Morgunblaðið - 19.06.1985, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. JUnI 1985
31
í þeim greinum með það fyrir aug-
um að gerast kennari.
— Hvað um þátttöku kvenna í
stjórnmálum á síðari árum og rétt-
indabaráttuna almennt?
— Að mínum dómi vantar enn
mikið á að konur séu teknar sem
jafningjar karla. Þær þurfa að
vera helmingi duglegri en þeir ef
þær eiga að ná jafnlangt og þeir.
Þær búa við tvöfalt vinnuálag —
launað starf utan heimilis og þá
vinnu að auki sem óhjákvæmilega
er fólgin í því að stjórna heimili og
bera ábyrgð á börnum. Börnin eru
enn sem fyrr á ábyrgð kvennanna
að langmestu leyti. Það er við
ramman reip að draga að breyta
þeirri staðreynd lífsins. Það er
ekki von að konur sem langflestar
eru í slíkri aðstöðu geti ofan á allt
hlaðið á sig þeirri vinnu sem fólg-
in er í félagsstörfum og virkri
þátttöku í stjórnmálum. Afleið-
ingin hefur orðið sú að hæfar kon-
ur skila sér ekki sem skyldi í for-
ystu í verkalýðs- og þjóðmálum,
enda þótt þær eigi þar alls ekki
síður erindi en karlar til hagsbóta
fyrir þjóðfélagið allt. Ég legg meg-
ináherzlu á það að þær konur sem
gefa kost á sér í kosningum til
Alþingis og sveitarstjórna séu
hæfar konur. Þar hefur orðið mis-
brestur á, því miður, eins og dæm-
in sanna. Skemmst er að minnast
trúðleika Kvennaframboðsins i
borgarstjórn um daginn.
— Þú talar um hæfar konur. Ekki
eru nú allir karlar hæfir?
— Nei, en einmitt af því að kon-
ur eru að sækja á brattann er mik-
ilvægt að þær sýni að þær standi
hæfum körlum alls ekki að baki.
Ég held að timi sé kominn til að
setja það á oddinn að heimavinna
kvenna sé einhvers virði og koma
til móts við þarfir heimilanna í
mun meiri mæli en nú er gert.
Konur eru yfirleitt svo samvizku-
samar að þær gæta þess að van-
rækja hvorki starf sitt né heimil-
ið, þannig að erfitt er að fá þær til
að gefa kost á sér til opinberra
starfa. Ég held að það mætti koma
dagvistarmálum og umönnun
barna mun betur fyrir en gert er.
Það væri áreiðanlega til bóta ef
barnagæzla væri veitt í tengslum
við vinnustaðina. Það myndi spara
konunum tíma og vinnu og skilaði
sér áreiðanlega vel frá sjónarmiði
vinnuveitandans. Þá held ég að
bót væri að því ef foreldrum væri
gert fjárhagslega kleift að vera
heima hjá smábörnum fyrstu ævi-
ár þeirra. Þetta væri stórt fram-
faraskref og hefði auk þess í för
með sér fjárhagslegan sparnað
fyrir þjóðfélagið í heild.
Konur á Alþingi
1916—1983
Ár Fjöldi þingm. Fjökli kvenna %
1916 34 — —
1919 34 — —
1923 36 1 2,7
1927 36 1 2,7
1931 36 1 2,7
1933 36 1 2,7
1934 49 1 2,0
1937 49 1 2,0
1942 vor 49 — —
1942 haust 52 — —
1946 52 1 1,9
1949 52 2 3,8
1953 52 — —
1956 52 1 1,9
1959 vor 52 2 3,8
1959 haust 60 2 3,4
1963 60 1 1,7
1967 60 1 1,7
1971 60 3 5,0
1974 60 3 5,0
1978 60 3 5,0
1979 60 3 5,0
1983 60 9 15,0
(Heimild: Hagskýrslur íslands, Al-
þingiskosningar 1916—1983).
Taflan er tekin úr „Konur og stjórn-
mál“ eftir Esther Guðmundsdóttur.
