Morgunblaðið - 20.06.1985, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTITDAGUR 20. JÚNÍ 1985
Sjötugur í dag:
Jóakim Pálsson
skipstjóri
Margs er að minnast þegar vin-
ur minn Jóakim Pálsson á sjötugs-
afmæli. Kynni okkar hófust þegar
við vorum ungir drengir saman í
Reykjanesi við sundnám, innan
við fermingu. Síðan hafa leiðir
okkar óslitið legið saman. Hann
við sjósókn, skipsstjórn og hrað-
frystihúsarekstur heima í Hnífs-
dal, en ég í blaðamennsku, pólitík
og síðast utanríkisþjónustu úti í
löndum.
- Svona skáka örlögin ungum
drengjum frá Djúpi til á ýmsa
vegu. En alltaf höfum við Jóakim
verið í sama bát, finnst mér. Á sjó
og landi höfum við átt samleið,
ekki alltaf sammála um alla hluti,
en vinir og félagar sem skildum
hvor annan.
Jóakim er fæddur og uppalinn í
Hnífsdal, þar sem sjósókn og út-
gerð hafa um langan aldur sett
svip sinn á mannlífið. Frá þessu
litla kauptúni komu ýmsir dug-
mestu formenn og skipstjórar
landsins.
Foreldrar hans voru Páll Páls-
son útvegsbóndi og skipstjóri í
Heimabæ og fyrri kona hans, Guð-
rún Guðleifsdóttir, ættuð úr Aðai-
vík.
Páll Pálsson var höfðingi, mikill
sjósóknari fram á efstu ár,
frammámaður í félagsmálum og
atvinnulífi byggðarlags síns, heið-
ursfélagi í Sjómannafélagi
Hnífsdælinga. Kom hann hvar-
vetna fram af drengsskap og skör-
ungsskap. Mun hans jafnan
minnst sem hins ágætasta manns
af öllum er honum kynntust. Er af
honum komin mikil ætt og farsæl.
Jóakim hóf eins og flestir
Hnífsdælingar ungur sjósókn.
Hann lauk skipstjóraprófi á ísa-
firði og mun fyrsti vélbáturinn
sem hann stjórnaði hafa verið Páll
Pálsson, er var gerður út frá
Hnífsdal og var 15 smálestir að
stærð. Næsta skip hans var 39
smálestir og hét einnig Páll Páls-
son. Bátarnir héldu svo áfram að
stækka og verða traustari og full-
komnari. A.m.k. tveir aðrir bátar,
sem hann stjórnaði báru einnig
nafnið Páll Pálsson. Síðast komu
myndarskipið Guðrún Guðleifs-
dóttir og togarinn Páll Pálsson.
Hnífsdælingar létu ekki sinn hlut
liggja eftir þegar íslensk útgerð og
sjósókn var í sem örastri þróun.
Minnisstæð er mér ein heim-
sókn mín með Jóakim Pálsson á
fund Magnúsar Jónssonar, alþing-
ismanns og prófessors, sem þá var
formaður í ráði, sem stjórnaði
meðal annars innflutningi á skip-
um, er byggð voru erlendis.
Hnífsdælingar þurftu að eignast
nýtt og fullkomið skip. En þá
þurfti að takmarka skipainnflutn-
ing og okkar gáfaði og skemmti-
legi flokksbróðir, sem eitt sinn
hafði verið sóknarprestur á ísa-
firði og í Hnífsdal sagðist því mið-
ur ekki geta leyft innflutning á
nýju skipi fyrir Hnífsdælinga. Það
þótti okkur Jóakim slæm tíðindi
og gengum hart að guðfræðipró-
fessornum. En ekkert dugði. Við
gátum ekki fengið skipið.
Enginn erlendur gjaldeyrir til
þess í bili.
— Mér þykir þetta nokkuð hart,
sagði Jóakim. Ég man ekki betur
en að þér hafið skírt mig þegar þér
voruð prestur okkar í Hnífsdal.
