verðið þrátt
fyrir þetta er ekki gott að segja.
Eins og kunnugt er byrjaði Al-
þýðubrauðgerð n með mikla verð-
lækkun í haust, en bakarameistar-
ar komu í kjölfar hennar..
Atvinoabótavinna
og atvinnoleysis-
styrkir.
Á fundi fjárhagsnefndar-
Reykjavíkur, er haldinn var á
föstudaginn var, var gerð svo
hljóðandi samþykt samkvæmt til-
lögu Stefáns Jóh. Stefánisisonar:
„Nefndin leggur til, að bæjar-
stjórn álykti nú þegar, að á fjár-
hagsáætlun fyrir 1932 verði gerö
ráðstöfun til að tryggja fé til at-
vinnubóta, er nemi að minsta
kosti tvöföldu væntanlegu fjár-
framlagi rílussjóðs til atvinnu-
bóta í bænum, og að borgarstjóra.
verði falið að fara þess á leit, að
fjárframlag ríkissjóðs ti!l atvinnu-
bótavinnu verði lagt fram nú
þegar,.“
Stefán Jóh,. Stefánsison flutti.
einnig eftirfarandi tíilögu:
„Fjárhagsnefnd leggur það til,
að bæjarstjórn samþykki á næsta
fundi:
1) ao hefja þegar atvinnubóta-
vinnu í stórum stíl, svo að at-
vinnulausir verkamenn fái þar
vinnu,
2) að þeim atvinnulausum.
verkamönnum, sem ekki komast
■að í þá vinnu nú þegar, og eins
þeim vcrkamönnum, sem ekki eru
færir til atvinnubótavinnunnar,
sé veittur atvinnuleysisstyrkur
úr bæjarsjóði, er nemi 5 kr. á
dag og 1 kr. á dag íyrir hverni
skylduómaga. Atvinnuleysisstyrk
má greiða með vörum, svo sem
fiski, kjöti og kornvöru, alt að
2/3 hlutum,
3) ao ekki verði lokað fyrir gas
né rafmagn hjá atvinnulausumi
1 mönnum, þó vanskil verði,
4) ao koksi verði úthlutað til
atvinnulausra manna,
5) ao atvinnulausum mönnum
verði gefin eftir útsvör.
Til þess að framkvæma þetta,:
kjósi bæjarstjórn þriggja manna
nefnd nú þegar, og auk þess út-
nefni fulltrúaráð verklýðsfélag-
anna í Reykjavík tvo nefndar-
menn til viðbótar. Nefnd þessi á-
kveður hverjir fái atvinnubóta-
vinnu, hyérjir atvinnuleysisstyrk
og hjá tíverjum verði ekki hafið
gjald fyrir gas og rafmagn og
hverjir fái afhent koks, og hverj-
um séu eftirgefin útsvör. Kostn-