Salóme Þorkelsdóttir. Allar þess-
ar konur hafa verið þingmenn
Sjálfstæðisflokksins.
Konur eru nú 15% þingmanna
og er það mun lægra hlutfall en á
þjóðþingum hinna Norðurland-
anna.
í tilefni 19. júní: Hvað segja konur?
Ragnheiður Benediktsson
Ragnheiður Bene-
diktsson, kennari,
Reykjavík:
Aróðurinn má
ekki snúast upp
í andstæðu sína
Ragnheiöur Benediktsson, tölvu-
kennari.
Starfsvettvangurinn er það svið,
sem konur eiga fyrst og fremst að
heyja jafnréttisbaráttu sína á að
mínum dómi. Ég tel mig leggja lóð á
vogarskál kvenréttindabaráttunnar
með því aö kenna 11—12 ára nem-
endum forritun.
Til skýringar bendi ég á að rit-
vinnsla — það þarf að nota tölvur
að sumu leyti eins og ritvélar — er
það starf sem kvenfólk vinnur
helst við í tölvum. Það er starf
sem er vissulega þarft og ekki ber
að kasta rýrð á en er ekki mikils
metið í launum. Forritun er í eðli
sínu stjórnunartæki, forrit stýrir
því hvernig eitthvert verk, eins og
til dæmis ritvinnsla, er unnið. Það
er því miklu afdrifaríkara starf að
semja forrit, auk þess sem það er
snöggtum betur borgað en rit-
vinnslan.
Tölvuvæðingin er nýr straumur
í menningu okkar. Ég vil stuðla að
því að kvenþjóðin sitji ekki hjá og
láti karlmönnum einum eftir að
móta þennan þátt, sem á eftir að
hafa mikil áhrif á líf okkar og
komandi kynslóða.
Með því að kenna svo ungum
nemendum forritun, álft ég að
stúlkur sem drengir fái innsýn inn
í þennan heim og eigi því að geta
staðið jafnfætis í námi og starfi
síðar.
Heimilið er annar vettvangur
jafnréttisbaráttunnar. Þar tel ég
mikilvægt að drengir séu aldir upp
við heimilisstörf til jafns við
stúlkur og að stúlkum séu gefin
leikföng (til dæmis tölvur) sem
stuðla að menntun þeirra á sömu
sviðum og drengir eru örvaðir.
En ég vil láta varnaðarorð falla
að lokum. Áróður fyrir jafnrétti
kynja verður að setja fram þannig
að hann hitti í mark, en særi ekki
tilfinningar kvenna. Það er verr
farið en heima setið ef áróður
fyrir jafn brýnu málefni snýst upp
í andstæðu sína.
Kolbrún Sverrisdóttir,
fiskvinnslukona,
ísafirði:
Mér finnst við-
horf til kvenna
sem ganga í
„karlastörf“
vera jákvæð
Kolbrún Sverrisdóttir,
fiskvinnslukona, ísafirði.
— Það þótti sjálfsagt, að hún
amraa, sem er að verða níræð, sæti
til þrítugs f fööurgarði og ynni fyrir
mat sínum. Þegar bróðir hennar
fórst, þótti eðlilegt að hún færi á
sjóinn í hans stað. Þegar mamma
ætlaði að fara á vertíð, 18 ára, benti
afi heitinn út um gluggann og sagði,
að það væri frystihús niðri á Eyrinni.
Lengra færi hún ekki. Og það væri
sem ég hefði látið bjóða mér þetta.
Svo margt hefur breytzt til hins
betra. Annars er ég frekar gamal-
dags. Mér þótti gott að alast upp
með mömmu heima og ömmu líka á
heimilinu. Ég finn, hvað drengurinn
minn verður erfiður, þegar ég þarf
að vinna of mikla eftirvinnu.
