Morgunblaðið - 20.06.1985, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 1985
Bjórmálið
BJÓRMÁLIÐ virtist komið í hina mestu sjálfheldu á
Alþingi í gær og flest benti til að örlög málsins yrðu
þau, að frumvarpið hafni til afgreiðslu í sameinuðu
þingi, en þar þarf tvo þriðju hluta atkvæða til að
samþykkja fnimvarpið, svo það nái fram að ganga.
Efri deild Alþingis hefur afgreitt frumvarpið af sinni
hálfu á þá lund að fram fari þjóðaratkvæðagreiðsla
um hvort heimila skuli framleiðslu og sölu áfengs öls,
en meirihluti allsherjarnefndar neðri deildar, sem
fengið hefur málið á ný til meðferðar gerir að tillögu
sinni að það verði sent efri deild á ný í upprunalegri
mynd.
Er blaðamaður Mbl. ræddi við þingmenn og for-
seta þingsins um miðjan dag í gær stefndi í að
málið yrði tekið fyrir í neðri deild seint í gær-
kvöldi eða nótt. Nokkrir þingmenn báru þingmenn
gagnstæðrar þingdeildar sökum. Stuðningsmenn
bjórfrumvarpsins í neðri deild sögðu efri deildar
menn hafa samþykkt tillögu um þjóðaratkvæða-
greiðslu í því skyni að svæfa málið og efri deildar
þingmenn sögðu, að tillaga sú sem fram var þá
komin í neðri deild um að málinu verði vísað á ný
í „rembihnút“ á Alþingi
til efri deildar í upprunalegu formi, sé flutt í því
sama skyni, þ.e. til að svæfa málið.
A.m.k. tveir flutningsmanna frumvarpsins í
neðri deild höfðu tekið þá ákvörðun að samþykkja
málið eins og það kom frá efri deild, þ.e. um að
þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram, og lagði Jón
Baldvin Hannibalsson fram breytingartillögu í
gær í því skyni að stjórnvöldum verði gert skylt að
hlíta niðurstöðum slíkrar þjóðaratkvæðagreiðslu
og að hún fari fram fyrir 15. september nk.
Menn höfðu á orði að málið hefði tekið á sig
fáránlega mynd. Staða þeirra sem vildu umfram
allt samþykkt frumvarpsins i upprunalegri mynd
væri sú, að ef þeir samþykktu tillögu þess efnis að
visa málinu á ný til efri deildar í upphaflegri gerð
ættu það á hættu að frumvarpið hafnaði í samein-
uðu þingi. Menn telja litlar líkur á að tveir þriðju
hlutar þingheims samþykki frumvarpið í samein-
uðu þingi. Fara hér á eftir viðtöl við nokkra þing-
menn og forseta þingdeilda og sameinaðs þings
vegna málsins. Það skal tekið fram að viðtölin
voru tekin um miðjan dag í gær, fyrir þingflokka-
fundi, sem hófust kl. 16.
Hugleysi
kemur þessu
ekkert við
— segir Þorvaldur
Garðar Kristjánsson
ÞEGAR búið
er að ákveða
að slíta þingi
þá verður því
slitið á
ákveðnum
tíma. Hvorki
ég né aðrir
getum ráðið
því hvað næst
að afgreiða, en
ég mun á sama hátt og ég er vanur
greiða fyrir þeim málum sem
koma fyrir sameinað þing“, asgði
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
forseti sameinaðs Alþingis, er
hann var spurður, hvort takast
muni að afgreiða bjórmálið frá
sameinuðu þingi fyrir þinglausnir,
ef því verður vísað þangað.
