Alþýðublaðið - 05.12.1931, Blaðsíða 2

2
ALPYÐUBLAÐTÐ

SSldareinkasolufundurinn.
Til beggja handa.
Á fundinum í gærmorgun var
svohljóðandi clagskrártillaga frá
Brlingi Friðjónssynii, Finni Jóns-
syni o. fl. samþykt, með 9 at-
kvæðum gegn 5:
„Ot af framkomnum tillögum
wn, að Síldareinkasalan verði
tekin til skiftameðferðar, lýsir
fundurinn því yfir, að þar sem
ekki liggur fyrir nema mjög laus-
leg áætiun um hag Einkasölunn-
ar og þar sem fjárhagur hennaT
og stjórn er eingöngu í höndum
núverandi útflutningsnefndar til
næsta nýjárs, telur fundurinn ekki
ástæðu til samþyktar i þessum
efnum. Hins vegar skorar fund-
urinn á útflutningsnefnd, er tek-
ur til starfa um áramót, að rann-
saka allan hag Einkasölunnar frá
byrjun og leggja tillögur sínar
út af þeirri rannsókn fyrir næsta
nðalfund. Samkvæmt þessu tekur
fundurinn fyrir næsta mál á dag-
skrá.“
Har með féll tillaga Sveins
Eenediktssonar og Hafsteins
Bergþórssonar um, að fundurinn
skoraði á ríkisstjórnina að hlutaist
til um, að Síldareinkasalan verði
gerð upp sem gjaldþrota. Einnig
féll þar með tiflaga frá Friðrikj
Steinssyni, sem var nokkurs kon-
ar breytingartillaga við tillögu
þeirra Sveins og Hafsteins. Vildi
hann 'Iáta gera upp Síldareinka-
sölu-fyrirtækið, en ekki þannig,
að það væri tekið til gjaldþrota-
méðferðar, og auk þess voru fleiri
tillögur þar saman komnair í einu
lagi, .sem komu til atkvæða í að-
alatriðum út af fyrir sig, sam-
kvæmt tillögum annara fundar-
manna.
Næst kom til atkvæða tillaga
frá Sveini Benediktssyni, Haf-
steini Bergþórssyni og Steindóri
Hjaltalín, um að skora á ríkis-
stjórnina að skipa þriggja manna
nefnd til þesis að framkvæma
. sams konar rannsókn eins og
fundurinn með dagskrársamþykt-
inni skoraði á viðtakandi útflutn-
ingsnefnd að gera. Samkvæmt til-
lögu þessari skyldi nefndin einnig
„koma með tillögur um framtíð-
arfyrirkomulag síldarmálanna".
Þar sagði að lokum: „Kostnaður
við. nefndarstörfin sé greiddur af
land s stjórninni. “ [ Persónuliega ? ]
tt" Tillaga þessi, var fekl með 7
atkvæðum, en 5 greiddu henni
atkveéði.
Samþykt var með 10 samhljóða
atkvæðum svohljóðandi tillaga
frá Finni Jónssyni: „Auka-aðal-
fundur Síldareinkasölunnar lýsir
yfir, að hann telur ófært að nokk-
uð af halla á rekstri Einkasöl-
unnar á þessu ári sé sett yfir á
næsta árs framleiðslu."
Tillagan gegn því, að Síldar-
einkasalan taki á móti skiemdri
síld eða greiði fyrir hana verk-
anarlaun til síldarsaltenda (til-
iagan í heild var í blaðinu á
fimtudaginn), var samþykt með
8 samhljóða atkvæðum.
Sveini Benediktssyni varð
margt til armæðu á fundinum.
Tillögur þeirra Hafsteins Berg-
þórssonar voru feldar, og svo
bættist það við, að hann vildii
fá birta í fundarbókinni hina
broslegu hótun um, að þeir Haf-
steinn myndu kæra fundarmenin
fyrir að kjósa útflutningsnefnd,
sem fundurinn var skyldur til
að gera lögurn samkvæmt, en
Sveinn hafði ekki athugað að
biðja um að þessi yfirlýsing
þeirra yrði tekin á dagskrá fund-
arins, og gat hún því ekki kom-‘
ist að. Kom þar enn í ljós, hve
illa Sveinn er að sér í almennum
fundareglum.