— Ja, mikil lifandis ósköp,
sagði prófessorinn. Ég hefi skírt
yður og svo get ég ekki einu sinni
útvegað yður nýtt og gott skipt
þegar þér eruð orðinn hörkuskip-
stjóri og eruð að framleiða erlend-
an gjaldeyri fyrir þjóðina. Svona
er lífið ósanngjarnt nú til dags.
Við brostum allir að þessari
furðulegu öfugþróun, sem þó var
sannarlega ekkert spaug.
En ekki man ég betur en að við
Jóakim höfum að lokum herjað
skipið út úr kerfinu, hvort sem það
var nú út á skírnina eða heilbrigða
skynsemi háyfirvalda.
Jóakim Pálsson var harðdugleg-
ur aflamaður og farsæll skip-
stjórnari. Hann og félagar hans í
Hnífsdal áttu svo sannarlega skil-
ið að mega flytja inn nýtt og
stærra skip. Þeir héldu ekki aðeins
áfram að efla fiskiskipaflota sinn.
Þeir byggðu fullkomið hraðfrysti-
hús, sem nú er eitt besta frysthús
landsins. Áttu þar margir góðir
menn hlut að máli, þeirra á meðal
Elías Ingimarsson, Páll Pálsson í
Heimabæ, Ingimar Finnbjörns-
son, Einar Steindórsson og fleiri
öndvegismenn á staðnum.
Hin fullkomnu skip og Hrað-
frystihús Hnifsdælinga eru í dag
grundvöllurinn að velmegun fólks-
ins í þessu blómlega byggðalagi.
Þegar Jóakim Pálsson lét af
skipsstjórn fyrir nokkrum árum
varð hann útgerðarstjóri afla-
skipsins Páls Pálssonar, forstjóri
Mjölvinnslunnar í Hnífsdal og ef
ég man rétt stjórnarformaður í
hlutafélagi Hraðfrystihússins.
Hann hefur því verið og er mæni-
ás í atvinnulífi byggðalags síns á
sjó og landi. Auk þess hefur hann
tekið þátt í hreppsnefnd Eyrar-
hrepps, sem nú hefur verið sam-
einaður ísafjarðarkaupstað.
Ýmis önnur samtök hefur hann
verið viðriðinn í byggðalagi sínu.
í einkalífi sínu hefir hann verið
gæfumaður. Eiginkona hans var
Gabríela Jóhannesdóttir frá Hlíð í
Álftafirði sem lést fyrir tíu árum,
fríðleikskona og mikilhæf hús-
móðir. Við fráfall hennar fyrir
aldur fram var mikill harmur
kveðinn að manni hennar og
mannvænlegum börnum þeirra:
En þau eru: Gunnar Páll, fiski-
fræðingur, sem kvæntur er Helgu
Jóakimsson, þýskri konu. Eru þau
búsett í Kiel í Vestur-Þýskalandi,
Helga hárgreiðslumeistari, gift
Friðriki Sophussyni alþm., vara-
formanni Sjálfstæðisflokksins,
Kristján skipstjóri í Hnífsdal,
kvæntur Sigríði Harðardóttur, Jó-
hanna Málfríður sjúkraliði í
Reykjavík, Aðalbjörn skipstjóri í
Hnífsdal, kvæntur Sigríði Krist-
insdóttur og Hrafnhildur skrif-
stofustúlka í Reykjavík. Sambýlis-
kona Jóakims er Sigríður Sigur-
geirsdóttir frá Súðavík, góð og
dugandi kona.
Jóakim dvelur á afmælisdaginn
í Vestur-Þýskalandi með börnum
sínum og skylduliði. Þangað sendi
ég þessum tryggðavini og fólki
hans einlægar heillaóskir á sjö-
tugsafmælinu með þökkum fyrir
allt gott á liðnum tíma. Lifðu allar
stundir heill og sæll.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Jóakim Pálsson útgerðarmaður
er sjötugur í dag. Um áratuga-
skeið var hann formaður og skip-
stjóri á bátum frá Hnífsdal. Frá
því að hann hætti til sjós hefur
hann verið framkvæmdastjóri
Miðfells hf., sem gerir út bv. Pál
Pálsson ÍS 102. Togarinn ber nafn
föður Jóakims, en Páll var útvegs-
bóndi í Heimabæ, þekktur afla-
maður við Djúp. Jóakim er jafn-
framt framkvæmdastjóri Mjöl-
vinnslunnar hf. og stjórnarfor-
maður Hraðfrystihússins hf. í
Hnífsdal.
