Alþýðublaðið - 03.12.1931, Blaðsíða 2

2
ALPVÐUBLAÐÍÐ
Sfldareinkasðlufundurinn.
Einn af folltriium útgerðarm nna, Ingvar
Gnðjónsson, játar að hafa viljandi spilt fýrir
soln sildarinnar í somar.
Á Síldareinkasölufundinum í
gær fluttu peir Sveinn Benedikts-
son og Finnur Jónsson þessa tiL
Iögu, sem kemur síðar til at-
kvæða:
„Fundurinn mótmælir pví fast-
lega, að útflutningsnefnd Síldar-
einkasölunnar taki á móti skemdri
síld eða greiði fyrir hana ver'k-
unarlaun til síldarsaltenda og tel-
ur, að par sem slík greiðsla hefiin
farið fram, sé það í fullu beiim1-'
ildarleysi."
Lesendur Alpýðublaðsins muna
víst eftir grein Erlings Friðjóns-
sonar hér í blaðinui í sumar, par
sem pví var haldið eindregið
fram, að skemd síldarinnar ætti
að vera eingöngu á ábyrgð salt-
endanna, en að sjómenn ættu ekki
að verða fyrir neinu tjóni af
henni. — ‘
Ríkið er í ábyrgð fyriir \,480
þúsund ísl. kr. skuld Síldareinka-
sölunnar við Landmandsbankann
í Kaupmannahöfn, og einnig
skuldar Einkasalan ríkinu út-
flutningsgjald af Rússasíldinni
frá árinu 1930 og af síldinni s. 1.
sumar, alis um 270 þús. kr.
Fyrir pví var svohljóðandi til-
laga sampykt á fundinum með
samhljóða atkvæðum: „Fundur-
inn samþykkir að kjósa priggja
manna nefnd til að tala við riik-
isstjórnina um skuldir Síldar-
einkasölunnar og halla pann, sem
orðið hefir á pessu ári.“ — I
nefndina voru kosnir: Finnur
Jónsson, Porlákur Guðmundsison
og Hafsteinn Bergpórsson.
Sveinn Benediktsson og Haf-
steinn Bergpórsson hafa lagt fram
tillögu, par sem þeir vilja liáta
fundinn skora á rikisstjórn.ina að
gera Einkasöluna upp sem gjald-
prota. —
Ctgerðarmenn hafa komið
Einkasölunni í það öngpveiti, að
hún hefir í ár m. a. ekki getað
staöið í skilum með útflutnings-
gjald til ríkisins og að fuIJnægjaj
ýmsum öðriim kröfum, sem á
henni hvíla. Svo þegar peir búast
nú við að geta ekki framvegis
haft ráð Einkasölunnar í hendi
sér, pá vilja peir fara gömlu leið-
ina — að láta skuldaeigendur tapa
vegna peirrar óstjórnar, sem út-
gerðarmenn eiga sjálfir sök á, í
stað pess að fyrirtækið verði reist
við á sómasamlegan hátt,
Sem dæmi upp á framferði
sumra útgerðarmanna gagnvart
Síldareinkasölunni má geta pess,
að Ingvar Guðjónsson, útgerðar-
maður á Akureyri, sem er útgerð-
armannafulltrúi á Elnkasölufund-
inum, lýsti yfir pví á fundinium,
í gær, að hann hefði í sumar
skrifað danska verzlunarfélaginu
Bræðrunum Levy ábakvið einka-
sölustjórnina og sagt þeim, —
pótt hann hefði enga heimild til
þess —, að . peir myndu geta
fengið alla hiria hreinsuðu síld
Einkasölunnar fyrir 12 kr. tunn-
una. Þetta var um líkt leyti og
Björn Líndal var að selja nokk-
urn' hluta pessarar síldar fyrir
23 kr. tunnuna. — Sjá víst flestir,
hver áhrif slik aðferð getur haft
til að spilla fyrir góðu verði á
síldinni. —
Á fundi í morgun setti Guð-
mundur Skarphéðinsson, skóla-
stjóri á.Siglufirði, sem hefir mál-
frelsi á fundinum, rækilega ofan
í við Ingvar Guðjónsson fyrir
þessa framkomu hans.
