Morgunblaðið - 12.06.1985, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ1985
17
Píanótónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Brynja Guttormsdóttir hefur
undanfarin ár starfað sem píanó-
kennari hér í borg og kveður sér
hljóðs með tónleikum á Kjar-
valsstöðum, sl. föstudag. Á efn-
isskránni voru verk eftir Satie,
Schumann og Mussorgskí. Þrjú
fyrstu verkin voru „Gnossurnar"
eftir Satie, sérkennilega einföld
verk, er hann gaf út um 1890.
Menn eru ekki á eitt sáttir um
merkingu nafnsins Gnossiennes
og ýmist telja það dregið af höll-
inni Knossos eða að það tengist
trúarspeki og gæti því verið kven-
kenning af gnostika. Lög þessi
voru þokkalega leikin, með lát-
lausum hætti en án þeirrar dulúð-
ar, sem gefa verkum þessum und-
arlegan og fjarrænan blæ. Tvö
næstu verkin eru mjög erfið og
trúlega ekki heppileg til að þreyta
með frumraun sína á hljómleika-
palli. Fantasían op. 17 eftir Schu-
mann er mjög erfitt verk og marg-
slungið, bæði hvað snertir tækni
og túlkun. Margt var fallega gert
hjá Brynju og lítið um slys eða
úrfellingar, sem oft vill verða hjá
fólki er litla reynslu hefur í því að
„spila fyrir fólk“. Hins vegar vant-
aði nokkuð á að henni tækist að
„taka flugið" þar sem Schumann
Brynja Guttormsdóttir
lætur gamminn geisa og má vera
að óreyndum verði það oftast á, að
halda „tempóinu" innan tryggra
marka. í verki Mussorgskís,
„Myndir á sýningu”, tókst Brynju
ekki að losna við slys og úrfell-
ingar, sem voru einum of margar
til að teljast aðeins smáslys.
Verkið er bæði erfitt í túlkun og
leik og eiginlega ekki á færi ann-
arra en þeirra er auk tækni hafa
yfir að búa líkamlegu þreki.
Besti kafli verksins var þriðja
myndin, um börnin sem leika sér í
Tuileries-garðinum. í 5., 6. og
sjöundu mynd var of mikill hemilí
á hraða og í síðustu myndunum
vantaði nókkuð á alla myndsköp-
unina, þó margt væri þokkalega
leikið.
Brynja er mjög áheyrilegur pí-
anóleikari en hefur trúlega tekið
fyrir of erfið verkefni, sem bæði
eru mjög krefjandi í leiktækni og
túlkun tilfinninga, eins og hjá
Schumann, og leikrænna mynd-
forma, eins og hjá Mussorgskí.
Allt um það, Brynja skilaði sínum
fyrsta konsert fyrir fullu húsi og
það er eins og að „hleypa heim-
draganum", standa á eigin fótum
og þurfa að þola ágjöf og harðræði
fyrir miskunnarlausar kröfur
samferðarfólksins. Þar í er fólgin
þolganga listamannsins, að auk
þess að berjast við að aga sjálfan
sig í réttu verktaki og yfirvinna
eigin efasemdir, þarf hann bæði
að þola mistök sín og dómhörku
fólks, sem ekkert annað hefur til
málanna að leggja en að horfa eða
heyra. Þá þarf sterk bein, bæði til
að þola sjálfan sig og aðra.
Orgeltónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Nú mun senn líða að því að nýtt
orgel verði sett upp í Dómkirkj-
unni og voru síðustu orgeltónleik-
arnir, sem haldnir verða trúlega á
gamla orgelið, uppfærðir af fyrr-
verandi dómorgelleikara, Ragnari
Björnssyni. Á efnisskránni voru
tvær fantasíur í c-moll og í g-moll,
sjötta sónatan í G-dúr, Prelúdía
og fúga í a-moll og nokkrir sálm-
forleikir. Oft hefur leikur Ragnars
verið frísklegri og eins og gætti
deyfðar, sem helst kom fram í
hægum leik. Á nokkrum erfiðum
stöðum var misleikið, rétt eins og
undirbúningur væri ekki nógur. I
tveimur sálmforleikjum yfir
sálmalagið Jesus Christus, unser
Heiland, var einkum gætilega
leikið. Sónatan var á köflum vel
leikin og einkum miðþáttur verks-
ins þessi undarlega raddfleygun-
arsnilld sem Bach átti til í nokkr-
um hægum þáttum var fallega út-
færð af Ragnari.
Síðasti þátturinn varð honum
þyngri undir hendi, en sá þáttur er
auk þess að vera mikil leiktækni-
þraut, mikið glæsiverk. Þar vant-
aði nokkuð á að leikútfærsla
Ragnars væri af sömu stærð og
verkið.