Jóakim er athafnamaður í bezta
skilningi þess orðs og einn af
máttarstólpum síns byggðarlags.
Hann mótaðist á kreppuárunum
og varð bjargálna með harðri sókn
— eftir Árna
Einarsson
Þessi hending, sem er upphaf að
þekktum texta sem aldrei endar
og endurtekur sig í sífellu, kemur
óneitanlega upp í hugann þegar
fylgst er með umræðum um áfeng-
ismál hér á landi. Rök áhugafólks
um áfengisneyslu eru endurtekin
áratug eftir áratug nær óbreytt.
Reynsla og aukin þekking á áfeng-
ismálum virðast engin áhrif hafa
þar á.
Þegar rætt var um að leyfa inn-
flutning og sölu á léttum vínum á
árunum 1915—1922 töldu áhuga-
menn þar um að við það myndi
smygl hverfa, svartamarkaóssala
sömuleiðis og bruggun leggjast af.
Nær áratug seinna þegar rætt var
um að leyfa innflutning og sölu á
sterku áfengi var enn á ný haldið
fram að smygl myndi hverfa svo og
svartamarkaður og bruggun.
... lítinn bfl, bfl, bfl ...
Enn ganga þessar viðbárur aft-
ur; nú í umræðum um lögleyfingu
bjórs í landinu.
Pálmi Jónsson alþingismaður
mælti fyrir nefndaráliti meiri-
hluta allsherjamefndar neðri
deildar Alþingis (6. maí sl.) þar
sem mælt er með samþykkt frum-
varps um meðalsterkt öl (bjór-
frumvarpsins svokallaða) með
nokkrum breytingum. Meðal
ávinninga við samþykkt frum-
varpsins taldi hann að smygl og
svartur markaður hyrfi og einnig að
bjórlíki (bruggun) hyrfi!
Aðrar tegundir áfengis en bjór
hafa nú verið til sölu hér á landi í
um 50 ár óslitið.
Hvarf smygl með tilkomu
þeirra?
Hvarf svartur markaður?
Lagðist bruggun af?
Líklega er enginn svo utangátta
að svara þessum spurningum ját-
andi. Samt er enn haldið dauða-
haldi í trúna á að fleiri tegundir
áfengis leysi þau mál sem hér hafa
verið nefnd.
... að skrifa um
bflinn stfl ...
Það er í sjálfu sér eðlilegt og
nauðsynlegt að fólk hafi skoðun á
sem flestum málum, þar á meðal
áfengismálum. Vitanlega eru
skoðanir okkar misvel grundaðar,
sumar byggðar á þekkingu aðrar
ekki. Skynsemin segir okkur um
hvort er að ræða í hverju tilviki og
málafylgjan fer eftir því.
Engum er ætlandi að ráða yfir
nákvæmri þekkingu á öllum svið-
um. Þess vegna skiptum við því á
okkur að afla þekkingar á mis-
munandi sviðum og tölum við þá
um sérþekkingu.
Ekki fremur en öðrum er þing-
mönnum ætlandi sérþekking á öll-
um sviðum. Við hljótum þó að
gera til þeirra þær kröfur að í
þeim málum, sem þeir fjalla um
hverju sinni, styðjist þeir við það
sem vitað er „sannast" þar. Vænt-
anlega leitum við þekkingar til að
nýta hana sem best í þágu úrbóta
og framfara!
í fang Ægis. Hann er af þeirri
kynslóð, sem byggt hefur upp und-
irstöðuatvinnugrein þjóðarinnar
og lagt þannig öðrum fremur
grunn að batnandi lífskjörum
undanfarinna áratuga.