Á piéim fundi var sampykt með
samhljóða atkvæðum pessi tillaga
frá Friðriki Steinssyni: „Fundur-
inn skorar á forstjóra ríkisútgerð-
arinnar að beita sér fyrir pví, pð*
fengnu leyfi Síldareinkasölu Is-
lands, að tilraun verði gerð umj
að flytja út ísvarða síld pá, er
nú veiðist á Austfjörðum."
Fundurinn heldur áfram kl. 4
í dag, en að líkindum lýkur fund-
inum á morgun, par eð fulltrú-
arnir af Austfjörðum munu fara
heimleiðis með „Esju“ annað
kvöld, — hafa að öðrum kosti
ekki skipsferð heim fyrst um sinn.
Útgerðarmenn
vilja halda síldareinka-
söluimi áfram.
Fullvíst er nú talið, ao útgero-
armenn uilji halda síldaminka-
sölunni úfram. Þeir eru ekki á
móti síldareinkasölu, heldur á
móti pví, aö peir fái ekki ad ráda
henni. Þeir vilja pví leggja síldar-
einkasöluna niður nú, en taka
hana upp sem sölusamlag, par
sem útgeröarmenn rúwi einir ölLu.
Útgerðarmenn eru sem sé búnir
að sjá það fyrir löngu, að án
einkasölu hlýtur síldarútvegurinn
að hrapa ofan í samia foraðið
og hann var í áður en hún komst
á. En pá var pað svo, að sjómenn
urðu flestir að sitja heima yfir
sumartímann af pví alt var fult
af norskum skipum og mjög var
undir hælinn lagt hvort peir ís-
lenzkir sjómenn, sem á sjóinn
komust, og verkalýðurinn í Iiandi
fékk nokkuð eða ekkert pegar
sumarvinnunni var lokið.
Allir, sem til pekkja, vita pví,
að prátt fyrir margfaldar vitleys-
ur, sem framdar hafa verið af
stjórn einkasölunnar, væri ástand-
ið pó enn verra en pað er, pví
sjómenn hefðu fengið enn minna
en nú, og stór hluti verkalýðsins
verið svikinn um kaupið, af pví
Tímarnir breytast.
Húsra nsökn hjá Höskuldi.
Fyrir allmörgum árum var
handtekinn alræmdur vínbruggari,
sem hafði bækistöð sína í ná-
grenni við einn af kaupstöðum
pessa lands. Hafði lögregla stað-
arins lengi reynt að fá færi á
bruggaranum og sett menn til
höfuðs honum, en lítið orðið á-
gengt. Bruggarinn var sem sé einn
af peim mönnum, sem hafði „lag
á pví að koma sér vel við ná-
granna sína“. Lék orð á pví, að
hann flytti tæki sín til og frá ögi
væri sjaldan lengi á sama stað
við iðju sína. Loks fékkst pó færi
á honum, er h.ann var að koma
framleiðslu sinni á markaðinn.
Fór lögreglan pá tafarlaust á
heimili hans og hóf leit bæði i
íbúðar- og penings-húsum, en sú
leit varð árangurslaus. En ekki
var látið hér staðar numið. Verð-
ir voru siettir á laun nálægt staðn-
um nóttina eftir leitina, og varð
pað til pess, að tæki bruggarans
fundust í fjárhúsi eins af ná-
grönnum hans, og átti pá enn að
fara að flytja pau í nýjan stiaö.
Eftir mörg réttarhöld og ýmsar
vífilengjur af hálfu bruggarans
játaði hann sekt sína. Var hann
síðan dæmdur til fésektar og
fangelsisvistar, og var dómurinn
allþungur, sem vonlegt var. Brá
bruggaranum nokkuð, er hann
frétti dóminn og mælti af stundu:
„Engin stétt manna er eins hrakin
og hrj.áð á pessu landi eins og
bruggarar".
Síðan þetta gerðist hafa tím-
arnir breyzt. „Stétt bruggaranna“
verður nú fjölmennari með ári
hverju, sem lí ur, og sumum finst,
að peir geti nú naumast lengur
kvartað um að peir séu „hraktir
og hrjáðir". Skal hér að eins get-
ið um eitt dæmi til samanburðar
því, sem að ofan- er ritað.