Ég hef unnið í rækju og skel hjá
O.M. Olsen hf. síðan ég var fimm-
tán ára. Mér finnst samstaðan þar
og stemmningin stórkostleg. Ef
eitthvað kemur upp á hjá ein-
hverjum taka starfsmenn og fyrir-
tækið höndum saman og létta
undir. Og mér finnst viðhorf til
kvenna, sem fara inn á hefðbundin
starfssvið karla, mjög jákvæð. Ég
var eitt sumar kokkur til sjós og
strákarnir báru mig á höndum
sér. Systir mín hefur verið í 2 ár
Kolbrún Sverrisdóttir
kokkur á togara, hún er einstæð
móðir eins og ég.
Á mínum vinnustað er það svo
að engin kona er yfirborguð, að-
eins sumir karlmennirnir, svo að
launamisréttið er við lýði. Það er
unnið fyrir nauðþurftum og varla
meira. Staða kvenna er ákaflega
erfið á leigumarkaðinum og þótt
það eigi við um allar leigjendur
eru einstæðar mæður áreiðanlega
verr settar en flestir. Um tíma
varð ég húsnæðislaus, fór suður og
bjó í sex mánuði í leiguhúsnæði
einstæðra foreldra i Skeljanesi.
Mér þótti þau vera með ofsalega
sniðugt fyrirkomulag, en þegar ég
gat fengið íbúð fyrir vestan fór ég
heim.
Mér finnst ástæöa til að vera
ánægð með margt, ég á mitt heim-
ili og mitt líf. En maður sér auð-
vitað og heyrir um alls konar mis-
rétti sem viðgengst. Kannski hef-
ur maður hreinlega ekki tíma til
að beita sér eins og nauðsynlegt
væri.
Ingibjörg Baldursdóttir,
hj úkrunarf ræðingur,
Kópavogi:
Kannski vitum
við konur ekki
hvað vid viljum
Ingibjörg Baldursdóttir, hjúkrun-
arfræðingur.
— Auðvitað er ég fylgjandi full-
komnu jafnrétti og því er ekki að
neita að verulega vantar á að það sé.
Þá er ég fyrst og fremst að hugsa um
þann launamismun sem enn við-
gengst þrátt fyrir lagasetningu um
sömu laun fyrir sömu vinnu. Einnig
get ég ekki fellt mig við hvernig
þetta svokallaða „hið opinbera"
metur framlag kvenna, þá er ég
meðal annars að tala um trygginga-
greiðslur ýmiss konar.
En ég get ekki neitað þvi heldur
að mér finnst sökin að sumu leyti
vera hjá okkur, við tökum því sem
að okkur er rétt og sýnum svo í
ýmsu tvískinnung. Við segjum að
við viljum jafnrétti en við viljum
Ingibjörg Baldursdóttir
líka ákveðin sérréttindi og forrétt-
indi. Og samtímis því sem við vilj-
um láta koma fram við okkur eins
og menn, væntum við þess að það
gleymist ekki til dæmis í um-
gengni við okkur, að við erum kon-
ur. Mér fellur ekki málflutningur
þeirra sem tala í þessari tónteg-
und. Konan krefst jafnréttis og
verður þá að vera reiðubúin að
axla sams konar ábyrgð og sömu
skyldur. Þar vantar stundum mik-
ið á.
Ég veit ekki hvort jafnréttið
felst endilega í því að fólk vinni
heimilisstörf að jöfnu án tillits til
kynja, vinnu eða aðstæðna.
Áherzlupunktarnir eru ekki alltaf
á réttum stöðum. En launamis-
réttið er alvarlegast. Heilindi og
samtakamáttur hljóta að ráða úr-
slitum í stað kvartana og píslar-
vottaleiks.
Mér finnst oft og einatt ástæðan
fyrir því að okkur hefur ekki geng-
ið nógu vel að fá fram okkar rétt
vera einfaldlega sú að við vitum
ekki hvað við viljum og sláum úr
og í. Minnimáttarkenndina verður
að uppræta og sjálfstraustið og
ábyrgðina verður að efla.
Bryndís Guðbjarts-
dóttir, skrifstofumaður,
Stykkishólmi:
Látum þjóðfé-
lagið ekki líða
fyrir að við þor-
um ekki að
standa jafnfætis
körlum
Bryndís Guðbjartsdóttir,
skrifstofumaður, Stykkishólmi.