Þorvaldur sagði, að ekki væri
unnt að ræða málið frá þessu sjón-
arhorni fyrr en ljóst yrði hvort
málið færi í sameinað þing. Hann
kvaðst ekki minnast þess að mál
hefði fengið slíka meðferð á al-
þingi á hans þingmennskutíma
sem þetta, en kvaðst ekki vilja
fullyrða neitt um það. Hann var
þá spurður, hvort hann teldi að
málþóf þetta stafaði af því að
þingmenn þyrðu ekki að taka
ákvarðanir. Hann svaraði: „Hug-
leysi kemur þessu ekkert við . Eg
hef ekki orðið var við að þingmenn
brysti hug til þess að gera skyldu
sína. Ég þekki ekki það hugtak. Þá
er ekkert einsdæmi að mál fari á
milli deilda. Það kemur oft fyrir,
en það er sjálfgæft að þau fari í
sameinað þing. En það er ekki
tímabært að ræða það fyrr en þar
að kemur, ef að því kemur.“
Þjóðaratkvæða-
greiðsla er
nú eina lausnin
— segir Guðmundur
Einarsson
„ÚR ÞVÍ sem
komið er tel ég
að eina lausn-
in sé sú að
taka málið
eins og það
kemur úr efri
deild og sam-
þykkja það. Ef
það gerist ekki
þá fellur málið
enn á ný í tómarúm þeirrar tví-
hygKÍu bjórmálið hefur verið
í. A þingið að taka af skarið eða
þjóðin?“ sagði Guðmundur Ein-
arsson neðri deild. Hann er einn
flutingsmanna frumvarpsins en
hefur tekið þá ákvörðun að sam-
þykkja afgreiðslu efri deildar um
þj óðaratk væðagrei ðsl u.
Guðmundur sagði ennfremur:
„Menn hafa marga útgangspunkta
í málinu en hringlandinn er fyrst
og fremst út af því að menn njóta
hér ekki leiðsagnar þingflokkanna
og sumir hafa mjög djúpstæðar
rætur í skoðunum á áfengismál-
um. Það er hefð fyrir því í þremur
málaflokkum, sem eru brennivín,
prestar og hundahald, að málum
sé vísað til atkvæðis úti í samfé-
laginu. Þaðan kemur þessi tví-
hyRgja með bjórinn. Ég tel að eins
og málin standa núna þurfi að
taka af skarið með annan kostinn
og þá tel ég að það verði að velja
þennan með þjóðaratkvæða-
greiðsluna vegna tímaskortsins."
Þingmenn
hræddir vid
kjósendur
— segir Guðrún
Helgadóttir
„MENN þora
ekki að taka
ákvörðun. Ef
frumvarpið
dagar uppi þá
eru þingmenn
samt sem áður
búnir að lýsa
yfir vilja sín-
um. Þeir vilja
viöhalda
þeirri þjóðlegu hefð í áfengismál-
um sem hefur viðgengist, það er
að segja séniver- og brennivíns-
flöskudrykkju, glóðvolgum af
naflanum. Þannig vilja fslend-
ingar drekka og það er bezt þeir
geri það þá,“ sagði Guðrún Helga-
dóttir, neðri deild, en hún er einn
flutningsmanna frumvarpsins.
Blaðamaður hitti Guðrúnu þar
sem hún var í heimsókn á kaffi-
stofu þingsins en varamaður
hennar, Kjartan Ólafsson, situr á
þingi fyrir hana þessa dagana þar
sem hún er á förum til útlanda.
Guðrún sagði að Kjartan væri
ekki sama sinnis og hún, því mið-
ur, en að hún hefði ekki getað séð
það fyrir að málið kæmi á ný til
meðferðar neðri deildar, þegar
hún hefði ákveðið að kalla Kjart-
an inn sem varamann.
Guðrún sagðist ekki sjá annað
en málið væri enn á ný komið í
rembihnút, eins og hún orðaði það.
Hún kvast sjálf hafa flutt tillögu
fyrir löngu síðan, ásamt Magnúsi
Magnússyni, um þjóðaratkvæða-
greiðslu og kyndugt væri, að á
þeim tíma hefði Ragnar Arnalds,
sem nú flytti tillögu um þjóðar-
atkvæði í efri deild, lýst megnri
vanþóknun sinni á þeim tillögu-
flutningi hennar.
Guðrún var spurð hverja hún
teldi ástæðu þess að málið væri nú
í þeim rembihnút sem hún lýsti.
Hún svaraði: „Auðvitað hræðsla
þingmanna við kjósendur sem
þrýsta á til og frá. Það skal viður-
kennt að margir þingmenn eru á
móti áfengi og vildu helst áfeng-
isbann og það er sjónarmið út af
fyrir sig. Það sem er ræfilslegt,
eru þeir þingmenn sem innst inni
telja algjörlega sjálfsagt að geta
keypt þetta áfengi en þora síðan
ekki að segja það upphátt. Þeir
eru hins vegar manna duglegastir
að nýta sér þau mannréttindi þeg-
ar þeir koma frá útlöndum og
kaupa þá allt það áfengi sem þar
er hægt að fá. Ég vil að fram komi
að lokum, að víða um landið er
fólk, sem hefur engan áhuga á
þessu máli vegna þess að þar er
nóg af þessum bjór, sem smyglað
er inn í landið."