Engum manni hefi ég kynnzt,
sem er þeirri náttúru gæddur í
jafn ríkum mæli og Jóakim að
geta leyst úr hvers kyns vandræð-
um vina sinna. Hann á venjulega
ráð undir rifi hverju. Jóakim er
fastur fyrir, talar ekki tæpitungu
og segir álit sitt á mönnum og
málefnum umbúðalaust. Ræktar-
semi er honum í blóð borin. Eng-
inn er glaðari í góðra vina hópi.
Um þessar mundir dvelst af-
mælisbarnið með fjölskyldu sinni
í Þýzkalandi. Vinir hans og vanda-
menn árna honum heilla á þessum
tímamótum og bera fram þá ósk,
að gæfan verði áfram förunautur
hans um ókomin ár.
Friðrik Sophusson
„Rök áhugafólks um
áfengismál eru endur-
tekin áratug eftir áratug
nær óbreytt. Reynsla og
aukin þekking á áfeng-
ismálum viröist engin
áhrif hafa þar á.“
Því hlýtur sú spurning að koma
upp hvort þeir sem ætla má að búi
yfir mestri þekkingu á áfengis-
málum séu samþykkir því að
smygl, svartamarkaður og brugg-
un hverfi með lögleyfingu bjórs!
Hvað hefur reynslan kennt okkur
á þessu sviði?
Ekki dreg ég í efa að flutn-
ingsmenn og stuðningsmenn bjór-
frumvarpsins ætli honum að bæta
áfengismál þjóðarinnar, það er
a.m.k. ólíklegt að þeir stefni að
hinu gagnstæða. Rökin fyrir þessu
frumvarpi eru þó einungis að litlu
leyti gild þar sem þau ganga þvert
á þá þekkingu og reynslu sem
fyrir liggur. Þau eru engu að síður
sett fram í formi fullyrðinga sem
líta út fyrir að vera byggðar á
hvoru tveggja.
Þó að af ýmsu sé að taka í full-
yrðingum um bjórinn ætla ég í
lokin aðeins að nefna þrennt til
viðbótar:
1. Að með lögleyfingu bjórs sé
verið að koma til móts við vilja
meirihluta fólks í landinu sem vill
bjór!
Er sá meirihluti svo eindreginn
að þingmenn geti ekki á heilum
sér tekið vegna þess? Samkvæmt
skoðanakönnunum dagblaða fer
hann þverrandi.
Að komið sé til móts við venjur
erlendra ferðamanna!
Má þá ætla að ferðamenn komi
til íslands til að drekka bjór fyrst
og fremst? Gullfoss og Geysir
verða þá væntanlega typptir öl-
froðu í auglýsingum og landkynn-
ingu? Flestar þjóðir leitast við að
halda sérkennum sínum í hafi
þjóðana og eru þau stolt þeirra og
sameining. Hversu langt má búast
við að gengið verði í þvi að gera
umhvcrfið sem kunnuglegast er-
lendum ferðamönnum? Vændi
tíðkast opinberlega víða um lönd
til dæmis.
3. Að ríkið fái „eðlilegar" tekjur
(sbr. álit meirihluta allsherjar-
nefndar neðri deildar) af bjórsölu!
Hvað eru eðlilegar tekjur ríkis-
ins af áfengissölu? Hvort er niður-
stöðutalan úr því dæmi með já-
kvæðu eða neikvæðu formerki?
Hvaða vissu höfum við um „gróða"
af þeirri verslun?
Það er eðlilegt að fram komi
ólíkar skoðanir á bjórmálinu en
það hlýtur að vera sanngjörn
krafa okkar sem veitum fólki
brautargengi á þing að það vandi
vinnubrögð sín — í þessu máli sem
öðrum. Málafylgja byggð á hind-
urvitnum er vanvirða við okkur.
Höfundur er erindreki bji Áfengis-
varnarádL
Það var einu sinni strákur,
sem átti lítinn bíl ...