Fyrir nokkru tók lögreglan í
Reykjavík Höskuld bónda í Saur-
Sbæ í Flóa og set:i hann í gæzlu-
varðhald. Hafði Höskuldur pcs„i
útgerðarmenn hefðu margir hverj-
ir ekkert haft til þess að borgiá
með af pví peir hefðu /Vjkkert
fengið fyrir síldina. .
Maður vestan af fjörðum, er
kom inn, í skrifstofu Alpýðublaðs-
ins í gær, skýrði frá pví, að á
þeim firði, sem hann á heima á,
ættu sjómenn og verkamenn milli
10 og 20 þús. kr. hjá útgerðar-
mönnum, sem gætu ekki borgað,
sumir af pví fisksalan hefði geng-
ið svo illa, aðrir af því peir hefðu
hvorki fisk, lánstraust né pen-
inga. Sama sagan er sögd alls
stadar a<5 af landinu, -að verka-
menn og sjómenn fá ekki greitt
kaup sitt, af því saltfisksalan er í
þeirri endemisóreiðu, sem allir
vita. Hér er pó éltki einltasölu til
aöj dreifci.
lengi verið grunaður um áfengis-
bruggun í stórum srtíl, enda orð-
ið uppvís að slíku að minsta kosti.
tvisvar. Fundust nokkrar flöskur
af heimabrugguðu áfengi í her-.
bergi hans, er hann var tekinn
[fastur í Reykjavík. Var yfirvaldi
| Árnesinga strax tilkynt um petta
og pess óskað, að húsrannsókn
væri gerð á heimili Höskuldar.
: Er venjulegt, að slíkar rannsóknir
! séu framkvæmdar tafarlaust, svo
hinir seku eða meðseku, ef nokkr-
ir eru, geti ekki komið Undan-
brögðum við. En 1. p. m. birtir
„Morgunblaðið" viðtal við Magn-
ús Torfason, sýslumann Árnes-
inga, og er þar meðal annars
hait eftir sýslumanni: „Hann (p.
e. sýslumaður) kvaðst ekki hafa
getað snúist við pví, að fara í
Saurbæ á laugardaginn, því að
p.á purfti hann í embættisferð upp
á Skeiö. En hann kom að Saurbæ
kl. 10 á sunnudagsmorgun." Og
blaðið hefir einnig eftir sýslu-
manni, að rannsóknin í Saurbæ
haii orðið gersamlega „forgeíins".
Nú veit hvert mannsbarn, að 1
útvarpsfrétt var skýrt frá pví
strax á laugardagskvöldið, að
Höskuldur hefði verið handtekinn
og símað hefði verið tiil sýslu-
manns um að gera húsrannsókn
hjá honum. Þurfa nú bruggarar
ekki lengur að kvarta um að þeir
séu „hraktir og hrjáðir", ef á áð
taka upp pann sið, að útvarpið
tilkynni landsfólkinu hátíðlega að
gera eigi húsrannsókn hjá peim
löngu áður en hún er fram-
kvæmd. Áður pótti beppilegast
að gera húsrannsóknina tafarlaust
og áður en nokkur frétt gæti
boiist viðkomendum um hvað tii
stæði, en nú er „stéttinni" gert
stórum hærxa undir höf'ði.
Eitir því, sem „Morgunblaðinu"
segist frá, afsakar sýslumaður
drátt pann, sem varð á liúsrann-
sókninni, með pyí, að hann hafi
purft að fara í embættisferð upp
á Skeið, en sú afsökun yfirvalds-
ins er létt á metunum. Eða gat
ekki sýslumaður falið fulltrúa
sínum að framkvæma rannsókn-
ina, fyrst hann sjálfur purfti að
faria annað? Og ef fulltrúinn var
líka svo störfum hlaðinn, að hann
gat ekki heldur farið strax til
Saurbæjar, var pá ekki auðvelt
fyrir sýslumann að fá aðra trú-
veröuga menn á Eyrarbakka til að
sjá um húsrannsóknina? Að
minsta kosti virðast sumir Eyr-
bekkingar hafa haft áhuga fyrir
máli þessu. Því enn er haft eftir
sýslumanni í áður nefndu við-
tali, að Goodtemplarar á Eyr-
arbakka hafi nýlega beðið hann
að rannsaka hjá Höskuldi, en
hann hafi svarað pví, að ef piefe'
hefðu pata af einhverju, pá skyldi
hann koma „upp á stu. dina, hvort
svo sem þaö væri á degi eða.
/