Alrangt að
þingmenn
þori ekki
— segir Salome Þorkels-
dóttir forseti efri deildar
„ÉG HELD að
þessi máls-
meðferð sé
mjög sjaldgæf.
Þetta hefur
ekki gerst síð-
an ég kom á
þing. Ég held
að það sé al-
rangt að menn
þori ekki að
taka ákvarðanir því ég veit að
flestir eru búnir að taka ákvörðun.
Mín skoðun er sú að þetta sé svo
viðkvæmt mál, sem varðar ein-
staklingana það miklu, að það sé
eðlilegt að leyfa þjóðinni að segja
sjálfa til um og láta því þjóðar-
atkvæði skera úr,“ sagði Salome
Þorkelsdóttir, forseti efri deildar
Alþingis.
Salome var spurð, hvað hún
vildi segja um þá staðhæfingu
manna, að efri deild Alþingis
hefði verið að svæfa málið með
afgreiðslu sinni. Hún sagði: „Ég er
hreint ekki á því. Það er skammur
tími til stefnu og ég veit ekki
hvort tími vinnst til að gera breyt-
ingar á ný, því það er stefnt að því
að ljúka þingstörfum á föstudag.
Ég hafði ekki aðstöðu til að greiða
málinu atkvæði þegar það var af-
greitt frá efri deild, en fæ það
væntanlega." Salome sagði í lokin
að hún gæti ekkert sagt um fram-
vindu málsins á þessu stigi, en
hún biði spennt úrslita neðri
deildar eins og aðrir.
Ottast um-
ræðuna sam-
fara þjóðarat-
kvæðagreiðslu
— segir Halldór
Blöndal
HALLDÓR
Blöndal þing-
maður í neðri
deild og einn
flutnings-
manna frum-
varpsins er
annar flutn-
ingsmanna til-
lögu þess efnis
að málið verði
afgreitt frá deildinni á ný í upp-
runalegri mynd til efri deildar.
Hann sagði alveg ljóst að meiri-
hluti þingmanna væri á móti þjóð-
aratkvæðagreiðslu og aðspurður
um, hvort sú leið væri ekki hin
eina færa eins og málið stæði
sagði hann m.a.: „Ég tel að sú um-
ræða sem yrði samfara þjóð-
aratkvæðagreiðslunni um áfeng-
ismál yrði ekki holl. Ég greiði at-
kvæði með málinu eins og það var
samþykkt áður úr deildinni og
held mig við þá afstöðu."
Varðandi afstöðuna til þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar sagði Hall-
dór ennfremur: „Það veldur auð-
vitað mestu að bjór flæðir nú um
landið. Ferðamenn fá að koma
með kassa með sér og bjórlíki er
afgreitt hér á vínstofum og ég tel
að þóðaratkvæðagreiðsla ætti þá
að fjalla um það, hvort við ættum
ekki að loka landinu fyrir bjór,
þannig að hann kæmi þá alls ekki
inn í landið. Að hafa þjóðarat-
kvæði á þessum grundvelli væri
það sama og slá því föstu að það sé
eðlilegt að þeir sem ferðast fái að
drekka bjór en ekki þeir sem sitja
heima."
Halldór var spurður álits á
stöðu málsins á Alþingi. Hann
sagði m.a.: „Það er alveg ljóst að
meirihluti þingmanna er á móti
þjóðaratkvæðagreiðslu. Þeir sem
greiddu atkvæði með þjóðarat-
kvæðagreiðslunni í efri deild
gerðu það til þess að drepa málið
og það er jafnljóst að þorrinn af
þeim sem eru á móti bjór í neðri
deild munu greiða atkvæði á móti
þessari þjóðaratkvæðagreiðslu, þó
þeir, sömu skoðunar, hafi greitt
atkvæði með henni í efri deild. Ég
vil að Alþingi taki ákvörðun.