— Ég hef velt fyrir mér hugtak-
inu jafnrétti. Er það ekki eitthvað
sem konur ræða um á kvenréttinda-
fundum, í kvennaathvarfinu og eiga
eftir að ræða um næstu áratugi í
kvennahúsinu? Það væri ósköp
notalegt að sitja yfir kaffibolla á
kvennakaffihúsi og spjalla um jafn-
réttið, meðan við bíðum eftir að sjá
leikrit um konur, eftir konur og auð-
vitað leikið af konum. Svo getum við
gengið um sali og dáðst að listaverk-
um, unnum af konum eða hlýtt á
Bryndís Guðbjartsdóttir
konu lesa kvennabókmenntir. Og
látum náttúrlega ekki bjóða okkur
að kjósa annað en konur.
Allt er þetta gott og blessað, en
ef við lítum á kvennavinnustaðina,
sjáum við rautt. Hvers vegna er
verið að bölsótast yfir, að svo og
svo mörg störf séu eingöngu
kvennastörf? Ég get ekki betur
séð en líf okkar sé fyrst fullkomn-
að ef við dundum okkur við
kvennastörf á daginn, fyrst við
viljum njóta kvennakúltúrs að
kveldi? Ætli við náum jafnrétti á
þennan hátt? Eigum við að ganga
í kvennalundinn og planta birki-
hríslu í tilefni dagsins? Við getum
hrópað húrra fyrir þvi að við feng-
um kosningarétt fyrir sjötíu ár-
um. En þó. Voru ekki fleiri en kon-
ur án kosningaréttar áður og fyrr?
Eingöngu þeir sem meira máttu
sín höfðu þann rétt. Ekki er
minnst á gróðursetningar í tilefni
þess að þeir öðluðust kosningarétt,
ekki einu sinni eru settar niður
kartöflur. Við þurfum að drepa
niður kvennasérréttindahjalið,
sem rís ekki hærra en jafnrétti-
srabbið okkar. Við breytum engu á
þennan hátt, gerum illt verra. Það
eru sjálfsögð réttindi að fá sömu
laun fyrir sömu vinnu. Það er líka
sjálfsagt að konur hljóti manna-
forráð á vinnustað, komist í for-
sætið í flokknum sínum, verka-
lýðsfélaginu eða frístundaklúbbn-
um.
Við ættum ekki að einangra
okkur. Við eigum að sækja um þau
störf sem við höfum áhuga á og
láta þjóðfélagið ekki líða fyrir það
að við þorum ekki að standa jafn-
fætis körlum. Við þurfum að efla
okkar eigin sjálfstraust. Við öðl-
umst sjálfstraust með því að
kunna til verka. Kunnáttan kemur
með þekkingu og reynslu og
reynslan fæst aðeins ef vilji er
fyrir hendi til að takast á við þær
hindranir, sem óneitanlega verða
á vegi okkar.
Linda Vilhjálmsdóttir
Linda Vilhjálmsdóttir,
sjúkraliði, Reykjavík:
Dyr standa
opnar — en eru
þær notaðar?
„Nú hlýtur það einungis að vera
tímaspursmál hvenær konur á ís-
iandi lýsa yfir algeru sjálfstæði. Svo
til annaðhvert hús í bænum tilheyrir
nú þeirri starfsemi sem fiokkast
undir aðstoð við kúgaða og sundur-
lamda kvenmenn. Nú síðast keyptu
þær heilt hverfi í vesturbænum.
Annanhvern dag undirrita kon-
ur plögg um hitt og þetta, friðar-
yfirlýsingar og stuðningsyfirlýs-
ingar við allan andskotann. Hvar
endar þessi vitleysa eiginlega."
Þetta eru hugleiðingar lesenda
Enn Tjes sem skrifar undir Karl-
maður. Og eiginlega er ég alveg
sammála honum. Núna, sjötíu ár-
um eftir að islenskar konur fengu
kosningarétt, standa þeim allar
dyr opnar. Það er svo annað mál
hvað þær kjósa að gera.