Sveinn sýndi hug sinn tif al-
þýðunnar með því að vilja telja
Erlingi Friðjónssyni og Finni
Jónssyni til foráttu baráttu þeírra
fyrir bættum kjörum verkamanna
og sjómanna. Reyndi hann lika
að halda því fram, að þeir gætu;
iekki verið fulltrúar útgerðar-
manna, af því að þeir eru jafn-
aðarmenn. Voru þó Sveinn og
Hafsteinn Bergþórsson báðir
kosnir útgerðarmannafulltrúar á
fundinn með færri atkvæðum
heldur en Erlingur, þótt öll út-
gerðaratkvæði, er fram gátu kom-
ið í Sunnliendingafjórðungi, væru
talin. Kosning Finns Jónssonar
sýnir iíka, að ekki hafa vest-
firzkir útvegsmenn þózt þurfa að
sækja ráð til Sveins um það,
hvern þeim væri hollast að kjósa
sér að fulltrúa. Varð Sveinn að
sætta sig við það, að ummælA
hans reyndust lokleysa af lakasta
tæi, sem hann varð að gefast
upp við að verja. Fékk hann og
réttmætar ákúrur fyrir þann ó-
frelsis-hugsunarbátt, að íhalds-
menn einir hafi rétt til að vera út-
gerðarmenn og fara með urnboð
þeirra, en ekki þeir menn, er hafa
aðrar stjórnmálaskoðanir.
Hafiaarfjförðiif’.
Nýlega opinberuðu trúlofun
sína í Hafnarfirði ungfrú Lili
Friiedner, dönsk stúlka, og Þor-
steinn Auðunsson, Austurgötu 7.
Tollstríð.
Símað er frá Lundúnum, að
neðri málstofan brezka hafi fall-
ist á innflutningstolla alt að 100°/o
verðmætis af ýmsum innfluttum
varningi og á sumum 50°/o.
Frá París er símað, að Frakkar1
athugi að leggja toll á ýmslaú
brezkar vörur, ef Bretar slaki ekki
til á tollunum.
Á alþingi 1919 voru sett lög um
laun embættismanna. Átti að á-
kveða þeim dýrtíðaruppbót á
launin, og fór sú verðstuðulsupp-
bót eftir verðlagi á vörum, aðal-
lega islenzkum framleiðsiluvörum.
Hagstofan átti síðan að reikna
út dýrtíðaruppbótina á hverju
(hausti í október. Næsta ár á eftir
var svo embættismönnum og
starfsmönnum landsins greidd sú
uppbót á laun sín, eftir þessum
útreikningi. Gert var ráð fyrir
áð þetta væri endurskoðað eigi
síðar en 1925 og þá áætluð föst
laun handa embættismönnum
landsins. Úr þessu varð þó eigi,
heldur voru lagaákvæðin um dýr-
tíðaruppbót framlengd — venju-
lega um 2 ár í senn — og gekk
svo fram til ársins 1930. Þá bar
ríkisstjórnin fram frumvarp um
að framlengja lögin um dýrtíðar-
uppbót fram til ársins 1932, þ. e.
um 2 ár. (J. J. átti þá sæti í
stjórninni eins og nú.) En rnenn
úr andstöðuflokkum Framsóknar
í neðri deild stungu upþ á því
að framlengingin tæki að eins til
eins árs í senn. Var þetía svo
samþykt á þinginu móti vilja
flestra Framsóknarmanna í Nd.
Áttu lögin þannig að falla úr
gildi í lok þessa árs.
Það virtist ganga mjög stirð-
lega hjá Framsókn í sumar að
fullmynda stjórn, hvað sem vald-
ið hefir, og það var ekki fyr en
skömmu fyrir þingslit, að hún
var fullskipuð. Nokkrum dögum
fyrir þingslit var enn eigi komin
fram tillaga um framlengingu á
áðurnefndum lögum, og bar ég
þá fram frv. um framlengingu
laga þessara til tveggja ára.
I Tímanum á laugardaginn ann-
an en var skrifar J. J. alllanga
grein um framlengingu þessara
(laga. Virðist hann ásaka undir-
ritaðan flutningsmann frumvarps-
ins og aðra þá, sem því gneiddu
atkv. í efri deild, fyrir það, að
fallast ekki á tiliögu frá honum
sjálfum um að framlengja lögin
um að eins eitt ár.