í fjórum sálmforleikjum er
næst komu var leikur Ragnars fal-
legur og lauk tónleikunum með
Fantasíunni í g-moll, miklu glæsi-
verki. Fantasían, sem býður upp á
mikil tilþrif, var mjög gætilega
leikin og fúgan, sem er feikna erf-
ið, var sömuleiðis ekki merkt
kraftinum. Sem sagt, frá hendi
Ragnars voru þessir tónleikar ekki
Ragnar Björnsson orgelleikari
eins skarpir og hann átti fyrr
vanda til og má vera að í þeim hafi
gætt þeirra fjarvista frá orgeli
Dómkirkjunnar, sem telja nú þeg-
ar nokkur ár.
Dauöadansinn
Kvikmyndir
Árni Þórarinsson
Regnboginn: Úr valíumvímunni —
I’m Dancing as Fast as I Can ★★★
Bandarísk. Árgerð 1982. Handrit:
David Rabe, Leikstjóri: Jack Hofs-
iss. Aðalhlutverk: Jill Clayburgh,
Nichol Williamson, Dianne Wiest,
Geraldine Page.
I’m Dancing as Fast as I Can,
sem á íslensku fær þann rök-
rétta en ódramatíska titil Úr
valíumvímunni, var sýnd hér á
kvikmyndahátíðinni fyrir nokkr-
um árum og leikstjórinn, Jack
Hofsiss, kom til íslands af því
tilefni. Myndin vakti ekki mikla
athygli ef ég man rétt. Það er
óverðskuldað. Eins og íslenski
titillinn gefur til kynna er
myndin lærdómsrík hugvekja
um hættur lyfjaneyslu, en það
gefur henni þó ekki fyrst og
fremst gildi. Myndin er umfram
allt sýnishorn af úrvals kvik-
myndaleik, þar sem er frammi-
staða Jill Clayburgh í aðalhlut-
verkinu.
Clayburgh bar með sér frísk-
legan gust þegar hún hóf að
leika í kvikmyndum fyrir áratug
eða svo. Hennar sérkenni var
ekki glæsileiki, heldur hæfileiki
til að túlka nútín.akonur, brot-
hættar en viljafastar, með
kímnigáfu, skilningi og miklum
þokka. En smátt og smátt fór
Clayburgh að verða þreytandi í
hlutverkum sínum. Leikkonan
brá á það ráð að eyrnamerkja
þau öll með sömu leikaðferðinni,
þessar konur voru allar óskipu-
lagðar en sjarmerandi rugludall-
ar, túlkaðar með smámæli gegn-
um uppbreitt nef. En í I’m Danc-
ing as Fast as I Can sýnir Jill
Clayburgh hvers hún er megnug,
fái hún matarmikið hlutverk.
Og hlutverkið er býsna mat-
armikið fyrir leikkonu. Myndin
er byggð á bók eftir bandaríska
sjónvarpsmanninn Barbara
Gordon þar sem hún lýsir því
hvernig hún ákveður að hætta
gífurlegri neyslu sinni á lyfinu
valíum og því helvíti sem hún
gengur í gegnum þegar lyfsins
nýtur ekki lengur við. Þessum
ferli lýsir myndin, fyrst og remst
í leik Jill Clayburgh, þannig að
stundum nístir gegnum merg og
bein. Hæfileikamikil kona, sem
nýtur velgengni í starfi og, að
því er virðist, vellíðunar í einka-
lífi, verður með sambýlismanni
sínum fangi í íbúð sinni og geng-
ur af göflunum í viðureign sinni
við eftirköst lyfjaneyslunnar.
Þetta eru mikil dramatísk átök,
sem allir aðstandendur skila
með prýði. Afturámóti vantar í
þessa mynd kynningu á forsend-
um þessara miklu lyfjafíknar;
við erum litlu nær um orsakir
hennar þegar upp er staðið.
Annar veikur hlekkur er við-
skilnaðurinn við sainbýlismann-
inn, sem Nichol Williamson
túlkar með ágætum þótt áhorf-
andi festi aldrei almennilega trú
á samband þeirra Clayburghs;
Williamson hverfur sporlaust út
úr myndinni þegar Clayburgh er
lögð inn á geðveikraspítala. Aft-
urámóti er samband Clayburghs
við dauðvona krabbameinssjúkl-
inga, sem hún er að gera sjón-
varpsmynd um og Geraldine
Page leikur með eftirminni-
legum hætti, áhrifamikið sem
spegill fyrir hennar eigin líðan.
I’m Dancing as Fast as I Can
er góð áminning til fólks, sem
undir þrýstingi umhverfisins fer
að dansa hraðar en það getur.
4_J
Nicol Williamson og Jiil Clayburgh glíma við eftirköst valíumneyslunn-
ar í I’m Dancing as Fast as I Can.
Þú finnur ánægjuna í Fríklúbbsferö meö Útsýn.
Megum viö bjóða þér
þaö besta á
Ítalíu —
Spáni og
Portúgal ?
ingartilbou

M'
aZ3
i1.1! Tim

I 6 manna hópi býöst þér 3000 kr.
kynningarafsláttur fyrir feröafélagana
og frítt fyrir þig í 2 vikur í sól
og sumaryl!
Gildir aðeins til 18. júní ffyrir nýjar
pantanir á fáum óseldum sætum til
Italíu, Spánar og Portúgal.
Austurstræt' 17
símar
26611 - 23510