Neðri deild tekur afstöðu ef hún
samþykkir málið eins og það er.
Það er ákvörðun út af fyrir sig að
taka ákvörðun um að hafa þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Það er ákvörðun
og það er einnig ákvörðun Alþing-
is ef það verður fellt.“
Ríkt í mönnum
að hafa þjóðar-
atkvæðagreiðslu
— segir Ingvar Gíslason
forseti neðri deildar
INGVAR
Gíslason for-
seti neðri
deildar sagði
að málið yrði
rætt í gær-
kvöldi eða nótt
í þingdeild-
inni. Hann
kvaðst þó hafa
fengið beiðni
um að því yrði frestað til dagsins í
dag. Aðspurður um, hvort hann
ætlaði að verða við þeirri beiðni
sagði hann það alls ekki öruggt,
það væri til umhugsunar hjá sér.
Hann sagðist sjálfur hafa verið
talsmaður þjóðaratkvæðagreiðslu
um bjórinn og væri enn.
Ingvar var spurður, hvort hann
myndi eftir hliðstæðri meðferð á
frumvarpi á Alþingi. „Nei, að visu
man ég eftir einu máli sem var
lengi að flækjast milli þingdeilda,
að mig minnir um Siglingamála-
stofnun, en ég man ekki eftir að
hafa verið viðstaddur það, að mál
færi í sameinað þing, ef þetta fer
þangað.“
Hverja telur þú ástæðu þess að
málinu er nú svo komið. Eru menn
hræddir við að taka afstöðu í við-
kvæmu máli?
„Nei, ég trúi því ekki. Það er
mjög ríkt í mönnum að hafa þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Það vilja þeir
af því að það eru svo sterkar and-
stæður að menn ná ekki saman.
Sumir eru á móti, aðrir vilja leyfa
og enn aðrir vilja þjóðaratkvæða-
greiðslu. Síðan er allt á milli þess-
ara póla.“
Smeygja sér
undan að
taka afstöðu
- segir Jón Baldvin
Hannibalsson
„MÁLIÐ
stendur fá-
ránlega. Ef þú
ert stuðnings-
maður frum-
varpsins þá
ertu að drepa
það í atkvæða-
greiðslu með
því að styðja
tillögu Hall-
dórs Blöndal og Ellerts B. Schram
um að það skuli samþykkt í upp-
runalegri mynd. Ef þú ert and-
stæðingur frumvarpsins þá er
sjálfsagt að styðja tillögu um
samþykkt þess,“ sagði Jón Baldvin
Hannibalsson í neðri deild, en
hann er einn af flutningsmönnum
frumvarpsins í upphaflegri mynd.
Jón sagði allar líkur á því, að ef
neðri deild héldi fast við sína af-
stöðu og sendi málið á ný til efri
deildar myndi efri deild einnig
halda fast við sína afstöðu um
þjóðaratkvæðagreiðslu og þá
myndi málið hafna 1 sameinuðu
þingi, og þar með væri málið end-
anlega dautt. Hann sagði enn-
fremur: „Ég tel þjóðaratkvæða-
greiðslu slæman kost. Hún leiðir
ekki til neinnar niðurstöðu þar
sem Alþingi og ríkisstjórn eru
ekki bundin af niðurstöðu slíkar
atkvæðagreiðslu. Þess vegna hef
ég flutt breytingartillögu þess efn-
is að atkvæðagreiðslan fari fram
fyrir 15. september og ef meiri-
hluti verður með bjórnum þá sé
ríkisstjórninni skylt að flytja um
það frumvarp á næsta Alþingi."
Jón var í lokin spurður hverja
hann teldi ástæðu þess að svo væri
komið fyrir málinu á Alþingi.
Hann svaraði: „Þetta er augljós-
lega hræðsla. Afgreiðsla efri
deildar, að frumkvæði Ragnars
Arnalds, var beinlínis um það að
smeygja sér undan þeirri skyldu
að taka afstöðu til málsins til
merkingarlítillar þjóðaratkvæða-
greiðslu, sem ekki er bindandi.
Þessi aðgerð Ragnars og þeirra
sem studdu þessa hræðslutillögu
fór í þennan farveg, hvort sem
menn almennt gerðu það af ráðn-
um hug eða ekki.“