Viljandi eða óviljandi lætur J.
J. líta svo út í grein sinni, sem
þingið hafi með samþykt þessara
laga ákveðið tiltekna dýrtíðar-
uppbót fyrir 2 ár á laun starfs-
manna og embættismanna lands-
ins, en svo er vitanlega ekld,
heldur er þetta misskilningur hjá
ráðherranum, sem auðveldlega
getur af því stafað, að málið
heyrir ekki undir stjórnardeild
hans, heldur fjármálaráðherra; því
vitanlega felst í lögunum ekkert
annað en það, að greiða skuli þá
dýrtíðaruppbót, sem hagstofan á
hverju hausti reiknar út, eins og
áður segir. Þingið ákvarðar því
lekkiert í þessu. Það er verðlag á
vörum, sem skapar þá dýrtíðar-
uppbót, sem starfsmenn fá.
Ástæðan til þess að dómsmála-
ráðherra ekki vildi framlengja
lögin nema til eins árs í semn er'
sú, að verðfall á afurðum lands-
manna sé orðið svo mikið, að
eigi sé rétt að ákveða að greiðal-
dýrtíðaruppbót nema eitt ár í
senn. Þarna kemur aftur fram
ókunnugleiki ráðbeTrans á mál-
inu, því ef hann hefði kynt. sér
rækilega lögin, þá myndi hann
koamst að raun um, að verðlag
á framleiðsluvörum landsimanna:.
hefir einmitt mest áhrif á dýr-
tíðaruppbótina, svo að uppbótiin
lækkar eftir því sem verðlag á
þeim er lægra..
Nú er ekki öll sagan sögð með-
þessu.. Þó að Framsóknarflokks-
menn gæti ekki komið fram þess-
ari breytingu á frumvarpinu í.
efri deild, þá var ékkert ■ auÖveMr -
ara fyrir þá en að breyta frv. í
. neðri deild í þá átt, sem þeir
vildu vera láta, en það er síður
en svo að flokksmenn ráðherr-
ans hafi verið honum sammála
um þetta, því 22. ág. var málið
tekið fyrir í neðri deild og af-
greitt þann dag við allar 3 umr.
(náttúilega með afbrigðum) og
umræðulaust, og afgreitt sem lög
frá alþingi með samhljóða atkv.
I neðri deild áttu forsætisráð-
herra og fjármálaráðhexra sæti
og forseti deildarinnar var og er
flokksbróðir J. J„ svo það er
ekki efamál, að þetta mál befir
átt fullan styrk stjórnarinnar í
neðri deild.
Það kemur ekki þessu móli við,
þótt ríkisstjóm Framsiöknarflokks-
ins hafi á þrem undánförnum
þingum borið fram tillögu uim að
greiða hærri dýrtíðaruppbót en
skylt var eftir útreikningi hag-
stofunnar.
Það má vel vera, að það falli
vel í geð ýmsum hinna íhalds-
samari meðal bænda að fella nið-
ur með öllu nokkra uppbót á
kaup starfsmanna, alveg á sarna
hátt eins og þeir hafa undanfarið
verið að jagast um hið „háa“
kaup verklýðsins, og ráðherrann
viljað því með þessu koma sér í
mjúkinn hjá þeim hluta kjós-
endanna.
Ef nokkuð ipætti af þessu á-
lykta fyrir hina íhaldssinnuðu
kjósendur, væri þá það, að Jónas
Jónsson hefði staðið sig vel í.
þessu máli, en meiri hluti „Fram-
sóknar“-flokksins með fjármála-
ráðherrann í broddi fylkingar
hefði staðið sig nrjög illa.
II.
í „Morgunblaðinu" 22. nóv. er
langlokuhugleiðing út af viðtali
því við mig, er birtist hér í blað--
inu fyrir nokkru. Lætur blaðiö
svo, sem orsakir viðskiftakiepp-
unnar séu alt aðrar en þær, sem
ég hafði talið fram.
Þess má strax geta, að blaðinu
dettur ekki í hug að hrekjia heitl:
af því, sem ég befi sagt. Það-
mótmælir því ekki, að giernýtingii.